Juya (Wavu) na Samaki Zinamaanisha Nini Kwako?

“Ninyi mmejaliwa kuzijua siri za ufalme wa mbinguni.”—MATHAYO 13:11.

1, 2. Kwa nini twaweza kupendezwa na mifano ya Yesu?

JE! WEWE hufurahia kujua siri au kuvumbua kitendawili? Vipi ikiwa kufanya hivyo kungekusaidia uone wazi zaidi sehemu yako katika kusudi la Mungu? Kwa furaha, waweza kupata ufahamu huo wa ndani ambao ni pendeleo kupitia mfano ambao Yesu alitoa. Aliwaduwaza wale waliousikia na ameduwaza wengine wengi tangu wakati huo, lakini wewe waweza kuuelewa.

² Angalia yale ambayo Yesu alisema kwenye Mathayo sura ya 13 kuhusu utumizi wake wa mifano. Wanafunzi wake waliuliza: “Kwa nini wasema nao kwa mifano?” (Mathayo 13:10) Ndiyo, kwa nini Yesu alitumia mifano ambayo watu wengi hawangeelewa? Yeye alijibu hivi katika mstari wa 11 hadi 13: “Ninyi mmejaliwa kuzijua siri za ufalme wa mbinguni, bali wao hawakujaliwa. . . . Kwa sababu hii nasema nao kwa mifano; kwa kuwa wakitazama hawaoni, na wakisikia hawasikii, wala kuelewa.”

3. Kuelewa mifano ya Yesu kwaweza kutufaidije?

³ Kisha Yesu akatumia Isaya 6:9, 10, lililoeleza juu ya watu waliokuwa viziwi na vipofu kiroho. Hata hivyo, sisi hatuhitaji kuwa hivyo. Tukielewa na kutenda kupatana na mifano yake, twaweza kuwa wenye furaha sana—sasa na kwa wakati ujao usio na kikomo. Yesu anatutolea uhakikisho huu mchangamfu: “Heri [ni yenye furaha, NW] macho yenu, kwa kuwa yanaona; na masikio yenu, kwa kuwa yanasikia.” (Mathayo 13:16) Uhakikisho huo wahusu mifano yote ya Yesu, lakini acheni tukaze fikira zetu juu ya mfano mmoja mfupi wa juya, ulioandikwa kwenye Mathayo 13:47-50.

Mfano Wenye Maana Kubwa

4. Yesu alisimulia nini kwa njia ya mfano, kama inavyoonyeshwa kwenye Mathayo 13:47-50?

⁴ “Tena ufalme wa mbinguni umefanana na juya [wavu wa kuburutwa], lililotupwa baharini, likakusanya [samaki] wa kila namna; hata lilipojaa, walilivuta pwani; wakaketi, wakakusanya walio wema vyomboni, bali walio wabaya wakawatupa. Ndivyo itakavyokuwa katika mwisho wa dunia [umalizio wa mfumo wa mambo, NW]; malaika watatokea, watawatenga waovu mbali na wenye haki, na kuwatupa katika tanuru ya moto; ndiko kutakuwako kilio na kusaga meno.”

5. Ni maswali ya aina gani huzuka kuhusiana na maana ya mfano wa juya?

⁵ Labda umepata kuona watu wakivua samaki kwa wavu, angalau kwenye sinema au televisheni, kwa hiyo si vigumu kuwazia akilini mfano wa Yesu. Lakini namna gani habari ya ndani-ndani na maana yake? Kwa mfano, Yesu alisema kwamba mfano huo ulihusu “ufalme wa mbinguni.” Hata hivyo, hakika yeye hakumaanisha kwamba mtu “wa kila namna,” mwema na asiyefaa, au mwovu, atakusanywa kuingizwa katika Ufalme. Pia, ni nani wafanyao uvuvi? Je! uvuvi huo na kutenganisha huko kulitukia katika siku za Yesu, au ni wa wakati wetu tu, “umalizio wa mfumo wa mambo”? Je! wewe wajiona katika mfano huo? Waweza kuepukaje kupatikana mwishowe miongoni mwa wale waliao na kusaga meno yao?

6. (a) Kwa nini tupendezwe sana kuelewa mfano wa juya? (b) Ufunguo wa kuuelewa ni upi?

⁶ Maswali hayo yanaonyesha kwamba mfano huo si rahisi. Hata hivyo, usisahau: ‘Ni yenye furaha macho yenu, kwa kuwa yanaona, na masikio yenu, kwa kuwa yanasikia.’ Acheni tuone kama tunaweza kuchimba sana tupate maana yake ili kwamba masikio yetu yasiwe yasiyoitikia na macho yetu yasiwe yamefumbwa kwa habari ya maana yake. Kwa kweli, tayari tuna ufunguo muhimu wa kuvumbua maana yake. Makala iliyotangulia ilieleza juu ya mwaliko wa Yesu kwa wavuvi wa Galilaya waache kazi hiyo ya maisha na kuanza kazi ya kiroho wakiwa “wavuvi wa watu.” (Marko 1:17) Yesu aliwaambia hivi: ‘Tangu sasa mtakuwa mkivua watu wakiwa hai.’—Luka 5:10, NW.

7. Yesu alikuwa anaonyesha nini alipozungumza juu ya samaki?

⁷ Kupatana na hilo, samaki wa mfano huo husimamia wanadamu. Kwa hiyo, mstari wa 49 usemapo juu ya kutenganisha waovu na wenye haki, hurejezea, si viumbe wa baharini waadilifu au waovu, bali watu waadilifu au waovu. Vivyo hivyo, mstari wa 50 haupasi kutufanya tufikirie wanyama wa baharini wanaolia na kusaga meno yao. Hasha. Mfano huu wahusu kukusanywa kwa wanadamu na kutenganishwa kwao baadaye, jambo ambalo ni lenye uzito sana, kama matokeo yaonyeshavyo.

8. (a) Tunaweza kujifunza nini kuhusu yale yanayopata samaki wasiofaa? (b) Kwa kufikiria yale yaliyosemwa kuhusu samaki wasiofaa, sisi tunaweza kufanya mkataa gani kuhusiana na Ufalme?

⁸ Angalia kwamba wale samaki wasiofaa, yaani, waovu, watatupwa ndani ya tanuri ya moto, ambamo watalazimika kulia na kusaga meno yao. Mahali pengine, Yesu alihusianisha kulia na kusaga meno huko na kuwa nje ya Ufalme. (Mathayo 8:12; 13:41, 42) Na kwenye Mathayo 5:22 na 18:9, yeye hata alitaja “jehanum ya moto,” akirejezea kuangamizwa milele. Je! hilo halionyeshi jinsi lilivyo jambo la muhimu sana kupata maana ya mfano huo na kutenda kulingana nao? Sisi sote twajua kwamba hakuna wala hakutakuwa waovu katika Ufalme wa Mungu. Kwa hiyo, wakati Yesu aliposema kwamba “ufalme wa mbinguni umefanana na juya,” ni lazima awe alimaanisha kwamba kuhusiana na Ufalme wa Mungu, kuna sehemu inayofanana na juya ambayo hushushwa ikusanye aina tofauti-tofauti za samaki.

9. Malaika wanahusikaje katika mfano wa juya?

⁹ Baada ya wavu kushushwa na samaki kukusanywa, kungekuwa na kazi ya kutenganisha. Yesu alisema ni nani waliohusika? Mathayo 13:49 lilitambulisha wavuvi-watenganishaji hao kuwa malaika. Hivyo Yesu alikuwa akituambia juu ya uangalizi wa kimalaika wa chombo kilicho duniani ambacho kinatumiwa kutambulisha watu—baadhi yao wema na wafaao kwa Ufalme wa mbinguni, wengine wakithibitika kutofaa mwito huo.

Uvuvi—Lini?

10. Ni kwa kutumia njia gani ya kutoa sababu tunaweza kujua kwamba uvuvi uliendelea kwa kipindi fulani cha muda?

¹⁰ Muktadha unatusaidia tujue wakati huo unaanza kutumika. Kabla tu ya huo, Yesu alitoa mfano juu ya kupandwa kwa mbegu njema, kisha magugu yakapandwa baadaye katika shamba hilo, ambalo lafananisha ulimwengu. Yeye alieleza katika Mathayo 13:38 kwamba zile mbegu njema ziliwakilisha “wana wa ufalme; na yale magugu ni wana wa yule mwovu.” Hizo zilikua pamoja kwa muda wa karne nyingi, mpaka wakati wa mavuno katika umalizio wa mfumo wa mambo. Ndipo magugu yalipotenganishwa na baadaye kuchomwa. Kwa kulinganisha huo na mfano wa juya, twaona kwamba kuvutwa kwa viumbe katika wavu kungeendelea kwa kipindi kirefu.—Mathayo 13:36-43.

11. Utendaji wa uvuvi wa kimataifa ulianzaje katika karne ya kwanza?

¹¹ Kulingana na mfano wa Yesu, samaki wangekusanywa bila kubagua, yaani, juya lilinasa samaki wema na samaki wasiofaa. Mitume walipokuwa hai, malaika walioongoza utendaji wa uvuvi walitumia tengenezo la Kikristo la Mungu livue “samaki” waliopata kuwa Wakristo wapakwa-mafuta. Ungeweza kusema kwamba kabla ya Pentekoste ya 33 W.K., uvuvi wa Yesu wa watu ulivua wanafunzi wapatao 120. (Matendo 1:15) Lakini kundi la Wakristo wapakwa-mafuta lilipokwisha kuanzishwa, utendaji wa kuvua kwa kutumia chombo cha juya ukaanza, na maelfu ya samaki wema walivuliwa. Kuanzia 36 W.K., uvuvi ulisambaa kuingia katika maji ya kimataifa, wasio Wayahudi walipovutwa kuingizwa ndani ya Ukristo na wakawa washiriki wa kundi la Kristo la wapakwa-mafuta—Matendo 10:1, 2, 23-48.

12. Ni nini kilichotokea baada ya kufa kwa mitume?

¹² Katika karne zilizofuata kuondoka kwa mitume, waliendelea kuwako baadhi ya Wakristo waaminifu waliojitahidi kupata na kushikamana na kweli ya kimungu. Angalau baadhi yao walikuwa na kibali cha Mungu, naye aliwapaka mafuta kwa roho takatifu. Hata hivyo, kifo cha mitume kiliondoa uvutano wenye kuzuia, kikaruhusu uasi-imani wenye kuenea pote usitawi. (2 Wathesalonike 2:7, 8) Tengenezo likakua ambalo lilidai isivyostahili kuwa kundi la Mungu. Lilidai kwa uwongo kuwa lile taifa takatifu liliopakwa mafuta kwa roho ya Mungu litawale pamoja na Yesu.

13. Kwa nini inaweza kusemwa kwamba Jumuiya ya Wakristo ilikuwa na sehemu katika utendaji wa juya?

¹³ Je! wewe wadhani kwamba wenye kudai kufuata Ukristo wasio waaminifu walikuwa na sehemu yoyote katika mfano wa juya? Naam, kuna sababu ya kujibu ndiyo. Lile juya la ufananisho lilitia ndani Jumuiya ya Wakristo. Ni kweli, kwa enzi nyingi Kanisa Katoliki lilijaribu kuzuia watu wa kawaida wasiipate Biblia. Hata hivyo, kwa muda wa karne zilizopita washiriki wa Jumuiya ya Wakristo walitimiza fungu kubwa katika kutafsiri, kunakili, na kugawanya Neno la Mungu. Baadaye Makanisa yalifanyiza au yakategemeza mashirika ya Biblia, yaliyofasiri Biblia katika lugha za nchi za mbali. Pia makanisa yalituma wamishonari wa tiba na walimu ambao walijishughulisha kufanya watu wafuate Ukristo kwa kuwapa vitu. Tendo hilo lilikusanya hesabu kubwa sana za samaki wasiofaa, ambao hawakuwa na kibali cha Mungu. Lakini angalau hilo lilifanya mamilioni ya wasio Wakristo kufahamiana na Biblia na namna fulani ya Ukristo, ingawa ni wenye kupotoka.

14. Uvuvi wa samaki wema ulisaidiwaje na kazi iliyofanywa na makanisa ya Jumuiya ya Wakristo?

¹⁴ Muda wote huo, wale waaminifu waliotawanyika wenye kushikamana na Neno la Mungu walijitahidi kadiri walivyoweza. Katika kipindi chochote kile, walifanyiza kundi la kweli la Mungu duniani lililopakwa mafuta. Na twaweza kuwa na hakika kwamba wao pia walikuwa wakivua samaki, au watu, ambao wengi wao Mungu angewaona kuwa wema na kuwapaka mafuta kwa roho yake. (Warumi 8:14-17) Watu hao wema wenye kudai kufuata Ukristo waliweza kuleta kweli na uelewevu wa Biblia kwa wengi waliokuwa wamekuwa Wakristo kwa kupewa vitu au waliokuwa wamepata maarifa kidogo ya Biblia kutoka kwa Maandiko yaliyotafsiriwa katika lugha zao za kienyeji na mashirika ya Biblia ya Jumuiya ya Wakristo. Ni kweli, kukusanywa kwa samaki wema kulikuwa kukiendelea, hata ingawa wengi kati ya wale waliokusanywa na Jumuiya ya Wakristo walikuwa hawafai kwa maoni ya Mungu.

15. Kwa njia ya moja kwa moja, ni nini kinachofananishwa na juya katika mfano huo?

¹⁵ Kwa hiyo juya lafananisha chombo cha kidunia ambacho hudai kuwa kundi la Mungu na ambacho hukusanya samaki. Limetia ndani Jumuiya ya Wakristo na kundi la Wakristo wapakwa-mafuta pia, hao wa pili wakiwa wameendelea kukusanya samaki wema, chini ya mwongozo usioonekana wa malaika, kupatana na Mathayo 13:49.

Wakati Wetu Ni Wa Pekee

16, 17. Kwa nini wakati tunamoishi ni wa maana sana katika kutimizwa kwa mfano wa Yesu wa juya?

¹⁶ Ebu sasa tufikirie ile sehemu inayohusu wakati. Kwa karne nyingi kile chombo cha juya kilikusanya samaki wema pamoja na wengi wasiofaa, au waovu. Halafu wakati ukafika ambapo malaika walihusika katika kufanya kazi ya maana sana ya kutenganisha. Ulikuwa wakati gani? Basi, mstari wa 49 wasema waziwazi kwamba huo ni “umalizio wa mfumo wa mambo,” NW. Hilo lapatana na yale ambayo Yesu alisema katika mfano wa kondoo na mbuzi: “Hapo atakapokuja Mwana wa Adamu katika utukufu wake, na malaika watakatifu wote pamoja naye, ndipo atakapoketi katika kiti cha utukufu wake; na mataifa yote watakusanyika mbele zake; naye atawabagua kama vile mchungaji abaguavyo kondoo na mbuzi.”—Mathayo 25:31, 32.

¹⁷ Kwa hiyo, kupatana na Mathayo 13:47-50, kazi ya kutenganisha ya kuamua matokeo ya mwisho chini ya mwongozo wa malaika imekuwa ikiendelea tangu “umalizio wa mfumo wa mambo” uanze katika 1914. Hiyo ilipata kuwa wazi hasa baada ya 1919, wakati mabaki ya wapakwa-mafuta walipowekwa huru na utumwa, au utekwa wa muda mfupi, nao wakapata kuwa chombo chenye mafanikio zaidi kwa kutimiza kazi ya uvuvi.

18. Samaki wema wamekusanywaje ndani ya vyombo?

¹⁸ Ni jambo gani lingewapata samaki wema waliotenganishwa? Mstari wa 48 husema kwamba wavuvi-watenganishaji wa kimalaika ‘walikusanya samaki wema vyomboni, bali wakawatupa wale wabaya.’ Vyombo ni vitu vya kuhifadhia ambamo samaki wema huwekwa. Hilo limetokea katika siku zetu? Bila shaka. Wakati ambao samaki wema wa ufananisho wamekuwa wakivuliwa wakiwa hai, wamekuwa wakikusanywa na kuingizwa katika makundi ya Wakristo wa kweli. Makundi hayo yaliyo mfano wa vyombo yamesaidia kulinda na kuwahifadhi kwa ajili ya utumishi wa kimungu, je! hukubaliani na hilo? Bado, huenda mtu akafikiri, ‘Hayo yote ni sawa, lakini yanahusianaje na maisha yangu ya sasa na wakati wangu ujao?’

19, 20. (a) Kwa nini ni jambo la muhimu sana leo kupata maana ya mfano huo? (b) Ni kazi gani ya uvuvi iliyo ya maana imekuwa ikifanywa tangu 1919?

¹⁹ Utimizo wa yale yaliyotolewa mfano hapa haukuhusu tu karne za kati ya wakati wa mitume na 1914. Katika kipindi hicho, chombo cha juya kilikusanya waliodai kuwa Wakristo, wote wema na wabaya pia. Ndiyo, kilikuwa kinakusanya samaki wote wema na wabaya pia. Zaidi ya hilo, kazi ya kutenganisha ikifanywa na malaika haikumalizika huko nyuma karibu na 1919. Sivyo, kabisa. Katika pande fulani-fulani mfano huo wa juya watumika kufikia hadi wakati wetu. Sisi tunahusika na ndivyo na wakati ujao wetu ulio karibu. Ni jambo la lazima kabisa kwetu tuelewe ni jinsi gani na kwa nini iko hivyo ikiwa twataka maneno haya yatuhusu sisi: ‘Yenye furaha ni macho yenu, kwa kuwa yanaona; na masikio yenu, kwa kuwa yanasikia’ kwa uelewevu.—Mathayo 13:16, NW.

²⁰ Inaelekea unajua kwamba baada ya 1919 mabaki wapakwa-mafuta walipata kuwa wenye shughuli sana katika kazi ya kuhubiri kwa kushirikiana na malaika, ambao waliendelea kutumia lile juya la ufananisho kutupa samaki pwani, ili kutenganisha wema na wasiofaa. Tarakimu za kipindi hicho zinaonyesha kwamba mvuo wa samaki wema ili wapakwe mafuta kwa roho ya Mungu uliendelea wakati wale wa mwisho kati ya wale 144,000 walipokuwa wakikusanywa kwa ule wavu wa ufananisho. (Ufunuo 7:1-4) Lakini kufikia miaka ya katikati ya 1930, kwa msingi kazi ya kukusanya samaki wema ili wapakwe mafuta kwa roho takatifu ilikwisha. Je! kundi la mabaki wapakwa-mafuta lilipaswa litupilie mbali wavu, na kujikalia kitako tu likingojea zawadi yalo ya kimbingu? Hasha!

Sehemu Yako Katika Uvuvi Huo

21. Ni uvuvi gani mwingine umetukia katika wakati wetu? (Luka 23:43)

²¹ Mfano wa Yesu wa juya ulikaza fikira juu ya samaki wema ambao wangepata thawabu ya kuwa na nafasi katika Ufalme wa mbinguni. Hata hivyo, licha ya mfano huo, kuna uvuvi mwingine wa ufananisho unaofanyika kwa kiwango kikubwa zaidi, hata kama ilivyoonyeshwa katika makala iliyotangulia. Uvuvi huo, si wa samaki wema wapakwa-mafuta waliotajwa katika mfano wa Yesu, bali ni wa samaki wa ufananisho wa kuvuliwa wakiwa hai na kupewa tumaini zuri ajabu la uhai katika dunia-paradiso.—Ufunuo 7:9, 10; linganisha Mathayo 25:31-46.

22. Ni tokeo gani la furaha tunaloweza kupata, na tokeo la badala ni jipi?

²² Ikiwa wewe una tumaini hilo, basi waweza kushangilia kwamba Yehova ameruhusu kazi ya kuvua yenye kuokoa uhai iendelee mpaka sasa. Hiyo imekuwezesha upate taraja zuri ajabu. Taraja? Ndiyo, hilo ndilo neno lifaalo kutumia, kwa kuwa matokeo yatakuwa kulingana na uaminifu wetu wenye kuendelea kwa Yule ambaye anaelekeza jitihada ya kuvua inayoendelea. (Sefania 2:3) Kumbuka kutokana na mfano ule kwamba si samaki wote wanaokusanywa na juya hupata matokeo mema. Yesu alisema kwamba wasiofaa, au waovu, watatengwa na waadilifu. Mwisho uweje? Kwenye Mathayo 13:50, Yesu alieleza matokeo ya hatari sana kwa samaki wasiofaa, au waovu. Hao watatupwa kwenye tanuri ya moto, linalomaanisha uangamizo wa milele.—Ufunuo 21:8.

23. Ni nini hufanya kazi ya uvuvi leo iwe ya maana sana?

²³ Kwa samaki wema wapakwa-mafuta, pamoja na samaki wa ufananisho ambao waweza kuishi milele duniani, kuna wakati ujao mtukufu. Basi, kwa sababu nzuri malaika wanahakikisha kwamba sasa hivi utendaji wa kuvua wenye mafanikio unaendelezwa kuzunguka tufe lote. Nao ni mvuo ulioje unaofanywa! Haungekosea kusema kwamba kwa njia fulani, huo ni mvuo wa kimuujiza kama ule wa samaki halisi ambao mitume walionea shangwe wakati waliposhusha nyavu zao walipoelekezwa na Yesu.

24. Tunapaswa tutake kufanya nini kuhusu uvuvi wa kiroho?

²⁴ Je! wewe una ushiriki wa bidii kadiri iwezekanavyo katika kazi hii ya kuvua kiroho yenye kuokoa uhai? Bila kujali ushiriki wetu sisi mmoja mmoja umekuwa wa kadiri gani kufikia wakati huu, kila mmoja wetu aweza kutazama kwa manufaa yale yanayotimizwa tufeni pote katika kazi tukufu ya kuvua na kuokoa uhai inayoendelea. Kufanya hivyo kwapaswa kutuchochee tuwe na bidii hata zaidi katika kushusha nyavu kwa ajili ya mvuo katika siku zilizo mbele yetu tu!—Linganisha Mathayo 13:23; 1 Wathesalonike 4:1.

Je! Wakumbuka Mambo Haya?

◻ Ni nini kinachofananishwa na zile aina mbili za samaki katika mfano wa Yesu wa juya?

◻ Makanisa ya Jumuiya ya Wakristo yamehusika na utendaji wa juya katika maana gani?

◻ Kwa nini uvuvi unaofanywa katika wakati wetu ni wa maana sana?

◻ Mfano wa juya wapaswa kuongoza kila mmoja wetu kufanya uchanganuzi gani wa kibinafsi?

[Picha katika ukurasa wa 18]

Utendaji wa uvuvi umeendelea kuwapo kwenye bahari ya Galilaya kwa karne nyingi

[Hisani]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.