Je, Utauelekeza Moyo Wako Kwenye Mambo Yaliyoandikwa?

1, 2. Kwa nini tutachunguza mifano ya wafalme wanne wa Yuda?

IKIWA ungemwona mtu akiteleza na kisha kuanguka, je, hungekuwa mwangalifu unapopita kwenye njia hiyo? Tunapochunguza makosa ya wengine, tunaweza kuepuka kufanya makosa hayo pia. Na hilo ni kweli inapohusu maisha yetu ya Kikristo. Tunaweza kujifunza masomo muhimu kutokana na makosa ya wengine, kutia ndani yale yaliyoandikwa katika Biblia.

² Wafalme wanne wa Yuda tuliowachunguza katika makala iliyotangulia, walimtumikia Yehova kwa moyo kamili. Hata hivyo, walifanya makosa mazito. Tunaweza kujifunza nini kutokana na mfano wao, na tunaweza kuepukaje makosa waliyofanya? Kutafakari mfano wao kutatusaidia kufaidika na mambo yaliyoandikwa zamani ili kutufundisha.—Soma Waroma 15:4.

3-5. (a) Ijapokuwa moyo wa Asa ulikuwa kamili kumwelekea Yehova, alikabili tatizo gani? (b) Kwa nini huenda Asa aliwategemea wanadamu Baasha alipotaka kushambulia Yuda?

³ Acheni kwanza tumchunguze Asa, na tuone jinsi Neno la Mungu linavyoweza kutusaidia maishani. Asa alimtegemea Yehova Waethiopia milioni moja walipokuja kupigana na Yuda, lakini alikosa kufanya hivyo Baasha mfalme wa Israeli alipoanza kujenga upya jiji la Rama lililokuwa karibu na mpaka wa utawala wake. (2 Nya. 16:1-3) Katika kisa cha Baasha, Asa alitegemea hekima yake na kumpa rushwa Mfalme Ben-hadadi wa Siria ili amshambulie Baasha. Je, mbinu ya Asa ilifanikiwa? Biblia inasema hivi: “Mara tu Baasha aliposikia habari hizo, mara moja akaacha kujenga Rama na kuikomesha kazi yake.” (2 Nya. 16:5) Kwa hiyo, mbinu ya Asa ilionekana kama imefanikiwa!

⁴ Lakini Yehova alionaje uamuzi wa Asa? Mungu alimtuma msemaji wake, Hanani, kumkemea Asa kwa kutomtegemea Yehova. (Soma 2 Mambo ya Nyakati 16:7-9.) Hanani alisema hivi: “Tangu sasa na kuendelea kutakuwa na vita juu yako.” Ni kweli kwamba Baasha aliondoka; lakini kulikuwa na vita dhidi ya Asa na watu wake katika muda wote uliosalia wa utawala wa Asa.

⁵ Kama tulivyoona katika makala iliyotangulia, Mungu aliuchunguza moyo wa Asa na kuona kuwa ulikuwa kamili kumwelekea. (1 Fal. 15:14) Kwa ujumla, machoni pa Mungu ujitoaji wa Asa ulikuwa kamili, nao ulipatana na matakwa ya Mungu. Hata hivyo, lazima angepata matokeo ya uamuzi wake usio wa hekima. Aliposhughulika na Baasha, ni nini kilichomwongoza Asa kutegemea wanadamu, yaani, kujitegemea na kumtegemea Ben-hadadi, badala ya Yehova? Je, alifikiri kwamba kufanya amani au mashambulizi ya kijeshi yangeleta matokeo mazuri zaidi kuliko kutegemea msaada wa Mungu? Je, alifikiri hivyo kwa sababu ya kushauriwa vibaya?

 6. Tunajifunza nini kutokana na makosa ya Asa? Toa mfano.

⁶ Je, simulizi la Asa litatuchochea kuchunguza maamuzi tunayofanya? Inaweza kuwa rahisi kwetu kuona uhitaji wa kumtegemea Yehova tunapokabili matatizo tunayoona kuwa hatuwezi kuhimili. Lakini sisi hufanya nini tunapokabili matatizo madogo yanayohusu maisha ya kila siku? Je, sisi hutumia njia ya kibinadamu, yaani, hekima yetu wenyewe kujaribu kuyatatua? Au sisi hutafuta kanuni za Biblia na kujaribu kuzitumia, na hivyo kuonyesha kwamba tunategemea njia ya Yehova kusuluhisha matatizo? Kwa mfano, nyakati nyingine unaweza kupingwa na familia yako kuhusu kuhudhuria mikutano au kusanyiko. Je, utamwomba Yehova akuongoze na kukusaidia utambue njia nzuri zaidi ya kushughulikia hali hiyo? Au vipi ikiwa umepoteza kazi yako, na inakuwa vigumu kwako kupata kazi nyingine? Unapozungumza na mwajiri wako mtarajiwa, je, bado utamweleza kuwa utakuwa ukihudhuria mikutano ya katikati ya juma kwa ukawaida? Hata tuwe na tatizo gani, ni vizuri kutii maneno haya ya mtunga zaburi, aliyesema hivi: “Mkabidhi Yehova njia yako, na kumtegemea, naye mwenyewe atatenda.”—Zab. 37:5.

7, 8. Yehoshafati alifanya makosa gani, na matokeo yalikuwa nini? (Tazama picha mwanzoni mwa makala hii.)

⁷ Acheni sasa tuchunguze mfano wa Yehoshafati mwana wa Asa. Alikuwa na sifa nyingi nzuri. Kwa kuwa alimtegemea Mungu, Yehoshafati alifanya mambo mengi mema. Hata hivyo, yeye pia alifanya maamuzi yasiyo ya hekima. Kwa mfano, alifanya mapatano ya ndoa na mfalme mwovu Ahabu, wa ufalme wa kaskazini wa Israeli. Na licha ya kuonywa na nabii Mikaya, Yehoshafati aliungana na Ahabu kupigana na Wasiria. Katika vita hivyo, Yehoshafati aliponea chupuchupu kuuawa. Kisha akarudi Yerusalemu. (2 Nya. 18:1-32) Kwa sababu hiyo, nabii Yehu akamwuliza hivi: “Je, waovu wanapaswa kupewa msaada, na je, unapaswa kuwapenda wale wanaomchukia Yehova?”—Soma 2 Mambo ya Nyakati 19:1-3.

⁸ Je, Yehoshafati alijifunza somo lolote kutokana na tukio hilo? Ingawa aliendelea kuonyesha bidii ya kumpendeza Mungu, inaelekea hakujifunza kutokana na kisa chake na Ahabu au onyo la Yehu. Yehoshafati alifanya mapatano mengine yasiyo ya hekima. Alifanya mapatano na adui wa Mungu, lakini pindi hii na mfalme mwovu Ahazia, ambaye alikuwa mwana wa Ahabu. Yehoshafati na Ahazia walishirikiana kujenga meli, ambazo baadaye zilivunjika bila kutimiza kusudi lake.—2 Nya. 20:35-37.

 9. Mashirika mabaya yanaweza kuathirije maisha yetu yote?

⁹ Kusoma masimulizi ya Yehoshafati kunapaswa kutuchochea kuchunguza maisha yetu. Jinsi gani? Kwa ujumla, Yehoshafati alikuwa mfalme mzuri. Alifanya yaliyokuwa sawa na “[alimtafuta] Yehova kwa moyo wake wote.” (2 Nya. 22:9) Hata hivyo, hilo halikumaanisha kwamba hangeweza kuathiriwa na mashirika mabaya. Kumbuka methali hii iliyoongozwa na roho: “Anayetembea na watu wenye hekima atakuwa na hekima, lakini anayeshirikiana na wajinga atapatwa na mabaya.” (Met. 13:20) Kwa upande mmoja, huenda tunajitahidi kuwasaidia wanaopendezwa kujua kweli. Hata hivyo, Yehoshafati alikuwa karibu kufa kwa sababu ya kushirikiana isivyo lazima na Ahabu. Vivyo hivyo, kushirikiana isivyo lazima na wale ambao hawamtumikii Yehova ni hatari.

10. (a) Tunajifunza somo gani kuhusu kufunga ndoa kutoka kwa Yehoshafati? (b) Tunapaswa kukumbuka nini tunapokabili tatizo la mashirika mabaya?

¹⁰ Tunajifunza somo gani muhimu kutokana na mfano wa Yehoshafati? Mkristo anaweza kuanza kuwa na hisia za kimahaba kumwelekea mtu ambaye hampendi Yehova, akifikiri kwamba hawezi kupata mwenzi anayefaa kati ya Wakristo wa kweli. Labda anaweza kushinikizwa na washiriki wa familia ambao si Mashahidi kufunga ndoa ‘kabla hajachelewa mno.’ Zaidi ya hilo, wengine wanaweza kuhisi kama dada mmoja aliyesema hivi: “Tumeumbwa tukiwa na hisi ya kupenda na kutaka kuwa na mwandamani.” Mkristo atafanya nini? Kutafakari yale yaliyompata Yehoshafati kutatusaidia. Alizoea kumtegemea Mungu ili apate mwongozo. (2 Nya. 18:4-6) Lakini ni nini kilichotukia Yehoshafati aliposhirikiana na Ahabu, ambaye hakumpenda Yehova? Yehoshafati alipaswa kukumbuka kwamba macho ya Yehova yanaangalia wale walio na moyo kamili kumwelekea. Hata katika nyakati zetu pia, macho ya Mungu “yanaenda huku na huku duniani kote,” na yuko tayari “[kuonyesha] nguvu zake” kwa niaba yetu. (2 Nya. 16:9) Anaelewa hali yetu na anatupenda. Je, unaamini kwamba Mungu atakutimizia kwa njia yenye kuridhisha, uhitaji wako wa kupata mtu utakayempenda na atakayekuwa mwandamani wako? Uwe na uhakika kwamba siku moja atafanya hivyo!

11, 12. (a) Hezekia alifunuaje kile kilichokuwa moyoni mwake? (b) Kwa nini Hezekia aliepushwa na hasira ya Mungu?

¹¹ Somo tunaloweza kujifunza kutoka kwa Hezekia linahusisha moyo. Pindi fulani, Mchunguzaji wa moyo alifunua yale yaliyokuwa moyoni mwa Hezekia. (Soma 2 Mambo ya Nyakati 32:31.) Hezekia alipokuwa mgonjwa sana, Mungu alimpa ishara iliyoonyesha kwamba angepona, yaani, kivuli kilichorudi nyuma. Inaonekana kwamba wakuu wa Babiloni walituma wajumbe kuuliza kuhusu ishara hiyo. (2 Fal. 20:8-13; 2 Nya. 32:24) ‘Alipoachwa,’ Hezekia alifunua yaliyokuwa moyoni mwake kwa kuwaonyesha Wababiloni hao “nyumba yake yote ya hazina.” Tendo hilo la kipumbavu lilifunua “kila jambo lililokuwa moyoni mwake.”

¹² Biblia haituambii ni nini hasa kilichosababisha moyo wa Hezekia uwe na majivuno. Je, ni kwa sababu aliwashinda Waashuru au kwa kuwa aliponywa na Mungu kimuujiza? Je, ni kwa sababu ya “utajiri na utukufu kwa wingi sana”? Vyovyote vile, kwa kuwa Hezekia alikuwa na majivuno, “[hakufanya] kulingana na mema aliyotendewa.” Inahuzunisha sana! Ingawa angeweza kumsihi Mungu kwamba alikuwa amemtumikia kwa moyo kamili, kwa kipindi fulani Hezekia alimkasirisha Yehova. Hata hivyo, baadaye “Hezekia akajinyenyekeza,” hivyo yeye na watu wake wakaepuka hasira ya Mungu.—2 Nya. 32:25-27; Zab. 138:6.

13, 14. (a) Ni wakati gani ambapo Yehova anaweza ‘kutuacha ili kutujaribu’? (b) Tunaweza kufanya nini tunaposifiwa kwa mambo tuliyotimiza?

¹³ Tunafaidikaje kwa kusoma na kutafakari simulizi la Hezekia? Kumbuka kwamba majivuno ya Hezekia yalionekana wazi muda mfupi baada ya Yehova kumshinda Senakeribu na kumponya ugonjwa wake wenye kufisha. Katika kisa chetu, ikiwa tumetimiza jambo fulani muhimu, je, inawezekana kwamba Yehova ‘ametuacha ili kutujaribu,’ na hivyo kuturuhusu tuonyeshe kilicho moyoni mwetu? Kwa mfano, huenda ndugu ametayarisha hotuba vizuri na kuitoa mbele ya umati mkubwa. Watu wengi wanamsifu kwa hotuba yake. Atafanya nini anaposifiwa?

¹⁴ Tunaposifiwa, inafaa tuzingatie maneno haya ya Yesu: “Wakati mmefanya mambo yote mliyoagizwa, semeni, ‘Sisi ni watumwa wasiofaa kitu. Jambo ambalo tumefanya ndilo tulilopaswa kufanya.’” (Luka 17:10) Katika hali hiyo pia, tunaweza kujifunza kutokana na mfano wa Hezekia. Alionyesha mtazamo wenye majivuno kwa sababu “[hakufanya] kulingana na mema aliyotendewa.” Kutafakari mambo mengi ambayo Mungu ametufanyia kutatusaidia kuepuka mtazamo ambao Yehova anachukia. Tunaweza kusema maneno yanayoonyesha tunathamini yale ambayo Yehova ametufanyia. Ameandaa Maandiko Matakatifu na roho takatifu inayowategemeza watu wake.

15, 16. Kwa nini Yosia alipoteza ulinzi wa Mungu na mwishowe uhai wake?

¹⁵ Mwishowe, tunapata onyo gani kuhusu mambo yaliyompata mfalme mzuri, Yosia? Fikiria kilichofanya ashindwe na kuuawa. (Soma 2 Mambo ya Nyakati 35:20-22.) Yosia “[alienda] kupambana” na Mfalme Neko wa Misri, ijapokuwa mfalme huyo alimwambia kwamba hakuwa na ugomvi naye. Biblia inasema kuwa maneno ya Neko yalikuwa “kutoka kinywani mwa Mungu.” Kwa nini basi Yosia alienda kupigana? Biblia haisemi.

¹⁶ Hata hivyo, Yosia angejuaje kwamba maneno ya Neko yalitoka kwa Yehova? Angeweza kumwuliza Yeremia, mmoja wa manabii waaminifu! (2 Nya. 35:23, 25) Lakini hakuna mahali popote panapoonyesha alifanya hivyo. Pia, Neko alikuwa akielekea Karkemishi kupigana na “nyumba nyingine,” bali si kupigana na Yerusalemu. Isitoshe, vita hivyo havikuhusiana na jina la Mungu, kwa kuwa Neko hakuwa akimdhihaki Yehova wala watu wake. Kwa hiyo, ulikuwa uamuzi mbaya kwa Yosia kwenda kupigana na Neko. Je, tunaona somo lolote tunaloweza kujifunza? Tunapokabili tatizo, ni vizuri tuchunguze mapenzi ya Yehova kuhusu jambo hilo.

17. Tunapokabili tatizo fulani, tunaweza kuepukaje kufanya kosa kama la Yosia?

¹⁷ Tatizo linapotokea, tunapaswa kuchunguza kanuni za Biblia zinazohusika na kuzitumia kwa usawaziko. Katika visa fulani, tunaweza kuomba ushauri wa wazee. Huenda ikawa tumefikiria mambo tunayojua kuhusu tatizo hilo, na labda hata tumefanya utafiti katika machapisho yetu. Lakini inawezekana kwamba kuna kanuni nyingine za Biblia zinazopaswa kufikiriwa ambazo mzee anaweza kutusaidia kuchunguza. Kwa mfano, dada anajua kwamba ana wajibu wa kuhubiri habari njema. (Mdo. 4:20) Hata hivyo, tuseme anapanga kwenda kwenye utumishi wa shambani siku fulani, lakini mume wake asiyeamini anamwomba abaki nyumbani. Mume wake anamwambia kuwa hivi karibuni hawajatumia wakati pamoja, na angependa wafanye jambo fulani wakiwa pamoja. Anaweza kufikiria Maandiko yanayohusika, kama vile amri ya kumtii Mungu na ya kufanya wanafunzi. (Mt. 28:19, 20; Mdo. 5:29) Lakini pia anahitaji kufikiria ujitiisho wake akiwa mke na kuwa mwenye usawaziko. (Efe. 5:22-24; Flp. 4:5) Je, mume wake anampinga kabisa asiende utumishi, au anamwomba afanye jambo tofauti kwa siku hiyo moja tu? Tunahitaji usawaziko tunapojitahidi kufanya mapenzi ya Mungu na kuwa na dhamiri njema.

18. Unaweza kufaidikaje kwa kuchunguza masimulizi ya wafalme hao wanne, kama ilivyoonyeshwa katika makala hii?

¹⁸ Kwa kuwa sisi si wakamilifu, nyakati nyingine huenda tukafanya mojawapo ya makosa yaliyofanywa na wafalme wanne tuliowachunguza. Tunaweza (1) kutegemea hekima ya wanadamu bila kujua, (2) kushirikiana na mashirika mabaya, (3) kuwa na majivuno, au (4) kufanya maamuzi kabla ya kufikiria mapenzi ya Mungu. Ni jambo lenye kupendeza sana kwamba kwa fadhili Yehova huona mema ndani yetu, kama alivyoyaona katika wafalme hao wanne. Pia, Yehova anaona jinsi tunavyompenda na tunavyotaka kumtumikia kikamili. Kwa hiyo, ametuandalia mifano ya kuonya ili kutusaidia kuepuka kufanya makosa mazito. Acheni tutafakari masimulizi hayo ya Biblia na kushukuru kwamba Yehova ameyaandaa!