Nako Eo ho Hlokahalang se Eketsehileng
LE HOJA tse ngata tsa litlhahiso tse boletsoeng lihloohong tse fetileng li ka ba le thuso e khōlō, ka linako tse ling ho hlokahala thuso e eketsehileng maemong a mang. Ka mohlala, tlhahlobisiso e pharalletseng ka motho ha e akarelletse feela bana ba nkehang maikutlong empa le ba leng kotsi haholo. Le hoja bana bana ba hlokomeloa ke malapa a lerato, ba bonahatsa boitšoaro bona bo kotsi ka ho thuha lintho, ho hoeletsa batho, ho chesetsa, ho thunya, le ho hlabaka ka lithipa (haeba li fumaneha), le ho lematsa liphoofolo, batho ba bang, kapa bona ka bobona, haeba sena se fihla likelellong tsa bona. Ka sebele ba bonahatsa boemo bo hlokang tlhophiso.
Hore na ba batla thuso ea bongaka kapa che bakeng sa tlhokomelo e molemo ka ho fetisisa ea bana ba bona, ena ke qeto ea botho. Lelapa ka leng le tlameha ho iketsetsa qeto kamoo le tla finyella litlhoko tse khethehileng tsa ngoan’a lona, le ntse le hopotse tiisetso e tšelisang e filoeng batsoali ho Liproverbia 22:6.
E ’ngoe ea liphekolo tse tsosang khang ka ho fetisisa hona joale, ke ho sebelisa meriana. Sethethefatsi seo lingaka li se buellang haholo, Ritalin, se bile le liphello tse ngata tse ferekanyang. Malapa a mangata a khotsofalitsoe ke khatelo-pele ea ngoana oa bona ha a ntse a sebelisa Ritalin kapa lithethefatsi tse ling tse matla tse laolang boitšoaro. Leha ho le joalo, khang ea joale e sa ntse e tsoela pele, eseng feela ka molemo oa lithethefatsi tsena empa ka ho buella lithethefatsi tsena hangata. Ha e le hantle, lingaka tse ling li belaella bohlokoa ba lithethefatsi tsena, ka mohlala, li bolela hore ha Ritalin e sebelisoa nako e telele haholo e ka ba le liphello tse kotsi. Leha ho le joalo, ho tlameha ho hatelloa hore malapa a mangata le lingaka li qotsa feela liphello tse ’maloa tse kotsi tse tsamaisanang le boitšoaro bo ntlafetseng le khatelo-pele lithutong. Ka ho thahasellisang, batho ba bangata ba baholo bao ho hlokometsoeng hore ba na le ADD ’me hona joale ba ntse ba sebelisa meriana le bona ba thabisitsoe ke liphello. Ka hona qeto ea ho sebelisa meriana ke ea botho ’me e theiloe phuputsong le tekanyetsong e hlokolosi.
Ho ba ileng ba leka ho sebelisa meriana empa liphello e bile tse fokolang, ho boetse ho na le mokhoa o mong oa phekolo. Malapa a mangata a balile ka sena ’me a fumane liphello tse molemo ka ho sebelisa livithamine le phekolo ka ho sebelisa litlama kapa ka bobeli. Joalokaha ho hlokometsoe pelenyana, ADD/ADHD maemong a mang e ka bakoa ke ho se leka-lekane ha lik’hemik’hale bokong moo ho lumeloang hore liphekolo tsena lia sebetsa.
Ho phaella moo, ho na le mabaka a mangata ao batho ba bang ba lumelang hore a susumetsa mathata a mangata a amanang le ADD/ADHD. Dr. Doris Rapp bukeng ea hae Is This Your Child?, o bolela hore “bana ba bang ba kula ’meleng le/kapa maikutlong ’me ba ba le mathata a ho ithuta ao boholo a amanang le li-allergy kapa maemo a itseng tikolohong.” Hape tsela eo ba arabelang ka eona ho li-dye, litsoekere le lithethefatsi e ka eketsa mathata ana ka maikutlo a mabifi, ho feto-fetoha maikutlong le ho hlobaela ka nako e telele.
Malapa a mangata a ithutile tsela ea ho laola boitšoaro ba bana ba ’ona, leha ho le joalo, mosebetsi oa sekolo oa bana ba bona o ka baka mathata a eketsehileng. Ho ba bang, litšebeletso tse khethehileng, joaloka morupeli, baeletsi, lihlopha tsa tšehetso, le matichere a khethehileng ba ka thusa. Ka lebaka la hobane bana bana ba sekametse ho etsa hamolemonyana moo ba sebetsanang le motho ka ho tobileng, malapa a mang, ka litlhahiso tse fanoeng ke ngaka, a tlalehile katleho e itseng ho ruteleng ngoana lapeng.
Ntho e ’ngoe ea bohlokoa e sa lokelang ho tlōlisoa mahlo holimo ke merero e mengata e mecha ea thuto, e kang oa Dr. Mel Levine oa Schools Attuned, o amohelehang ka ho khetheha le ho fapana ha bana. Lenaneo la thuto la Dr. Levine le buella ho finyella litlhoko tsa ngoana e mong le e mong. Moo mokhoa ona o fapaneng oa thuto o kentsoeng tšebetsong United States, ho bile le liphello tse molemo.
Nako e Tlang
Ho hōlisa bana ho ka tšoantšoa le ho reka ntlo e ncha. Ho hlokahala chelete e ngata; leha ho le joalo, ka lebaka la maemo, mohlomong bao e tlang ho ba bareki ba lokela ho khotsofalla se tlaase ho feta seo ba neng ba se nahanne. Ka ho tšoanang, batsoali ba sa phethahalang ba hōlisang bana ba sa phethahalang lefatšeng la Satane ba lokela ho khotsofalla se ka tlaase ho seo ba neng ba se nahanne. Mohlomong ntlo e sa tsoa rekoa e na le litšobotsi tse sa tloaelehang kapa tse sa rateheng, empa ka ho lokisoa le ho nahana, litšobotsi tse ngata tse mpe li ka felisoa. Esita le litšobotsi tse mpe tsa mohaho kapele-pele li ka fetoha setsi se khahlang sa lehae.
Ka ho tšoanang, haeba batsoali ba ikamahanya le litlhoko tse sa tloaelehang tsa ngoana ka mong, ngoana eo a ka fetoha karolo e ratehang ea bophelo ba bona. Ngoana ka mong o lokela ho ananeloa ka lebaka la litšobotsi tsa hae. Ka hona, nahana ka lintho tse ntle. Ho e-na le ho hatella bana, khothalletsa e mong le e mong ho inahanela, le ho ananela hore ke motho ea hlomphehang ea lokeloang ke tlhompho le lerato—hore ke mpho ea bohlokoa e tsoang ho Jehova Molimo.—Pesaleme ea 127:3-5.