Lumella Tloaelo Hore e U Tsoele Molemo
MONNA eo o phetse motse-toropong oa Athene ka lilemo tse 12. O ne a tsamaea ka tsela e le ’ngoe letsatsi le leng le le leng ha a tsoa mosebetsing. Eaba o fallela motseng o mong lehlakoreng le leng la toropo. Ka letsatsi le leng ka mor’a mosebetsi, o ile a leba hae. O elelletsoe a se a le moo a neng a lula teng pele hore o tsamaile ka tsela e fosahetseng. O ile a ea moo a neng a lula teng pele, ka lebaka la tloaelo!
Ha ho makatse hore ebe ka linako tse ling tloaelo e bitsoa ntho e iketsahallang e sa reroa, tšusumetso e amang bophelo ba rōna ka litsela tse matla. Ka kutloisiso ena, tloaelo e ka bapisoa le mollo. Mollo e ka ba lebone le amohelehang lefifing, hape o ka futhumatsa ’mele ea rōna le ho pheha lijo tsa rōna. Leha ho le joalo, mollo e ka ba sera se sehlōhō se timetsang bophelo le se senyang thepa. Ho joalo le ka tloaelo. Ha e hlaoleloa ka nepo, e ka ba molemo haholo. Empa e ka boela ea baka tšenyo.
Tabeng ea monna eo ho builoeng ka eena qalong, tloaelo e ile ea mo jella nako feela hobane a ile a tšoareha har’a sephethe-phethe. Ha ho tluoa linthong tsa bohlokoa, tloaelo e ka re atlehisa kapa ea re lebisa tlokotsing. Ak’u nahane ka mehlala ea sebele e fumanoang ka Bibeleng e bontšang kamoo tloaelo e ka thusang kateng kapa ea sitisa tšebeletso ea rōna ho Molimo le kamano ea rōna le eena.
Mehlala ea Bibele ea Tloaelo e Ntle le e Mpe
Noe, Jobo le Daniele ba ne ba hlohonolofalitsoe ka ho ba le botsoalle bo haufi le Molimo. Bibele e ba tlotla “ka lebaka la ho loka ha bona.” (Ezekiele 14:14) Ka mokhoa o ikhethang, tsela ea bophelo ea banna bana ba bararo e supa hore ba ne ba e-na le tloaelo e ntle.
Noe o ile a laeloa hore a hahe areka, sekepe se selelele ho feta lebala la bolo ea maoto ’me ka bophahamo se feta mohaho o mekato e mehlano. Morero o joalo oa motonanahali o ne o ka etsa hore sehahi leha e le sefe sa likepe sa mehleng eo ea boholo-holo se hlolloe. Noe le litho tse supileng tsa lelapa la hae ba ile ba haha areka ntle le thuso ea lisebelisoa tsa mehleng ea kajeno. Ho phaella moo, Noe o ne a ntse a pakela batho ba mehleng ea hae. Re ka kholiseha hore o ne a boetse a hlokomela litlhoko tsa lelapa la hae tsa moea le tsa nama. (2 Petrose 2:5) E le hore a ka finyella sena sohle, e tlameha ebe Noe o ne a e-na le tloaelo e ntle ea mosebetsi. Ho feta moo, histori ea Bibele e tlaleha hore “Noe o ne a tsamaea le Molimo oa ’nete. . . . Noe [a] etsa ho ea ka sohle seo Jehova a mo laetseng sona.” (Genese 6:9, 22; 7:5) Kaha Bibele e bolela hore “o ne a se na molato,” e tlameha ebe o ile a tsoela pele ho tsamaea le Molimo le ka mor’a Moroallo esita le ka mor’a hore ho be le bofetoheli khahlanong le Jehova Babele. Ha e le hantle, Noe o ile a tsoela pele a tsamaea le Molimo ho fihlela lefung la hae a le lilemo li 950.—Genese 9:29.
Tloaelo e ntle ea Jobo e ile ea mo thusa hore e be monna ea ‘sa tšoauoeng phoso le ea lokileng.’ (Jobo 1:1, 8; 2:3) Ka tloaelo kapa ka temallo, o ile a sebetsa joaloka moprista oa lelapa la hae ha a nyehela mahlabelo molemong oa bana ba hae ka mor’a o mong le o mong oa mekete ea bona, ebang mohlomong “‘ba entse sebe ’me ba rohakile Molimo ka lipelong tsa bona.’ Ke tsela eo Jobo a neng a etsa ka eona kamehla.” (Jobo 1:5) Ha ho pelaelo hore lelapa la Jobo le ne le nka borapeli ba Jehova e le bo ka sehloohong.
Daniele o ile a sebeletsa Jehova “ka botšepehi” ho pholletsa le bophelo bohle ba hae bo bolelele. (Daniele 6:16, 20) Daniele o ne a e-na le tloaelo efe e ntle ea moea? Taba ea pele, o ne a rapela Jehova kamehla. Ho sa tsotellehe qeto ea borena ea ho thibela tloaelo ena, “ka makhetlo a mararo ka letsatsi [Daniele] o ne a khumama ka mangole ’me a rapela le ho fana ka thoriso ka pel’a Molimo oa hae, joalokaha a ne a ntse a etsa kamehla.” (Daniele 6:10) Le hoja sena se ne se beha bophelo ba hae kotsing, ha aa ka a tlohela tloaelo ea hae ea ho rapela Molimo. Ha ho pelaelo hore tloaelo ena e ile ea matlafatsa Daniele bophelong ba hae ba botšepehi bo ikhethang ho Molimo. Ka ho hlakileng, Daniele o ne a boetse a tloaetse ho ithuta le ho thuisa ka ho teba ka litšepiso tse hlollang tsa Molimo. (Jeremia 25:11, 12; Daniele 9:2) Ka sebele, tloaelo ena e ntle e ile ea mo thusa hore a mamelle ho isa bofelong, ka botšepehi a matha peisong ea bophelo ho fihlela bofelong.
Ha ho bapisoa, Dina o ile a ba le phello e bohloko ka lebaka la tloaelo e mpe. “O ne a ee a tsoe ho ea bona banana ba naha eo,” bao e neng e se barapeli ba Jehova. (Genese 34:1) Tloaelo ena e neng e bonahala e se kotsi e ile ea fella ka tlokotsi. Pele, o ile a betoa ke Shikeme, “mohlankana ea hlomphehang ka ho fetisisa ho bohle ba ntlo ea ntat’ae.” Ka mor’a moo, boitšoaro ba boiphetetso ba likhaitseli tsa hae tse peli bo ile ba li etsa hore li bolaee ba batona kaofela ka har’a motse oohle. E bile phello e mpe hakaakang!—Genese 34:19, 25-29.
Re ka kholiseha joang hore tloaelo ea rōna e ka re ruisa molemo ho e-na le hore e re ntše kotsi?
Ho Sebelisa Tloaelo
Rafilosofi e mong o kile a ngola: “Tloaelo ke boemo bo reriloeng bo ke keng ba qojoa.” Empa ha hoa tlameha hore ho be joalo. Bibele e bontša ka ho hlaka hore re ka khetha ho fetola tloaelo ea rōna e mpe le ho hlaolela e ntle.
Ha re e-na le tloaelo e ntle, tsela ea Bokreste ea bophelo e atleha haholoanyane ’me ho ba bonolo ho e phehella. Alex, Mokreste e mong oa Greece, o re: “Ho tloaela ho khomarela kemiso ea ho finyella mesebetsi e sa tšoaneng ho mpolokela nako e ngata ea bohlokoa.” Theophilus, moholo oa Mokreste, o bolela hore ho tloaela ho rera lintho ho mo thusa hore a atlehe. O re: “Ke kholisehile hore kantle le ho tloaela ho rera ka tsela e molemo, ke ne ke sa tl’o finyella boikarabelo ba ka ba Bokreste ka katleho.”
Re le Bakreste, re khothalletsoa ho ‘tsoela pele re tsamaea ka ho laolehileng ka mokhoa ona o tšoanang.’ (Bafilipi 3:16) Mokhoa o tsitsitseng oa ho etsa lintho ke “tloaelo ea ho etsa lintho ka mokhoa o itseng o tiisitsoeng.” Tloaelo e ntle joalo e re ruisa molemo hobane ha re qete nako re ntse re nahanisisa ka bohato bo bong le bo bong—hobane re se re ntse re tloaetse tsela e molemo eo re e latelang ka lebaka la hore re na le tloaelo eo. Tloaelo e matla e qetella e fetoha mokhoa oa rōna oa bophelo. Joalokaha ho tloaela ho khanna hantle ho ka thusa mokhanni hore a etse liqeto tse ka pholosang bophelo ha a tobana le likotsi ’mileng, tloaelo e ntle e ka re thusa ho etsa liqeto tse nepahetseng habonolo ha re ntse re tsamaea tseleng ea Bokreste.
Mongoli oa Lenyesemane Jeremy Taylor o re: “Tloaelo ke tholoana ea ketso e itseng.” Haeba re e-na le litloaelo tse ntle, ho tla ba bonolo hore re etse lintho tse molemo ho se na le bothatanyana feela. Ka mohlala, haeba joaloka basebeletsi ba Bakreste re tloaetse ho kopanela mosebetsing oa ho bolela, ho ea tšebeletsong ea tšimo ho ba bonolo ebile e ba ntho e thabisang. Mabapi le baapostola, re bala hore “letsatsi le leng le le leng ka tempeleng le ka ntlo le ntlo ba tsoela pele ba sa khaotse ho ruta le ho bolela litaba tse molemo mabapi le Kreste, Jesu.” (Liketso 5:42; 17:2) Ka lehlakoreng le leng, haeba re kopanela tšebeletsong ka seoelo, re ka ’na ra ikutloa re tšoenyehile ebile re batla nako e eketsehileng pele re ka ikutloa re lokolohile hore re ka ba le sebete mosebetsing ona oa bohlokoa haholo oa Bokreste.
Ho joalo le ka litšobotsi tse ling tsa kemiso ea rōna ea Bokreste. Tloaelo e ntle e ka re thusa hore kamehla re ‘bale Lentsoe la Molimo bosiu le motšehare.’ (Joshua 1:8; Pesaleme ea 1:2) Mokreste e mong o tloaetse ho bala Bibele metsotso e 20 kapa 30 pele a robala. Esita leha a khathetse haholo, o lemohile hore haeba a ka ea robala a sa bala Bibele, ha a robale hantle. O lokela ho tsoha le ho khotsofatsa tlhoko eo ea moea. Tloaelo ena e ntle e mo thusitse ho bala Bibele hang ka selemo ka lilemo tse ’maloa.
’Mehi-mohlala oa rōna, Jesu Kreste, o ne a tloaetse ho ba teng libokeng tseo ho neng ho buisanoa ka Bibele ho tsona. “Ho ea ka tloaelo ea hae ka letsatsi la sabatha, a kena ka synagogeng, ’me a ema hore a bale.” (Luka 4:16) Ho Joe, moholo ea nang le lelapa le leholo ea sebetsang lihora tse ngata, tloaelo e mo thusitse hore a be le tlhoko le takatso ea ho kopanela libokeng kamehla. O re: “Tloaelo ena ke eona e etsang hore ke tsoele pele, e mpha matla a moea ao ke a hlokang e le hore nka tobana le liphephetso le mathata ka katleho.”—Baheberu 10:24, 25.
Mekhoa e joalo ke ea bohlokoahali peisong ea Bokreste e lebisang bophelong. Tlaleho e tsoang naheng eo batho ba Jehova ba ’nileng ba hlorisoa ho eona e re: “Ba nang le tloaelo e ntle ea moea le kananelo e tebileng ea ’nete ha ba na bothata ba ho lula ba tiile ha liteko li fihla, empa ba sa eeng libokeng ka ‘nako e tšoanelang,’ ha ba be teng kamehla tšebeletsong ea tšimo ’me ba sekisetsa le linthong tse nyenyane, hangata baa oa ha ba le tekong ea ‘mollo.’”—2 Timothea 4:2.
Qoba Tloaelo e Mpe, U Sebelise e Ntle
Ho ’nile ha boleloa hore ‘motho o lokela ho hlaolela feela litloaelo tseo a batlang hore li mo laole.’ Ka sebele tloaelo e mpe ke monghali ea hatellang. Leha ho le joalo, li ka hlōloa.
Ka nako e itseng, Stella e ne e le lekhoba la TV. Oa lumela: “Ka mor’a tloaelo e ’ngoe le e ’ngoe e mpe eo ke ileng ka inehella ho eona, hangata ho na le lebaka ‘le sa utloahaleng.’” Ho bile joalo le ka tloaelo ea hae ea ho shebella TV ka ho feteletseng. O ile a ipolella hore o tla e shebella ha a “ikhatholla hanyenyane” kapa ha a “khefutsa.” Empa tloaelo ea hae e ile ea tsoa taolong, ea etsa hore a qete lihora tse ngata a shebeletse thelevishene. O re: “Bonyane, tloaelo ena e ile ea liehisa tsoelo-pele ea ka ea moea.” Qetellong, ka boiteko bo tiileng o ile a khona ho fokotsa nako eo a e qetang a shebeletse TV ’me a qala ho khetha mananeo ao a a shebellang. Stella o re: “Kamehla ke lula ke ntse ke hopola hore ke ka lebaka la’ng ha ke ne ke batla ho tlohela tloaelo ena, ’me ke itšetlehile ka Jehova e le hore nka khomarela qeto ea ka.”
Mokreste e mong ea bitsoang Charalambos o bua ka tloaelo e neng e mo sitisa ho tsoela pele moeeng—ho behella lintho ka thōko. “Hang ha ke hlokomela hore ho tloaela ho behella lintho ka thōko ho ne ho le kotsi, ke ile ka qala ho fetola bophelo ba ka. Ha ke ipehela lipakane, ke ile ka rera ka ho khetheha hore ke li qale neng hona joang. Ho sebelisa liqeto le merero ea ka kamehla e bile pheko, ’me e sa ntse e le tloaelo e ntle ho fihlela joale.” Ka sebele, tloaelo e ntle e ka nkela tloaelo e mpe sebaka.
Metsoalle ea rōna le eona e ka etsa hore re be le tloaelo e ntle kapa e mpe. Tloaelo e ntle ea tšoaetsanoa feela joalokaha e mpe le eona e tšoaetsanoa. Feela joalokaha “litloaelano tse mpe li senya mekhoa e metle,” metsoalle e metle e ka re behela mehlala ea tloaelo e ntle eo re ka e etsisang. (1 Bakorinthe 15:33) Taba ea bohlokoa ke hore, litloaelo li ka matlafatsa kapa tsa fokolisa kamano ea rōna le Molimo. Stella o re: “Haeba re e-na le tloaelo e ntle, e etsa hore boikitlaetso ba rōna ba ho sebeletsa Jehova bo be bobebe. Haeba e le mpe, e sitisa boiteko a rōna.”
Hlaolela tloaelo e ntle, ’me u etse hore e u tataise. E tla ba tšusumetso e matla le e molemo bophelong ba hao.
[Setšoantšo se leqepheng la 19]
Joaloka mollo, tloaelo e ka ba molemo kapa ea baka tšenyo
[Setšoantšo se leqepheng la 21]
Jesu o ne a tloaetse ho ba synagogeng ka Sabatha ha ho baloa Lentsoe la Molimo
[Litšoantšo tse leqepheng la 22]
Tloaelo e ntle ea moea e matlafatsa kamano ea rōna le Molimo