Sala Zako Ni Zenye Kujaa Maana Kadiri Gani?
“Nimeita kwa moyo wangu wote; Ee [Yehova, NW], uitike.“—ZABUR1 119:145.
1, 2. (a) Ni mfano gani wa Yesu ulioshughulikia sala? (b) Yesu alikata maneno gani kutokana na sala hizo mbili, na hilo lapasa lituonyeshe nini?
NI SALA za aina gani anazosikiliza, Muumba, Yehova Mungu? Mfano mmoja aliosimlia Yesu Kristo unaonyesha mojapo hali za msingi zinazotakwa iii Mungu ajibu sala. Yesu alisema kwamba wanaume wawili walikuwa wakisali kwenye hekalu katika Yerusalemu. Mmoja alikuwa Farisayo mwenye kuheshimiwa sana, na mwingine alikuwa mtoza ushuru mwenye kudharauliwa. Yule Farisayo alisali hivi: “Ee Mungu, nakushukuru kwa kuwa mimi si kama watu wengine, . . . wala kama huyu mtoza ushuru. Mimi nafunga mara mbili kwa juma; hutoa zaka katika mapato yangu yote.“ Lakini yule mtoza ushuru wa hali ya chini “alijipigapiga kifua akisema, Ee Mungu, uniwie radhi mimi mwenye dhambi.“—Luka 18:9-13.
2 Katika kutoa maelezo juu ya sala hizi mbili, Yesu alisema hivi: “Nawaambia, huyu [mtoza ushuru] alishuka kwenda nyumbani kwake amehesabiwa haki kuliko yule [Farisayo]; kwa maana kila ajikwezaye atadhiliwa, naye ajidhiliye atakwezwa.“ (Luka 18:14) Kwa wazi, Yesu alionyesha kwamba kusali to kwa Baba yetu wa kimbingu hakutoshi. Jinsi tunavyosali—mwelekeo wetu wa akilini—ni wa maana pia.
3. (a) Taja baadhi ya kanuni za msingi ziddnazoongoza sala? (b) Huenda sala zikawa za aina gani?
3 Kweli kweli, sala ni pendeleo lenye thamani kubwa, zito, lisilo la kuchukuliwa vivi hivi, na Wakristo wote walioarifiwa vizuri wanafahamiana na kanuni za mwongozo za msingi ambazo zinaiongoza. Ni lazima sala zipelekewe yule Mungu wa kweli mmoja tu, Yehova. Ni lazima zisemwe katika jina la Mwanaye, Yesu Kristo. Ili ziwe zenye kukubalika, lazima zitolewe katika imani. Ndiyo, “yeye anayemkaribia Mungu yampasa aamini kwamba yukoʼ Tena, sala za mmoja lazima zipatane na penzi la Mungu. (Waebrania 11:6, NW; Zaburi 65:2; Mathayo 17:20; Yohana 14:6, 14; 1 Yohana 5:14) Na kutokana na mifano ya kimaandiko, tunajifunza kwamba sala zinaweza kuwa za namna ya sifa, shukrani, ombi na za kusihi.—Luka 10:21; Waefeso 5:20; Wafilipi 4:6; Waebrania 5:7.
Mifano ya Sala Zenye Kujaa Maana
4. (a) Ni mifano gani ya sala zenye kujaa maana iliyotolewa na Musa na Yoshua? (b) Ni mifano gani Daudi na Mfalme Hezekia walitoa? (c) Ni jambo gani moja linaloonekana katika baadhi ya sala hizo
4 Wakati matatizo yenye uzito lazima yakabiliwe, maamuzi mazito yanatakwa, makosa mazito yamefanywa, au maisha zetu zinahatarishwa, sala zetu zinakuwa hasa zenye bidii na zenye kujaa maana. Kwa sababu Waisraeli waliasi baada ya kusikia ripoti zisizofaa za wale wapelelezi kumi wasio waaminifu, Yehova alimwambia Musa kwamba watu hao walistahili kufutiliwa mbali. Katika sala yenye bidii na yenye kujaa maana, Musa alimwomba Yehova asichukue tendo hilo kwa sababu jina Lake lilihusika. (Hesabu 14:11-19) Wakati Israeli waliposhindwa vita katika Ai kwa sababu ya pupa ya Akani, Yoshua alitoa ombi Ienye bidii pia kwa msingi wa jina la Yehova. (Yoshua 7:6-9) Nyingi za zaburi za Daudi ziko katika namna ya sala ya bidii, hasa mfano wenye kutokeza ni Zaburi 51. Sala ya Mfalme Hezekia wakati wa shambulio la Mfalme Senakeribu wa Ashuru juu ya Yuda ni mfano mwingine mwema wa sala yenye kujaa maana, na kwa mara nyingine jina la Yehova lilihusika.—Isaya 37:14-20.
5. Tuna mifano gani mingine ya sala zenye kujaa maana zilizotolewa na watumishi fulani fulani watumishi fulanifulani wa Yehova?
5 Kitabu cha Maombolezo kingeweza kusemwa kuwa sala ndefu, ya bidii iliyotolewa na Yeremia kwa ajili ya watu wake, kwa kuwa kwa kurudiarudia yeye anasema na Yehova humo (Maombolezo 1:20; 2:20 3:40-45, 55-66; 5:1-22) Ezra na Danieli pia walitoa sala za bidii na zenye kujaa maana kwa ajili ya watu wao, wakiungama makosa ya taifa lao na kusihi wasamehewe. (Ezra 9:5-15; Danieli 9: 4-19) Nasi tunaweza kuwa na uhakika kwamba sala ya Yona iliyotolewa alipokuwa ndani ya tumbo la yule samaki mkubwa ilikuwa ya bidii na yenye kujaa maana.—Yona 2:1-9.
6. (a) Yesu alitupa mifano gani mingine ya sala zenye kujaa maana? (b) Ni jambo gani la msingi linalohitajiwa iii kufanya sala zetu ziwe zenye kujaa maana?
6 Kabla ya kuchagua wale mitume 12, Yesu alitumia usiku wote katika sala iii kwamba penzi la Baba yake lingeweza kufanywa katika kufanya machaguzi hayo. (Luka 6:12-16) Pia kuna ile sala ya Yesu yenye kujaa maana usiku wa kusalitiwa kwake, kama ilivyoandikwa kwenye Yohana sura ya 17. Sala hizo zote zinatoa ushahidi wenye kuchangamsha moyo wa uhusiano mwema pamoja na Yehova uliofurahiwa na wale waliozitoa. Bila shaka, ni lazima hilo liwe takwa la msingi katika sala zetu ikiwa zitakuwa zenye kujaa maana. Nazo zinahitajiwa kuwa zenye bidii na zenye kujaa maana ikiwa zitakuwa ‵zenye nguvuʼ kwa Yehova Mungu.—Yakobo 5:16, The Jerusalem Bible.
Dosari kwa Sababu ya Kutokamilika kwa Kibinadamu
7. Ni maswali gani ambayo huenda tukajiuliza wenyewe kuhusu sala zetu?
7 Kama ilivyokwisha kuonyeshwa, chini ya Kali zenye mkazo inaelekea sala zetu zitakuwa hasa za bidii na zenye kujaa maana. Lakini namna gani juu ya sala zetu za kila siku? Je! zinatoa ushahidi wa uhusiano mchangamfu wa karibu tunaohisi kuwa nao pamoja na Baba yetu wa kimbingu, Yehova Mungu? Imepata kusemwa kwa kufaa hivi: “Sala ni lazima zimaanishe jambo fulani kwetu ikiwa zitakuwa na maana yo yote kwa Mungu.“ Je! sisi tunazipa sala zetu fikira zinazostahili na kuhakikisha kwamba kweli kweli zinatoka katika moyo wetu wa mfano?
8. Sala zetu huenda zikawa na dosari gani kwa sababu ya kutokamilika kwa kibinadamu?
8 Ni rahisi kuacha sala zetu zizorote katika pande hizo. Kwa sababu ya maelekeo yetu ya kutokamilika yaliyorithiwa, mioyo yetu inaweza kutudanganya kwa urahisi, ikinyangʼanya sala zetu ubora zinazopasa kuwa nao. (Yeremia 17:9) Tusipotua na kufikiri kabla ya sisi kusali katika visa vilivyo vingi, huenda tukapata kuona kwamba mwelekeo wa sala zetu ni wa kutolewa bila kufikiriwa, zinakuwa za namna ile ile bila kubadilika, za kawaida tu. Au huenda zikawa za kurudiwa-rudiwa, jambo linalorudisha akilini mwetu yale aliyosema Yesu juu ya njia isiyofaa ambayo katika hiyo ‵watu wa mataifa husali.ʼ (Mathayo 6: 7, 8) Au sala zetu huenda zikashughulika na mambo ya ujumla tu badala ya kushughulika na mambo au watu halisi.
9. Ni mitego gani mingine inayoweza kuzuka kwa habari ya sala zetu, na bila shaka ni nini sababu moja ya mitego hiyo?
9 Nyakati nyingine huenda sisi tukaelekea kuharakisha sala zetu. Lakini jambo linalostahili kuangaliwa ni hili: “Ikiwa wewe una shughuli nyingi mno usiweze kusali, wewe una shughuli nyingi mno.“ Haitupasi sisi kukariri akilini maneno fulani na kuyarudia tu kila mara tunaposali; wala halipasi kuwa jambo la maana kabisa kwa shahidi wa Yehova kusoma sala yake, kama vile kwenye kusanyiko la watu wote. Pasipo shaka mitego hii yote huzuka, angalau kwa sehemu, kutokana na uhakika wa kwamba sisi hatuwezi kumwona Yehova Mungu kwa macho yetu ya kimwili, Yeye ambaye tunasali kwake. Hata hivyo, hatuwezi kutazamia yeye apendezwe na sala kama hizo, wala sisi hatunufaiki kwa kuzisema.
Kushinda Dosari
10. (a) Ni mwelekeo gani wa akili ungeweza kuonyesha kukosa uthamini kwa maana ya sala? (b) Ni mfano gani wa Kimaandiko unaoonyeshwa?
10 Sisi tutaweza kujilinda na mitego iliyotangulia kutajwa kwa kadiri ambayo tunathamini umaana wa sala zetu za kila siku na kuwa na uhusiano mwema pamoja na Baba yetu wa kimbingu. Jambo moja ni kwamba, uthamini kama huo utatusaidia sisi tujilinde na kuharakisha sala zetu kana kwamba tunahitaji kufanya mambo mengine ya maana zaidi. Hakuna jambo linaloweza kuwa la maana. ya kuongea na Yehova Mungu, Mwenye Enzi Kuu ya Ulimwengu Wote Mzima. Kweli, huenda kukawa na pindi ambapo wakati ni mchache. Kwa mfano, wakati Mfalme Artashasta alipomuuliza mnyweshaji wake Nehemia, “Una haja gani unayotaka kuniomba?“ Nehemia mara hiyo ‵akamwomba Mungu wa mbinguni.ʼ (Nehemia 2:4) Kwa kuwa mfalme huyo alikuwa akitarajia jibu la mara moja, Nehemia hangeweza kukawia-kawia katika sala hiyo. Lakini tunaweza kuwa na hakika kwamba ilikuwa yenye kujaa maana na ilitoka moyoni mwake kwa sababu Yehova aliijibu mara moja. (Nehemia 2:5, 6) Hata hivyo, isipokuwa pindi kama hizo ambazo ni chache, inatupasa tuchukue wakati na sala zetu na kuacha mambo mengine yangojee. Ikiwa sala zetu zinaelekea kuwa zenye kuharakishwa, sisi hatuthamini kabisa umaana wa sala.
11. Ni mtego gani mwingine tunaohitaji kujilinda nao, na ni mfano gani mzuri alioweka Yesu katika habari hii?
11 Mtego mwingine ambao huenda tukahitaji kuepuka ni ule wa kurudia-rudia mambo ya ujumla. Sala kama hizo pia zinashindwa kulipa haki linalostahili lile pendeleo lenye thamani kubwa la sala. Katika sala yake ya kielelezo, Yesu aliweka mfano mwema kwetu katika habari hii. Yeye alitaja maombi saba mbalimbali: matatu yakishughulika na ushindi wenye shangwe wa uadilifu, moja likashughulikia mahitaji yetu ya kimwili ya kila siku, na matatu yakashughulikia masilahi yetu ya kiroho.—Mathayo 6:9-13
12. Paulo anatoa mifano gani myema kwa habari ya kutaja mambo kihalisi katika sala zetu?
12 Mtume Paulo pia alituwekea mfano mzuri katika pande hizi. Yeye aliomba kwamba wengine wasali kwa ajili yake ‵kwamba uwezo wa kusema kwa ujasiri apewe yeye.’ (Waefeso 6:18-20, NW) Alikuwa mwenye kutaja mambo kihalisi jinsi iyo hiyo katika sala zake mwenyewe kwa ajili ya wengine. “Hivi ndivyo ninavyoendelea kusali,“ akasema Paulo, “kwamba upendo wenu uzidi zaidi na zaidi pamoja na maarifa sahihi na ufahamu kamili; mpate kuhakikisha mambo yaliyo ya maana zaidi, iii mpate kuwa bila hitilafu na kutokuwa mkikwaza wengine mpaka siku ya Kristo, na mpate kujawa na matunda yenye uadilifu, ambayo yanakuja kupitia Yesu Kristo, na kumletea Mungu utukufu na sifa.“—Wafilipi 1:9-11, NW
13. Sisi tunawezaje kusema sala zenye kujaa maana kwa habari ya aina mbalimbali za utumishi wetu kwa Yehova?
13 Ndiyo, sala zetu zapasa zishughulike na mambo halisi, na hilo lataka kwamba tufikirie sala zetu. (Linganisha Mithali 15:28.) Tunapokuwa katika huduma ya shambani, twaweza kuomba Mungu si baraka zake tu juu ya jitihada zetu bali pia hekima, busara, moyo wa ukarimu, uhuru wa kusema, au msaada kwa udhaifu wo wote ambao huenda ukaelekea kuingilia hali yetu ya kuwa na matokeo katika kutoa ushuhuda. Zaidi ya hilo, je! hatungemuuliza Mungu atuongoze kwa wale walio na njaa na kiu ya uadilifu? Kabla tu ya kutoa hotuba ya watu wote au kuwa na sehemu katika Mkutano wa Utumishi au katika Shule ya Huduma ya Kitheokrasi, tunaweza kuomba Yehova aifanye roho yake takatifu ikae ndani yetu kwa wingi sana. Kwa sababu gani? Ili tuwe na uhakika na utulivu, tuweze kusema kwa shauku na usadikisho, iii tuliletee jina la Mungu heshima na kujenga ndugu zetu. Sala kama hizo zote pia zinatusaidia kuwa na hali ya akilini inayofaa tunaposema.
14. Mwelekeo wetu wa akili unapaswa kuwa nini kuhusiana na udhaifu mbalimbali wa kimwili ulio mgumu kushinda?
14 Je! sisi tuna udhaifu fulani wa kimwili unaopiga vita dhidi ya hali yetu ya kiroho na inaelekea kuwa vigumu kuushinda? Inatupasa sisi tutake kushughulika nao kihalisi katika sala zetu. Na badala ya kuvunjika moyo, haitupasi kamwe kuchoka kuomba Mungu kwa unyenyekevu na kwa bidii atusaidie na atusamehe. Ndiyo, chini ya hali kama hizo, inatupasa tutake kumwendea Yehova kama vile mtoto amwendeavyo babaye anapokuwa matatani, hata iwe ni mara ngapi tungesali kwa Yehova kwa ajili ya udhaifu ule ule. Ikiwa sisi ni wanyofu, Yehova atatupatia msaada na utambuzi wa kwamba yeye ametusamehe. Chini ya hali kama hizo, tunaweza pia kupata faraja kutokana na ungamo la Paulo kwamba yeye alikuwa na tatizo. —Warumi 7:21-25
Zenye Kujaa Maana
15. Tunapaswa kumwendea Yehova Mungu katika sala tukiwa na mwelekeo gani wa akili?
15 Ili sala zetu ziwe zenye kujaa maana kikweli, ni lazima tujitahidi kuondolea mbali mambo yote ya nje na kukaza fikira kwenye uhakika wa kwamba tunakuja mbele ya kuwapo kwa yule Mungu Mkuu, Yehova. Tunahitaji kumwendea kwa heshima kubwa, tukithamini hali yake yenye kutia hofu yenye heshima. Kama Yehova alivyomwambia Musa, hakuna mwanadamu anayeweza kumwona Mungu na bado akaishi. (Kutoka 33:20) Kwa hiyo tunahitaji kumwendea Yehova tukiwa na unyenyekevu na kiasi kinachostahili, ambalo ndilo jambo alilokazia Yesu katika mfano wake wa yule Farisayo na mtoza ushuru. (Mika 6:8; Luka 18:9-14) Ni lazima Yehova awe halisi sana kwetu sisi. Ni lazima tuwe na mwelekeo wa akili kama ule aliokuwa nao Musa. Yeye “alistahimili kama amwonaye yeye asiyeonekana.“ (Waebrania 11:27) Tabia kama hizo zinatoa ushahidi kwamba sisi tuna uhusiano mwema pamoja na Baba yetu wa kimbingu
16. Mioyo yetu inashiriki sehemu gani katika kusema sala zenye kujaa maana?
16 Sala zetu zitakuwa zenye kujaa maana pia ikiwa tunamjia Yehova kwa mioyo iliyojaa upendo na shauku kwake. Kwa mfano, ni uthamini kwa Yehova Mungu na upendo ulioje kwake mtunga zaburi Daudi alioonyesha katika Zaburi 23 na 103! Hakuna shaka lo lote juu ya kwamba Daudi alikuwa na uhusiano mwema pamoja na Mchungaji Mkubwa wake, Yehova Mungu. Katika Shule ya Huduma ya Kitheokrasi, sisi tunashauriwa kusema kwa uchangamishi na kujiona. Ndivyo inavyopasa kuwa hasa wakati tunaposoma maandiko na hata zaidi sana wakati tunaposali kwa Baba yetu wa kimbingu. Ndiyo, sisi tunataka kuhisi kama Daudi alivyohisi wakati aliposali hivi: “Fanya mimi nijue njia zako mwenyewe, 0 Yehova; fundisha mimi vijia vyako. Fanya mimi nitembee katika ukweli wako na fundisha mimi, kwa kuwa wewe ni Mungu wangu wa wokovu.“ Pia kuonyesha jinsi inavyotupasa kuhisi ni maneno haya ya mtunga zaburi mwingine: “Nimeita kwa moyo wangu wote; Ee [Yehova, NW], uitike.“ —Zaburi 25:4, 5, NW; 119:145.
17. Tunaweza kuzuiaje sala zetu zisiwe za kurudiarudia?
17 Ili kuendeleza sala zetu zikiwa zenye kujaa maana na kuepuka kuzifanya kuwa za kurudia-rudia, tutafanya vema tikiwa na mawazo yanayotofautiana katika kila sala tunayotoa. Andiko la Biblia la siku au kichapo fulani cha Kikristo ambacho tumekuwa tukisoma kinaweza kutupa wazo. Kichwa cha somo la Mnara wa Mlinzi, cha hotuba ya watu wote, au cha kusanyiko au mkusanyiko tunaohudhuria chaweza kutumikia kusudi hilo.
18. kufanya sala zetu ziwe zenye kujaa maana zaidi, tungeweza kufanya nini kupatana na mifano na maneno ya Kibiblia?
18 Ili kutusaidia tuwe zaidi katika nia ya akilini ya sala na kufanya sala zetu ziwe zenye kujaa maana zaidi, ni vizuri kubadilisha kikao cha mwili wetu. Kwa ajili ya sala za watu wote, kwa asili sisi tunainamisha vichwa vyetu. Lakini kwa sala za kibinafsi zaidi, wengine wameona ni vema kupiga magoti mbele ya Yehova wanapoomba wakiwa watu mmoja mmoja au kama jamaa. Kwa sababu wanaona kikao hicho kinasaidia wao kuwa na mwelekeo wa akili wa unyenyekevu. Kwenye Zaburi 95:6 tunahimizwa hivi: “Njoni, tuabudu, tusujudu, tupige magoti mbele za [Yehova, NW] aliyetuumba.“ Sulemani alipiga magoti alipokuwa akitoa sala yake kwenye mzinduo wa hekalu la Yehova, na Danieli alilifanya kuwa zoea kupiga magoti alipokuwa akisali. —2 Nyakati 6:13; Danieli 6:10.
19. Wenye daraka la kutoa sala za watu wote wangefaya vema kuweka mambo gani akilini?
19 Kwa sababu ya umaana wa sala, wazee waliowekwa rasmi wanapaswa kutumia uamuzi mzuri kuhusu wale wanaoomba watoe sala ya watu wote kwa niaba ya kundi. Mwanamume huyo aliyebatizwa anayewakilisha kundi anapaswa kuwa mhudumu Mkristo aliyekomaa. Sala yake inapaswa ifunue kwamba yeye ana uhusiano mzuri pamoja na Mungu. Na wale waliopendelewa kutoa sala kama hizo inawapasa kufikiria juu ya kusikiwa, kwa kuwa wanasali si kwa ajili yao wenyewe tu bali pia kwa niaba ya kundi lote. Kama sivyo, wale wengine kundini wanawezaje kujiunga katika kusema “Amina“ mwishoni mwa sala? (1 Wakorintho 14:16) Bila shaka, ili wale wengine waweze kusema “Amina“ yenye kujaa maana, ni lazima wasikilize kwa makini, bila kuachilia akili zao zitangetange bali kuifanya sala hiyo kuwa yao wenyewe kikweli. Neno jingine la tahadhari ambalo laweza kuongezwa ni kwamba kwa kuwa sala kama hizo zinatolewa kwa Yehova Mungu, hazipaswi kutumiwa kama udhuru kwa kuhubiria wasikilizaji au kutoa mawazo fulani yaliyo ya kibinafsi tu.
20. Kwa sababu sala zenye kujaa maana zilizosemwa kwa sauti zenye kusikilika zinawapa baraka wasikilizaji, ni dokezo gani linalofanywa?
20 Wakati sala zetu ambazo zinasemwa kwa sauti ya kusikilika zinakuwa zenye kujaa maana kweli kweli, zinawapa baraka wasikilizaji. Kwa sababu ndivyo ilivyo, wenzi wawili waliooana na jamaa wangefanya vema kuwa na angalau sala moja ya pamoja kila siku. Katika sala hiyo, mtu mmoja, kama vile kichwa cha jamaa, angesema kwa ajili ya mwingine au kwa ajili ya wengine.
21. Ili sala zetu ziwe zenye kujaa maana, ni jambo gani jingine linalostahili kufikiriwa?
21 Ili sala zetu ziwe zenye kujaa maana kweli kweli, bado kuna jambo jingine linalostahili kukaziwa fikira zetu. Hilo ni uhakika wa kwamba ni lazima tutende kupatana na sala zetu, hiyo maana yake nini? Kwamba ni lazima sisi tuishi kupatana na sala zetu na kufanyia kazi yale tunayosali kwa ajili yayo. Sehemu hii ya sala zetu itazungumzwa katika makala inayofuata.
Wewe Ungejibuje?
◻ Ni baadhi ya sala gani zenye kujaa maana zilizoandikwa katika Maandiko?
◻ Kwa sababu ya kutokamilika kwa kibinadamu, huenda sala zetu zikawa na dosari gani?
◻ Sisi tunawezaje kushinda dosari fulani-fulani katika sala zetu?
◻ Ni nini baadhi ya misaada ya kutusaidia kutoa sala zenye kujaa maana?