Bacha Baa Botsa. . .

Ke Hobane’ng ho le Thata Hakaana ho Qoba ho Pholla Litho Tsa Botona Kapa Botšehali?

“LITLOAELO li joale ka bethe e mabotho-botho—eo ho leng bonolo ho robala ho eona empa ho le thata ho tsoha ho eona.” Ke kamoo ho hlalosang maele a mang. ’Me hona ke ’nete hakaakang ka ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa! Monna e mong ea neng a itloaelitse mokhoa ’ona ho tloha ha a le lilemo li 10 ho fihlela a e-na le tse 43 o lumetse: “Tloaelo ena e khathatsa kelello haholo ho feta ea ho tsuba, eo ke e tlohetseng leha ho ne ho se bonolo.”

Sehlooho se fetileng se bontšitse lebaka le etsang hore ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa ho be kotsi.a Leha ho le joalo, ke hobane’ng ha bacha ba bangata ba lilemo tse ka tlaase ho 20 ba kopanela habonolo mokhoeng ’ona?

Palesa ea Bocha

Mocha o kena nakong eo ka Bibeleng e bitsoang “palesa ea bocha,” ha litakatso tsa ho kopanela liphate li e-ba matla. (1 Ba-Korinthe 7:36) Kaha ’Mele o qala ho itokisetsa botsoali, o ntša mekeli-keli e susumetsang ka matla litho tsa ho ikatisa. Nakong ena, mocha o hlokomela hore litho tsena li na le matla a ho hlahisa maikutlo a thabisang. Ka linako tse ling, ho batla ho tseba le ho se tloaelehe ha maikutlo ana a macha, a tsosang litakatso, hangata ho lebisa hore mocha a etse teko ka ho pholla ka boomo litho tsena bakeng sa thabo e eketsehileng kapa ho lokolla ho tsoha ha tsona.

Ka baka la liphetoho tse etsahalang ’meleng oa hae, mocha a ka tsoheloa ke takatso ea likamano tsa botona le botšehali ekasita leha a sa nahane ka ho kopanela liphate. Ka mohlala, har’a bashemane, ho tepella maikutlong ho hlahisoang ke likhathatso tse fapaneng, tšabo, kapa ho sareloa, ho ka ama tsamaiso ea bona ea methapo ea kutlo ’me ha baka ho tsoheloa ke takatso ea likamano tsa botona le botšehali. Ho bokellana ha peō ea botona ho ka susumeletsa ho tsoela ha eona likobong bosiu, hangata ho kopane le toro e mpe e tsosang litakatso tsa ho kopana le e motšehali, kapa ha bakela hore moshemane a tsohe a tsohetsoe. Ka ho tšoanang, banana ba bacha ba bang ba ka iphumana ba tsohetsoe ba sa ikemisetsa. ’Me moroetsana a ka ba le takatso e phahameng ea ho kopana le mohlankana pele kapa kamorao ho hore a ilele khoeli.

Haeba u kile ua e-ba le ho tsoheloa ho sa hlokeheng joalo, ha ho letho le phoso ka uena. Bona ke boikutlo bo tloaelehileng ba ’mele oa bocha. Maikutlo a joalo, leha a le matla haholo, ha a tšoane le ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa, kaha a itlhahela feela. ’Me ha u ntse u hōla le ho feta ‘palesa ena ea bocha,’ matla a maikutlo ana a macha hamorao a tla kokobela.

“Mafura a Susumetsang Kelello”

Leha ho le joalo, ka linako tse ling, ho tsoheloa ho bakoa ke ho hong e seng feela tšebetso ea lisusumetsa-’mele. Ka mohlala, Bibele e hlalosa ka mohlankana ea kopaneng le mosali oa sehlola. A mo aka ’me a re: “Tlo, re itahe leratong.” Eaba ho etsahalang? “Eaba mohlankana eo o mo latela ka bonolo joale ka khomo e busoang lekaba.” (Liproverbia 7:7-22) Ka ho totobetseng litakatso tsa mocha enoa li tsositsoe ke seo a se boneng, seo a se utloileng, le seo a se latsoitseng—e seng feela ke lisusumetsa-’mele tsa hae! Ka ho tšoanang, mohlankana e mong oa lumela: ‘Motso oa bothata ba ka ka ho pholla setho sa botona ho se khotsofatsa ke seo ke se kenyang kelellong ea ka. Ke ne ke shebella mananeo a TV a kopanyelletsang boitšoaro bo bobe ’me mabakeng a mang ke shebella mananeo a TV a bontšang batho ba hlobotseng. Litšoantšo tse joalo li tšosa haholo hoo li sallang kelellong. Ke ne ke li hopola kamehla, li fana ka mafura a susumetsang kelello ea ho ipholla setho sa ka sa botona ho se khotsofatsa.’

Kahoo, hangata se etsang hore ho be thata ho qoba ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa ke seo motha a se balang, a se shebellang, kapa a se mamelang bakeng sa boikhathollo, seo a se buang, kapa ho se nahana. Ka baka leo, ho sheba ka hloko seo u se kenyang kelellong ea hao ho bohlokoa ho felisa tloaelo ena. Joaloka ha mosali ea lilemo li 25 a bolela: “Ho ne ho sa bonahale ke tla tlohela tloaelo ena. Leha ho le joalo, ke ne ke tloaetse ho bala libuka tse buang ka lerato kamehla, ’me sena se ne se tlatsetsa bothateng bona.” Ka ho thahasellisang, e ne e se feela menahano e litšila ea likamano tsa botona le botšehali e neng e lebisa tloaelong ea hae ea ho ipholla setho sa botšehali ho se khotsofatsa. Phihlelo ea hae e senola lebaka le leholo leo mohlomong le thatafatsang tloaelo ea ho qoba ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa.

“Sethethefatsi” sa ho Tepella Maikutlong

Moroetsana enoa o tsoela pele: “Kamehla ke ne ke ipholla setho sa botšehali ho se khotsofatsa ho ntša khatello, ho tepella maikutlong, kapa lipelaelo. Thabo eo e potlakileng e ne e tšoana le seo lekhoba la joala le se noang ho kokobetsa methapo ea lona ea kelello.” Ha se eena feela ea ikutloang joalo. Babatlisisi Suzanne le Irving Sarnoff baa ngola: “Batho ba bang ba ipholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa hobane ba batla ho itšelisa neng le neng ha ba khathatsehile kapa ba tšohile. Leha ho le joalo, ba bang ba ka fetohela mokhoeng ’ona ka linako tse ling feela, ha ba le ka tlaase ho ho tepella maikutlong ho sekhahla.”

Ngaka Sherwyn Woods oa phaella: “Palo e khōlō ea ba iphollang litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa e susumetsoa haholo ke lipelaelo, ho tepella maikutlong, le ho teneha tseo kaofela ka baka la tsona ho hlokehang moriana o felisang ho tepella maikutlong, ho feta litlhoko tsa ho kopanela liphate, ’me ho ipholla hona ho fetoha sethethefatsi seo ba se batlang ka matla.” Kahoo, ha e mong a ferekane, a tepelletse maikutlong, a le bolutu, kapa a khathetse haholo maikutlong, tloaelo ena e fetoha “sethethefatsi” se bonolo se felisang mathata a hae. (Bapisa Liproverbia 31:6, 7.) Ka lebaka leo, ho qoba ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa u tlameha ho hlokomela sena e le tsela ea bongoana ea ho sebetsana le mathata le ho ikemisetsa ho . . .

‘Lahla Mekhoa ea Bongoana’

Moapostola Pauluse o ngotse: “Ha ke ne ke le ngoana, ke ne ke bua joale ka ngoana, ke hopola joaleka ngoana, ke ne ke nahana joale ka ngoana; mohla ke fetohileng monna, ke lahlile [mekhoa ea] bongoana.” (1 Ba-Korinthe 13:11) Ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa ke tsela ea bongoana ea ho arabela mathateng. Ha feela e ka tlohelloa, ‘mekhoa ena ea bongoana’ e ka fetela boholong. E le mohlala, moshemane e mong ha a le lilemo li 9, ka nako e ’ngoe o ile a kopana le bothata bo boholo ba lipalo sekolong. A ineela pele ka ho pholla setho sa botona ho se khotsofatsa ho khutsisa kelello ea hae. Kamor’a moo a ineela tloaelong ena neng le neng ha a ne a kopane le bothata bo boholo. Hona joale, e le motho e moholo, o a lumela: “Ho tla fihlela kajeno, mosebetsi leha e le ofe o hlokang hore ke sebelise boko o ntšusumeletsa ka matla ho pholla setho sa ka sa botona ho se khotsofatsa. Haeba ke sa etse joalo, ke hlōloa ke mosebetsi.”

Leha mohlala o ka holimo o batla o feteletse, ho na le kotsi ea sebele ea ho sebelisa “sethethefatsi” sena ho leka ho qoba maemo ana a boima a kelello. Empa ho e-na le ho balehela bothata ba kelello ka ho ipholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa, bontša “matla a ho nahana” ka ho loantša bothata ka bobona. (Liproverbia 1:4, NW) Haeba mathata le matšoenyeho li bonahala li ke ke tsa hlōloa, ithute ho ‘lahlela lipelaelo tsa hao ho [Molimo], hobane o a u hlokomela’ ’me u utloisisa bohloko ba hao, ekasita leha u nahana hore ha ho ea u tsotellang. (1 Petrose 5:6, 7) Lumella Molimo ho u thusa hore u “tiisoe ka matla a motho ea kahare ke Moea oa hae.” (Ba-Efese 3:16) Ho e-na le hore ka bofokoli u ineele ho pholleng litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa e le “sethethefatsi,” “le etse ka senna [le sesali, eseng joale ka bana], le matlafale.”—1 Ba-Korinthe 16:13.

Ba ha Sarnoff bukeng ea bona Masturbation and Adult Sexuality ba tlalehile: “Ho sa tsotelleha hore na ke hobane’ng kapa ke joang batho ba ikutloang ba haelloa, qeto ea bona ea ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa e bolela hore ha ba leke ho lokisa khaello ka mosebetsi o nang le morero. . . . Ke ’nete, motho a ka khetha ho leka ho rarolla mathata a hae le ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa ha feela a utloa ho tepella maikutlong. Empa teko ea ho rata ‘tharollo’ ea ho pholla litho tsena e matla, kaha kamehla ’mele oa hao o le moo u leng teng. Kahoo ke habohlokoa ho nahana le ho sebelisa litharollo tsa sebele tsa mathata a hao.” Haeba e mong a ipholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa ha a tobane le mathata ho e-na le ho a rarolla, tloaelo ena e ka fetoha tšusumetso ea sebele.

“Bokhoba bo Matla Haholo”

Kamor’a hore monna e mong a loantše ho pholla setho sa hae sa botona ho se khotsofatsa ka lilemo tse fetang 15 ho tloha a le lilemo li 11, o boletse: “Ke bokhoba bo matla haholo—hase ntho e ka nkoang habonolo. Ho ka tšoana le ho hōlisa tloaelo leha e le efe ea sethethefatsi kapa seno se tahang.” Buka Your Growing Child ka Penelope Leach e a hlalosa: “Thabo le khatholoho tseo a ka li fumanang ka ho pholla setho sa botona ho se khotsofatsa li fetohile tse susumetsang likarolo tse ling tsa bophelo. Joaloka lekhoba la ’nete, o tlameha ho ipholla setho sa botona ho se khotsofatsa ka ho eketsehileng, ’me ka ho etsa joalo o ikarola linthong tse ling tse neng li ka mo thabisa.”

Tšusumetso ea ho ineela mokhoeng oa ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho fumana thabo ha lintho li sa tsamaee hantle bophelong ho ka etsa hore motho a fetohe ‘sethoto se busoang ke litakatso le likhahliso tse ngata.’ (Tite 3:3) Leha ho le joalo, moapostola Pauluse o tlalehile: “Nke ke ka lumela ho busoa ke e ’ngoe ea tsona.” (1 Ba-Korinthe 6: 12) O ne a ke ke a lumela hore litakatso tsa hae li fetohe monghali ea hatellang. Ka ho fapaneng, Pauluse o ngotse: “Ke mpa ke tuba ’mele oa ka [litakatso tsa nama] ke o tataisa joaloka lekhoba.” (1 Ba-Korinthe 9:27, NW) O ne a tšoere ’mele oa hae ka thata! Boiteko bo tšoanang bo tla nolofaletsa e mong le e mong ho lokoloha ho pholleng litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa—ho sa tsotellehe hore na ho etsa joalo ho tla ba boima hakae.b

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 12]

Ho shebella litšoantšo tsa boitšoaro bo bobe ho ka fana ka “mafura a susumetsang kelello” bakeng sa ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho li khotsofatsa