Ba Kopane Tlamong e Phethahetseng ea Lerato
“Ba ka kopanngoa hammoho ka kutloano leratong.”—BA-KOLOSSE 2:2, NW.
1, 2. Ke tšusumetso efe e arolang e utluoang haholo-holo kajeno?
MAMELA! Lentsoe le phefa le utloahalang ho pholletsa leholimo le re: “Ho malimabe lōna ba ahileng lefatšeng le leoatleng; hobane Diabolose o theohetse ho lōna a halefile hampe, ka ho tseba hobane nako ea hae ha e sa le ekae.” (Tšenolo 12:12) Ka ho feta ha selemo se seng le se seng, molaetsa oo o fetoha o sokelang ka ho eketsehileng ho baahi ba lefatše.
2 Sera se seholo sa Jehova khale se tsejoa e le mohanyetsi (Satane) le moetselletsi (Diabolose). Empa hona joale mothetsi enoa o nkile sebōpeho se seng se sa lokang—o fetohile molimo ea halefileng! Hobane’ng? Hobane o ile a lelekoa leholimong ke Mikaele le mangeloi a hae ntoeng e ileng ea qala leholimong ka 1914. (Tšenolo 12:7-9) Diabolose oa tseba hore o saletsoe ke nako e khutšoanyane feela ho paka phephetso ea hae ea hore a ka etsa hore batho bohle ba furalle ho rapela Molimo. (Jobo 1:11; 2:4, 5) Kaha ha ho na moo a ka balehelang, eena le bademona ba hae ba tšoana le sehlopha se halefileng sa linotši se ntšetsang khalefo ea sona matšoeleng a se nang botsitso a moloko oa batho.—Esaia 57:20.
3. Phello ea hore ebe Satane o lihetsoe mehleng ea rōna ke efe?
3 Liketsahalo tsena, tse sa bonahaleng mahlong a batho, li hlalosa hore na ke hobane’ng ha hona joale ka kakaretso ho e-na le ho hlepha ha boitšoaro har’a moloko oa batho. Li boetse li hlalosa boiteko ba ho hlaphasela ha batho ho lapella ho tsekoloha ha lichaba tseo ho hang li ke keng tsa phela hammoho. Lihlopha tsa merabe li hlaselana ka mabifi, li siea batho ba limilione e le ba se nang matlo le ba lelekiloeng ha bona. Hase feela tlōlo ea molao e eketsehang ka tsela eo ho seng mohla e kileng ea e-ba teng! Joalokaha Jesu a boletse esale pele, ‘lerato la ba bangata ba moloko oa batho le tla tapa.’ Hohle moo u talimang, ho hloka kutloano le ho hloka lerato ho tšoaea batho ba kajeno ba se nang botsitso.—Mattheu 24:12.
4. Ke hobane’ng ha batho ba Molimo ba le kotsing e khethehileng?
4 Ho latela boemo ba lefatše, thapelo ea Jesu bakeng sa balateli ba hae e ba le moelelo o tebileng haholoanyane: “Ha ke u rapele hore u ba tlose lefatšeng, empa e le hore u ba sireletse bobeng [ho ea khopo, NW]. Hase ba lefatše, joalo ka ha le ’na ke se oa lefatše.” (Johanne 17:15, 16) Kajeno, “ea khopo” ka ho khetheha o ntšetsa khalefo ea hae ho “ba bolokileng litaelo tsa Molimo, ba nang le bopaki ba Jesu Kreste.” (Tšenolo 12:17) Hoja e se ka lebaka la tlhokomelo e hlokolosi le e lerato ea Jehova, Lipaki tsa hae tse tšepahalang li ne li tla fieloa. Bophelo ba rōna bo itšetlehile ka ho sebelisa hamolemo litokisetso tsohle tseo Molimo a li etsang bakeng sa tšireletseho le boiketlo ba rōna moeeng. Hoo ho akarelletsa ho ikitlaetsa ha rōna tumellanong le ho sebetsa ha matla a Hae ka Kreste, joalokaha moapostola a khothallelitse ho Ba-Kolosse 1:29.
5, 6. Moapostola Pauluse o ile a ikutloa joang ka Bakreste ba Kolosse, hona ke hobane’ng ha temana ea sehlooho bakeng sa 1995 e loketse?
5 Le hoja e ka ’na eaba ho ne ho se mohla Pauluse a kileng a ba bona lifahleho li talimane, o ne a rata baena ba hae ba Kolosse. O ile a ba bolella: “Ke lakatsa eka le ne le ka utloisisa hore na ke tšoenyehile hakaakang ka lōna.” (Ba-Kolosse 2:1, The New Testament in Modern English, ea J. B. Phillips) Kaha balateli ba Jesu hase karolo ea lefatše, “ea khopo” o ne a tla ’ne a leke ho senya bonngoe ba baena ka ho jala moea oa lefatše har’a bona. Litaba tseo Epafrase a ileng a li tlisa li tsoa Kolosse li ne li ile tsa bontša hore sena se ’nile sa etsahala ho ea bohōleng bo itseng.
6 E ’ngoe ea lithahasello tse ka sehloohong tsa Pauluse ho baena ba hae ba Bakreste e ne e ka akaretsoa ka mantsoe ana: “Ba ka kopanngoa hammoho ka kutloano leratong.” Mantsoe a hae a na le moelelo o khethehileng kajeno, lefatšeng le tletseng ho hloka bonngoe le ho hloka lerato. Haeba re nka keletso ea Pauluse ka ho teba, re tla thabela tlhokomelo ea Jehova. Re tla boetse re latsoa matla a moea oa hae bophelong ba rōna, a re thusang ho hanela likhatello tsa lefatše lena. Keletso ee ke e bohlale hakaakang! Ka hona, Ba-Kolosse 2:2 e tla ba temana ea rōna ea sehlooho bakeng sa 1995.
7. Ho lokela ho fumanoa kutloano efe har’a Bakreste ba ’nete?
7 Lengolong la pejana le eang ho Bakorinthe, moapostola o ile a sebelisa ’mele oa motho e le papiso. O ile a ngola hore “khaohano e tle e se ke ea e-ba teng” ka phuthehong ea Bakreste ba tlotsitsoeng empa hore “litho [tsa eona, NW] li mpe li baballane.” (1 Ba-Korinthe 12:12, 24, 25) Ke papiso e babatsehang hakaakang! Litho tsa rōna li itšetlehile se seng ka se seng, ka seng se hokahane le ’mele oa rōna kaofela. Molao-motheo o tšoanang o sebetsa mokhatlong oa rōna oa baena oa lefatše ka bophara, o entsoeng ka batlotsuoa le limilione tse nang le tšepo ea ho phela lefatšeng la paradeise. Ha rea tlameha ho ikarola sehlopheng sa Bakreste-’moho le rōna eaba re phela ka ho ipusa! O sebetsa ka Kreste Jesu, moea oa Molimo o tšolohela ho rōna ka tekanyo e khōlō ka botsoalle ba rōna le baena ba rōna.
Kutloano e Hokahane le Tsebo
8, 9. (a) Ke eng ea bohlokoa ho tlatsetseng ha rōna kutloanong ka phuthehong? (b) U fumane tsebo ka Kreste joang?
8 E ’ngoe ea lintlha tse ka sehloohong tsa Pauluse e ne e le hore kutloano ea Bokreste e hokahane le tsebo, haholo-holo e amang Kreste. Pauluse o ile a ngola hore Bakreste ba lokela ho “kopanngoa hammoho ka kutloano leratong le ka pono ea maruo a kholiseho e feletseng ea kutloisiso ea bona, ka pono ea tsebo e nepahetseng ea sephiri se halalelang sa Molimo, e leng Kreste.” (Ba-Kolosse 2:2, NW) Re fumane tsebo—linnete—ho tloha ha re qala ho ithuta Lentsoe la Molimo. E le karolo ea ho fumana kutloisiso ea kamoo tse ngata tsa linnete tsena li kenang morerong oa Molimo, re utloisisa karolo ea bohlokoa ea Jesu. “Eo matlotlo kaofela a bohlale le a tsebo a patiloeng [ka hloko, NW] ka ho eena.”—Ba-Kolosse 2:3.
9 Na ke ka tsela eo u ikutloang ka eona ka Jesu le karolo ea hae morerong oa Molimo? Ba bangata Bokreste-’mōtoaneng ba potlakela ho bua ka Jesu, ba bolela hore ba mo amohetse le hore ba pholositsoe. Empa na ba hlile baa mo tseba? Le hanyenyane, hobane ba bangata ba lumela thuto ea Boraro-bo-bong eo eseng ea mangolo. Hase feela hore u tseba ’nete tabeng ena empa ka ho loketseng u na le tsebo e batsi ka seo Jesu a se buileng le seo a se entseng. Ba limilione ba thusitsoe ho sena ka thuto e hlahang motho leseling ho sebelisoa buka Motho e Moholo ka ho Fetisisa ea Kileng a Phela. Leha ho le joalo ho hlokahala re ’ne re tebise tsebo ea rōna ka Jesu le litsela tsa hae.
10. Ke ka tsela efe tsebo e patehileng e fumanehang ho rōna?
10 Polelo ea hore “matlotlo kaofela a bohlale le a tsebo” a ‘patiloe ka hloko’ ho Jesu ha e bolele hore tsebo e joalo re ke ke ra e utloisisa. Ho e-na le hoo, e batla e tšoana le morafo o bulehileng. Ha ho hlokahale hore re batle sebakeng se seholo re ipotsa hore na re tla qala ho cheka hokae. Re se re tseba—tsebo ea sebele e qala ka seo Bibele e se senolang ka Jesu Kreste. Ha re ntse re ananela ka botlalo karolo eo Jesu a e phethang phethahatsong ea morero oa Jehova, re fumana matlotlo a bohlale ba ’nete le tsebo e nepahetseng. Kahoo se hlokahalang ke hore re tsoele pele ho cheka ka ho tebileng, re ntša mahakoe a eketsehileng kapa lintho tsa bohlokoa tse fumanehang mohloling ona oo re seng re o chekile.—Liproverbia 2:1-5.
11. Re ka eketsa tsebo ea rōna le bohlale ba rōna joang ka ho thuisa ka Jesu? (Bontša ka ho hlatsoa ha Jesu maoto a barutuoa, kapa sebelisa mehlala e meng.)
11 Ka mohlala, re ka ’na ra tseba hore Jesu o ile a hlatsoa maoto a baapostola ba hae. (Johanne 13:1-20) Leha ho le joalo, na re se re kile ra thuisa ka thuto eo a neng a e ruta le boikutlo boo a ileng a bo bontša? Ka ho etsa joalo, re ka ’na ra nyolla letlotlo la bohlale bo re nolofalletsang—e, bo re susumelletsang—ho fetola kamoo re sebetsanang le moena kapa khaitseli eo botho ba hae bo ileng ba re khopisa ka nako e telele. Kapa ha re fuoa kabelo e itseng eo re hlileng re sa e rateng, re ka ’na ra itšoara ka tsela e fapaneng hang ha re fumana moko-taba oa Johanne 13:14, 15. Ke ka tsela eo tsebo le bohlale li re amang kateng. Phello e ka ’na ea e-ba efe ho ba bang ha re ikamahanya haufi-ufi le tsebo e eketsehileng ea Kreste? Mohlomong mohlape o tla ‘kopanngoa hammoho ka kutloano leratong haholoanyane.’a
Tšitiso e ka Senya Kutloano
12. Re lokela ho itebela khahlanong le tsebo efe?
12 Haeba tsebo e nepahetseng e nolofatsa ho ba ha rōna ‘ba kopaneng hammoho ka kutloano leratong,’ ke eng se hlahisoang ke “tsebo e bitsoang joalo ka leshano”? Se fapaneng ho hang—khang, khohlano, le ho kheloha tumelong. Kahoo re lokela ho itebela khahlanong le tsebo e joalo ea bohata, joalokaha Pauluse a ile a lemosa Timothea. (1 Timothea 6:20, 21) Pauluse o boetse a ngola: “Ke le bolella hona hore motho a se ke a le thetsa ka lipolelo tseo e kang li na le ho tšepeha. Itebeleng, motho a se ke a le hulanya ka bohlale ba batho le ka mashano a lefeela, ka ho ea ka lithuto tsee batho ba neanang tsona, ka ho latela litaba tsa qalo tsa lefatše, e seng Kreste.”—Ba-Kolosse 2:4, 8.
13, 14. (a) Ke hobane’ng ha baena ba Kolosse ba ne ba le kotsing mabapi le tsebo? (b) Ke hobane’ng ha ba bang kajeno ba ka ikutloa hore ha ba kotsing e tšoanang?
13 Bakreste ba Kolosse ba ne ba pota-potiloe ke tšusumetso e thetsang ea hoo ha e le hantle e neng e le ho bitsoang tsebo ka leshano. Batho ba bangata Kolosse le mathōkong a eona ba ne ba hlompha lifilosofi tsa Magerike haholo. Ho ne ho boetse ho e-na le Bajode ba neng ba batla hore Bakreste ba boloke Molao oa Moshe, o kang matsatsi a oona a mekete le litlhokahalo tsa lijo. (Ba-Kolosse 2:11, 16, 17) Pauluse o ne a se khahlanong le hore baena ba hae ba fumane tsebo ea ’nete, empa ho ne ho hlokahala hore ba be hlokolosi hore ho se be ea ba nkang e le liphofu, a sebelisa lipolelo tse susumetsang ho ba kholisa hore ba be le pono ea botho feela ka bophelo le liketso. U ka utloisisa hore haeba ba bang ka phuthehong ba lumela hore menahano ea bona le liqeto li tataisoe ke maikutlo a joalo le likatamelo tse joalo tseo eseng tsa mangolo bophelong, ho ne ho tla ba khahlanong le kutloano le lerato pakeng tsa litho tsa phutheho.
14 U ka ’na ua nahana, ‘E, ke bona kotsi eo Bakolosse ba neng ba tobane le eona, empa ha ke kotsing ea ho susumetsoa ke maikutlo a Magerike, a kang a ho se shoe ha moea kapa a molimo oa boraro-bo-bong; leha e le hore ke bona kotsi leha e le efe ea ho hoheloa ke matsatsi a phomolo a bohetene a bolumeli ba bohata boo ke phonyohileng ho bona.’ Ke hantle. Ho hotle ho ba ea kholisehileng ka tieo ka bophahamo ba ’nete ea motheo e senotsoeng ka Jesu ’me e fumaneha ka Mangolong. Leha ho le joalo, na ho ka etsahala hore ebe re kotsing ea lifilosofi tse ling kapa maikutlo a batho a atileng kajeno?
15, 16. Ke pono efe ka bophelo e ka ’nang ea ama monahano oa Mokreste?
15 Boikutlo bo bong bo joalo ke khale bo le teng: “Joale e kae tšepiso ea ho tla ha hae? Bo-ntat’a rōna ba beiloe phomolong ea bona, empa ho ntse ho le joalo ntho e ’ngoe le e ’ngoe e tsoela pele hantle joalokaha e ’nile ea e-ba joalo kamehla.” (2 Petrose 3:4, The New English Bible) Maikutlo ao a ka ’na a buuoa ka mantsoe a mang, empa pono ea tšoana. Ka mohlala, e mong a ka ’na a beha lebaka lena, ‘Ha ke qala ho ithuta ’nete mashome a lilemo a fetileng, bofelo bo ne “bo le qholong ea nta.” Empa bo ntse bo e-s’o tle, ’me ke mang ea tsebang hore na bo tla tla neng?’ Ke ’nete, ha ho motho ea tsebang hore na bofelo bo tla fihla neng. Leha ho le joalo, hlokomela pono eo Jesu a ileng a e khothalletsa: “Iponeleng, le falimehe, ’me le rapele, hobane ha le tsebe mohla e tla ba nako.”—Mareka 13:32, 33.
16 E ne e tla ba ntho e kotsi hakaakang ho ba le maikutlo a hore, kaha ha re tsebe hore na bofelo bo tla tla neng, re lokela ho rera bophelo bo enneng le “bo tloaelehileng”! Katamelo eo e ka bonahatsoa ka ho beha mabaka ka tsela ena, ‘Ho tla ba hotle hore ke hle ke nke mehato e tla ntumella (kapa ho lumella bana ba ka) ho ba le mosebetsi o hlomphehang o lefang hantle haholo le o tla ’nolofaletsa ho thabela bophelo bo mabotho-botho. Ho hlakile, ke tla ba teng libokeng tsa Bokreste ’me ke be le karolo e itseng mosebetsing oa boboleli, empa ha ho na lebaka la hore ke ikitlaetse kapa ke etse boitelo bo boholo.’—Mattheu 24:38-42.
17, 18. Jesu le baapostola ba ile ba re khothalletsa ho ba le pono efe?
17 Leha ho le joalo, ho ke ke ha latoloa hore Jesu le baapostola ba hae ba ile ba khothalletsa hore re phele ka kelello ea ho potlaka ka hore re bone hore litaba tse molemo lia boleloa, re ikitlaetse le ho utloisisa ho etsa boitelo. Pauluse o ile a ngola: “Seo ke se bolelang, banab’eso, ke hoba, joale, nako e khutšoanyane; e le hore ba nang le basali ba be joalo ka hoja ba se na bona; . . . ba rekang ba be joalo ka hoja ba sa rua letho; le ba itšebeletsang ka tsa lefatše lena, ba be joalo ka hoja ba sa sebetse ka tsona; hobane mokhoa oa lefatše lena oa fela.”—1 Ba-Korinthe 7:29-31; Luka 13:23, 24; Ba-Filippi 3:13-15; Ba-Kolosse 1:29; 1 Timothea 4:10; 2 Timothea 2:4; Tšenolo 22:20.
18 Ho e-na le ho fana ka maikutlo a hore re etse bophelo bo mabotho-botho pakane ea rōna, Pauluse o ile a ngola tlas’a tšusumetso: “Ha rea ka ra tlisa letho lefatšeng, ’me hoa bonahala hoba re sitoa ho ea le letho, ha re le tlohela. ’Me ha re e-na le lijo le liaparo, a re kholoeng ke tsona. . . . Loana ntoa e ntle ea tumelo, u hape bophelo bo sa feleng, boo u bo bilelitsoeng, kamoo u seng u ipoletse kateng [ka] bokhabane pel’a lipaki tse ngata.”—1 Timothea 6:7-12.
19. Phutheho e ameha joang ha ba ho eona ba amohela pono ea bophelo eo Jesu a e khothallelitseng?
19 Ha phutheho e entsoe ka Bakreste ba chesehang bao ka tieo ba loanelang ho ‘fana ka phatlalatso e ntle’ (NW), kutloano e ba teng. Ha ba inehele boikutlong bona, ‘U na le lintho tse ngata tse ntle tse bokelletsoeng ka lilemo tse ngata; phomola, u je, u noe, u ithabise.’ (Luka 12:19) Ho e-na le hoo, ba kopane boitekong bo tšoanang, ba utloisisa ho etsa boitelo hore ba be le karolo ka hohle kamoo ba ka khonang mosebetsing ona oo ho seng mohla o tla phetoa.—Bapisa le Ba-Filippi 1:27, 28.
Ela Hloko Lipolelo tse Susumetsang
20. Ke karolong efe hape moo Bakreste ba ka ’nang ba khelosoa?
20 Leha ho le joalo, ho na le litsela tse ling tseo ho tsona Bakreste ba ka ’nang ‘ba qhekelloa ka lipolelo tse phehellang’ kapa litaba tsa lefeela tse thetsang tse ka kena-kenanang le ‘ho kopanngoa ka kutloano leratong.’ Ofisi ea Mokhatlo oa Watch Tower e Jeremane e ile ea ngola: “Taba e ’ngoe e ile ea lebisa khanng, bahoeletsi esita le baholo ba ile ba nka lehlakore mekhoeng ea phekolo e sebelisoang ke moena e mong.” Ba ile ba phaella: “Ka lebaka la mekhoa e mengata e sa tšoaneng e sebelisoang le palo e khōlō ea bakuli, ena ke karolo ea taba e bakang khang ’me, haeba mekhoa ea phekolo e na le tšobotsi ea tšebelisano le meea, e ka ’na ea mema kotsi.”—Ba-Efese 6:12.
21. Mokreste a ka lahleheloa ke pono e nepahetseng joang kajeno?
21 Bakreste ba rata ho lula ba phela hape ba phetse hantle ’meleng e le hore ba ka rapela Molimo. Leha ho le joalo, tsamaisong ena re tsuong ea ho tsofala le ho kula tse bakoang ke ho se phethahale. Ho e-na le ho hatisa tseko ea bophelo ba ’mele, re lokela ho tsepamisa mehopolo tharollong ea sebele, bakeng sa rōna le bakeng sa ba bang. (1 Timothea 4:16) Kreste ke eena eo ho lebisitsoeng tlhokomelo ho eena bakeng sa tharollo eo, feela joalokaha ho ne ho lebisitsoe tlhokomelo ho eena keletsong ea Pauluse ho Bakolosse. Empa hopola, Pauluse o ile a bontša hore ba bang ba ka ’na ba tla ka “lipolelo tse susumetsang” (NW) tse tlosang tlhokomelo ea rōna ho Kreste, mohlomong ho e lebisa mekhoeng ea tlhahlobo e itseng ea mafu, phekolo, kapa lijo.—Ba-Kolosse 2:2-4.
22. Ke boikutlo bofe bo leka-lekaneng boo re lokelang ho ba le bona mabapi le lipolelo tse ngata ka mekhoa ea ho hlahloba mafu le liphekolo?
22 Batho ho pota lefatše ba tšolohetsoe ke liphatlalatso le mangolo a bopaki a buang ka mefuta eohle ea liphekolo le mekhoa ea ho hlahloba mafu. E meng ea eona e sebelisoa haholo ’me ea amoheleha; e meng e hanyetsoa haholo kapa ea belaetsa.b Motho e mong le e mong oa ikarabella bakeng sa ho rera hore na o tla etsa eng ka bophelo ba hae. Empa ba amohelang keletso ea Pauluse e fumanoang ho Ba-Kolosse 2:4, 8 (NW) ba tla sireletseha ho qhekelloeng ke “lipolelo tse susumetsang” kapa ‘lipolelong tsa lefeela’ tse khelosang ba bangata bao, ka ho hloka tšepo ea ’Muso, ba tsielehileng hore na ba tla fola joang. Esita le haeba Mokreste a kholisehile hore phekolo e itseng e bonahala e le molemo ho eena, ha aa lokela ho e khothalletsa ka hare ho boena ba Bokreste, hobane e ka fetoha ntho eo ho buisanoang ka eona haholo le khang. Ka tsela eo a ka bonahatsa hore o hlompha bohlokoa ba kutloano ka phuthehong haholo.
23. Ke hobane’ng ha ka ho khethehileng re na le lebaka la ho thaba?
23 Pauluse o ile a hatisa hore kutloano ea Bokreste ke motheo oa thabo ea sebele. Mehleng ea hae palo ea liphutheho ka sebele e ne e le nyenyane ho feta kajeno. Kahoo o ne a ka ngolla Bakolosse tjena: “Leha ke le sieo ka nama, ka moea ke na le lōna, ke ntse ke thaba, ke boha ho lokisa ha lōna, le ho tiea ha tumelo ea lōna ho Kreste.” (Ba-Kolosse 2:5; bona le Ba-Kolosse 3:14.) Re na le lebaka le letle hakaakang la ho thaba! Re ka ’na ra bona bopaki ba sebele ba kutloano, taolo e ntle, le ho tiea ha tumelo phuthehong ea habo rōna, e leng ho bontšang boemo bo akaretsang ba batho ba Molimo lefatšeng ka bophara. Kahoo ka nako e khutšoanyane e setseng tsamaisong ea hona joale, a e mong le e mong oa rōna a ikemisetse ho ba ea ‘kopaneng hammoho ka kutloano leratong.’
[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]
a Bona Molula-Qhooa oa June 15, 1983, maqephe 23-31.
b Le hoja menyetla e le mengata hoo e ke keng ea fela, mehlaleng e latelang, bona hore na uena ka bouena u ka ithuta eng ka Jesu e ka tlatsetsang kutloanong phuthehong ea heno: Mattheu 12:1-8; Luka 2:51, 52; 9:51-55; 10:20; Ba-Heberu 10:5-9.
Na U Hlokometse?
◻ Temana ea selemo sa 1995 ke efe bakeng sa Lipaki tsa Jehova?
◻ Ke hobane’ng ha Bakreste ba Kolosse ho ne ho hlokahala hore ba kopanngoe ka kutloano leratong, hona ke hobane’ng ha le rōna re lokela ho etsa joalo kajeno?
◻ Ke pono efe e thetsang ka bophelo eo Bakreste ka ho khethehileng ho hlokahalang hore ba itebele ho eona kajeno?
◻ Ke hobane’ng ha Bakreste ba lokela ho ba hlokolosi hore ba se ke ba thetsoa ke lipolelo tse susumetsang mabapi le bophelo ba ’mele le mekhoa ea ho hlahloba mafu?
[Litšoantšo tse leqepheng la 17]
Na litokisetso tsa hao bakeng sa bokamoso li likoloha botenng ba Jesu?