Kujitahidi Kuwa “Mtenda-kazi Asiye na Lolote la Kuaibikia”
KAMA ILIVYOSIMULIWA NA ANDRÉ SOPPA
Vita ya Ulimwengu ya Pili ilipamba moto, ikitokeza uharibifu mkubwa na kukata tumaini. Nikiwa mtoa-ishara katika Jeshi la Wanamaji la Ujerumani lililokuwa na kituo chake karibu na Narvik, Norway, nilipata kujionea mwenyewe ukatili wa mwanadamu dhidi ya mwanadamu mwingine. Usiku, tukiwa tumejificha katika vilango-bahari, miali ya kaskazini ya dunia iliyofanyiza anga lenye kupendeza ilinifanya niyafikirie maisha kwa uzito. Nilikuwa na uhakika kwamba Mungu aliyeumba vitu hivyo hangeweza kuwa kisababishi cha kichaa cha vita.
NILIZALIWA mwaka wa 1923 katika kijiji cha Lassoth (kilichoko Poland sasa), karibu na mpaka wa Cheki, na nililelewa katika familia maskini ya wakulima. Wazazi wangu walikuwa Wakatoliki, na dini ilitimiza fungu muhimu maishani mwetu. Hata hivyo, mwanzoni nilianza kushuku dini yangu. Kijijini mwetu, kulikuwa na familia tatu za Waprotestanti, nazo zilikuwa zimetengwa na jumuiya ya Wakatoliki. Sikuelewa sababu ya hili. Shuleni tulifundishwa katekisimu. Lakini siku moja nilipomwomba kasisi afafanue Utatu, nilijibiwa kwa kuchapwa viboko kumi. Hata hivyo, nilizindushwa hata zaidi na jambo fulani lililotukia nilipokuwa na umri wa miaka 17. Mzazi mmoja wa mama yangu alikufa mwezi mmoja baada ya yule mwingine kufa, na mama yangu hakuwa na fedha za kutosha kulipia mara mbili utumishi wa kanisa wa mazishi. Kwa hiyo akamwuliza kasisi iwapo angemlipa baadaye. “Wazazi wako walikuwa na vitu fulani, sivyo?” akajibu. “Kaviuze kisha utumie fedha hizo kwa mazishi.”
Miaka kadhaa mapema, baada ya Hitler kuanza kutawala mwaka wa 1933, hatukuruhusiwa tena kamwe kuzungumza Kipoland; tulipaswa kuzungumza Kijerumani. Waliokataa, au walioshindwa kujifunza Kijerumani, walitokomea hatua kwa hatua—tuliambiwa baadaye kwamba walipelekwa kwenye kambi za mateso. Hata jina la kijiji chetu lilibadilishwa na kuitwa jina la Kijerumani, Grünfliess. Niliacha shule nikiwa na umri wa miaka 14, na kwa sababu sikuwa katika shirika la Vijana wa Hitler, nilitatizika kupata kazi. Hata hivyo, hatimaye nikapata kibarua nikifunzwa kazi ya uhunzi. Vita vilipoanza, sala zilitolewa kanisani kwa ajili ya Hitler na kwa ajili ya vikosi vya askari vya Wajerumani. Nilijiuliza iwapo sala kama hizo za kushinda adui zilikuwa zikisemwa upande ule mwingine.
Utumishi Katika Jeshi la Wanamaji la Ujerumani
Desemba mwaka wa 1941, nilijiunga na Jeshi la Wanamaji la Ujerumani, na mwanzoni mwa mwaka wa 1942, nilipelekwa pwani ya Norway kuwa mtumishi melini. Tulipewa mgawo wa kuwa kwenye msafara kati ya Trondheim na Oslo, tukisindikiza meli zilizobeba vikosi vya kijeshi, silaha, au zilizobeba mizigo. Tulikuwa baharini niliposikia mabaharia wawili wakizungumza juu ya mwisho wa ulimwengu kama ilivyotabiriwa katika Biblia. Ijapokuwa walihofu kuzungumza waziwazi, waliniambia kwamba wazazi wao walikuwa Mashahidi wa Yehova lakini kwamba hawakufuata kielelezo chao. Hii ilikuwa mara ya kwanza niliyosikia juu ya Mashahidi wa Yehova.
Mwishoni mwa vita, tulifanywa wafungwa na Waingereza na kutiwa mikononi mwa Wamarekani ili kurudishwa Ujerumani. Wale tuliokuwa na makao katika eneo la Sovieti tulipelekwa kwenye kambi ya wafungwa katika Liévin, kaskazini mwa Ufaransa, ili kufanya kazi katika migodi ya makaa ya mawe. Hii ilikuwa Agosti 1945. Nakumbuka nikimwuliza mmoja wa walinzi wangu Mfaransa alikuwa wa dini gani. “Katoliki,” akajibu. Kwa kuwa pia nilikuwa Mkatoliki, nilimwuliza tulichokuwa tumetendeana? “Hakuna haja ya kujaribu kufahamu hili. Hivyo ndivyo ilivyo tu,” akajibu. Kwangu lilikuwa jambo la kipuuzi kwamba watu wa dini ileile wangepigana na kuuana.
Ishara ya Tumaini Katika Mgodi wa Makaa ya Mawe
Katika siku yangu ya kwanza kwenye mgodi kandokando ya wachimba-migodi wenyeji, mtu fulani aitwaye Evans Emiot alinigawia sandwichi yake. Alikuwa ametoka Ohio, Marekani, naye aliishi Ufaransa kwa miaka kadhaa. Aliniambia juu ya ulimwengu ambao hautakuwa na vita tena kamwe. Mtazamo wake wenye fadhili ulinishangaza. Hakuwa mwenye chuki kwangu ijapokuwa nilikuwa Mjerumani naye alikuwa Mmarekani. Hatukuonana tena hadi mwanzoni mwa mwaka wa 1948 aliponipa kijitabu chenye kichwa “The Prince of Peace.” Sasa, hatimaye, nilijifunza juu ya Mungu wa wema aliyechukia vita—Mungu niliyemwazia nilipotazama miali ya kaskazini ya dunia. Niliazimia kutafuta dini iliyofundisha hili. Lakini kwa kuwa Evans alifanya kazi katika sehemu nyingine ya mgodi, sikuweza kuwasiliana naye. Nilitembelea vikundi vyote tofauti-tofauti vya kidini kwenye kambi ya wafungwa, nikiulizia iwapo walijua lolote kuhusu kijitabu hicho, lakini sikufanikiwa.
Hatimaye, Aprili 1948, niliachiliwa kutoka kambi ya wafungwa na kuwa mfanyakazi huru. Jumapili iliyofuata, nilishangaa kusikia kengele ndogo ikilia mtaani. Jinsi nilivyofurahi kumwona Evans! Alikuwa na kikundi cha Mashahidi wa Yehova waliokuwa na vibao vilivyotangaza kichwa cha hotuba ya watu wote. Shahidi aliyekuwa akipiga kengele hiyo alikuwa Marceau Leroy, ambaye sasa ni mshiriki wa Halmashauri ya Ofisi ya Tawi ya Ufaransa. Nilijulishwa kwa Joseph Kulczak, Mpoland aliyesema Kijerumani, aliyeteseka kwenye kambi ya mateso kwa sababu ya imani yake. Alinialika nihudhurie mkutano jioni hiyo. Sikufahamu mengi ya mambo yaliyokuwa yakisemwa, lakini wahudhuriaji wote walipoinua mikono yao, nilimwuliza aliyeketi karibu nami sababu yao ya kufanya hivyo. “Wao ndio wanaoweza kwenda jiji la Dunkerque juma lijalo kuhubiri.” “Je, naweza kuja?” niliuliza. “Bila shaka, ndiyo!” nikajibiwa. Hivyo, Jumapili iliyofuata nilikuwa nikihubiri nyumba hadi nyumba. Ijapokuwa si wote tuliokuta walipendezwa, nilijifurahisha, na punde nikawa nikihubiri kwa ukawaida.
Kujifunza Kudhibiti Hamaki Yangu
Punde baadaye, Mashahidi hao walianza kuhubiri katika kambi za kijeshi walikoishi wafungwa Wajerumani walioachiliwa. Hili halikuwa rahisi kwangu, kwani nilijulikana huko kwa hamaki zangu. Mtu alipodharau kuhubiri kwangu, ningemtisha, nikisema hivi: “Usipokuwa mwangalifu, kutatokea matata.” Pindi moja nikiwa kazini kwenye mgodi, niliwahi hata kumpiga ngumi mtu fulani aliyemdhihaki Yehova.
Hata hivyo, kwa msaada wa Yehova, niliweza kurekebisha utu wangu. Siku moja, tulipokuwa tukihubiri katika kambi hizo za kijeshi, kikundi cha wanaume walevi walikuwa wakiwatatiza baadhi ya Mashahidi. Wakijua hamaki zangu, akina ndugu niliokuwa nao walijaribu kunizuia nisiingilie kati, lakini mmoja wa watu hao akapiga hatua kwa vitisho na kuanza kuvua koti lake. Nilishuka kutoka kwenye baiskeli yangu, nikampa baiskeli hiyo aishikilie, na kutia mikono yangu mifukoni mwangu. Aliduwazwa na hili hata akasikiliza yale niliyotaka kumwambia. Nilimwambia aende nyumbani alale na kisha aje kusikiliza hotuba ya watu wote. Kwa kweli, alifanya hivyo, saa 9:00 alasiri, alikuwa ameshafika! Hatimaye, waliokuwa wafungwa hapo awali wapatao 20, waliukubali ujumbe. Mimi nilibatizwa Septemba mwaka wa 1948.
Ratiba Iliyojaa Lakini Yenye Kuthawabisha
Nilipewa daraka la kutunza maeneo tuliyopaswa kuhubiri na kutafuta sehemu ambazo tungetolea hotuba za watu wote. Ili kutimiza hili, nyakati nyingine nilisafiri kilometa zipatazo 50 kwa pikipiki yangu ndogo, kabla ya kufanya kazi yangu ya zamu ya usiku kwenye migodi. Kisha kwenye miisho-juma, tulienda kwenye eneo kwa basi na kuwashukisha wahubiri wawili au wanne pamoja na msemaji. Katika miji mikubwa kidogo, tulipopata mahali palipofaa, tuliyarundika masanduku yetu na kuyatumia kama kinara cha msemaji. Mara nyingi tulitumia vibao ili kutangaza kichwa cha hotuba ya watu wote na kuwaalika watu kupitia hicho.
Mwaka wa 1951 nilikutana na Jeannette Chauffour, Shahidi kutoka Reims. Tulipendana mara tu tulipoonana, na mwaka mmoja baadaye, Mei 17, 1952, tukaoana. Tulihamia Pecquencourt, mji mdogo wa uchimbaji-migodi karibu na Douai. Hata hivyo, punde nilianza kuwa na matatizo ya afya. Nilikuwa nikiugua ugonjwa wa kupumua unaosababishwa na kufanya kazi katika migodi, lakini sikuweza kupata kazi ya aina nyingine yoyote. Hivyo, mwaka wa 1955, kwenye mkusanyiko wa kimataifa katika Nuremberg, Ujerumani, tulipoombwa tusaidie kutaniko moja dogo katika Kehl, mji mdogo katika eneo lenye viwanda katika Rhine, tulikuwa huru kuhamia huko. Wakati huo, kulikuwa na wahubiri 45 tu katika kutaniko. Kwa miaka saba iliyofuata ambayo tulishirikiana na kutaniko hilo, idadi ya wahubiri iliongezeka hadi 95.
Mapendeleo Zaidi ya Utumishi
Tulipoona kutaniko limeimarika, tuliiomba Sosaiti itupe mgawo katika Ufaransa tukiwa mapainia wa pekee. Tulishangaa, tulipopewa mgawo wa kwenda Paris. Miezi minane tuliyokuwa huko tulijawa na shangwe nyingi. Kati yetu, Jeannette nami tulikuwa na pendeleo la kuongoza mafunzo ya Biblia 42. Watano wa wanafunzi wetu walibatizwa tulipokuwa huko, na wengine 11 wakakubali kweli baadaye.
Kwa kuwa tuliishi Latin Quarter, mara nyingi tulikutana na maprofesa wa Chuo Kikuu kutoka Sorbonne. Profesa mmoja wa falsafa aliyestaafu ambaye alikuwa akiponya kwa imani alijifunza Biblia, na hatimaye akawa mmoja wa Mashahidi wa Yehova. Siku moja nilianzisha mazungumzo ya Biblia pamoja na mhandisi wa ujenzi aliyeshirikiana kwa ukaribu na walimu wa Kiyeswiti. Alikuja nyumbani kwetu saa tisa alasiri na kuondoka saa nne usiku huo. Tulishangaa aliporudi tena baada ya muda wa saa moja na nusu. Alikuwa amezungumza na Myeswiti aliyeshindwa kujibu maswali yake juu ya unabii wa Biblia. Alienda nyumbani saa saba usiku, lakini akarudi tena saa moja asubuhi. Muda si muda, yeye pia akawa mmoja wa Mashahidi wa Yehova. Kiu hicho cha kweli kilikuwa kitia-moyo sana kwa mke wangu na mimi pia.
Baada ya kutumikia huko Paris, nilipewa mgawo wa kutumikia nikiwa mwangalizi asafiriye mashariki mwa Ufaransa. Tulifurahia kwelikweli kutembelea makutaniko yaliyozungumza Kifaransa na Kijerumani, tukiwatia nguvu akina ndugu. Nilipokuwa nikitembelea kutaniko la Rombas, katika Lorraine, nilikutana na Stanislas Ambroszczak. Yeye alikuwa Mpoland aliyetumikia ndani ya nyambizi ya Mataifa ya Muungano wa Ujerumani wakati wa vita na alikuwa amepigana kwenye sehemu ya bahari iliyokuwa miliki ya Norway. Tulikuwa pande zenye kupingana tuliposafiri bahari moja. Lakini sasa tulikuwa ndugu tukishirikiana kumwabudu Mungu wetu, Yehova. Katika tukio jingine kwenye kusanyiko moja huko Paris, nilimwona mtu niliyemtambua. Alikuwa ndiye kamanda wa kambi nilimokuwa mfungwa kaskazini mwa Ufaransa. Jinsi tulivyofurahi kushirikiana wakati wa Mkusanyiko! Neno la Mungu lina nguvu hivi kwamba hilo huwageuza waliokuwa maadui awali kuwa ndugu na marafiki wazuri!
Kwa kusikitisha, baada ya miaka 14 katika kazi ya kusafiri, nililazimika kuacha kwa sababu ya kudhoofika kwa afya yangu. Hata hivyo, mke wangu nami tuliazimia kuendelea kumtumikia Yehova kwa kadiri tulivyoweza. Hivyo tulipata makao na kazi ya kuajiriwa katika mji wa Mulhouse, mashariki mwa Ufaransa, tukawa mapainia (waeneza-evanjeli wa wakati wote).
Kwa miaka kadhaa shangwe nyingine kubwa imekuwa kushiriki kwangu katika kazi ya ujenzi wa Majumba ya Ufalme. Katika mwaka wa 1985, niliombwa nipange timu ya ujenzi kwa ajili ya mashariki mwa Ufaransa. Kwa kutumia wasanifu stadi na kuwazoeza wajitoleaji wenye hiari, tuliweza kuunda timu ambayo imeshiriki katika ujenzi au urekebishaji-upya majumba zaidi ya 80, tukiyafanya yastahili kwa ibada ya Yehova. Jinsi nilivyokuwa mwenye shangwe mwaka wa 1993, kufanya kazi kwenye ujenzi wa Jumba la Kusanyiko na Majumba ya Ufalme matano katika Guiana ya Ufaransa, Amerika Kusini!
Kusonga Mbele Yajapokuwa Majaribu
Naweza kusema kwa uhakika kwamba zaidi ya miaka 50 iliyopita ya utendaji wangu wa kitheokrasi, maisha yangu yamejawa na shangwe nyingi na mapendeleo ya utumishi. Kwa kusikitisha, Desemba mwaka wa 1995, mke wangu mpendwa, niliyekuwa nimeishi naye kwa miaka 43, alikufa. Ijapokuwa huu ulikuwa wakati wa huzuni nyingi—nami ningali naomboleza hata leo,—Yehova hunipa nguvu, na ndugu na dada zangu wa kiroho wamenionyesha upendo na utegemezo ambao umenipunguzia maumivu kwa njia fulani kadiri wakati ulivyopita.
Ningali nakumbuka waziwazi maneno ya ndugu mmoja mtiwa-mafuta kwenye kusanyiko moja katika Munich, Ujerumani, mwaka wa 1963. “André,” alisema, “usitazame kushoto wala kulia. Akina ndugu katika kambi za mateso walikabili majaribu. Sasa ni juu yetu kuendelea. Tusijisikitikie kamwe. Hivyo songa mbele!” Nyakati zote nimekumbuka jambo hili. Kwa vile sasa siwezi kufanya mengi sawa na nilivyofanya kwa sababu ya afya mbaya na kuzeeka, maneno yanayopatikana katika Waebrania 6:10 siku zote yamekuwa chanzo cha faraja kwangu: “Mungu si asiye mwadilifu ili asahau kazi yenu na upendo mlioonyesha kwa ajili ya jina lake.” Naam, kuwa katika utumishi wa Yehova ndilo pendeleo kubwa zaidi awezalo kupata mtu yeyote. Kwa miaka 50 iliyopita, mradi wangu umekuwa, na ungali, kuwa “mtenda-kazi asiye na lolote la kuaibikia.”—2 Timotheo 2:15.
[Picha katika ukurasa wa 22]
Aina ya mashua nilimotumikia kwenye vilango-bahari vya Norway
[Picha katika ukurasa wa 23]
Kuhubiri kwa kutumia baiskeli kaskazini mwa Ufaransa
[Picha katika ukurasa wa 23]
Masanduku yaliyorundikwa yalitumika kama kinara cha msemaji kwa ajili ya hotuba ya watu wote
[Picha katika ukurasa wa 24]
Nikiwa na mke wangu Jeannette, kwenye arusi yetu mwaka wa 1952