Tlhalo E Hlile e na le Bao e ba Hlaselang

HAEBA u ne u ka lumela ntho e ’ngoe le e ’ngoe eo “litsebi” li e ngotseng ka tlhalo lilemong tse mashome a ’maloa tse fetileng, u ne u ka fihlela qeto ea hore tlhalong ea mehleng ea kajeno, ha ho motho ea nang le molato ebile ha ho motho ea utloang bohloko.

Batsoali ba bangata ba nolofalloa ke ho nka khato ea tlhalo ka baka la mapetjo a ’maloa a amoheloang ka ho pharalletseng a kang: Tlhalo e molemo bakeng sa bana ho e-na le lenyalo le hlokang thabo; ak’u eme ho fihlela bana ba fihlile ‘lilemong tse loketseng,’ ho qoba ho ba utloisa bohloko leha e le bofe; bana ba tla lebala bohloko ka mor’a lilemo tse seng kae feela.

Ba bang ba ile ba tšehetsa likhopolo tsena tse bonahalang li le molemo. Ka mohlala, bangoli Susan Gettleman le Janet Markowitz ba nyenyefatsa “pale ea ngoana ea tsoileng kotsi.” Ba lumela hore ha ho hlokahale hore tlhalo e be ntho e bohloko ho bana hafeela batsoali ba ‘sebetsana le eona joaloka batho ba baholo.’ Ba boetse ba pheha khang ea hore esita le tlhalo ea batsoali e ka ’na ea thusa bana ho mamella tlhalo ea bona ka letsatsi le leng! Ba re: “Morero oa sebele oa poelano e lokela ho ba ho hlomamisoa ha lenyalo le khotso ea lelapa ka boeona.”—The Courage to Divorce.

Empa na ka ’nete litlhahiso tse sebete joalo li utloahala e le ’nete? Lefatšeng la manane a eketsehang a tlhalo, likotsi tsa sebele tse bang teng ho bana ba batsoali ba hlalaneng ke life? Na ke ’nete hore ha ho motho ea utloang bohloko?

Tahlehelo e Tšosang

Ka 1971, bafuputsi ba U.S. Judith Wallerstein le Joan Berlin Kelly ba ile ba simolla phuputso ea liphello tsa nako e telele tsa tlhalo malapeng. Ba ile ba khetha malapa a 60 a neng a le mathateng a boima a tlhalo. Ka kakaretso malapa ana a ne a e-na le bana ba 131 ba mahareng a lilemo tse 2 le tse 18. Bafuputsi ba ile ba makala ha ba fumana hore bonneteng ha ho le ka mohla tlhalo e bileng pheko ho bana. Sena ebile ’nete le hoja batsoali ba bona ba ne ba le lenyalong le bosula. Ho e-na le hoo, tlhalo e siea bana ba ferekane likelellong.

Na liphello tsa see ke bohloko ba nakoana feela? Ka masoabi, che. Ka mor’a lilemo tse hlano, bana ba etsang karolo ea 37 lekholong e ne e le ba tepelletseng maikutlong ka ho leka-lekaneng ho isa ho ba tepelletseng ka ho tebileng. Ba bangata ba ne ba sa ntsane ba e-na le tšepo ea hore batsoali ba bona ba tla boelana—esita le ha batsoali ba bona ba se ba kene lenyalong le molekane e mong! Ka mor’a lilemo tse 10 kapa tse 15, hoo e ka bang halofo ea bana bao ho entsoeng phuputso ka bona “e ne e le batho ba baholo ba tšoenyehileng, ba sa finyelleng letho, ba italimang e se letho, ’me ka linako tse ling e le bahlankana le baroetsana ba halefileng.”

Liphello tse joalo li khahlanong le bohlale bo tloaelehileng. Ho joalokaha Wallerstein a ngola: “Liphuputso tsa rōna li ne li hanyetsana ka ho felletseng le seo re neng re se lebelletse. Tsena e bile litaba tse bosula ho batho ba bangata ’me re ile ra amohela mangolo a mangata a tsoang ho litsebi tsa ho phekola ka ntle ho tšebeliso ea meriana tse halefileng, batsoali, le babuelli ba molao ba bolelang hore ntle ho pelaelo re fositse.”

Leha ho le joalo, bana bao ba ne ba sa bue leshano; liphuputso tse ling li tiisitse se boletsoeng ke Wallerstein le Kelly. Journal of Social Issues e hlokometse hore litsebi tse ngata tse kang bo-rasaense ba ithutileng ka boitšoaro, “li lumela hore karohano ea batsoali le ho fela ha lenyalo li na le phello e mpe ho bana le batho ba baholo.” Koranta eo e boetse ea phaella ka hore litumelo tse joalo “li ’nile tsa tšehetsoa ka bongata,” ea qotsa litšibollo tse kang tsena: Bana ba batsoali ba hlalaneng ba na le manane a phahameng haholoanyane a botlokotsebe ba bacha le boitšoaro bo bobe ho feta bana ba malapa a kopaneng; e ka ’na eaba sekhahla seo ho amoheloang bana ba batsoali ba hlalaneng ka sona lipetleleng tsa mafu a kelello se ne se phahame ka makhetlo a mabeli ho feta ho bana ba malapa a kopaneng; mohlomong tlhalo ke lona lebaka le leholo la ho tepella maikutlong ha bana.

Ho Thoe’ng ka Bana ba Baholoanyane?

Bana ba baholoanyane ba sebetsana le tlhalo hamolemonyana ho feta bana ba banyenyane. Ha bana ba baholo ba bona tlhalo ea batsoali ba bona, mohlomong ba ka nyahama haholo hoo sena se ka amang pono ea bona ka lenyalo le lintho tse ling tse kang sekolo. Ba bang ba fihletse qeto ea hore likamano tsohle ke tse sa tšepahaleng, tseo ka letsatsi le leng li tla ipaka e le ho se tšepahale le bolotsana.

Bacha ba bang ba etsa lintho tse fetelletseng ha ba sitisitsoe ho ba le botsitso ka mokhoa o tjena ke tlhalo ea batsoali ba bona. Ba bang ba fetohela ho sebeliseng lithethefatsi, ba bang ba ikakhela ka setotsoana boitšoarong bo bobe ba likamano tsa botona le botšehali, ’me ba bang ba baleha hae. Ho bonahala eka qalong ba bang ba nka tlhalo ka mokhoa oa ho se tsotelle, e leng ho mpang feela ho liehisa tsela eo ba arabelang ka eona boemong boo. Mohlomong ena hase ntho e etsahetseng ka kotsi joalokaha makasine oa The Washingtonian o hlokometse hore ho phahama ha tlhalo ho tlisitse keketseho e tšoanang ea mekhoa e sa lokang ea ho ja har’a bacha le ho ipolaea.

Kahoo batsoali ba bang ba emetse monyetla o motle, ba emetse hore bana ba bona ba ‘be lilemong tse loketseng’ pele ba qalisa tlhalo, ’me mohlomong ba ka ema nako e telele haholo. Ha ho bonahale ho e-na le ‘lilemo tse loketseng’ tsa mohlolo tseo ho tsona bana ba fetang har’a boemo ba tlhalo ba sa tsoe kotsi.a Makasineng oa Psychology Today seithuti sa kahisano Norval D. Glenn se bile sa etsa tlhahiso ea hore bana ba ka angoa ke liphello tse mpe tsa tlhalo “tse sa feleng nakong ea bophelo.” O phethile ka hore: “Motho o lokela ho nahana ka botebo ka khopolo e tšoenyang ea hore lenane le eketsehileng la bana ba batsoali ba hlalaneng butle-butle le tla lebisa ho senyeheng ha boiketlo bo akaretsang ba sechaba sohle.”

Empa le hoja lipatlisiso tsena, liphuputso tsena, le lipalo-palo tsena li utloahala li tšosa, ha li bolele hore ngoana e mong le e mong oa batsoali ba hlalaneng o tla qetella a phela bophelo ba likhathatso. Leha ho le joalo, li hlile li bontša hore tlhalo e tlisa kotsi ea sebele baneng. Potso ke hore: Bana ba ka sireletsoa joang liphellong tsa tlhalo?

Ho na le Tšepo Efe Bakeng sa Bana?

Tšireletso e molemo ka ho fetisisa ke ho thibela tlhalo. Ho joalokaha Dr. Diane Medved a hlalosa sena bukeng ea hae The Case Against Divorce: “Re tlameha ho khaotsa ho lumella likameho tsa boithati hore ebe tsona feela litekanyetso tsa hore na tlhalo e loketse kapa che.” Ha ho pelaelo hore boikutlo ba ’na-pele bo jeleng setsi mokhatlong oa kajeno oa batho bo fokolisitse manyalo a mangata haholo. Banyalani ba ka loantša tloaelo ee joang le ho etsa hore manyalo a bona a tšoarelle?

Bibele e bolela hore Mongoli oa eona ke eena Moqapi oa lenyalo. Tumellanong le phatlalatso ena, keletso ea Bibele ka lenyalo e hlile ea sebetsa. E thusitse banna le basali ba limillione ho ntlafatsa boleng ba bophelo ba bona ba lelapa. Bibele e pholositse manyalo a mangata litleneng tsa tlhalo. Le uena e ka u tsoela molemo.b

Leha ho le joalo, ka masoabi hase ka mehla tlhalo e ka qojoang kapa ea thibeloa. Ke ntho ea sebele lefatšeng la kajeno. Batsoali ba bang ba ithutile litekanyetso tsa Molimo ka lenyalo ba se ba hlalane. Ho sa le joalo, ba bang ba phelela litekanyetso tseo ka botšepehi empa ba soetsoa ke molekane oa moithati le ea itšoereng hampe. Bibele ka boeona ea lumela hore maemo a mang a fetelletseng a ka lumella tlhalo. (Mattheu 19:9) Empa joalokaha Jesu a rutile, ho thata ho etsa qeto leha e le efe e bohlale ntle le hore motho a ‘bale litšenyehelo’ pele.—Luka 14:28.

Haeba tlhalo e se e etsahetse, ka sebele ena hase nako ea ho tepella ka baka la ho ikutloa u le molato kapa ho ikoahlaea. Ena ke nako ea ho thoba bohloko boo bana ba bo utloileng. Sena se ka etsoa! Dr. Florence Bienenfeld, moeletsi ea hlonepshoang ka ho pharalletseng oa tlhalo le ’muelli o tiisetsa batsoali ba hlalaneng: “Tlhalo ha ea lokela ho ba koluoa ea Magerike eo ho eona ho shoang motho e mong le e mong. Motho e mong le e mong a ka phela, ’me ha nako e ntse e-ea a boela a khutlela bophelong bo tloaelehileng, a hlaphoheloa, le ho atleha.”—Helping Your Child Succeed After Divorce.

Empa joang? Ke eng seo batsoali, beng ka motho, le metsoalle ba ka se etsang ho thusa bana ba batsoali ba hlalaneng?

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]