Bacha Baa Botsa . . .

Nka Khaotsa ho Lula ke Jarisoa Molato Joang?

“Ke ne ke lula ke jarisoa molato joalo. Haeba ntlo e ne e sa notleloa kapa setofo se siiloe se sa tingoa kapa ntho leha e le efe e sa lula hantle kapa e sa etsoa, e ne e le molato oa Ramon!”—Ramon.

HA U le lilemong tsa bocha, ka linako tse ling ho ka bonahala eka u jarisoa molato oa hoo e ka bang ntho leha e le efe kapa ntho e ’ngoe le e ’ngoe e fosahalang. Sehloohong se fetileng, re ile ra hlokomela hore ka linako tse ling batsoali ba potlakela ho beha bana ba bona molato.a Mabaka a sena a fapana ho tloha kamehong ea tlhaho ea botsoali ho isa ho beng le khatello ea maikutlo. Ho sa tsotellehe lebaka, ho nkoa u ikarabella bakeng sa lintho tseo e seng molato oa hao ho ka ba bohloko ’me ha tlotlolla.

Ke ’nete hore joaloka motho ea sa phethahalang, u tla etsa liphoso nako le nako. (Baroma 3:23) Ho feta moo, kaha u sa le mocha, u batla u haelloa ke phihlelo. (Liproverbia 1:4) Ho bonolo hore u ka etsa liphoso nako le nako kahlolong ea hao ea lintho. Kahoo ha u fosa, ke ho loketseng le ho utloahalang hore u nkoe u ikarabella.—Moeklesia 11:9, 10a.

Kahoo, u lokela ho itšoara joang ha u jarisoa molato oa ntho eo u hlileng u e entseng? Bacha ba bang ba leka ho itšoara joalokaha eka ke liphofu tsa leeme le feteletseng. Ba itlatlarietsa ka hore batsoali ba bona ba lula ba ba jarisa molato oa ntho e ’ngoe le e ’ngoe. Hoo ho fella ka eng? Batsoali ba ferekaneng ba nka mehato e matlanyana e le hore ba hlakisetse bana ba bona ntlha eo. Bibele e fana ka keletso ena: “Ba maoatla ba nyelisa bohlale le thuto. Mora oa ka, mamela thuto ea ntat’ao, u se ke ua furalla taeo ea ’m’ao.” (Liproverbia 1:7, 8) Ha u amohela liphoso tsa hao ’me u etsa liphetoho tse hlokahalang, u ka ithuta ka liphoso tsa hao.—Baheberu 12:11.

“Ho Rerisana” le Batsoali

Leha ho le joalo, ke taba e ’ngoe e fapaneng ka ho feletseng ha u jarisoa molato oa lintho tseo e seng phoso ea hao kapa ha ho jarisoa melato e le ho sa khaotseng. Ka ho utloahalang, u ka ’na ua halefa ’me ua hlonama. U ka ba ua ’na ua hoheleha ho iketsetsa borata, ua fihlela qeto ea hore ha ho thuse letho u ntse u tla jarisoa molato. (Moeklesia 7:7) Leha ho le joalo, liketso tsa lehloeo li utloisa e mong le e mong bohloko. (Bapisa le Jobo 36:18.) Liproverbia 15:22 e bontša tsela e molemo ea ho sebetsana le taba, e re: “Moo ho eletsana ho leng sieo, merero ea qhalana, empa e tiea ke ho rerisana.” E, tsela e ’ngoe ea ho fetola tsela eo batsoali ba hao ba u tšoarang ka eona ke ho ba tsebisa kamoo u ikutloang kateng.

Pele, batla seo Bibele e se bitsang “nako e loketseng.” (Liproverbia 15:23, NW) Mongoli Clayton Barbeau o etsa tlhahiso: “Khetha nako le sebaka ha lihlooho li pholile ’me kaofela ha lōna le ikutloa hamonate.” Ho feta moo, Bibele ea lemosa: “Polelo e khahlapetsang e baka bohale.” (Liproverbia 15:1, BPN) Kahoo leka ho ba ea mosa le ea hlomphang katamelong ea hao, eseng ea mabifi. Qoba ho felloa ke mamello. (Liproverbia 29:11) Ho e-na le ho hlasela batsoali ba hao (‘Le lula le ntjarisa molato oa ntho e ’ngoe le e ’ngoe!’), leka ho ba hlalosetsa kamoo ho jarisoa molato joalo-joalo ho etsang hore u ikutloe kateng. (‘Ho nkama habohloko ho jarisoa molato oa lintho tseo e seng molato oa ka.’)—Bapisa le Genese 30:1, 2.

Boemo e ka ba bo tšoanang linakong tseo ka tsona batsoali ba hao ba halefileng ka lebaka la ho se utloisisane ho itseng. Batsoali ba Jesu ha a sa le mocha ba ile ba ferekana ka lekhetlo le leng ha ho ne ho sa tsejoe moo a leng teng. Empa Jesu ha aa ka a belaela kapa a korotla. Ka mokhoa o khutsitseng, o ile a ba hlakisetsa boemo. (Luka 2:49) Ke hobane’ng ha u sa leke ho sebetsana le batsoali ba hao ka tsela e bontšang khōlo ha u le khathatsong? Hopola hore ba halefile tjena ka lebaka la ho u tsotella! Mamela ka tlhompho. (Liproverbia 4:1) Ema ho fihlela ba bōba pele u ka leka ho hlalosa taba ka lehlakoreng la hao.

‘Ho Paka Seo Mesebetsi ea Hao e Leng Sona’

Leha ho le joalo, ke hobane’ng ha batsoali ba bang ba e-na le tšekamelo ea ho potlakela ho etsa liqeto tse fosahetseng ka bana ba bona tabeng ea pele? Ho toba taba, ka linako tse ling bacha ba fa batsoali ba bona mabaka a ho belaela. Liproverbia 20:11 e re: “Moshanyana o itsebahatsa ka liketso tsa hae, ha metsamao ea hae e tla ba metle, e loke.” U iketselitse botumo ba mofuta ofe ho batsoali ba hao? Na “liketso” tsa hao li u hlahisa u le ea ‘lokileng’ le ea nkang lintho ka botebo kapa u le ea sa tsotelleng le ea se nang boikarabelo? Haeba u tlhalosong ea bobeli, u se ke ua makala ha khafetsa ba potlakela ho fihlela liqeto tse fosahetseng ka uena. Ramon, mohlankana ea boletsoeng pejana, o ile a lumela sena mabapi le liqoso tseo a neng a qosa batsoali ba hae ka tsona: “Ke tlameha ho bua ’nete. Ka linako tse ling ho ne ho e-ba le tlhasenyana ea ’nete lipelaelong tsa bona.”

Haeba seo e le ’nete ka uena, seo u ka se etsang feela ke ho phetla leqephe le lecha bophelong. Ka ho iketsetsa lebitso le letle la ho ba ea ka tšeptjoang le ea nang le boikarabelo, butle-butle u ka kholisa batsoali ba hao hore u fetohile le hore u se u ka tšeptjoa.

Phihlelo ea Ramon e bontša ntlha ena. Metsoalle ea hae le ba lelapa ba ile ba mo reneketsa ka lebitso la bosoasoi la hore ke moprofesa oa metouto ka lebaka la tšekamelo ea hae ea ho lebala lintho. Na batsoali ba hao ba u rehile lebitso leo u sa le rateng joaloka “ea sa hōleng” kapa “lehlaka la nōka”? Joalokaha mongoli Kathleen McCoy a hlokomela, batsoali ba ka ’na ba nahana hore mabitso ao a sebeletsa “ho totobaletsa mocha bothata e le hore a ka bo bona ’me a bo lokisa.” Leha ho le joalo, ’nete ke hore hangata mabitso a joalo a baka tlhonamo e tebileng. Leha ho le joalo, Ramon o ile a hlokomela hore lebitso leo la bosoasoi le totobatsa ntlha e loketseng. Oa lumela: “Kelello ea ka e ne e lula e khomaretse ntho e le ’ngoe, kahoo ke ne ke lahla lintho tse kang linotlolo kapa ke lebala mosebetsi oa sekolo o etsetsoang hae le mesebetsi eo ke lokelang ho e etsa lapeng.”

Kahoo Ramon o ile a qala ho etsa liphetoho. Oa hopola: “Ke ile ka qala ho ithuta ho ba le boikarabelo le ho hlophisa lintho tse tlang pele. Ke ile ka iketsetsa kemiso ’me ka qala ho nka thuto ea ka ea Bibele ka ho teba. Ke ile ka ithuta hore Jehova o nka lintho tse nyenyane e le tsa bohlokoa joalokaha a etsa ka tse khōlō.” (Luka 16:10) Ka ho sebelisa melao-motheo ea Bibele, qetellong Ramon o ile a hlakola botumo ba hae ba ho ba ea lebalang. Ke hobane’ng ha u sa leke ho etsa se tšoanang? ’Me haeba lebitso leo u le rehiloeng kapa lebitso la bosoasoi le hlile le u tšoenya, buisana taba le batsoali ba hao. Mohlomong ba tla bona lintho ka tsela eo u li bonang ka eona.

Ha ho Bonahala Eka ke Leeme

Ka linako tse ling ho bonahala leeme e le lona sesosa sa ho jarisoa molato. Ramon oa hopola: “Baholoane ba ka ba ne ba lieha ho fihla lapeng empa ba sa fuoe kotlo. ’Na ha ke fihla lapeng ke ne ke omanngoa.” Monna e mong oa Guyana ea bitsoang Albert o hopola hore ha a sa hōla o ne a e-na le maikutlo a joalo. O ne a bona eka ’mè oa hae o ne a mo khalemela ka thata ho feta kamoo a neng a khalemela moen’ae kateng.

Leha ho le joalo, hase kamehla lintho li leng ka tsela eo li bonahalang li le ka eona. Hangata batsoali ba neha bana ba baholo bolokolohi bo eketsehileng, eseng ka lebaka la leeme, empa hobane ba nahana hore ba tla itšoara ka tsela e nang le boikarabelo. Kapa mohlomong ho na le maemo a mang a itseng a amehang. Albert oa lumela hore moen’ae o ne a sa shapuoe hakaalo kaha o ne a “fokola ’me e le sekulane.” Na ke ho ba leeme ha batsoali ba hlokomela litlhoko kapa mefokolo e itseng eo ngoana e mong e ka ’nang eaba o na le eona?

Ke ’nete hore ka linako tse ling batsoali ba ba le lithatohatsi tsa bona. (Bapisa le Genese 37:3.) Albert o re ka moen’ae oa sekulane: “’Mè o ne a mo rata ka lerato le khethehileng.” Ka lehlohonolo, lerato la Bokreste le pharaletse. (2 Bakorinthe 6:11-13) Kahoo esita le haeba batsoali ba hao ba e-na le “lerato le khethehileng” ho ngoan’eno e mong, seo ha se bolele hore uena ha ba u rate. Taba ea bohlokoa ke hore, Na ba u tšoara ka ho hloka toka, ba u jarisa molato ka lebaka la ho foufatsoa ke lerato leo ba ratang ngoan’eno ka lona? Haeba ho bonahala eka ho joalo, leka ka mekhoa eohle ho ba tsebisa kamoo u ikutloang kateng. Ka mokhoa o khutsitseng, o bontšang ho ba le kahlolo e molemo, ba bontše mehlala e tobileng ea kamoo u ikutloang kateng ha ba bontša leeme. Mohlomong ba tla mamela.

Malapa a Nang le Bothata

Bonneteng, hase maemo ’ohle ao ho leng bonolo ho a fetola. Ho batsoali ba bang, ho tlotlolla le ho jarisa motho molato ke tloaelo e metseng ka metso. Mohlomong sena e ka ’na ea e-ba ’nete ka ho khetheha ho batsoali ba nang le mathata maikutlong kapa ba loantšang bokhoba bo itseng. Maemong a joalo, boiteko ba ho bua taba bo ka ’na ba se thuse hakaalo. Haeba seo e le ’nete ka uena, hlokomela hore mathata a batsoali ba hao a ka nģ’ane ho matla a hao ’me mohlomong a ka rarolloa feela ke thuso e tsoang ka ntle. Ntho e molemo ka ho fetisisa eo u ka e etsang ke ho ba fa tlhompho e loketseng le ho leka ho qoba khohlano e sa hlokahaleng. (Baefese 6:1, 2) Liproverbia 22:3 e re: “Motho ea pelo-keletsi o bonela kotsi pele, ’me oa itšireletsa.”b

Ka nako e tšoanang, batla thuso e tsoang ka ntle. Bua le motho e mong e moholo, mohlomong le moholo oa Mokreste. Kameho e lerato ea motho eo e ka etsa ho hoholo ho thibeleng boikutlo ba hore kamehla lintho e ba phoso ea hao. Ka nako e tšoanang, ‘atamela ho Molimo.’ (Jakobo 4:8) Le hoja ba bang ba ka ’na ba u jarisa molato ka ho se nang toka, “[Molimo] a ke ke a lula a fumana phoso ka linako tsohle, ebile a ke ke a koetla tšito ka ho sa eeng kae. . . . Hobane ke eena ea tsebang ho bōptjoa ha rōna, oa hopola hore re lerōle feela.” (Pesaleme ea 103:9, 14, NW) Ho tseba hore u oa bohlokoa mahlong a Molimo ho ka u thusa ho mamella ho jarisoa molato ho se nang toka.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 22]

Ho lumela liphoso tsa rōna ho re thusa ho ithuta ka liphoso tsa rōna