Hana Likhopolo tse Inahaneloang tsa Lefatše, U Hahamalle Lintho tsa Sebele tsa ’Muso
“Le mpe le batle ’muso oa Molimo le ho loka ha oona pele; ’me lintho tseo tsohle le tla li ekeletsoa.”—MATTHEU 6:33.
1. Lentsoe la Molimo le fana ka temoso efe mabapi le pelo ea tšoantšetso, ’me e ’ngoe ea litsela tse khōlō tseo e re thetsang ka tsona ke efe?
“BOLOKA pelo ea hao ka ho fetisisa, hobane ke eona mehloli ea bophelo.” (Liproverbia 4:23) Ke hobane’ng ha ho ne ho hlokahala hore Morena Salomone ea bohlale a fane ka temoso ee? Hobane “pelo e mano ho fetisa tsohle, e bolile hampe.” (Jeremia 17:9) E ’ngoe ea litsela tse khōlō tseo pelo ea rōna ea tšoantšetso e ka re thetsang ka tsona ke ka ho etsa hore re kenelle likhopolong tse inahaneloang tsa lefatše. Empa likhopolo tse inahaneloang ke eng? Ke menahano eo e seng ea sebele, ho touta, ho lumella kelello ho lelera ntle ho morero. Ha ho touta hona ho fetoha likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše, hase feela hore ho senya nako empa hape ho kotsi haholo. Ka hona, re tlameha ho ho hana ka ho felletseng. Ha e le hantle, haeba re hloile ho hloka molao joaloka Jesu, re tla lebela lipelo tsa rōna hore li se ke tsa kenella likhopolong tse inahaneloang tsa lefatše.—Ba-Heberu 1:8, 9.
2. Likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše ke eng, ’me ke hobane’ng ha re lokela ho li hana?
2 Empa likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše ke eng? Ke likhopolo tse khethollang lefatše lena le leng tlas’a taolo ea Satane. Moapostola Johanne o ngotse sena mabapi le lona: “Tsohle tse lefatšeng, takatso ea nama, le takatso ea mahlo, le boikhantšo joa bophelo, ha li tsoe ho Ntate, empa li tsoa lefatšeng.” (1 Johanne 2:16; 5:19) Ke hobane’ng ha Bakreste ba tlameha ho hana likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše? Hobane likhopolo tse joalo tse inahaneloang li tsosa litakatso tsa boithati ka kelellong le ka pelong. Ha e le hantle ho touta ka ho etsa se fosahetseng e ka ba ho pheta ka kelellong seo motho a tla se etsa. Morutuoa Jakobo oa re lemosa: “Motho e mong le e mong o ee a lekoe ke ho hoheloa le ke ho chachehisoa ke takatso eo e leng ea hae. ’Me takatso hoba e emare, e tsoala sebe; ’me sebe ha se phethehile, se tsoala lefu.”—Jakobo 1:14, 15.
Mehlala e Lemosang
3. Ke taba ea mang e fanang ka mohlala o ka sehloohong o lemosang hore likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše tsa boithati li kotsi?
3 A re hlahlobisiseng mehlala e bontšang lebaka leo ka lona likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše li tlamehang ho haneloa. Taba ea Satane Diabolose e fana ka mohlala o ka sehloohong oa kotsi e ka tlisoang ke ho kopanela likhopolong tsa boithati tse inahaneloang. O ile a lumella maikutlo a boikhohomoso hore a hōle ka pelong ea hae ho isa bohōleng ba hore a honohele boemo ba Jehova bo ikhethang joaloka ’Musi oa Bokahohle eaba o batla ho rapeloa. (Luka 4:5-8) Na e ne e le khopolo e inahaneloang eo e seng ea sebele? Ka sebele ho joalo! Sena se tla pakahatsoa ntle ho pelaelo ea letho ha Satane a tlangoa ka lilemo tse sekete, haholo-holo ha a akheloa “letšeng la mollo,” e leng lefu la bobeli.—Tšenolo 20:1-3, 10.
4. Satane o ile a thetsa Eva joang?
4 Re na le mohlala o mong o re lemosang tabeng ea mosali oa pele, Eva. Ka boiteko ba hae ba ho finyella pakane ea hae, Satane o ile a thetsa Eva ka ho hlahisa khopolo e inahaneloang kelellong ea hae ea hore haeba a ka ja tholoana e thibetsoeng, a ke ke a shoa empa o tla tšoana le Molimo, a tsebe botle le bobe. Na khopolo eo e inahaneloang e ne e se ea sebele, ea boithati? Ka sebele ho joalo, joalokaha re bona kotlong eo Jehova a ileng a e fa Eva le monna oa hae, Adama, ha a ba qosa. Ka baka leo, ba ile ba lahleheloa ke tokelo ea bophelo Paradeiseng molemong oa bona le molemong oa bana ba bona bohle ba sa phethahalang.—Genese 3:1-19; Ba-Roma 5:12.
5. Ke’ng se ileng sa etsa hore bara ba bang ba Molimo ba oele sebeng, hona e le ka phello efe ho bona?
5 Re boetse re na le mohlala o mong o re lemosang oa bara ba itseng ba Molimo ba mangeloi. (Genese 6:1-4) Ho e-na le ho khotsofalla mahlohonolo ao ba neng ba a thabela ponahalong ea Jehova leholimong, ba ile ba iketsetsa likhopolo tse inahaneloang ka basali lefatšeng le kamoo e tlang ho ba ho thabisang ka teng ho ba le likamano tsa botona le botšehali le bona. Ka baka la ho nka khato ka likhopolo tsena tse inahaneloang, hona joale mangeloi ao a sa utloeng a koalletsoe lefifing la moea la Tartaruse, moo a emetseng ho timetsoa qetellong ea Puso ea Lilemo tse Sekete ea Jesu Kreste.—2 Petrose 2:4; Juda 6; Tšenolo 20:10.
Hana Likhopolo tse Inahaneloang tsa Lefatše
6, 7. Ke hobane’ng ha likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše mabapi le leruo la lintho tse bonahalang li le kotsi ebile e le tse thetsang?
6 Joale a re hlahlobisiseng e ’ngoe ea likhopolo tse atileng ka ho fetisisa le e kotsi e tšehetsoang ke Satane. Ka mecha ea mefuta eohle ea phatlalatso, re behoa tekong ea ho kenella likhopolong tse inahaneloang tsa lefatše. Hangata likhopolo tsena li bakoa ke ho laba-labela leruo. Ha ho letho le phoso ka ho ba le leruo. Abrahama ea tšabang Molimo, Jobo, le Morena Davida ba ne ba ruile haholo, empa ba ne ba sa laba-labele leruo la lintho tse bonahalang. Likhopolo tse inahaneloang tsa lintho tse bonahalang li susumelletsa batho ho sebetsa ka thata ka lilemo-lemo bakeng sa ho fumana leruo. Likhopolo tse joalo tse inahaneloang li boetse li ba susumelletsa ho kopanela mekhoeng ea mefuta eohle ea papali ea chelete, joaloka ho becha lipere le ho reka litekete tsa lottery. A re se keng ra thabela likhopolo tsa lefeela ka leruo. Haeba re nahana hore leruo la lintho tse bonahalang le tla fana ka tšireletseho, nahana ka maele ana a talimang litaba ka tsela ea sebele: “Maruo ha a thuse letho mohl’a letsatsi la bohale, empa ho loka ho loela lefung.” (Liproverbia 11:4) Ha e le hantle, leruo la lintho tse bonahalang le ke ke la thusa ka letho mabapi le ho pholoha ‘mahlomola a maholo.’—Mattheu 24:21; Tšenolo 7:9, 14.
7 Leruo la lintho tse bonahalang le ka re thetsa habonolo. Ke ka baka leo re bolelloang sena: “Leruo la morui ho eena ke qhobosheane, mahlong a hae ke lerako la setšabelo.” (Liproverbia 18:11) E, ho thoe “mahlong a hae” feela, hobane leruo la lintho tse bonahalang le fana ka tšireletso e fokolang linakong tsa ho theoha ho sa laoleheng ha matla a theko, ho oa ha moruo, pherekano ea lipolotiki, kapa ho kula ho bolaeang. Jesu Kreste o re lemositse ka booatla ba ho beha tšepo ea rōna leruong la lintho tse bonahalang. (Luka 12:13-21) Re boetse re na le mantsoe a moapostola Pauluse a lemosang: “Lerato la leruo ke motso oa libe tsohle; ba bang ka ho le lakatsa ba khelohile tumelo, ’me ba itlhabile ka mahlomola a mangata.”—1 Timothea 6:10.
8. Likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše tse amang botona le botšehali li atile hakae, ’me li hlahisa likotsi life?
8 Likhopolo tse ling tse inahaneloang li amana le likamano tse litšila tsa botona le botšehali. Tekanyo eo batho ba sekamelang ka eona ho tsepamiseng menahano ea bona likhopolong tse inahaneloang tsa botona le botšehali e ka bonoa ho ateng ha lipuo tse litšila tse fumanehang ka ho tobetsa linomoro tse itseng tsa thelefono le ho mamela melaetsa ea bootsoa. United States, litšebeletso tsa bootsoa tse fumanoang ka thelefono ke khoebo e hlahisang liranta tse libillione. Haeba re ka tsepamisa likelello tsa rōna likamanong tse litšila tsa botona le botšehali, na re ne re ke ke ra ba baikaketsi, ba mpang ba bonahala feela eka ke Bakreste ba hloekileng? ’Me na ha ho na kotsi ea hore likhopolo tse joalo li ka lebisa katamelanong ea boitšoaro bo bobe? Sena se ’nile sa etsahala ’me sa fella ka hore ba bang ba khaoloe ka phuthehong ea Bokreste ka baka la ho etsa bohlola kapa bofebe. Ka baka la mantsoe a Jesu a ho Mattheu 5:27, 28, na batho bohle ba tsitlellang ho kenella likhopolong tse joalo tse inahaneloang ha ba molato oa ho etsa bofebe ka lipelong tsa bona?
9. Mangolo a na le keletso efe e ntle e re lemosang khahlanong le likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše?
9 Ho loantša tšekamelo ea hore lipelo tsa rōna tsa boetsalibe li kenelle likhopolong tse joalo tse inahaneloang, ho hlokahala hore re hopole temoso ea Pauluse: “Ha ho sebopuoa se seng pepeneneng ho [Molimo]; empa tsohle li hlobotse, li senohile mahlong a eo re nang le litaba le eena.” (Ba-Heberu 4:13) Ka linako tsohle re lokela ho batla ho tšoana le Moshe, ea ileng a “tiea joale ka hoja a bona ea sa bonoeng.” (Ba-Heberu 11:27) E, re tlameha ho lula re ipolella hore likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše li halefisa Jehova ’me li tla re tlisetsa kotsi. Re tlameha ho ameha ka ho hlaolela litholoana tsohle tsa moea oa Molimo, haholo-holo boitšoaro, hobane re ke ke ra qoba taba ea hore haeba re jalla nameng, re tla kotula nameng ho bola.—Ba-Galata 5:22, 23; 6:7, 8.
Lintho tsa Sebele tsa ’Muso
10, 11. (a) Ke linnete life tse tiisang hore ’Mōpi ke motho oa sebele? (b) Ho na le bopaki bofe ba hore ka sebele Bibele ke Lentsoe la Molimo? (c) Ho na le bopaki bofe ba hore ’Muso oa Molimo ke oa sebele?
10 Tsela e molemohali ea ho hana likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše ke ho tsoela pele ho hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso. Lintho tsa sebele tsa ’Muso tse hlahisoang ke Molimo li fapane haholo le likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše. Na Molimo ke motho oa sebele? Ha ho pelaelo ka ho ba teng ha oona. Pōpo e bonahalang e tiisa seo. (Ba-Roma 1:20, NW) Re hopola se builoeng lilemong tse ka bang lekholo tse fetileng bukeng ea The Divine Plan of the Ages, e hatisitsoeng ke Mokhatlo oa Watch Tower. E itse: “Motho ea ka talimang sepaka-pakeng ka sebonela-hōle, kapa ka leihlo la hae la nama feela, ’me a bona boholo ba pōpo, ho leka-lekana ha eona, botle ba eona, taolo ea eona, kutloano le ho se tšoane ha eona, eaba o belaella hore ’Mōpi oa lintho tsena o mo phahametse ka ho fetisisa ka bohlale le matla, kapa ea ka nahanang le ka motsotsoana feela hore taolo e joalo e itlhahetse ka kotsi, ntle ho ’Mōpi, o lahlehetsoe ke kahlolo e molemo kapa o iphapanyelitse eona ka tekanyo e khōlō hoo ka nepo a ka nkoang a le seo Bibele e ’mitsang sona, lehlanya (motho ea iphapanyetsang kahlolo e molemo kapa ea haelloang ke eona).”—Pesaleme ea 14:1.
11 Re ka ithuta ka ’Muso ka Bibeleng e Halalelang. Na ka sebele Bibele ke Lentsoe la Molimo le ngotsoeng? Ka sebele ho joalo, joalokaha ho ka bonoa ho lumellaneng ha eona, ho nepahala ha eona thutong ea saense, le matleng a eona a ho fetola bophelo ba batho, haholo-holo le ho phethahaleng ha boprofeta ba eona.a Ho thoe’ng ka Morena oa ’Muso oa Molimo, Jesu Kreste? Na ka sebele o kile a ba teng? Litlaleho tsa Kosepele le Mangolo a Segerike a Bokreste a bululetsoeng ke Molimo ntle ho phoso le ka bokhabane li tiisa hore Jesu Kreste ke motho ea bileng teng historing. Mabapi le hore Jesu ke motho ea bileng teng historing, ho boetse ho na le bopaki ba Talmud ea Sejode, e buang ka eena e le motho. Ho joalo le ka bo-rahistori ba Bajode le ba Baroma ba lekholo la pele la lilemo C.E.
12, 13. Ke linnete life tse tiisang hore ’Muso oa Molimo ke oa sebele?
12 Ho thoe’ng ka hore ’Muso ke ntho ea sebele? Bokreste-’mōtoana bo iphapanyelitse oona ka tekanyo e khōlō, joalokaha ho bontšoa ke tletlebo ena ea Moruti e mong ea hlahelletseng: “Ka sebele e se e le lilemo tse fetang mashome a mararo esale ke qetela ho utloa moruti a leka ho hlalosetsa batho ba hae hore ’Muso ke ntho ea sebele.” Leha ho le joalo, ho halaletsoa ha lebitso la Jehova ka ’Muso oo ke sehlooho sa Lentsoe la hae. Molimo ke oona o entseng tšepiso ea pele ka ’Muso, oa re: “Ke tla bea hloeano mahareng a hao le mosali, le mahareng a peo ea hao le peo ea hae; peō eo e tla u khoba hloho, ’me u tla e lōma serethe.” (Genese 3:15) Sechaba sa Iseraele se ne se tšoantšetsa ’Muso, haholo-holo nakong ea puso ea Morena Salomone. (Pesaleme ea 72) Ho phaella moo, ’Muso e ne e le sehlooho sa boboleli ba Jesu. (Mattheu 4:17) O buile ka oona litšoantšong tsa hae tse ngata, joaloka tse leng ho Mattheu khaolo 13. Jesu o itse re rapelle ’Muso ’me re tsoele pele ho batla oona pele. (Mattheu 6:9, 10, 33) Ha e le hantle, ’Muso oa Molimo o boleloa ka makhetlo a ka bang 150 ka Mangolong a Segerike a Bokreste.
13 ’Muso ona ke puso ea sebele, o na le matla, ’me o tla phethahatsa litebello tsohle tse loketseng. O behile melao, e fumanoang ka Bibeleng. ’Muso o se o phethahalitse lintho tse ngata. O na le bafo ba tšepahalang—Lipaki tsa Jehova tse fetang 4 000 000. Ba phethahatsa Mattheu 24:14 ka ho bolela litaba tse molemo tsa ’Muso oa Molimo linaheng tse 211. Selemong sa bona sa tšebeletso sa 1991, ba sebelitse lihora tse 951 870 021 boboleling ba molaetsa oa ’Muso. Mosebetsi ona o tlisa liphello tse tiileng le tsa ka ho sa feleng ha batho ba bangata ba ntse ba ithuta “puo e hloekileng” ea ’nete ea Bibele.—Sofonia 3:9, NW.
Ho Hahamalla Lintho tsa Sebele tsa ’Muso
14. Re ka matlafatsa kananelo ea rōna joang tabeng ea hore ’Muso ke oa sebele?
14 Joale, re ka hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso joang? Tšepo ea rōna e tlameha ho thehoa ka tieo kholisehong e matla. Lefatše le lecha la Molimo le tšepisitsoeng e tlameha ho ba la sebele ho rōna. (2 Petrose 3:13) ’Me re tlameha ho ba le tumelo ea hore Molimo “o tla hlakola meokho eohle mahlong a [rōna]; lefu ha le sa tla hlola le e-ba teng; ’me ha ho sa tla ba masoabi, leha e le ho bokolla, kapa bohloko.” (Tšenolo 21:4) Re ka kholiseha joang hore see hase khopolo e inahaneloang? Joang kapa joang se tla phethahala ka nako ea Molimo e loketseng, hobane o ke ke oa bua leshano. (Tite 1:1, 2; Ba-Heberu 6:18) Ho hlokahala hore re thuise ka litšepiso tsena. Ho ipona re le lefatšeng le lecha la Molimo ’me re thabela mahlohonolo a lona hase khopolo e inahaneloang eo e seng ea sebele empa ho fana ka bopaki ba tumelo. Joalokaha Pauluse a e hlalositse, “tumelo ke tebello e tiileng ea lintho tse tšepiloeng, ke pontšo e hlakileng ea lintho tsa sebele le hoja li e-s’o bonoe.” (Ba-Heberu 11:1, NW) A re matlafatseng tumelo ea rōna ka ho iphepa ka mehla ka Lentsoe la Molimo le lingoliloeng tsa Bokreste tse re thusang ho le utloisisa le ho le sebelisa. ’Me ha re sebelisa nako e eketsehileng re bolella ba bang ka ’Muso, ka mokhoa o reriloeng le o sa reroang, re tla be re matlafatsa tumelo ea rōna le ho boloka tšepo ea rōna e ntse e khanya haholoanyane.
15. Re na le tlamo efe mabapi le tšebeletso ea Bokreste?
15 Ho boetse ho hlokahala hore re sebetse tumellanong le lintho tsa sebele tsa ’Muso ka ho ntlafatsa boleng ba tšebeletso ea rōna. Kaha ho sa ntsane ho lokela hore ho etsoe mosebetsi o mongata, see re ka se etsa joang? (Mattheu 9:37, 38) Polelo e reng ha ho motho ea tsofetseng haholo hore a ka ithuta ke ’nete. Ho sa tsotellehe hore na ke lilemo tse ngata hakae re ntse re kopanela mosebetsing oa ho paka, re ka ntlafatsa. Ka ho ba hloahloa haholoanyane ha re sebelisa Lentsoe la Molimo, re tla nolofalloa haholoanyane ho thusa ba bang ho utloa lentsoe la Morena, Jesu Kreste. (Bapisa le Johanne 10:16.) Ha re nahana hore ho ameha litebello tsa ka ho sa feleng tsa batho, re lokela ho batla ho akaretsa tšimo ea rōna ka ho phethahetseng e le hore re ka ba fa monyetla o ipheta-phetang oa ho bontša hore na ba eme hokae, ebang ke “linku” kapa “lipōli.” (Mattheu 25:31-46) Ha e le hantle, sena se bolela ho boloka litlaleho tse nepahetseng tsa ba leng sieo lapeng, haholo-holo le ba thahasellang molaetsa oa ’Muso.
Tsoela Pele ho Hahamalla ’Muso
16. Ke bo-mang ba behileng mohlala o motle oa ho hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso, ’me ba “hapa” ’Muso joang?
16 Ho hlokahala boiteko bo tiileng e le hore motho a ka tsoela pele a ntse a hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso. Na ha re khothatsoe ke mohlala o chesehang oa Bakreste ba tlotsitsoeng ba setseng? Ba ’nile ba hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso ka lilemo tse mashome-shome. Jesu o hlalositse ho hahamalla hona ha bona ka mantsoe ana: “Ho tloha mehleng ea Johanne Mokolobetsi, ho fihlela joale, ’muso oa maholimo o kenoa ka matla, ’me ba bohale ba o hapa.” (Mattheu 11:12) Khopolo e boletsoeng mona hase ea lira tse hapang ’Muso. Ho fapana le hoo, sena se amana le mosebetsi oa ba leng mocheng oa ho kena ’Musong. Seithuti se seng sa Bibele se itse: “Ho loana le ho ikitlaetsa ka matla le ka tieo bakeng sa ’muso oa Bomessia o ntseng o atamela ho hlalosoa ka tsela ena.” Batlotsuoa ba entse boiteko bohle ba ho etsa hore ’Muso e be oa bona. Ho hlokahala boiteko bo tšoanang bo matla ho “linku tse ling” e le hore li ka tšoaneleha ho ba bafo ba lefatšeng ba ’Muso oa Molimo oa leholimo.—Johanne 10:16.
17. Qetello ea ba hahamallang likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše e tla ba efe?
17 Kannete, re phela nakong ea monyetla o khethehileng. Ka letsatsi le leng batho ba hahamallang likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše ba tla hlaphoheloa ’me ba tobane le lintho tsa sebele tse tšosang. Qetello ea bona e hlalosoa hantle ka mantsoe ana: “Joale ka motho ea lapileng ha a ka lora a e-ja, ’me eare ha a tsoha borokong, a utloe mala a hae a le feela; kapa joale ka motho ea nyoriloeng ha a lora a e-noa, empa ha a tsohile, a utloa hoba o tepeletse, le moea oa hae o khathetse ke lenyora.” (Esaia 29:8) Ka sebele, le ka mohla ha ho motho ea tla khotsofatsoa le ho thabisoa ke likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše.
18. Kaha ’Muso ke oa sebele, re lokela ho hahamalla tsela efe, hona e le ka tebello efe?
18 ’Muso oa Jehova ke oa sebele. O busa ka mafolo-folo, empa tsamaiso ena e khopo ea lintho e tjametsoe ke timetso e ntseng e atamela le ea ka ho sa feleng. Ka hona, nka keletso ena ea Pauluse ka ho teba: “A re se keng ra robala joale ka ba bang, re mpe re falimehe, ’me re tšabe botahoa.” (1 Ba-Thessalonika 5:6) E se eka re ka boloka likelello le lipelo tsa rōna li tsepame linthong tsa sebele tsa ’Muso ’me re thabele mahlohonolo a ka ho sa feleng. ’Me e se eka qetellong re ka utloa ha Morena oa ’Muso oo a re ho rōna: “Tlong, lōna ba hlohonolofalitsoeng ke Ntate, le amohele ’muso oo le o lokiselitsoeng ha e sa le lefatše le theoa.”—Mattheu 25:34.
[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]
a Bona buka ea Bibele—Lentsoe la Molimo Kapa la Motho? e hatisitsoeng ke Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
U ne U Tla Arabela Joang?
◻ Likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše ke eng, ’me ke hobane’ng ha re lokela ho li hana?
◻ Ke mehlala efe e bontšang hore ho kenella likhopolong tse inahaneloang tsa lefatše ke booatla?
◻ Ke linnete life tse pakang hore ’Mōpi ke motho oa sebele, le hore Lentsoe la hae le ngotsoeng, Jesu Kreste le ’Muso oa hae ke lintho tsa sebele?
◻ Re ka matlafatsa tumelo ea rōna joang linthong tsa sebele tsa ’Muso?
[Setšoantšo se leqepheng la 15]
Hangata likhopolo tse inahaneloang tsa lefatše li bakoa ke ho laba-labela leruo la lintho tse bonahalang
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Ho bolela litaba tse molemo ke tsela e ’ngoe ea ho hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso
[Setšoantšo se leqepheng la 17]
Na u hahamalla lintho tsa sebele tsa ’Muso ka ho ithuta Lentsoe la Molimo ka matla?