‘Kuhimiza kwa Msingi wa Upendo’

YAPATA 60-61 W.K., mtumwa mtoro aliondoka Roma na kuanza safari ya kilometa 1,400 kuelekea nyumbani Kolosai, mji ulioko kusini-magharibi mwa Esia Ndogo. Alipelekea mwenyeji wake ujumbe ulioandikwa kwa mkono, wa mtume Paulo mwenyewe. Leo, barua hiyo ni sehemu ya Biblia nayo imekuja kuitwa jina la mpokeaji wayo, Filemoni.

Barua kwa Filemoni ni mfano mzuri wa kutoa sababu kwa busara, kuliko na uvutano wenye kusadikisha. Lakini, la maana zaidi ni kwamba ina masomo kadhaa yenye kutumika kwa Wakristo wa leo, moja ya hayo ni ile thamani ya kuhimizana kwa msingi wa upendo wa Kikristo. Acheni tuchunguze kwa ukaribu zaidi barua hiyo fupi lakini yenye nguvu.

Mtoro Arudi

Filemoni alikuwa Mkristo, mshiriki mwenye kupendwa sana wa kundi la Kolosai. (Filemoni 4, 5) Kwani, kundi lililokuwa huko lilitumia nyumba yake kuwa mahali pa kukutania! (Mstari 2) Zaidi ya hayo, Filemoni alifahamiana kibinafsi na mtume Paulo; huenda ikawa mtume huyo alikuwa amemsaidia kuwa Mkristo. Ni kweli, Paulo aonyesha kwamba yeye binafsi hakuhubiri katika Kolosai. (Wakolosai 2:1) Hata hivyo, yeye alitumia miaka miwili katika Efeso, akihubiri kwa kadiri kubwa sana hivi kwamba “wote waliokaa Asia [iliyotia ndani Kolosai] wakalisikia neno la Bwana.” (Matendo 19:10) Yaelekea Filemoni alikuwa miongoni mwa wasikiaji wenye kuitikia.

Hata hivyo, kama watu wengi mashuhuri wa kipindi hicho, Filemoni alikuwa mwenyeji wa watumwa. Katika nyakati za kale, utumwa haukuwa wenye kushusha heshima sikuzote. Miongoni mwa Wayahudi, kujiuza mwenyewe au kuuza washiriki wa familia katika utumwa kulikuwa njia yenye kukubalika ya kulipa madeni. (Mambo ya Walawi 25:39, 40) The International Standard Bible Encyclopedia hueleza juu ya kipindi cha Kiroma: “Idadi kubwa ya watu walijiuza wenyewe katika utumwa kwa sababu mbalimbali, sababu kuu zikiwa ili kuingia maisha yaliyokuwa rahisi zaidi na yenye usalama zaidi ya kuwako wakiwa watu huru waliokuwa maskini, ili kupata kazi za pekee, na ili kupanda cheo cha kijamii. . . . Wengi wasio Waroma walijiuza wenyewe kwa raia Waroma wakiwa na tazamio la haki, lililoratibishwa kwa uangalifu na sheria ya Roma, ya wao wenyewe kuwa raia Waroma wakati walipowekwa huru.”

Lakini, tatizo fulani lilitokea wakati mmoja wa watumwa wa Filemoni alipomtoroka na kukimbia hadi Roma, labda hata akiiba pesa kutoka kwa Filemoni ili alipie kuponyoka kwake. (Mstari 18) Katika Roma, Onesimo alikutana na mtume Paulo, aliyekuwa mfungwa gerezani huko.

Mtumwa ‘aliyekuwa hafai’ ambaye alikuwa amekimbia utumwa sasa akawa Mkristo. Alijifanya mwenyewe apatikane kwa Paulo na kumtolea mtume huyo aliyefungwa gerezani utumishi unaofaa. Si ajabu kwamba Onesimo alipata mahali katika “shauku nyororo” za Paulo mwenyewe na akawa “ndugu mpendwa” wa Paulo!—Mistari 11, 12, 16, NW.

Mtume Paulo angalipenda kuwa na Onesimo akikaa naye, lakini Filemoni alikuwa na haki za kisheria akiwa mwenyeji wa Onesimo. Hivyo Onesimo hakuwa na budi ya kurudi kwa utumishi wa bwana wake wa kisheria. Basi, Filemoni angempokeaje? Je! yeye angedai kwa hasira haki yake ya kutoa adhabu kali? Je! angepinga unyofu wa dai la Onesimo la kuwa Mkristo mwenzake?

Kusuluhisha Mambo Katika Upendo

Paulo alisukumwa na moyo amwandikie Filemoni kuhusu Onesimo. Aliandika barua hiyo kwa mkono wake mwenyewe, si kwa kutumia mwandishi kama ilivyokuwa desturi yake. (Mstari 19) Chukua dakika chache uisome barua hiyo yote fupi kwa Filemoni. Utapata kwamba baada ya kujijulisha mwenyewe na kutakia Filemoni na familia yake ‘neema na amani,’ Paulo alimsifu Filemoni kwa ajili ya ‘upendo na imani yake kwa Bwana Yesu na kwa watakatifu wote.’—Mistari 1-7.

Paulo angaliweza kwa urahisi kutumia mamlaka yake akiwa mtume na ‘kumwagiza Filemoni limpasalo,’ lakini badala yake Paulo ‘alimhimiza kwa msingi wa upendo’ (NW). Alishuhudia kwa jambo la kwamba Onesimo alikuwa kwa kweli amekuwa ndugu Mkristo, aliyekuwa amejithibitisha kuwa mwenye mafaa kwa Paulo. Mtume alikiri hivi: “Nalitaka akae [Onesimo] kwangu, apate kunitumikia badala yako katika vifungo vya Injili. Lakini,” akaendelea Paulo, “sikutaka kutenda neno lo lote isipokuwa kwa shauri lako, ili kwamba wema wako usiwe kama kwa lazima, bali kwa hiari.”—Mistari 8-14.

Hivyo mtume alimsihi Filemoni amkubali mtumwa wake wa zamani kuwa ndugu. “Mpokee huyu kama mimi mwenyewe,” akaandika Paulo. Si kwamba Onesimo kwa lazima angewekwa huru kutoka katika utumwa. Paulo hakuwa akibishania kubadili utaratibu wa kijamii uliokuwako siku yake. (Linganisha Waefeso 6:9; Wakolosai 4:1; 1 Timotheo 6:2.) Hata hivyo, uhusiano kati ya mtumwa na bwana ungelainishwa na kifungo cha Kikristo kilichokuwako sasa kati ya Onesimo na Filemoni. Filemoni angemwona Onesimo “zaidi ya mtumwa, ndugu mpendwa.”—Mistari 15-17.

Lakini, vipi yale madeni ambayo Onesimo huenda ikawa alipata, labda yakiwa tokeo la wizi? Tena, Paulo alisihi kwa sababu ya urafiki wake pamoja na Filemoni, akisema: “Kama amekudhulumu, au unamwia kitu, ukiandike hicho juu yangu.” Paulo alionyesha uhakika kwamba Filemoni angeonyesha roho ya kusamehe, akitenda zaidi ya yale ambayo Paulo aliomba. Kwa kuwa Paulo alitazamia kuachiliwa upesi, alipanga hata kuonea shangwe ukaribishaji-wageni wa Filemoni katika wakati ujao wa karibu. Baada ya kutoa salamu nyingine zaidi na kumtakia Filemoni “neema ya Bwana Yesu Kristo,” Paulo akamaliza barua yake.—Mistari 18-25.

Masomo kwa Wakristo Leo

Kitabu cha Filemoni kimejaa masomo yenye kutumika kwa Wakristo leo. Kwanza, kinatukumbusha uhitaji wa kusamehe, hata wakati ambao mwamini mwenzetu ametukosea kwa uzito. “Mkiwasamehe watu makosa yao,” asema Yesu Kristo, “Baba yenu wa mbinguni atawasamehe ninyi.”—Mathayo 6:14.

Wale walio katika vyeo vya mamlaka ndani ya kundi la Kikristo leo waweza kunufaika hasa kutokana na kitabu cha Filemoni. Inastahili kuangaliwa kwamba Paulo aliepuka kutumia mamlaka yake ya kimtu_-me ili amwamuru Filemoni afanye limpasalo. Zaidi ya hayo, Paulo hakushurutisha kwamba Onesimo aruhusiwe akae Roma katika utumishi wa Paulo. Paulo aliheshimu haki za mali za wengine. Alithamini pia kwamba ingawa mfikio wa kimamlaka huenda ukamfanya akubali, ingefaa zaidi kama Filemoni angetenda kutoka moyoni mwake. Alisihi kwa msingi wa upendo ili atokeze itikio lenye kuhisiwa moyoni.

Kwa hiyo wazee Wakristo leo hawapaswi kamwe ‘wajifanye mabwana juu ya mitaa yao’ kwa kutumia vibaya uwezo wao au kwa kushughulikia kundi kwa kutumia njia ya kimamlaka, iliyo kali bila huruma. (1 Petro 5:1-3) Yesu alisema: “Mwajua ya kuwa wakuu wa Mataifa huwatawala kwa nguvu, na wakubwa wao huwatumikisha. Lakini haitakuwa hivyo kwenu.” (Mathayo 20:25, 26) Waangalizi kwa ujumla hupata ya kwamba washiriki wa kundi huitikia kwa kadiri kubwa zaidi sihi zenye upendo kuliko maagizo. Wale ambao wameshuka moyo huthamini waangalizi ambao kwa fadhili watapata wakati wa kusikiliza matatizo yao na kuwapa shauri lenye ufahamu.

Barua ya Paulo pia huwakumbusha wazee juu ya thamani ya sifa na busara. Aanza kwa kukiri kwamba ‘shauku nyororo za watakatifu ziliburudishwa kupitia’ Filemoni. (Mstari 7, NW) Sifa hiyo yenye unyofu bila shaka ilimfanya Filemoni awe na mwelekeo wa usikivu zaidi. Vivyo hivyo leo, shauri au waidha waweza kulainishwa kwa sifa changamfu, yenye unyofu. Na shauri kama hilo lapasa kuwa, si bila huruma wala busara, bali lenye ‘kukolea munyu’ sana ili liweze kukubalika kwa msikilizaji.—Wakolosai 4:6.

Mtume Paulo alionyesha pia uhakika wa kwamba Filemoni angefanya lililo sawa, akisema: “Kwa kuwa nakuamini kutii kwako ndiyo maana nimekuandikia, nikijua yakuwa utafanya zaidi ya hayo nisemayo.” (Mstari 21) Wazee, je, ninyi huonyesha uhakika huo huo katika Wakristo wenzenu? Je! hilo haliwasaidii wafanye lililo sawa?

Kwa kupendeza, mara nyingi wazazi hupata kwamba kuonyesha uhakika katika wazao wao huwa na tokeo zuri pia. Kwa kutambua thamani ya utii wa hiari—tamaa ya kufanya zaidi ya yaliyotakiwa tu—wazazi waweza kuwapa watoto wao kadiri fulani ya heshima. Amri au maombi ya wazazi yapasa, wakati inapowezekana, yafanywe katika kiwango cha sauti chenye fadhili, chenye upendo. Hisia-mwenzi yapasa ionyeshwe, sababu zikitolewa. Wazazi wapaswa wawasifu watoto wao kwa uchangamfu wakati sifa hiyo inapostahiliwa na kuepuka kuwa wenye kuwachambua kupita kiasi, hasa peupe.

Vivyo hivyo, waume waweza kudhihirisha sifa za kutaka kusikia maoni ya wengine na fadhili, wakiwa tayari kuwasifu wake zao. Hilo hufanya ujitiisho wa kike uwe wenye kupendeza na chanzo cha burudisho na shangwe!—Mithali 31:28; Waefeso 5:28.

Jinsi ambavyo Filemoni aliitikia hasa barua ya Paulo haitaarifiwi. Lakini, hatuwezi kuwaza kwamba uhakika wa Paulo katika yeye ulikuwa umeelekezwa vibaya. Wazee, wazazi, na waume Wakristo na wafanikiwe vivyo hivyo katika shughuli zao, si kwa kulazimisha, kuagiza, au kushurutisha, bali kwa ‘kuhimiza kwa msingi wa upendo.’

[Picha katika ukurasa wa 23]

Badala ya kusihi kwa sababu ya mamlaka yake akiwa mtume, Paulo alihimiza Filemoni kwa msingi wa upendo wa Kikristo