Kwa Nini Uwe Mwenye Kusamehe?

MSOMI na mwandikaji wa Kiyahudi Joseph Jacobs wakati fulani alifafanua msamaha kuwa “mojapo masomo ya kiadili ya hali ya juu zaidi na yaliyo magumu zaidi.” Kwa kweli, wengi hupata ugumu sana kusema “Nakusamehe.”

Yaonekana kwamba msamaha unafanana sana na fedha. Waweza kutumiwa kwa uhuru na kwa huruma kwa wengine au huo waweza kunyimwa wengine kwa choyo. Njia hiyo ya kwanza ndiyo ya kimungu. Twapaswa kusitawisha tabia ya kusamehe sana. Kwa nini? Kwa sababu Mungu hutia moyo jambo hilo na pia kwa sababu roho ya kutosamehe, yenye kisasi yaweza kuharibu mambo zaidi.

Maneno haya husemwa mara nyingi: “Sikasiriki; mimi hulipa kisasi!” Kwa kuhuzunisha, maneno hayo yamekuwa kanuni ya kuongoza maisha za wengi leo. Kwa kielelezo mwanamke mmoja alikataa kuongea na shemejiye kwa zaidi ya miaka saba kwa sababu, kama asemavyo, “alinikosea sana na sijaweza kumsamehe.” Lakini unyamavu kama huo, ukitumiwa kujaribu kuombwa msamaha na mkosaji au ukitumiwa ukiwa silaha ya kuadhibu, mara nyingi hautoshelezi tamaa ya kulipa kisasi. Badala ya hivyo, huo waweza tu kuendeleza zaidi mzozo huo, ukisitawisha chuki kamili. Hali hiyo ya uchungu isipoondolewa, kisasi kikali chaweza kuharibu mahusiano na hata afya ya mtu.

Madhara ya Mwelekeo wa Kutosamehe

Mtu asipokuwa mwenye kusamehe, mzozo utokeapo waweza kusababisha mkazo wa akili. Nao mkazo waweza kuleta ugonjwa mbaya. Dakt. William S. Sadler aliandika: “Hakuna mtu awezaye kujua kikamili kama vile daktari ile asilimia kubwa sana ya maradhi ya wanadamu na mateseko yaletwayo na hangaiko, hofu, mizozo, . . . kufikiria mambo yasiyofaa na kuishi maisha machafu.” Lakini, msukosuko wa kihisia moyo kwa kweli husababisha madhara ya kadiri gani? Kichapo kimoja cha kitiba chajibu: “Takwimu . . . zilionyesha kwamba theluthi mbili za wagonjwa waliowaendea madaktari walikuwa na magonjwa yasababishwayo au kuzidishwa na mkazo wa akili.”

Naam, kwa wazi uchungu wa moyo, udhia, na chuki zina madhara. Hisia hizo zilizo kali ni kama kutu ilayo gari polepole. Sehemu ya nje ya gari yaweza kuonekana kuwa maridadi, lakini chini ya rangi kuna uharibifu unaoendelea.

Na jambo la maana hata zaidi, twaweza kupata madhara ya kiroho tukikataa kusamehe kunapokuwa msingi wa kuonyesha rehema. Machoni pa Yehova Mungu, twaweza kuwa kama yule mtumwa katika kielezi cha Yesu. Mtumwa huyo alisamehewa deni kubwa sana na bwana-mkubwa wake. Hata hivyo, mtumwa mwenzake alipomsihi amsamehe deni yake iliyokuwa ndogo, alikuwa mkali na asiye samehe. Yesu alionyesha wazi kwamba sisi nasi tusipokuwa tayari kusamehe, Yehova atakataa kutusamehe dhambi zetu. (Mathayo 18:21-35) Kwa hiyo, ikiwa hatusamehe twaweza kupoteza dhamiri yetu safi mbele za Mungu na hata tumaini letu kwa wakati ujao! (Linganisha 2 Timotheo 1:3.) Basi, twaweza kufanya nini?

Jifunze Kusamehe

Msamaha wa kweli hutoka moyoni. Huhusisha kusamehe kosa la mkosaji na kuacha tamaa yoyote ya kulipa kisasi. Kwa hiyo, hukumu ya mwisho na adhabu iwezekanayo kutolewa huachwa mikononi mwa Yehova.—Warumi 12:19.

Hata hivyo, ni lazima itajwe kwamba kwa kuwa “moyo huwa mdanganyifu kuliko vitu vyote, una ugonjwa wa kufisha,” huwa hauelekei kusamehe hata unapopaswa kufanya hivyo. (Yeremia 17:9) Yesu mwenyewe alisema hivi: “Kwa maana moyoni hutoka mawazo mabaya, uuaji, uzinzi, uasherati, wivi, ushuhuda wa uongo, na matukano.”—Mathayo 15:19.

Kwa uzuri, moyo wetu waweza kuzoezwa kufanya yaliyo sawa. Hata hivyo, mazoezi tunayohitaji ni lazima yatoke chanzo cha juu zaidi. Hatuwezi kuyafanya peke yetu. (Yeremia 10:23) Mtunga-zaburi aliyevuviwa na Mungu alitambua jambo hilo naye akasali apate mwongozo wa Mungu. Alimsihi Yehova kwa sala: “Unifundishe amri zako. Unifahamishe njia ya mausia yako.”—Zaburi 119:26, 27.

Kulingana na zaburi nyingine, Mfalme Daudi wa Israeli la kale alikuja ‘kufahamu njia’ ya Yehova. Alijionea mwenyewe na kujifunza kutokana nayo. Kwa hiyo, aliweza kusema: “BWANA amejaa huruma na neema, haoni hasira upesi, ni mwingi wa fadhili. Kama vile baba awahurumiavyo watoto wake, ndivyo BWANA anavyowahurumia wamchao.”—Zaburi 103:8, 13.

Twahitaji kujifunza kama Daudi. Kwa sala, jifunze kielelezo kikamilifu cha Mungu cha kusamehe, na vilevile kile cha Mwana wake. Kwa njia hiyo, twaweza kujifunza kusamehe kutoka moyoni.

Lakini, huenda wengine wakauliza: Vipi juu ya dhambi nzito? Je, ni lazima dhambi zote zisamehewe?

Kutafuta Usawaziko

Mtu atendewapo kosa baya sana, aweza kupata uchungu mwingi sana. Ndivyo ilivyo hasa ikiwa mmoja asiye na hatia alitendwa dhambi nzito. Wengine hata waweza kujiuliza, ‘Naweza kusameheje mtu aliyenisaliti kikatili na kuniumiza?’ Katika hali ya dhambi nzito iwezayo kusababisha kutengwa na ushirika, mtendwa kosa aweza kutumia shauri la Mathayo 18:15-17.

Hata hivyo, mengi yategemea mkosaji. Tangu afanye kosa, je, kumekuwa na ishara yoyote ya toba ya moyoni? Je, mtenda dhambi amebadilika, labda hata akijaribu kurekebisha hali kabisa? Machoni pa Yehova toba kama hiyo ndiyo ufunguo wa msamaha hata katika visa vya dhambi zilizo mbaya sana. Kwa kielelezo, Yehova alimsamehe Manase, mmoja wa wafalme waovu zaidi katika historia ya Israeli. Kwa msingi gani? Mungu alifanya hivyo kwa sababu hatimaye Manase alijinyenyekeza na kutubia njia zake mbaya.—2 Mambo ya Nyakati 33:12, 13.

Katika Biblia toba ya kweli huhusisha mtazamo wa moyoni uliobadilika, majuto ya moyoni juu ya mabaya yoyote yaliyofanywa. Inapofaa na inapowezekana, toba huandamwa na jitihada ya kulipa yaliyofanywa kwa mtendwa dhambi. (Luka 19:7-10; 2 Wakorintho 7:11) Toba kama hiyo isipokuwapo, Yehova hasamehei.a Na zaidi, Mungu hatazamii Wakristo wasamehe wale ambao awali walikuwa na nuru ya kiroho lakini ambao sasa wanatenda mabaya kimakusudi bila kutubu. (Waebrania 10:26-31) Katika visa vyenye kupita kiasi, msamaha hauwezi kufaa.—Zaburi 139:21, 22; Ezekieli 18:30-32.

Iwe msamaha unawezekana au la, mtendwa kosa zito huenda akataka kufikiria swali jingine: Je, ni lazima nibaki katika hali mbaya sana ya mvurugo wa kihisia moyo, nikihisi uchungu na nikiwa na hasira, mpaka jambo hilo lisuluhishwe kabisa? Ebu fikiria kielelezo kimoja. Mfalme Daudi alihisi maumivu sana wakati jemadari wake, Yoabu, alipomwua kimakusudi Abneri na Amasa, “watu wawili wenye haki, na wema kuliko yeye [Yoabu].” (1 Wafalme 2:32) Daudi alionyesha ghadhabu yake kwa maneno yake na bila shaka kwa Yehova katika sala. Lakini, ingawa hivyo hisia kali za Daudi zaelekea zilipungua. Yeye hakudhibitiwa na ghadhabu kuelekea mwisho wa siku zake. Daudi hata aliendelea kufanya kazi pamoja na Yoabu, lakini hakumsamehe mwuaji huyo asiyetubu. Daudi alihakikisha kwamba mwishowe haki ilitekelezwa.—2 Samweli 3:28-39; 1 Wafalme 2:5, 6.

Huenda ikachukua wakati na jitihada fulani kabla wale walioumizwa na dhambi nzito za wengine kushinda hasira zao za kwanza. Mwendo wa kupona kwa mambo hayo waweza kuwa rahisi mtenda kosa akikiri kosa lake na kutubu. Hata hivyo, mtendwa kosa asiye na hatia aweza kupata faraja na kitulizo kwa ujuzi wake wa haki na hekima ya Yehova na katika kutaniko la Kikristo, bila kujali mwendo wa mtenda kosa.

Tambua, vilevile, kwamba unaposamehe mtenda dhambi, hiyo haimaanishi kwamba unaendekeza dhambi hiyo. Kwa Mkristo, msamaha wamaanisha kwa tumaini kuachilia mambo mikononi mwa Yehova. Yeye ndiye Hakimu mwadilifu wa ulimwengu wote mzima, naye atatekeleza hukumu katika wakati ufaao. Hilo latia ndani kuhukumu “waasherati na wazinzi.”—Waebrania 13:4.

Manufaa za Kusamehe

Mtunga-zaburi Daudi aliimba hivi: “Kwa maana Wewe, Bwana, U mwema, umekuwa tayari kusamehe, na mwingi wa fadhili, kwa watu wote wakuitao.” (Zaburi 86:5) Je, wewe ni kama Yehova, “tayari kusamehe”? Kuna manufaa nyingi.

Kwanza, kuwasamehe wengine huendeleza mahusiano mazuri. Biblia yahimiza Wakristo hivi: “Tena iweni wafadhili ninyi kwa ninyi, wenye huruma, mkasameheane kama na Mungu katika Kristo alivyowasamehe ninyi.”—Waefeso 4:32.

Pili, msamaha huleta amani. Hii si amani kati yako na wanadamu tu bali pia amani ya ndani.—Warumi 14:19; Wakolosai 3:13-15.

Tatu, kusamehe wengine hutusaidia kukumbuka kwamba sisi wenyewe twahitaji msamaha. Naam, “wote wamefanya dhambi, na kupungukiwa na utukufu wa Mungu.”—Warumi 3:23.

Mwisho, kuwasamehe wengine hufungulia njia dhambi zetu zisamehewe na Mungu. Yesu alisema: “Mkiwasamehe watu makosa yao, na Baba yenu wa mbinguni atawasamehe ninyi.”—Mathayo 6:14.

Ebu wazia yale mambo mengi ambayo lazima yalikuwa yamejaa akilini mwa Yesu katika alasiri ya kifo chake. Yeye alikuwa na mahangaiko juu ya wafuasi wake, kazi ya kuhubiri, na hasa uaminifu wake wa maadili kwa Yehova. Lakini, hata alipokuwa akitaabika sana katika mti wa mateso, yeye alizungumza juu ya nini? Miongoni mwa maneno yake ya mwisho yalikuwa, “Baba, uwasamehe.” (Luka 23:34) Twaweza kuiga kielelezo kikamilifu cha Yesu kwa kusameheana kutoka moyoni.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 5]

Je!, ulielewa kielezi cha Yesu cha mtumwa asiyesamehe?

[Picha katika ukurasa wa 7]

Kuwasemehe wengine huendeleza mahusiano mazuri na huleta furaha