Lidhur me Isainë 7:8, ku profeti paratha se Efraimi ‘do të bëhej copë e çikë’ brenda «gjashtëdhjetë e pesë vjetësh», një vepër referimi thotë: «Izraeli pësoi dëbimin e parë brenda një ose dy vjetëve që pasuan [shpalljen profetike të Isaisë], në kohën e Tiglath-Pileserit (2 Mbretërve 15. 29). Një tjetër ngjau rreth njëzet vjet më vonë gjatë mbretërimit të Hoshesë, në kohën e Shalmaneserit (2 Mbretërve 17. 1-6). Megjithatë, i fundit që ‘e copëtoi’ përfundimisht Izraelin, sa të ‘mos ishte më një popull’, i ndjekur nga kolonizimi i Samarisë me të huaj, ndodhi në kohën e Esar-Hadonit që mori syrgjyn edhe Manaseun, mbretin e Judës, vitin e njëzetedytë të mbretërimit të tij, gjashtëdhjetë e pesë vjet pas shpalljes së profecisë (krahaso Ezdrën 4.2, 3, 10 me 2 Mbretërve 17.24; 2 Kronikave 33.11).»—Commentary on the Whole Bible, nga Xhemisoni, Foseti dhe Brauni.

ASENAPARI

Ky emër del në një pjesë të librit të Ezdrës (4:10) të shkruar në aramaisht. Me sa duket, është shkurtim i emrit të mbretit asirian Ashurbanipal, ku germa r zëvendëson në fund germën l, njësoj si në gjuhën persiane, e cila nuk e ka germën l. Asenapari i shpërnguli banorët e Suzës (kryeqytetit të Elamit) në Samari. (Krahaso 2Mb 17:24-28.) Historia tregon se Ashurbanipali ishte mbreti i vetëm asirian që mund të vepronte kështu me banorët e Elamit.

Ashurbanipali. Para se të vdiste, Esar-Hadoni e kishte zgjedhur të birin, Ashurbanipalin, si princin trashëgimtar të Asirisë, kurse djalin tjetër, Shamash-Shum-U-Kinin, si princin trashëgimtar të Babilonisë. Më vonë, Shamash-Shum-U-Kini ngriti krye kundër të vëllait dhe Ashurbanipali e shtypi kryengritjen dhe plaçkiti qytetin e Babilonisë.

Gjatë mbretërimit të Ashurbanipalit, perandoria njohu shtrirjen e saj më të madhe. Ai shtypi një kryengritje në Egjipt dhe grabiti qytetin e Tebës (No-Amonin). Në atë kohë, kufijtë e Perandorisë Asiriane përfshinin viset e Elamit, një pjesë të Medisë deri në Ararat, kurse në perëndim shtriheshin deri në Kiliki të Azisë së Vogël, zbritnin nga Siria dhe Izraeli (pa përfshirë Jerusalemin), deri poshtë në Egjipt, Arabi dhe Babiloni. Me sa duket, ai është «i madhi dhe i nderuari Asenapar» që përmendet tek Ezdra 4:10.—Shih ASENAPARI.