Jitahidi Uwe Msomaji Mzuri

WANYAMA hawawezi kusoma kama unavyofanya sasa. Kati ya kila watu 6, mtu 1 hajui kusoma kwa sababu ya kukosa kwenda shule. Na wengi kati ya wale ambao wamejifunza kusoma hawasomi kwa ukawaida. Hata hivyo, uwezo wako wa kusoma hukuwezesha kujua mambo ya nchi nyinginezo, kujua watu ambao wanaweza kuboresha maisha yako, na kupata ujuzi ambao utakusaidia kukabili magumu ya maisha.

Faida ambayo kijana anapata katika masomo inategemea uwezo wake wa kusoma. Kazi ambayo atapata na muda ambao atalazimika kufanya kazi ili apate riziki inategemea uwezo wake wa kusoma. Wake wa nyumbani wanaojua kusoma vizuri wanaweza kutunza familia zao vizuri kwa sababu wanajua vyakula vinavyofaa, usafi, na jinsi ya kujikinga na magonjwa. Akina mama ambao wanapenda kusoma wanaweza pia kusaidia sana kukuza akili za watoto wao.

Bila shaka manufaa kubwa sana ya kusoma ni kwamba unaweza “kumjua Mungu.” (Mit. 2:5) Kwa njia nyingi, utumishi wetu kwa Mungu unahusiana na usomaji. Maandiko na vichapo vya Biblia husomwa kwenye mikutano ya kutaniko. Mafanikio ya huduma yako shambani yanategemea sana jinsi unavyosoma. Na kufanya matayarisho ya mambo hayo kunahusisha kusoma. Basi, ukuzi wa kiroho hutegemea sana mazoea ya kusoma.

Wengine ambao wanajifunza juu ya Mungu hawakupata elimu ya kutosha. Huenda wakahitaji kufundishwa kusoma ili wazidi kufanya maendeleo kiroho. Au huenda wakahitaji msaada ili waweze kusoma vizuri. Kulingana na hali, makutaniko hujaribu kupanga madarasa ya kujifunza kusoma wakitumia kichapo Jitahidi Kusoma na Kuandika. Maelfu ya watu wamefaidika sana na mpango huo. Kwa kuwa ni jambo muhimu kuweza kusoma vizuri, makutaniko fulani yamepanga kuwe na madarasa ya kuboresha usomaji. Madarasa hayo yanafanywa wakati wa Shule ya Huduma ya Kitheokrasi. Hata katika sehemu ambazo hamna madarasa hayo, unaweza kufanya maendeleo mazuri kwa kuchukua muda fulani kila siku kusoma kwa sauti, na pia kwa kuhudhuria na kushiriki katika shule.

Inasikitisha kwamba vitabu vyenye michoro ya kuchekesha, televisheni na kadhalika zimefanya wengi wapuuze usomaji. Kutazama televisheni na kusoma mara chache tu kunaweza kumfanya mtu asiwe msomaji mzuri. Hali kadhalika anaweza kukosa uwezo wa kufikiri vizuri, kusababu, na kujieleza vizuri.

Vichapo vinavyotusaidia kuelewa Biblia vinaandaliwa na “mtumwa mwaminifu na mwenye busara.” Vichapo hivyo vina habari chungu nzima zinazohusu mambo muhimu ya kiroho. (Mt. 24:45; 1 Kor. 2:12, 13) Pia vinatujulisha matukio muhimu ya ulimwengu na maana yake, vinatusaidia kufahamu vizuri ulimwengu wetu wa asili, na kutufundisha njia za kukabili masuala yanayotuhusu. Zaidi ya yote, vinakazia jinsi tunavyoweza kumtumikia Mungu ifaavyo na kupata kibali chake. Kusoma vichapo vyenye kujenga kutakusaidia kuwa mtu wa kiroho.

Hatumaanishi kwamba inatosha tu kuweza kusoma vizuri. Inafaa kutumia vizuri ustadi huo. Kama tunavyochagua vyakula, ndivyo tunavyopasa kuchagua mambo tunayosoma. Kwa nini ule chakula ambacho hakina lishe au hata kinachoweza kukudhuru? Vilevile, kwa nini usome au upitie tu habari ambayo inaweza kukuchafua akili na moyo? Biblia inaandaa kanuni ambazo tunaweza kutumia tunapochagua habari yoyote tunayosoma. Kabla ya kuamua habari unayotaka kusoma, fikiria maandiko kama Mhubiri 12:12, 13; Waefeso 4:22-24; 5:3, 4; Wafilipi 4:8; Wakolosai 2:8; 1 Yohana 2:15-17; na 2 Yohana 10.

Ukichunguza masimulizi ya Injili utaona wazi umuhimu wa kusoma ukiwa na makusudi mazuri. Kwa mfano, katika Injili ya Mathayo, Yesu anawauliza maswali viongozi wa kidini waliojua Maandiko. Kabla ya kujibu maswali yao ya ujanja akitumia Maandiko, anawauliza maswali kama “Je, hamjasoma?” na “Je, nyinyi hamkusoma kamwe hili?” (Mt. 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31) Somo tunalopata hapa ni kwamba ikiwa tunasoma tukiwa na makusudi mabaya, tunaweza kufikia mikataa isiyo ya kweli au kukosa kuelewa jambo tunalosoma. Mafarisayo walikuwa wakisoma Maandiko kwa sababu walifikiri kwamba wangepata uhai wa milele kwa kuyasoma. Kama Yesu alivyotaja, watu ambao hawampendi Mungu na kukubali njia Yake ya wokovu hawapewi thawabu hiyo. (Yn. 5:39-43) Mafarisayo hawakuwa na makusudi mazuri; kwa hiyo, walikosea katika mambo mengi.

Sababu nzuri zaidi inayotufanya tusome Neno la Yehova ni kwamba tunampenda. Upendo huo hutuchochea kujifunza mapenzi ya Mungu, kwa sababu upendo “hushangilia pamoja na kweli.” (1 Kor. 13:6) Hata kama zamani hatukufurahia kusoma, kumpenda Yehova kwa ‘akili yote’ kutatuchochea kutwaa kwa bidii maarifa ya Mungu. (Mt. 22:37) Upendo hutokeza upendezi, upendezi nao hutuchochea tujifunze.

Kusoma huambatana na utambuzi. Hata unaposoma sasa hivi, unatambua maneno na kukumbuka maana yake. Ukiweza kutambua maneno mengi kwa wakati mmoja, unaweza kuongeza mwendo wako wa kusoma. Badala ya kutua na kuangalia kila neno, jaribu kutazama maneno kadhaa kwa wakati mmoja. Unapoendelea kukuza uwezo huo, utaanza kuelewa zaidi yale unayosoma.

Lakini, unaposoma mambo mazito unaweza kupata faida zaidi ukitumia njia tofauti. Yehova alisema hivi alipomshauri Yoshua juu ya kusoma Maandiko: “Kitabu hiki cha sheria kisitoke kinywani mwako, na ni lazima ukisome kwa sauti ya chini mchana na usiku.” (Yos. 1:8, NW) Kwa kawaida mtu husema kwa sauti ya chini anapotafakari. Kwa hiyo, neno la Kiebrania linalotafsiriwa “kwa sauti ya chini” pia hutafsiriwa ‘tafakari.’ (Zab. 63:6; 77:12; 143:5) Mtu anapotafakari, anafikiri kwa uzito; hana haraka. Kutafakari unaposoma kunafanya Neno la Mungu liwe na uzito zaidi akilini na moyoni. Biblia ina unabii, ushauri, mithali, mashairi, matangazo ya hukumu ya Mungu, habari nyingi zinazohusu kusudi la Yehova, na masimulizi mengi ya watu walioishi zamani. Hayo yote yanafaidi sana wale wanaotaka kufuata njia za Yehova. Kuna faida kubwa iliyoje kuisoma Biblia kwa njia inayofanya iingie kabisa akilini mwako na moyoni mwako!

Unaposoma, jiwazie ukiwa katika kila simulizi linalosimuliwa. Akilini mwako, jaribu kuwaona wale wanaotajwa, na uwazie jinsi wanavyosikia wakiwa katika hali zinazosimuliwa. Ni rahisi kwa kiasi fulani kufanya hivyo unaposoma simulizi kama la Daudi na Goliathi katika 1 Samweli sura ya 17. Vitabu vya Kutoka na Mambo ya Walawi hutaja habari nyingi kuhusu ujenzi wa tabenakulo au kuwekwa kwa makuhani. Habari hizo zinaweza kupendeza sana unapowazia vipimo vya tabenakulo na vifaa vilivyotumiwa kuijenga, au unapowazia manukato ya uvumba, harufu nzuri ya nafaka zinazochomwa, na ya wanyama wanaotolewa kuwa matoleo ya kuteketezwa. Fikiria jinsi ilivyostaajabisha kutimiza huduma za kikuhani! (Luka 1:8-10) Kutumia hisia zako na kujihusisha kihisia-moyo kwa njia hiyo kutakusaidia ufahamu umuhimu wa mambo unayosoma na kuyakumbuka.

Lakini usipokuwa mwangalifu, akili yako inaweza kutangatanga unapojaribu kusoma. Mawazo yako yanaweza kuwa mbali hata ingawa unatazama ukurasa. Je, muziki unaimba, au televisheni imewashwa, au kuna mazungumzo yanayoendelea? Ni bora kusoma mahali patulivu ikiwezekana. Hata hivyo, huenda kikengeusha-fikira kikawa wewe mwenyewe. Labda siku imekuwa yenye shughuli nyingi. Na ni rahisi kama nini kuanza kukumbuka mambo yaliyotukia siku hiyo! Hatumaanishi kwamba ni vibaya kukumbuka matukio ya siku—lakini usifanye hivyo unaposoma. Labda unaanza ukiwa makini, au hata huenda ukasali kabla ya kuanza kusoma. Lakini unapoendelea kusoma, akili yako inaanza kutangatanga. Jaribu tena. Jitie nidhamu ili uwe makini unaposoma. Utafanya maendeleo hatua kwa hatua.

Unafanyaje unapopata neno ambalo hulifahamu? Huenda baadhi ya maneno usiyofahamu yakafafanuliwa au yakazungumziwa katika habari hiyo. Au huenda ukatambua maana yake kutokana na jinsi ambavyo limetumiwa. Kama sivyo, tazama neno hilo kwenye kamusi, au tia neno hilo alama ili baadaye umwulize mtu maana yake. Kufanya hivyo kutafanya ujue maneno mengi na kutaboresha ufahamu wako unaposoma.

Mtume Paulo alipomwambia Timotheo aendelee kujitahidi kusoma, hasa alimaanisha kusoma ambako kunafaidi wengine. (1 Tim. 4:13) Kusoma vizuri mbele ya watu kunahusisha mambo mengi kuliko kutamka tu maneno yaliyoandikwa. Msomaji anapaswa kuelewa maana ya maneno na kufahamu mawazo yanayotokezwa. Afanyapo hivyo ndipo awezapo kuwasilisha mawazo kwa usahihi na kusoma kwa hisia zinazofaa. Bila shaka, kufanya hivyo kunahitaji matayarisho na mazoezi mazuri sana. Kwa hiyo, Paulo alihimiza hivi: “Endelea kujitahidi mwenyewe kusoma mbele ya watu wote.” Utapata mazoezi mazuri ya kusoma katika Shule ya Huduma ya Kitheokrasi.

‘Mipango ya mwenye bidii hakika hupata faida, lakini kila anayetenda haraka-haraka hakika hupungukiwa.’ (Mit. 21:5, NW) Huo ni ukweli mtupu kuhusu tamaa yetu ya kusoma! Ili kupata “faida” hiyo, tunahitaji kufanya bidii ili utendaji mwingine usichukue nafasi ya usomaji wetu.

Wewe husoma wakati gani? Je, unafaidika zaidi ukisoma mapema asubuhi? Au unakuwa makini zaidi baadaye mchana? Ukiweza kutenga dakika 15 au 20 kila siku ili kusoma, utashangaa kuona kiasi unachoweza kusoma. Jambo kuu ni kusoma kwa ukawaida.

Kwa nini Yehova aliamua makusudi yake matukufu yaandikwe katika kitabu? Ili watu waweze kusoma Neno lake lililoandikwa. Jambo hilo linawasaidia kufikiria matendo ya ajabu ya Yehova, kuwaeleza watoto wao matendo hayo, na kukumbuka matendo ya Mungu. (Zab. 78:5-7) Tunaonyesha kwamba tunathamini ukarimu wa Yehova kwa kadiri tunavyosoma Neno lake linalotupatia uhai.