“Imewapasa Kuwasaidia Wanyonge”

WENYE nguvu wanaishi kwa kuwanyonya walio wanyonge. Je! huo ni ukatili? “Hapana, kusema kweli ni jambo zuri na lenye faida,” wanasema wenye kuunga mkono kisio la kwamba vitu vilitokea kwa mageuzi wala si kwa kuumbwa, kwa maana wanadai kwamba tendo hilo linaleta maendeleo. Lakini hata wengi wa watu hao walishangaa sana walipopata habari za majaribio ya Serikali ya Kinazi (ya Adolf Hitler yenye kutumia nguvu) ya kuitumia kawaida hiyo kwa kuwalemea wanadamu wenzao waliowachukua kuwa wanyonge au wasiotakika.

Je! ukatili huo wenye kutisha unahitajiwa ili kusadikisha mtu kwamba wanyonge wanapaswa kutendewa fadhili wala si kuonewa au kuangamizwa? Si kati ya watu wanaoiheshimu Biblia kwa unyofu wa moyo, kwa maana habari zilizo katika Neno la Mungu hazihurumii wanyonge kijuu-juu tu bila kuwajali sana. Neno la Mungu linaamuru wasaidiwe na kutiwa nguvu. (Matendo 20:35; 1 Wathesalonike 5:14) Lakini, je! vitabu na mashirika mengine ya watu haviambii watu wahurumie wanyonge? Ndiyo, lakini Biblia haiwezi kulinganishwa navyo kwa sababu inaendelea kuuonyesha bila kuacha uhitaji wa kutimizia wanyonge mahitali yao.

Uwezo ambao Biblia inao wa kuchochea watu wasaidie wanyonge unakaribiana sana na uwezo wake wa kutokeza upendo halisi, unyenyekevu na imani. Sifa hizo zinahitajiwa ili kusaidia wanyonge bila kuacha, kwa maana wanyonge si kama watu wenye nguvu, kwa sababu mara nyingi wanakuwa hawawezi kumpa thawabu au kumlipa mwenye kuwasaidia. (Luka 14:12-14) Tena, Biblia inasadikisha mwenye kuisoma kwamba kusaidia wanyonge kunahitajiwa ndipo mtu aweze kupata upendeleo wa Mungu na Kristo, zaidi ya kuwafurahisha. Tukiwa katika hali yetu ya kutokamilika, sote tuna unyonge wa namna mbalimbali unaofanya tuhitaji kusaidiwa na Mungu na Kristo. (Waebrania 4:15, 16) Je! tunaweza kweli kuwa na uhakika watatusaidia katika unyonge wetu ikiwa sisi hatukusaidia wengine katika unyonge wao?​—Linganisha Mathayo 6:14, 15.

KUWA NA MAONI MABAYA JUU YA WANYONGE KUNAZUIA MTU ASIWASAIDIE

Kizuizi kikubwa cha kutosaidia wanyonge kinatokea wakati mtu mwenye nguvu anapoanza kuona zaidi unyonge wa mwingine badala ya kuona wake mwenyewe. Tena, unyonge wa mtu mwingine unaweza kutawala akili ya mtu mpaka huyo anaanza kuchukuliwa kwa maoni yasiyofaa. Matokeo yanakuwa kwamba mnyonge huyo hasaidiwi. Na huenda yule mwenye nguvu akajisikia ana haki ya kutokumsaidia. Walakini, Maandiko yanaongoza mtu kufahamu kwamba hesabu kubwa ya hali zisizofaa zinazokuwa katika maisha za wanadamu huenda mara nyingi zikasababishwa na unyonge na hivyo wahitaji kusaidiwa badala ya kukataliwa.

Mfano mmoja ni vile Maandiko yanavyoelekeza fikira kwenye maskini. Huenda mtu akawa na maoni ya kijuu-juu tu, akifikiria kwamba kwa ujumla watu wanakuwa maskini kwa sababu hawatumii uamuzi mzuri na hivyo wanavuna matokeo yasiyoepukika ya kuwa maskini. Hata hivyo, mtu mwenye huruma atawachukua maskini kuwa wanastahili kusaidiwa naye, ujapokuwako uhakika wa kwamba huenda kutokutumia uamuzi mzuri au kuonyesha udhaifu mwingine kulihusika katika kuwafanya wawe maskini. Sheria ambayo Mungu aliwapa Israeli ilitoboa wazi jambo hilo: “Na ikiwa ndugu yako amekuwa maskini, na mkono wake umelegea kwako, ndipo utamsaidia . . . Mimi ndimi [Yehova], Mungu wako, niliyewatoa katika nchi ya Misri ili niwape nchi ya Kanaani, nipate kuwa Mungu wenu.” “Usifanye moyo wako kuwa mgumu, wala usimfumbie mkono wako nduguyo maskini.”​—Mambo ya Walawi 25:35-38; Kumbukumbu la Torati 15:7.

Kwa kujitegemea wenyewe, Israeli wasingaliweza kuondoka Misri na kuchukua nchi ya Kanaani iwe yao. Walikuwa wanyonge mno, wakawa wenye kuhitaji msaada wa Yehova. Basi, ingekuwa vibaya namna gani Mwisraeli akiisha kupata mali akatae kusaidia ndugu yake aliye mnyonge katika mambo ya pesa, na hivyo ashindwe kumwiga Mungu wake! Akiwa mwenye hekima angemwogopa Mungu, kwa kujua namna Yehova angeufikiria mwendo wake wa kukataa kumsaidia mnyonge: Kama angeonekana kuwa na mwendo wa kufumba mkono kwa nguvu asimsaidie, hapo dhambi ingekuwa upande wake. Lakini kama mtu alikuwa na jicho la ukarimu, Yehova Mungu angebariki kila tendo na shughuli ya mtu huyo.​—Kumbukumbu la Torati 15:8-11.

Katika kundi la Kikristo la kwanza, wale wenye kuhitaji usaidizi wa wengine hawakuwa maskini wa vitu vya kimwili peke yao. Alipokuwa akiliandikia kundi la Thesalonike, Paulo aliwawekea ndugu wote, si wazee tu, daraka la kujibidiisha watimize mahitaji ya namna mbalimbali: “Tunawatia moyo, ndugu mwaonye kwa upole wasio na utaratibu, mseme kwa kuzifariji nafsi zilizoshuka moyo, mwasaidie waliolegea, mwe wastahimilivu kwa watu wote.” (1 Wathesalonike 5:14, NW) Katika barua nyingine Paulo anazungumza kirefu hali ya wale walio wanyonge katika dhamiri. Hao, pia, walihitaji kufikiriwa. (Warumi sura ya 14; 1 Wakorintho sura ya 8) Ndiyo, kati ya Wakristo wa kwanza kulikuwa na watu wenye unyonge wa namna nyingi sana​—lakini wote walipaswa kuonyeshwa ufahamu wenye huruma na kusaidiwa.

Ni vigumu kwa mtu mwenye nguvu kuvumilia kuona akidharauliwa au labda akiepukwa. Basi ni vizuri hata zaidi kwa mtu mnyonge kuona akitendwa hayo! Ingawa kwa ujumla Daudi hafikiriwi kuwa alikuwa mnyonge, yeye alipatwa na kipindi kigumu sana katika maisha yake: “Ee [Yehova], unifadhili, maana ni katika dhiki, jicho langu limenyauka kwa masumbufu, naam, mwili wangu na nafsi yangu. . . . Nguvu zangu zinatetemeka kwa uovu wangu, na mifupa yangu imekauka. Kwa sababu ya watesi wangu nimekuwa laumu, naam, hasa kwa jirani zangu; na kitu cha kutisha kwa rafiki zangu; walioniona njiani walinikimbia. Nimesahauliwa kama mfu asiyekumbukwa; . . . Lakini mimi nakutumaini Wewe, [Yehova], nimesema, Wewe ndiwe Mungu wangu. Nyakati zangu zimo mikononi mwako.” (Zaburi 31:9-15) Badala ya kuwaona ndugu zake wakija kumsaidia, yeye aliwaona wakimwepuka. Daudi alijisikia akisaidiwa na Mungu peke yake.

Ni jambo gani linaloweza kufanya mtu mnyonge atendwe hivyo? Sababu moja huenda ikawa ni kwamba tunaruhusu maoni mabaya ya mtu mwingine kuhusu huyu mnyonge yaharibu heshima tunayompa huyo. Sababu nyingine ni kumhesabia mnyonge uovu badala ya kumchukua kwamba yuko alivyo kwa sababu ya unyonge wala si uovu. Inaonekana Mafarisayo walikosea katika mambo yote hayo mawili. Kwa kujibu malalamiko waliyofanya juu yake kwa sababu ya kutumia wakati wake akiwa na watu ambao wao waliwahesabu kuwa wenye dhambi wala si wanyonge tu, Yesu alisema: “Wenye afya [wenye nguvu] hawahitaji tabibu, bali walio hawawezi. Lakini nendeni, mkajifunze maana yake maneno haya, Nataka rehema, wala si sadaka; kwa maana sikuja kuwaita wenye haki, bali wenye dhambi.”​—Mathayo 9:12, 13; Marko 2:17.

Hata inapokuwa lazima hatua ya kutenga mtu na ushirika ifikiriwe, ulizo linalohitaji kujibiwa ni kwamba, Je! kweli mtu huyo ni mwovu au ni unyonge tu alio nao? Ikiwa ni unyonge, akipewa usaidizi wa kweli wenye upendo kwa subira, huenda akauitikia. Ni kwa kadiri gani mwenye kukosa amepewa msaada? Je! jitihada na wakati zaidi ungeweza kutumiwa kuufikia moyo wake ili kumtia moyo abadili mwendo wake?

Ingawa ni jambo la maana kufikiria faida za mtu huyo, kufikiria matokeo ya matendo yake juu ya kundi na msimamo wake wenye uadilifu mbele za Mungu ni jambo la maana pia. Wazee wakikosa kuchukua hatua ya kuondoa uovu katika kundi, madhara yanatokea. (1 Wakorintho 5:6-13) Walakini, kuna uwezekano wa kuchukua hatua ya kukuru-kakara, bila upendo au kwa kukosa uamuzi mzuri. Basi, madhara yakimpata mtu aliyetenda dhambi kwa sababu ya unyonge wala si kwa sababu yeye ni mwovu, jambo hilo pia linaumiza kundi na kuharibu msimamo walo wa uadilifu mbele za Mungu.

Busara inahitajiwa ili kuamua vizuri wale waliochukua hatua ya uongo. Lakini Mkristo anapoendelea kufanya maendeleo katika uamuzi wa mambo hayo, uwezo wake wa kufikiri unaongezeka kwa kujua ni msaada, mashauri au hatua gani inayohitajiwa zaidi wakati huo, licha ya kuweza kutambua unyonge wa kweli. (Waebrania 5:14) Akikosea anapofanya jitihada za kushughulika na tatizo lililopo, isiwe ni kwa sababu ameshindwa kuonyesha fadhili na rehema.​—Zaburi 25:6, 7; 51:1; Yakobo 2:13; Yuda 22, 23.

Kwa hiyo wakati vijana au wengine wanapotumia uamuzi usiofaa (hili likiwa ni jambo linaloweza kufanyika katika pande kadha wa kadha), inatupasa tuwe na maoni gani? Inakuwa vizuri sana tunapojizuia tusiwalaumu moja kwa moja, badala yake tufikirie tunaweza kuwasaidiaje. Wakati mtu fulani anapofanya kosa zito kundini, je! tunajikuta tukizidisha maradufu jitihada zetu za kumsaidia? Kufanya hivyo kunamsaidia zaidi sana kuliko kuanza kusema-sema habari za kosa lake kati ya ndugu wale wengine. Na wakati watu wanapoanza kutaja unyonge wa mwingine katika mazungumzo, ni jambo la huruma sana kujitahidi kuyaelekeza upande mwingine, labda kwa kutaja namna mtu huyo anavyoweza kusaidiwa. “Afunikaye kosa hutafuta kupendwa; bali yeye akashifuye neno [hutenganisha marafiki],” inasema mithali iliyoongozwa na Mungu.​—Mithali 17:9; 11:13.

TUNAWEZA KUWASAIDIAJE WANYONGE?

Mambo yanayotakwa kwanza ili kuwasaidia wanyonge ni kuwa na roho ya kutaka kutoa msaada na kutokuwachukua kwa njia inayowavunjia heshima. Halafu, inatupasa tupate uhakika juu ya tatizo lao: Je! ni upweke, kukosa kueleweka vizuri na wengine au hawaonyeshwi sana upendo nyumbani? Je! inaweza kuwa tatizo lao ni la kiuchumi au kukata tamaa kwa sababu ya kushindwa kufanikiwa katika jambo fulani la kibinafsi, kuwa na afya mbaya au kujisikia wao ni watu wa bure tu kwa sababu ya uzee? Hayo ni machache tu kati ya matatizo yanayoweza kupunguza nguvu za mtu mnyonge. Katika kila kisa kuna uhitaji pia wa kuwa na ufahamu wa ndani zaidi juu ya Maandiko na juu ya upendo wa Mungu. Kuifikiria kwa uangalifu hali ya maisha ya mtu anayehusika na pia kumtembelea ukiwa na uchangamshi na moyo wa kutaka kumsaidia ni mambo yanayoweza kukuonyesha ugumu unaomfanya awe mnyonge.

Mfano wa mtume Paulo unatoa uongozi kwa wale wanaopendezwa kikweli na kuwasaidia wanyonge. Yeye alisema hivi: “Ni nani aliye dhaifu, nisiwe dhaifu nami?” (2 Wakorintho 11:29) Paulo alionea watu wote huruma. Alijisikia kama vile wengine walivyojisikia na akahuzunishwa na dhiki yao. Kwa kadiri gani? Tukiamua kulingana na shauri alilotoa kwenye Matendo 20:35, ni jambo la hakika kwamba hakuonyesha huruma ya maneno tu: “Kwa kushika kazi hivi imewapasa kuwasaidia wanyonge.” Yeye aliwasaidia wanyonge kwa kufuata roho ya kitia-moyo cha mtume Yohana kilichotolewa baadaye: “Tusipende kwa neno, wala kwa ulimi, bali kwa tendo na kweli.”​—1 Yohana 3:18.

Ingawa Maandiko yanatia mkazo mwingi wa kuwapa wanyonge kipa-moyo chenye usaidizi, hayaelezi kirefu juu ya namna mtu anavyopaswa kuwafanyia. Kwa sababu gani? Bila shaka ni kwa sababu hali zote zisingaliweza kuelezwa hata kama maagizo marefu sana sana yangalitolewa kuonyesha mambo yanayopasa kufanywa. Lakini Biblia inatoa mwelekezo imara kwamba tusitawishe huruma ya kweli kwa walio wanyonge. Ni lazima tuchukue hatua ya kuwatimizia mahitaji yao. Ingawa shauri hilo ni jepesi tu na la ujumla, linatokeza mambo yenye kuonekana wazi kati ya Wakristo walio na mioyo inayofaa.

KILA MTU ANAYESHIRIKIANA NA KUNDI ANA THAMANI KUBWA

Wote walio kundini watasaidiwa kutimiza daraka lao la kuwasaidia wanyonge wakija kutambua ubora wa kila mshiriki wa kundi. Lakini ikiwa mshiriki ni mnyonge na lazima asaidiwe, yeye ana faida gani? Je! yeye si mzigo tu kundini? Paulo hakuwa na maoni hayo: “Bali zaidi sana vile viungo vya mwili vidhaniwavyo kuwa vinyonge zaidi vyahitajiwa zaidi. . . . Mungu ameuungamanisha mwili, na kukipa heshima zaidi kile kiungo kilichopungukiwa; ili kusiwe na faraka katika mwili, bali viungo vitunzane kila kiungo na mwenziwe.” (1 Wakorintho 12:22-25) Kundi linalothamini kila mtu na kuuchukua kuwa bora ushiriki wake katika utendaji mbalimbali wa Kikristo kulingana na uwezo alio nao ni kundi lenye uchangamfu, lenye furaha, lenye kujawa na shauku na uhodari wa matendo.

Nani ajuaye matokeo yanayoweza kutokana na jitihada moja tu ya kuwasaidia wanyonge? “Asubuhi panda mbegu zako, wala jioni usiuzuie mkono wako. Kwa maana wewe hujui ni zipi zitakazofanikiwa, kama ni hii au hii, au kama zote zitafaa sawasawa.” (Mhubiri 11:6) Hasa tunaweza kuwa na uhakika wa kupata msaada wa Mungu tukisaidia wengine kiroho. Kuna watu wengi ambao leo ni watumishi hodari sana wa Yehova waliopokea usaidizi wa kiroho wenye kudumu katika wakati wa unyonge wao!

Mtu mnyonge hawezi kuwa mwenye nguvu upesi. Sawa na vile nafuu ya unyonge wa kimwili inavyoweza kuja polepole, ndivyo watu wengine wanavyoweza kuchukua muda mrefu kabla hawajawa na nguvu za kiroho. Lakini je! sisi tunawaonyesha wanyonge subira? Je! tunawapenda kwa kiasi kile kile ambacho tungaliwapenda kama wangalikuwa na nguvu? Upendo huo unapoonyeshwa, wote wanaweza kupata baraka za ajabu. Ndugu mnyonge anapata baraka ya kutunzwa na kusaidiwa katika magumu yake. Yule mwenye nguvu anapata baraka iliyo kubwa zaidi inayoweza kutokana na kutoa peke yake. Kundi kwa ujumla linapata uchangamfu mwingi sana wakati kila mshiriki anapotegemea wale wengine na kupendezwa nao. Heshima inamwendea Mungu na Kristo wakati usaidizi wao wenyewe usio na kifani unapoonekana ukionyeshwa na watumishi wao wa kidunia.