Kamoo U ka Thusang Kateng

“Bacha ba tepelletseng maikutlong ba hloka thuso. Empa bana ba ke ke ba iphumantša thuso eo ka bobona. Pele ho tsohle, motho e moholo o lokela ho lemoha bothata ’me a bo nke ka ho teba. Eo ke eona karolo e thata.”—Dr. Mark S. Gold.

UKA etsa eng haeba u e-na le pelaelo ea hore ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha o tepelletse maikutlong? Pele, u se ke ua potlakela ho etsa liqeto ka taba ena. Etsoe matšoao a bonahalang e ka ’na eaba ke a ntho e ’ngoe e fapaneng ka ho feletseng.a Ho feta moo, bacha bohle ba na le ho feto-fetoha maikutlong ka linako tse ling. Empa haeba boemo bo nka nako e telele ’me bo bonahala bo tebile ho feta ho nyahama ha nakoana, e ka ba bohlale ho ea ngakeng. Tabeng ena, ke habohlokoa ho hopola mantsoe a Jesu: “Batho ba phelang hantle ha ba hloke ngaka, empa ba kulang baa e hloka.”—Matheu 9:12.

Ka botšepehi, fa ngaka ea hao boitsebiso bohle boo u nang le bona bo ka thusang, ho akarelletsa le liphetoho tse sa tsoa etsahala bophelong ba mocha tseo e ka ’nang eaba li tlatsetsa ho tepelleng ha hae. Etsa bonnete ba hore ngaka e qeta nako e lekaneng e mametse matšoao pele e ka etsa qeto ea hore na bothata ke eng. Dr. David G. Fassler oa lemosa: “Ho ke ke ha khoneha hore ho bokelloe boitsebiso bohle bo hlokahalang ka lekhetlo le le leng le ka nkang metsotso e mashome a mabeli, ebe ho se ho etsoa qeto e tiileng ea hore na ngoana o tšoeroe ke eng.”

Botsa ngaka ka bolokolohi lipotso leha e le life tseo u batlang ho li botsa. Ka mohlala, haeba ngaka e nka hore ngoana oa hao o tepelletse maikutlong ka ho feteletseng, u ka ’na ua e botsa hore na ke hobane’ng ha e sa nahane hore ke maloetse a mang. Haeba u e-na le lipelaelo ka qeto ea ngaka eo, e bolelle hore u ka rata ho utloa maikutlo a ngaka e ’ngoe. Ka sebele ha ho ngaka e nang le tšekamelo e ntle le e tšepahalang e ka u thibelang ho etsa joalo.

Ho Amohela Boemo le ho Sebetsana le Bona

Haeba ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha a tepelletse ka ho feteletseng maikutlong, u se ke ua hlajoa ke lihlong ke boemo boo. ’Nete ke hore ho tepella maikutlong ho ka tšoara le bona bacha ba hantle haholo. Ka sebele, Bibele e bontša hore le batho ba ’nileng ba leka sohle se matleng a bona ho sebeletsa Molimo ho sa tsotellehe lilemo tsa bona, ba ’nile ba tepella maikutlong. Nahana ka Jobo ea tšepahalang, ea ileng a ikutloa a lahliloe ke Molimo ’me ka hona, a bolela hore o nyonya bophelo. (Jobo 10:1; 29:2, 4, 5) Anna e ne e le mohlanka oa Molimo eo ‘moea oa hae o ileng oa utloa bohloko’ hoo a neng a sa je. (1 Samuele 1:4-10) Joale ho ne ho e-na le monna ea neng a inehetse ho Molimo, Jakobo, ea ileng a siama matsatsi a mangata ka mor’a lefu la mora oa hae ’me a “hana ho tšeliseha.” Jakobo o bile a bolela hore takatso ea hae ke ho ea ho mora oa hae lebitleng! (Genese 37:33-35) Leha ho le joalo, ho tšoenyeha maikutlong hase kamehla ho bakoang ke ho fokola moeeng.

Ho sa le joalo, ho tepella ha mocha maikutlong ho ka imela batsoali ba hae haholo. ’Mè e mong oa mocha ea tepelletseng maikutlo o re: “Ke lokela ho ba hlokolosi haholo hore na ke bua eng le hore na ke etsa eng. Ke tšoenyehile, ke tšohile, ke hloka botsoalle, ke halefile le hona ho felloa ke matla.” E mong oa lumela: “E ne e re ha ke ile mabenkeleng ’me ke bona ’mè e mong a tsamaea le morali oa hae ea sa leng mocha, pelo ea ka e utloe bohloko bo tebileng ha ke nahana hore ke sitoa ho etsa seo [le morali oa ka] ’me nke ke ka hlola ke se etsa.”

Ke ha tlhaho ho ikutloa joalo. Leha ho le joalo, ka linako tse ling ho ka ’na ha e-ba ka tsela e ferekanyang haholo. Haeba ho e-ba joalo, ke hobane’ng ha u sa tšollele maikutlo a hao ho motsoalle eo u mo tšepang? Liproverbia 17:17 e re: “Motsoalle oa ’nete o lerato ka linako tsohle, ’me ke mor’abo motho ea tsoaletsoeng ha ho e-na le mahlomola.” Hape u se ke ua hlokomoloha thapelo. Bibele ea re tiisetsa hore haeba re lahlela moroalo oa rōna ho Molimo, o tla re tšehetsa.—Pesaleme ea 55:22.

Tšekamelo ea ho Tšoaeana Liphoso

Batsoali ba bangata ba bacha ba tepelletseng maikutlong ba nyahama haholo ’me ba ikutloe ba le molato ka tsela e itseng ka boemo bona. Motsoali e mong oa lumela: “Ha ngoana oa hao a tepelletse maikutlong, u ikutloa u le molato ’me ha ho motho ea ka u kholisang hore u se ke ua ikutloa joalo. U lula u ipotsa, ‘Re ile ra fosa hokae? Litaba li senyehile hokae? Ke kentse letsoho joang ho see?’” Batsoali ba ka leka-lekanya tsela eo ba ikutloang ka eona joang tabeng ee?

Ha ho pelaelo hore tikoloho e mpe lapeng e ka ama ngoana hampe. Ke ka hona ka ho utloahalang Bibele e eletsang bo-ntate: “Le se ke la khentša bana ba lōna, e le hore ba se ke ba nyahama.” (Bakolose 3:21) Ka hona, batsoali ba tla be ba etsa hantle ha ba hlahlobisisa tsela eo ba sebelisanang le bana ba bona ka eona ’me ba etse liphetoho moo li hlokahalang. Empa hase kamehla ho tepella maikutlong ho bakoang ke liphoso tsa batsoali. Ka sebele, boloetse bona bo fumanoa le malapeng a nang le lerato ka ho fetisisa. Ka hona, batsoali ba etsang sohle seo ba ka se khonang ho thusa bana ba bona ha ho hlokahale hore ba ikutloe ba le molato.

Ho bohlokoa hape hore ho se ke ha behoa mocha ea tepelletseng maikutlo molato. Etsoe mohlomong ha ho seo a ka se etsang ho laola boloetse bona. ’Mè e mong o re: “Ke ne nke ke ka mo beha molato ha a ka tšoaroa ke sekholopane kapa pneumonia.” Oa lumela: “Empa ke seo ke ileng ka se etsa ha a tepella maikutlong. Ke ile ka beha ngoan’aka molato ka hore ebe oa kula—e leng se nkutloisang bohloko haholo.” Ho nka ho tepella ha maikutlo e le boloetse, eseng bofokoli, ho ka thusa batsoali le ba bang hore ba lebise tlhokomelo tabeng ea hore na ba tšehetsa mokuli joang.

Ho hōlisa mocha ea tepelletseng maikutlong ho ka etsa hore ho be le tsitsipano pakeng tsa batsoali. Mosali e mong o re: “Re ne re jarisana molato, haholo ha re hopola bophelo boo re neng re nahanne hore re tla bo phela ’me re bona boo re bo phelang ka lebaka la mora oa rōna.” Tim eo morali oa hae a tepelletseng maikutlong oa lumela: “Ho bonolo ho jarisa molekane e mong molato. Haeba batsoali ba e-ba le mathata a lenyalo pele ngoana a qala ho bontša matšoao a ho tepella maikutlong, boitšoaro bo makatsang ba hae bo ka mpefatsa boemo le ho feta.” Le se ke la lumella hore ho tepella ha ngoana maikutlong ho qhale lenyalo la lōna! Ho bua ’nete, ha ho molemo oa letho oo le o ruang ka ho tšoaeana liphoso—ebang ua itšoaea, u tšoaea ngoana oa hao kapa molekane oa hao. Ntho ea bohlokoa ke ho tšehetsa mokuli.

Ho Fana ka Tšehetso

Bibele e khothalletsa Bakreste: “Le bue ka mokhoa o tšelisang le meea e tepeletseng maikutlo.” (1 Bathesalonika 5:14) Haeba mocha ea tepelletseng maikutlo a khathatsoa ke maikutlo a hore ha a na thuso, u ka thusa. Joang? Ruri hase ka ho bua lipolelo tse ahlolang tse kang, “Ha ua tšoanela ho ikutloa joalo” kapa, “U na le boikutlo bo fosahetseng.” Ho e-na le hoo, leka ho ba mosa ka ho bontša ‘kutloelo-bohloko.’ (1 Petrose 3:8) Pauluse o khothalelitse Bakreste hore ba ‘lle le batho la llang.’ (Baroma 12:15) Hopola hore motho ea hlileng a tepelletseng maikutlo o utloa bohloko ba sebele. Bohloko ba teng hase bo inahaneloang, kapa bona ba boiketsiso hore feela motho a fumane tlhokomelo. Ka mor’a ho mamela, leka ho fata mokuli maikutlo. Mo botse hore na ke hobane’ng ha a ikutloa ka tsela eo. Joale, ka mosa le ka mamello thusa mocha hore a bone hore ha ho hlokahale hore a ikutloe ka tsela eo a ikutloang ka eona. Ho mo tiisetsa ka lerato la Molimo le mosa oa hae li ka ’na tsa thusa mokuli hore matšoenyeho a hae a fokotsehe.—1 Petrose 5:6, 7.

Ho ka ’na ha e-ba le mehato e meng ea bohlokoa eo u ka e nkang. Ka mohlala, u ka ’na ua tlameha ho etsa bonnete ba hore mocha oa hao ea tepelletseng maikutlong o fumana phomolo e lekaneng, phepo e nepahetseng le boikoetliso. (Moeklesia 4:6) Haeba a filoe meriana, e tla ba bohlale ho thusa mocha hore a bone bohlokoa ba ho e noa. Le ka mohla u se tlohele ho mo tšehetsa, leha e le hona ho tlohela ho mo bontša lerato.

Ke ’nete hore ho tepella maikutlong ha mocha e ka ba phihlelo e bohloko bakeng sa mokuli ka boeena le bakeng sa litho tsohle tsa lelapa. Empa qetellong, mamello, tiisetso le lerato li tla fana ka motheo oa ho thusa bacha ba tepelletseng maikutlong.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Ntlha e Qolotsoeng e leqepheng la 11]

Motho ea hlileng a tepelletseng maikutlo o utloa bohloko ba sebele. Bohloko ba teng hase bo inahaneloang

[Lebokose le leqepheng la 13]

Haeba U Mocha Ea Tepelletseng Maikutlong

Hase uena feela, ’me boemo ba hao bo ka ntlafala. Ho tepella ha hao maikutlong ho ka amahanngoa le (1) ho se leka-lekane ha lik’hemik’hale ’meleng kapa (2) maemo a bophelo ao ho seng seo u ka se etsang ho a fetola. Ho sa tsotellehe hore na sesosa ke sefe, ha u na molato ka boemo boo u leng ho bona. Empa u ka etsa eng ka bona?

Bibele e re “ho na le motsoalle ea khomarelang haufi ho feta mor’abo motho.” (Liproverbia 18:24) Ke hobane’ng ha u sa batle motsoalle ea joalo ’me u tšollele maikutlo a hao ho eena? E mong ho batsoali ba hao kapa motho e mong e moholo ea nang le phihlelo a ka u thusa ho loantšeng ho tepella ha hao maikutlong.

Haeba batsoali ba hao ba belaela hore ho tepella ha hao maikutlong ke ho hlokang hore u isoe ngakeng, ba ka ’na ba u isa ho ngaka e nang le phihlelo ea ho phekola lefu lena. Ona ke mohato o bohlale, etsoe hangata ho tepella ha maikutlo ho theoloa haholo ke phekolo haeba e fumaneha. Ka mohlala, haeba bothata bo bakoa ke ho se leka-lekane ha lik’hemik’hale ’meleng, ngaka e ka ’na ea fana ka meriana e loantšang ho tepella ha maikutlo. Haeba ho joalo ka uena, u se ke ua hlajoa ke lihlong ho noa meriana eo. E mpa e khutlisetsa metsoako ea lik’hemik’hale e ’meleng oa hao malulong, ’me sena e ka ba senotlolo se u thusang hore u fumane mokhoa o itseng oa thabo le botsitso bophelong ba hao.

Bakuli ba bangata ba tepelletseng maikutlong ba tšelisitsoe ke ho bala Bibele le ho atamela Molimo ka thapelo. Bibele ea re tiisetsa: “Jehova o haufi le ba lipelo li robehileng; o pholosa ba sithabetseng moeeng.”b—Pesaleme ea 34:18.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Lebokose/Setšoantšo se leqepheng la 14]

Thuso Le Tšepo Bakeng Sa Bakuli

Kaha ho tepella maikutlo ke taba e rarahaneng, hase lintlha tsohle tsa taba ena tse ka tšohloang letotong la lihlooho tsena tse khutšoanyane. Leha ho le joalo, bahatisi ba Tsoha! ba kholisehile hore lintlha tseo ba li hlahisitseng li ka ’na tsa thusa bacha le batsoali ba bona hore ba mamelle lefu lena le khathatsang matla.

E ka ’na eaba u elelletsoe hore boholo ba tataiso e fanoeng lihloohong tse ka pele e ne e thehiloe Bibeleng. Ke ’nete hore ke buka ea khale. Leha ho le joalo, keletso ea eona ea sebetsa kajeno joalokaha e ne e sebetsa ha e ne e ngoloa. Hobane’ng? Hobane le hoja linako li fetohile, motho o ntse a sa fetoha. Re ntse re thulana le mathata a tšoanang le ao meloko e fetileng e ’nileng ea thulana le ’ona. Phapang ke hore kajeno, mathata ana a eketsehile haholoanyane ebile a pharaletse.

Leha ho le joalo, ho na le lebaka le leng le etsang hore Bibele e be e sebetsang ka ho fetisisa: E bululetsoe ke Molimo. (2 Timothea 3:16) Joaloka ’Mōpi oa rōna, o tseba seo re se batlang e le hore re khotsofale bophelong.

Ke ’nete hore Bibele hase buka ea bongaka. Ka hona, ha e hanele hore re batle phekolo e nepahetseng bakeng sa ho kula ho kang ho tepella maikutlong. Leha ho le joalo, Bibele e na le melao-motheo e ka re thusang hore re tšelise ba kulang. Ho feta moo, e fupere tšepiso ea Molimo ea hore haufinyane o tla folisa maloetse ’ohle a rōna. (Pesaleme ea 103:3) E, Jehova o rerile ho “hlasimolla lipelo tsa ba hateletsoeng.”—Esaia 57:15.

Na u ka rata ho ithuta ho eketsehileng ka tšepo ee e babatsehang? Ka kōpo ikopanye le Lipaki tsa Jehova tse sebakeng sa heno kapa u ngolle atereseng e loketseng ho tse leqepheng la 5 la makasine ena.

[Setšoantšo se leqepheng la 10]

Leka ka matla ho bontša kutloelo-bohloko

[Setšoantšo se leqepheng la 11]

Haeba ho tepella maikutlong ha mocha ho phehella, e ka ba bohlale ho ea ngakeng

[Litšoantšo tse leqepheng la 12]

Ha u le motsoali, u se ke ua potlakela ho itjarisa molato, ho u jarisa molekane oa hao kapa ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha