Ho Pholosoa ha Lefatše ho Haufi

STEPHEN M. WOLF, molula-setulo le mookameli e moholo oa United Airlines, o ile a re sehloohong sa mohlophisi: “Hore na motho ke ea buellang poloko ea mehloli ea tlhaho kapa che, ho ke ke ha hanoa hore litebello tse tšosang tse amang ho ba kotsing ha bophelo bo hlaha le libaka tse hlaha ke letšoao la lefifi le aparetseng lefatše lohle—’me qetellong, ho sokela boteng ba libōpuoa tsohle, ho akareletsa le moloko oa batho. Joalokaha ho ’nile ha boleloa, ‘Ha rea ka ra ohla tepo ea bophelo; re mpa re le khoele ea eona. Sohle seo re se etsang tepo eo, re iketsa sona.’” O ne a nepile.

Hona sehloohong seo o ile a boela a re: “Ke rōna sesosa. ’Me ke rōna tharollo.” Mona o ne a sa nepa ka ho feletseng. Ke rōna sesosa; empa hase rōna tharollo. Ha re bontše matšoao leha e le afe a hore re ka ba eona. Ho etsoa tsoelo-pele, empa ke e fokolang ha e bapisoa le tšenyo e ntseng e tsoela pele lefatšeng lohle.

Selemong se fetileng Al Gore o ile a ngola Earth in the Balance—Ecology and the Human Spirit. Ke buka e fanang ka temoso ea ho mpefala ha maemo ho tikoloho ho ntseng ho eketseha lefatšeng lohle, ’me ho eona o ile a etsa polelo ena e ikhethang: “Ha ke leka haholoanyane ho batlisisa metso ea ho mpefala ha maemo a tikoloho ea lefatše, ke ntse ke ea ke kholiseha haholoanyane hore ke ponahatso ea ka ntle ea ho mpefala ha ka hare e leng, ka baka la ho haella ha lentsoe le molemonyana, ha moea.”

Ka sebele ke ho mpefala ha moea. Ke ho senyeha ha moea oa motho. Ke boithaopo ba ho tela botle ba tlhaho ba lefatše le mehloli ea bona, bophelo ba mefuta e likete ea limela le liphoofolo, haesita le bophelo bo botle le bophelo ba batho. Ho feta moo, ke ho se tsotelle ho feletseng ka bana le litloholo tse tla tlameha ho lubana le lefatše le senyehileng le tla sala. Hape ke ho se tsotelle ka ho se bontše teboho le ho ba pelo e thata ho Ea bōpileng lefatše le ea le entseng lehae la moloko oa batho.

Esaia 45:18 e tsebahatsa Jehova e le “’Mōpi oa maholimo, Molimo o bōpileng lefatše, moetsi oa lona ea le tiisitseng, ea sa ka a le bōpela lefeela, ea mpang a le bōpetse hore le ahuoe.” Tšimolohong o ile a beha motho lefatšeng hore a le hlokomele: “Eaba Jehova Molimo o nka motho, a ’mea tšimong ea Edene, ho e lema le ho e lebela.” (Genese 2:15) Le hoja Adama a bōpiloe a phethahetse, o ile a hlokomoloha ho phethahala ka ho inkela tsela ea hae. O ile a hlokomoloha mosebetsi oa hae oa ho ‘lebela lefatše.’

Ho hlōleha hoo ho bonahala le mehleng ea rōna, ’me ho senngoa ha lefatše ho ntseng ho tsoela pele ho se ho le hobe haholo. “Molimo o entse batho ba lokile, empa bona ba batlile mamene-mene a mangata.” (Moeklesia 7:29) “Ba itšentse pel’a oona; ke bana ba litšila; ke mofuta o khelohileng, o nang le mano.” (Deuteronoma 32:5) Leha ho le joalo, lefatše le tla tsoela pele le ntse le ahiloe, empa eseng ke moloko o khelohileng o khopo. Mopesaleme o ile a re ka nako e loketseng ea Molimo, ke ‘ba lokileng feela ba tla ja lefa la lefatše.’—Pesaleme ea 37:29.

Ho Ameha ha Jehova ka Lefatše

Ha Jehova a qeta ho bōpa lefatše, o ile “oa bona tsohle tseo o li entseng hoba li molemo haholo.” O ne a batla hore ho lule ho le joalo. O ne a hlomme tšimo e ntle Edene ’me a behile monna Adama ho e hlokomela. Lijalo tse neng li mela teng e ne e se bakeng sa ho sebelisoa ke monna a le mong. Molimo o ile a re: “Ha e le liphoofolo tsohle tsa lefatše, le tse rurang tsohle tsa maholimo, le lihahabi tsohle tsa lefatše, tse utloang, ke li neile joang bohle bo botala, e be lijo tsa tsona.”—Genese 1:30, 31.

Hamorao ha Molao oa Moshe o fuoa Baiseraele, o ile oa etsa tokisetso ea ho hlokomela lefatše. Selemo se seng le se seng sa bosupa e ne e le “sabbatha ea phomolo e feletseng ea masimo.” Se itlhahetseng ka bosona nakong eo se ne se sa lokela ho kotuloa empa se ne se lokela ho fuoa bafutsana haesita le liphoofolo tsa bona tseo ba li ruileng le tse hlaha tse neng li le naheng ea bona.—Levitike 25:4-7, NW.

Ho ameha ha Jehova ka ho bolokoa ha libōpuoa ho ile ha bonahala ka hore a laele hore ho kenngoe liphoofolo tse phelang ka bobeli arekeng nakong ea Moroallo oa mehleng ea Noe. Ho ameha hoo ho ile ha boela ha bonahala selekaneng sa Molao. Ka mohlala, poho e neng e pola e ne e sa lokela ho thijoa molomo. E ne e na le tokelo ea ho ja lijo-lithollo tse ling. Poho le esele li ne li sa lokela ho panoa ’moho bakeng sa ho lema. E ne e ke ke ea ba ho loketseng bakeng sa phoofolo e nyenyane, e matla a fokolang. Pelesa ea moahelani e ne e lokela ho thusoa ha e le bothateng, le haeba mong’a eona e le sera sa motho esita le haeba motho a ne a lokela ho etsa mosebetsi o itseng ka Sabbatha. (Exoda 23:4, 5; Deuteronoma 22:1, 2, 10; 25:4; Luka 14:5) Mahe kapa litsuonyana li ne li ka ntšoa sehlaheng sa nonyana, empa eseng sethole. Se ne se lokela ho tlohelloa hore se tle se ’ne se tsoele pele ho qhotsa. ’Me Jesu o ile a re le hoja serobele e le sa theko e nyenyane, ‘le se seng sa tsona se ke ke sa oela fatše Molimo a sa tsebe.’—Mattheu 10:29; Deuteronoma 22:6, 7.

Mopesaleme ea bululetsoeng o ile a re: “Ha e le maholimo, ke maholimo a Jehova, ’me lefatše o le neile bana ba batho.” (Pesaleme ea 115:16) Ho Mattheu 5:5 Jesu o ile a re: “Ho lehlohonolo ba bonolo; hobane ba tla ja lefa la lefatše.” Na u nahana hore lefa le tsoang ho Jehova e ka ba lefatše le silafetseng? Haeba u ne u na le lehae le letle leo u neng u rata ho le siela bana ba hao, na u ne u ka lumella batho ba hirileng ba senyang ntlo le mabala ho tsoela pele ba lula teng? Ho e-na le hoo, na u ne u ke ke ua ba leleka ’me ua etsa litokiso pele u le siela bana ba hao?

Ke sona seo Jehova a ileng a se etsa pele a kenya Baiseraele naheng eo a neng a ba tšepisitse eona. Ka boitšoaro ba bona bo bobe, Bakanana ba ne ba silafalitse naha eo, ’me ka lona lebaka leo Jehova o ile a ba leleka. Ka nako e tšoanang, o ile a eletsa Baiseraele hore haeba ba ne ba ka silafatsa naha eo joalokaha Bakanana ba ne ba entse, le bona ba ne ba tla lelekoa. Tlaleho eo e fumanoa ho Levitike 18:24-28:

“Le se ke la itšela sesila ka efe le efe ea ntho tseo [likamano tsa botona le botšehali pakeng tsa batho ba amanang haufi, bosodoma, likamano tsa botona le botšehali le liphoofolo, molato oa mali], hobane ke ka lintho tseo kaofela lichaba tsee ke eang ho li lelekisa pel’a lōna li itšetseng litšila. Ke ka tseo ba li entseng naha e silafetseng; joale, ke tla e otla ka manyala a eona, ’me e tla hlatsa baahi ba eona. Le boloke ke hona melao le litaelo tsa ka, ’me le se ke la etsa leha le le leng la manyala ao, leha e le ea tsoaletsoeng ha eno, leha e le mo-lichaba ea jakileng har’a lōna. Hobane ke ’ona manyala ’ohle ao a kileng a etsoa ke batho ba naha eo, ba neng ba ahile teng pele, ’me naha e kile ea silafala. Iponeleng hore naha e se ke ea le hlatsa, ha le e silafatsa, joale ka ha e hlatsitse lichaba tse neng li le ho eona pele.”

Leha ho le joalo, Baiseraele ba ile ba silafatsa naha ka ho etsa boitšoaro bo bobe bo tšoanang le boo Bakanana ba ileng ba bo etsa. Tumellanong le lentsoe la hae, Jehova o ile a leleka Baiserale ka ho romela Bababylona ho ba nka e le batšoaruoa ho ea Babylona. Nako e telele pele sena se etsahala, Baiseraele ba ne ba se ba fuoe temoso ke moprofeta oa Jehova Esaia: “Bonang, Jehova o ea hlobolisa lefatše, a le etse nahathothe, a le senye sebopeho, a qhalanye baahi ba lona. Naha e sentsoe ke ba ahileng ho eona, hobane ba hataketse melao, ba tlōtse litaelo, ba sentse selekane se sa feleng. Ka baka leo, thohako e ja naha, ba ahileng teng ba otloa ke hona; ke ka baka leo batho ba naha eo ba chesoang, ’me ba phonyohang ha ba bakae.”—Esaia 24:1, 5, 6.

Ho Senya ba Senyang Lefatše

Kajeno re boemong bo tšoanang. Libuka, limakasine, likoranta, thelevishene, li-video, le mehloli ea litaba ka kakaretso li bonahatsa sechaba se feteletseng boitšoarong ba botona le botšehali, se mabifi, le se senyehileng lipolotiking. Mekhatlo e meharo ea khoebo e silafatsa tikoloho ka tsela e se nang boitšoaro, ebile e romela thepa eo linahang tsa habo eona tse ruileng e thibetsoeng hobane e le kotsi bophelong bo botle linaheng tse tlaase moruong moo lithibelo tse joalo li leng sieo. Bakreste ba lemosoa ho qoba tsela e joalo:

“Joale, seo ke se bolelang, seo ke se tiisang Moreneng, ke re: Le se hlole le phela joale ka ba-lichaba ba bang, ba eang ka bosaoana ba likelello tsa bona; bao mehopolo ea bona e leng lefifing, ’me ba hōle le bophelo ba Molimo ke ho se tsebe ho leng ho bona, ka baka la bothata ba lipelo tsa bona. Ba timeletsoe ke kutlo eohle, ba ineetse bohlola, ba tle ba etse manyala ’ohle ka takatso e se nang ho kholoa.”—Ba-Efese 4:17-19; 2 Timothea 3:1-5.

Moea oa batho le tikoloho li silafalitsoe. Lefatše le na le litaolo tse aheletsoeng ka hare le litekanyo bakeng sa ntho e ’ngoe le e ’ngoe. Ka lebaka la ho oela sebeng ha motho, letsoalo la motho, taolo ea hae e aheletsoeng ka hare, e senyehile, e leng ho ntšetsang pele ho silafatsoa ha lefatše. Hona joale, ke Molimo feela ea ka laolang motho. Ke Molimo feela ea ka pholosang lefatše. Re na le tiiso ea hore o tla etsa seo ho Tšenolo 11:18, moo Jehova Molimo a tšepisang hore o tla “senya ba senyang lefatše.”