Je, Ni Lazima Pokeo Lipingane na Kweli?

MARTIN LUTHER alikuwa na hakika kwamba hakuwa amekosea. Aliamini kwamba Biblia, ilimuunga mkono. Kwa upande mwingine, Copernicus, mwastronomia Mpoland, alifikiri kwamba itikadi ya kimapokeo ya siku hiyo ilikuwa na makosa.

Itikadi ipi? Kwamba dunia ilikuwa ndiyo kitovu cha ulimwengu wote mzima na kila kitu kiliizunguka. Ukweli, akasema Copernicus, ulikuwa kwamba dunia yenyewe ililizunguka jua. Luther alikataa hilo, akisema: “Watu humsikiliza mnajimu mwenye majivuno aliyejitahidi kuonyesha kwamba dunia huzunguka, wala si mbingu ama anga, wala jua na mwezi.”—History of Western Philosophy.

ITIKADI za kimapokeo mara kwa mara zimepingana na mambo ya hakika, na kweli. Hata zaweza kufanya watu watende mambo yenye kudhuru.

Bila shaka, hilo halimaanishi kwamba pokeo hupingana na kweli sikuzote. Kwa kweli, mtume Paulo aliwatia moyo Wakristo wa siku yake waendelee kufuata mapokeo aliyowapa akisema: “Basi nawasifu, kwa sababu . . . mmeyashika yale mapokeo vile vile kama nilivyowatolea.”—1 Wakorintho 11:2; ona pia 2 Wathesalonike 2:15; 3:6.

Paulo alimaanisha nini kwa kusema “mapokeo”? Insight on the Scriptures, Buku la 2, ukurasa 1118, huonyesha kwamba neno la Kigiriki alilotumia kwa “pokeo,” pa·raʹdo·sis, humaanisha kitu ambacho “kimepitishwa kwa neno la mdomo au kwa kuandikwa.” Neno la Kiingereza lamaanisha “habari, mafundisho, au mazoea yaliyopitishwa kutoka kwa wazazi hadi kwa watoto au njia ambayo tayari imewekwa ya kufikiri au kutenda.”a Kwa sababu mapokeo ambayo mtume Paulo aliwapa yalitoka katika chanzo kizuri, Wakristo walifanya vema kuyashika sana.

Basi, kwa wazi, pokeo laweza kuwa la kweli au la uwongo, zuri au baya. Kwa kielelezo, mwanafalsafa Mwingereza Bertrand Russell, husifu watu kama Copernicus wa karne ya 16 waliokuwa na unyofu na ujasiri wa kutilia shaka itikadi za kimapokeo. Walisitawisha “ufahamu wa kwamba yaliyokuwa yameaminiwa tangu nyakati za kale huenda yakawa ya uwongo.” Je, unaona hekima ya kutofuata tu pokeo bila kufikiri?—Linganisha Mathayo 15:1-9, 14.

Basi, vipi juu ya itikadi na desturi za kidini? Je, tunaweza kuzichukulia kivivi hivi tu kwamba ni sahihi na bila madhara? Tunaweza kujuaje? Twapaswa kufanya nini tukiona kwamba mapokeo ya kidini kwa kweli yapingana na kweli? Makala ifuatayo itachunguza maswali hayo.

[Maelezo ya Chini]

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 2]

Jalada: Jean-Leon Huens © National Geographic Society

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 3]

Universität Leipzig