Ista au Ukumbusho—Ni Upi Unaopaswa Wewe Kuadhimisha?

MAPAMBAZUKO yatakapokuwa yakieneza mng’ao wao kwenye upeo wa macho Aprili 7, mamilioni yatakaribisha siku yayo takatifu zaidi mwakani—Ista. Wakati mmoja jina hilo lilitumiwa kwa kipindi cha siku 120 cha karamu na mifungo kilichoanza na sikukuu iliyoitwa Septuagesima na kumalizika kwenye ile inayoitwa Siku ya Utatu. Leo jina hilo hutumiwa kwa siku moja ya kuadhimisha ufufuo wa Yesu—Ista ya Jumapili.

Hata hivyo, jioni moja mapema katika juma lilo hilo, mamilioni mengine yatakutana ili kusherehekea Ukumbusho wa kifo cha Kristo, unaoitwa pia Mlo wa Jioni wa Bwana. Ni mwadhimisho ambao Yesu mwenyewe aliuanzisha usiku wake wa mwisho duniani. Kisha akawaambia wanafunzi wake hivi: “Fulizeni kufanya hili katika ukumbuko wangu.”—Luka 22:19, New World Translation.

Wapaswa kuadhimisha gani?

Chanzo cha Ista

Jina Ista, linalotumiwa katika nchi nyingi, halipatikani katika Biblia. Kitabu Medieval Holidays and Festivals chatuambia kwamba “sikukuu hiyo yapewa jina la Mungu wa Kike wa kipagani wa Mapambazuko na wa Masika, Eostre.” Mungu huyu wa kike alikuwa nani? “Eostre alikuwa yule ambaye, kulingana na hekaya, alifungua malango ya Valhala [jumba kuu] ili kumpokea Balduri, aitwaye Mungu Mweupe, kwa sababu ya utakato wake na pia Mungu Jua, kwa sababu kipaji chake kiliandalia wanadamu nuru,” chajibu The American Book of Days. Hicho chaongeza hivi: “Hakuna shaka kwamba Kanisa katika siku za mapema lilichukua desturi za zamani za kipagani na kuziingiza katika Ukristo. Kwa kuwa msheherekeo wa Eostre ulikuwa kusherehekea kufanywa upya kwa uhai wakati wa masika ilikuwa rahisi kuufanya kuwa sherehe ya ufufuo wa Yesu, ambaye walihubiri gospeli yake.”

Uchukuaji huu wa desturi za kipagani unaeleza jinsi katika mabara fulani desturi za Ista, kama vile mayai ya Ista, sungura wa Ista, na vitumbua moto vyenye msalaba, zilivyoanza. Kuhusiana na desturi ya kutengeneza vitumbua moto vyenye msalaba, “vikiwa na sehemu ya juu ya hudhurungi yenye kung’aa na kutiwa alama ya . . . misalaba,” kitabu Easter and Its Customs chataarifu hivi: “Msalaba ulikuwa mfano wa kipagani muda mrefu kabla ya kupata umaana wao wenye kudumu kutokana na matukio ya Ijumaa Njema ya kwanza, na nyakati fulani mkate na keki zilitiwa alama ya msalaba katika nyakati za kabla ya Ukristo.”

Hakuna mahali popote katika Maandiko tupatapo vitu hivi, wala hakuna uthibitisho wowote kwamba wanafunzi wa mapema wa Yesu waliviamini. Kwa hakika, mtume Petro atueleza ‘tufanyize hamu sana ya maziwa yasiyoghushiwa yaliyo ya lile neno, ili kupitia hilo tupate kufikia wokovu.’ (1 Petro 2:2, NW) Kwa hiyo kwa nini makanisa ya Jumuiya ya Wakristo yalichukua mifano hiyo ambayo kwa wazi ni ya kipagani na kuiingiza katika itikadi na mazoea yayo?

Kitabu Curiosities of Popular Customs chajibu: “Ilikuwa sera isiyobadilika ya Kanisa la mapema kupatia umaana wa Kikristo sherehe za kipagani zilizokuwapo kwa kuwa hazingeweza kuondolewa. Kuhusiana na Ista kugeuzwa kulikuwa rahisi hasa. Shangwe kwa kuzuka kwa jua la asili, na kwa kuamka kwa hali ya asili kutokana na kifo cha kipupwe, ikawa shangwe kwa kuzuka kwa Jua la uadilifu, kwa ufufuo wa Kristo kutoka kaburini. Baadhi ya miadhimisho ya kipagani iliyotukia karibu na Mei mosi ilibadilishwa pia ilingane na sherehe ya Ista.” Badala ya kuepuka desturi za kipagani zilizopendwa sana na kawaida za kimizungu, viongozi wa kidini walizikubali na kuzipa “umaana wa Kikristo.”

‘Lakini je, kuna madhara yoyote katika hilo?’ huenda ukajiuliza. Wengine wanafikiri hakuna. “Wakati dini kama vile Ukristo ijulishwapo kutoka utamaduni mwingine, hiyo huchukua, kukubali na kuidhinisha baadhi ya desturi za kale zinazotokana na dini za zamani zaidi,” asema Alan W. Watts, kasisi wa Episkopali, katika kitabu chake Easter—Its Story and Meaning. “Hiyo huchagua na kuingiza katika utamaduni wa kawaida ya ibada miadhimisho ambayo yaonekana yafananisha kanuni zilezile za daima zinazofundishwa na Kanisa.” Kwa wengi, uhakika wa kwamba kanisa lao liliidhinisha miadhimisho hii na kuiona kuwa mitakatifu ni sababu ya kutosha kuikubali. Lakini maswali ya maana yanapuuzwa. Mungu anahisije kuhusu desturi hizi? Je, ametoa miongozo yoyote ya kufuata katika jambo hilo?

Kupata Maoni ya Mungu

“Siku ya Ista, Karamu ya Ufufuo wa Bwana Wetu, ni msherehekeo mkuu kupita yote ya Kanisa la Kikristo,” akasema Christina Hole katika kitabu chake Easter and Its Customs. Waandishi wengine wanakubali. “Hakuna siku takatifu au msherehekeo katika mwaka wa Wakristo waweza kulinganika na umaana wa Ista ya Jumapili,” aonelea Robert J. Myers katika kitabu Celebrations. Hata hivyo, hilo lazusha maswali fulani. Ikiwa kusherehekea Ista ni kwa maana sana, kwa nini hakuna amri hususa katika Biblia ya kufanya hivyo? Je, kuna rekodi yoyote ya wanafunzi wa Yesu wa mapema wakiadhimisha Ista ya Jumapili?

Si kwamba Biblia yakosa kutoa miongozo ya kile kipaswacho kusherehekewa na kisichopaswa. Mungu alieleza wazi sana jambo hili kwa taifa la kale la Israeli, na kama ilivyoonwa mapema, maagizo ya wazi yalipewa Wakristo waendelee kuadhimisha Ukumbusho wa Kifo cha Kristo. (1 Wakorintho 11:23-26; Wakolosai 2:16, 17) Toleo la mapema la The Encyclopædia Britannica latueleza hivi: “Hakuna dokezo la sikukuu ya Ista katika Agano Jipya, wala katika maandishi ya Mababa wa kimitume. Utakatifu wa nyakati za pekee ulikuwa wazo ambalo halikuwa katika akili za Wakristo wa kwanza. . . . Wala Bwana wala mitume wake hawakutoa mwelekezo wa kushika sherehe hiyo au msherehekeo mwingineo wote.”

Wengine wahisi kwamba hali ya shangwe ya misherehekeo hiyo na furaha inayoleta inatosha kufanya iadhimishwe. Hata hivyo, twaweza kujifunza kutokana na pindi ambapo Waisraeli walichukua zoea la kidini la Kimisri na kuliita “sikukuu kwa BWANA.” Wao pia “wakaketi kula na kunywa” na “wakaondoka wacheze.” Lakini matendo yao yalimkasirisha Yehova Mungu sana, naye akawaadhibu sana.—Kutoka 32:1-10, 25-28, 35.

Neno la Mungu liko wazi sana. Hakuwezi kuwa na ushirika kati ya “nuru” ya itikadi za kweli na “giza” la ulimwengu wa Shetani; hakuwezi kuwa na “ulinganifu” kati ya Kristo na ibada ya kipagani. Tunaambiwa: “Kwa hiyo, Tokeni kati yao, mkatengwe nao, asema Bwana, msiguse kitu kilicho kichafu, nami nitawakaribisha.”—2 Wakorintho 6:14-18.

Kwa kuwa ni sherehe ya Ukumbusho tu—wala si Ista—inayoamriwa katika Biblia kwa Wakristo, hiyo yapasa kuadhimishwa. Kwa hiyo twaweza kuuadhimishaje kwa njia ifaayo?

[Picha katika ukurasa wa 5]

“Sikukuu kwa BWANA” ya Waisraeli ilimkasirisha Mungu sana

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 2]

Cover: M. Thonig/H. Armstrong Roberts