‘Endeleeni Kusameheana kwa Hiari’

“Endeleeni kuchukuliana mtu na mwenzake na kusameheana kwa hiari.”—WAKOLOSAI 3:13.

1. (a) Ni kwa nini huenda ikawa Petro alikuwa amefikiri kwamba alikuwa mkarimu alipodokeza kwamba tuwasamehe wengine “mpaka mara saba”? (b) Yesu alimaanisha nini aliposema kwamba twapaswa kusamehe “mpaka mara sabini na saba”?

“BWANA, ni mara ngapi ndugu yangu atafanya dhambi dhidi yangu nami nimsamehe? Mpaka mara saba?” (Mathayo 18:21) Huenda ikawa Petro alifikiri alikuwa mwenye ukarimu sana katika dokezo lake. Wakati huo, pokeo la kirabi lilisema kwamba mtu hakupaswa kutoa msamaha zaidi ya mara tatu kwa kosa lilelile.a Kisha wazia mshangao wa Petro, Yesu alipomjibu hivi: “Nakuambia, si, Mpaka mara saba, bali, Mpaka mara sabini na saba”! (Mathayo 18:22) Huko kurudia nambari saba kulikuwa sawa na kusema “kwa wakati usio dhahiri.” Kwa maoni ya Yesu, kwa kweli hakuna mipaka kwa mara ambazo Mkristo apaswa kuwasamehe wengine.

2, 3. (a) Ni katika hali gani ambamo huenda ikaonekana vigumu kusamehe wengine? (b) Kwa nini twaweza kuwa na uhakika kwamba kuwasamehe wengine ni kwa manufaa yetu?

² Hata hivyo, si rahisi sikuzote kulitumia shauri hilo. Ni nani kati yetu hajahisi kichomi cha umivu lisilo la haki? Labda mtu fulani uliyemtumaini alifunua siri. (Mithali 11:13) Huenda maneno yasiyofikiriwa ya rafiki wa karibu yakawa ‘yalikuchoma kama upanga.’ (Mithali 12:18) Huenda ikawa kutendwa vibaya na mtu fulani uliyempenda au kumtumaini kulisababisha majeraha makubwa. Mambo hayo yatokeapo, huenda itikio letu kiasili likawa kukasirika. Huenda tukawa na mwelekeo wa kuacha kuzungumza na mkosaji, tukimwepa kabisa ikiwezekana. Huenda ikaonekana kwamba, kumsamehe kungemruhusu mkosaji atuumize bila kuadhibiwa. Lakini, tukisitawisha uchungu wa moyo, twaishia kujiumiza.

³ Kwa hiyo Yesu atufundisha tusamehe—“mpaka mara sabini na saba.” Hakika mafundisho yake hayatatudhuru kamwe. Kila alichofundisha kilitokana na Yehova, ‘Yule atufundishaye ili tupate faida.’ (Isaya 48:17; Yohana 7:16, 17) Kiakili, ni lazima liwe jambo lenye manufaa sana kwetu kusamehe wengine. Kabla ya kuzungumzia kwa nini twapaswa kusamehe na jinsi tuwezavyo kufanya hivyo, huenda ikasaidia kwanza kubainisha msamaha ni nini na sio nini. Huenda dhana yetu juu ya msamaha ikaathiri uwezo wetu wa kusamehe tukosewapo na wengine.

4. Kusamehe wengine hakumaanishi nini, lakini msamaha hufasiliwaje?

⁴ Kuwasamehe wengine kwa sababu ya kutukosea kibinafsi hakumaanishi kwamba tunaruhusu au kupunguza yale waliyofanya; wala hakumaanishi kuwaruhusu wengine watutumie isivyo haki. Kwa vyovyote, Yehova atusamehepo, hakika hapunguzi uzito wa dhambi zetu, naye hataruhusu kamwe wanadamu wenye dhambi wakanyage-kanyage rehema yake. (Waebrania 10:29) Kulingana na kichapo Insight on the Scriptures, msamaha hufasiliwa kuwa “tendo la kumsamehe mkosaji; kuacha kuhisi uchungu kumwelekea kwa sababu ya kosa lake na kuacha madai yote ya malipo.” (Buku la 1, ukurasa wa 861)b Biblia hutuandalia sababu nzuri za kuwasamehe wengine.

Kwa Nini Tuwasamehe Wengine?

5. Ni sababu gani ya maana ya kusamehe wengine ambayo imeonyeshwa kwenye Waefeso 5:1?

⁵ Sababu ya maana ya kuwasamehe wengine yaonyeshwa kwenye Waefeso 5:1: “Kwa hiyo, iweni waigaji wa Mungu, mkiwa watoto wapendwa.” Twapaswa kuwa “waigaji wa Mungu” katika jambo gani? Maneno “kwa hiyo” yaunganisha huo usemi na mstari unaotangulia, ambao wasema hivi: “Iweni wenye fadhili nyinyi kwa nyinyi, wenye huruma kwa njia nyororo, mkisameheana kwa hiari mtu na mwenzake kama vile Mungu pia kupitia Kristo alivyowasamehe nyinyi kwa hiari.” (Waefeso 4:32) Ndiyo, kwa habari ya msamaha, twapaswa kuwa waigaji wa Mungu. Kama vile mvulana mdogo hujaribu kuwa tu kama baba yake, sisi, tukiwa watoto ambao Yehova apenda sana, yatupasa tutake kuwa kama Baba yetu wa kimbingu mwenye kusamehe. Lazima Yehova awe apendezwa kama nini kutazama chini kutoka mbinguni na kuona watoto wake wa kidunia wakijaribu kuwa kama yeye kwa kusameheana!—Luka 6:35, 36; linganisha Mathayo 5:44-48.

6. Ni katika njia gani kuna tofauti kubwa kati ya msamaha wa Yehova na msamaha wetu?

⁶ Ni kweli, hatuwezi kamwe kusamehe kikamilifu kama vile Yehova hufanya. Lakini hiyo ndiyo sababu zaidi twapaswa kusameheana. Fikiria hili: Kuna tofauti kubwa kati ya msamaha wa Yehova na msamaha wetu. (Isaya 55:7-9) Tuwasamehepo wale ambao wamefanya dhambi dhidi yetu, mara nyingi sisi hufanya hivyo kwa kufahamu kwamba huenda siku moja tukahitaji watufanyie vivyo hivyo. Kwa habari ya wanadamu, sikuzote inakuwa hali ya watenda-dhambi kuwasamehe watenda-dhambi. Hata hivyo, kwa habari ya Yehova msamaha ni wa upande mmoja sikuzote. Yeye hutusamehe, lakini hatutahitaji kumsamehe kamwe. Ikiwa Yehova, ambaye hafanyi dhambi, aweza kutusamehe kwa upendo na kwa ukamili hivyo, je, haitupasi sisi wanadamu wenye dhambi kujaribu kusameheana?—Mathayo 6:12.

7. Uhusiano wetu wenyewe na Yehova waweza kuathiriwaje vibaya, tukikataa kusamehe wengine wakati ambapo kuna msingi wa rehema?

⁷ La maana hata zaidi, tukikataa kusamehe wengine wakati ambapo kuna msingi wa rehema, jambo hilo laweza kuathiri vibaya uhusiano wetu na Mungu. Yehova hatuombi tu tusameheane; yeye hutarajia tufanye hivyo. Kulingana na Maandiko, sehemu ya kichocheo chetu cha kuwa wenye kusamehe ni ili kwamba Yehova apate kutusamehe au kwa sababu ametusamehe. (Mathayo 6:14; Marko 11:25; Waefeso 4:32; 1 Yohana 4:11) Ikiwa basi, hatuko tayari kuwasamehe wengine wakati ambapo kuna sababu nzuri ya kufanya hivyo, je twaweza kwa hakika kutarajia msamaha huo kutoka kwa Yehova?—Mathayo 18:21-35.

8. Kwa nini kuwa wenye kusamehe ni kwa manufaa yetu?

⁸ Yehova huwafundisha watu wake “njia iliyo njema, iwapasayo kuiendea.” (1 Wafalme 8:36) Atuagizapo tusameheane, twaweza kuwa na uhakika kwamba apendezwa sana na manufaa yetu. Ikiwa na sababu nzuri Biblia hutuambia “[tuiachie] nafasi hasira.” (Waroma 12:19) Uchungu wa moyo ni mzigo wenye kulemea ulio mzito kuuchukua maishani. Tukiuweka moyoni, huo mzigo hula mawazo yetu kabisa, hutupokonya amani, na kukomesha shangwe yetu. Hasira ya muda mrefu, kama wivu, yaweza kudhuru afya yetu ya kimwili. (Mithali 14:30) Na tunapopatwa na hayo yote, huenda mkosaji akawa hajui kabisa msukosuko wetu! Muumba wetu mwenye upendo ajua kwamba twahitaji kusamehe wengine waziwazi si kwa faida yao tu bali pia kwa faida yetu. Kwa kweli, shauri la Kibiblia la kusamehe ndilo, ‘njia iliyo njema kuiendea.’

“Endeleeni Kuchukuliana Mtu na Mwenzake”

9, 10. (a) Ni hali za aina gani ambazo si lazima zitake msamaha rasmi? (b) Ni nini lidokezwalo na usemi “endeleeni kuchukuliana mtu na mwenzake”?

⁹ Huenda majeraha ya kimwili yakawa mikwaruzo midogo hadi kufikia majeraha makubwa, na yote hayataki kadiri ileile ya uangalifu. Hisia zilizojeruhiwa ziko vivyo hivyo—majeraha fulani ni makubwa kuliko mengine. Je, kwa kweli twahitaji kufanya kila kosa dogo litupatalo katika mahusiano yetu na wengine liwe jambo kubwa? Maudhiko madogo-madogo, madharau, na udhia mbalimbali ni sehemu ya maisha na si lazima yatake msamaha rasmi. Ikiwa tuna sifa ya kuwa mmoja ambaye huepuka kabisa wengine kwa sababu ya kila tamausho dogo na ambaye wakati huo asisitiza kwamba waombe radhi kabla ya kuwatendea tena katika njia ya hisani, huenda tukawalazimisha wajiendeshe kwa tahadhari nyingi washirikianapo nasi—au tukawalazimisha kutoshirikiana kwa ukaribu sana nasi!

¹⁰ Badala yake, ni afadhali zaidi “kuwa na sifa ya kuwa wenye kukubali sababu.” (Wafilipi 4:5, Phillips) Tutumikiapo bega kwa bega tukiwa viumbe wasiokamilika, twaweza kiakili kutarajia kwamba huenda ndugu zetu wakatuudhi mara kwa mara, na huenda tukawafanyia vivyo hivyo. Andiko la Wakolosai 3:13 latushauri hivi: “Endeleeni kuchukuliana mtu na mwenzake.” Usemi huo wadokeza kuwa na subira kuelekea wengine, tukivumilia tabia yao tusiyopendezwa nayo au vitabia ambavyo huenda tukavipata kuwa vyenye kuudhi. Subira na kujizuia huko kwaweza kutusaidia kukabiliana na makosa madogo-madogo tupatayo katika kushughulika kwetu na wengine—bila kuvuruga amani ya kutaniko.—1 Wakorintho 16:14.

Majeraha Yawapo Makubwa Zaidi

11. Wengine wafanyapo dhambi dhidi yetu, ni nini liwezalo kutusaidia tuwasamehe?

¹¹ Hata hivyo, namna gani ikiwa wengine wafanya dhambi dhidi yetu, wakisababisha jeraha lenye kuonekana? Ikiwa hiyo dhambi si zito mno, huenda tukapata ugumu kidogo wa kutumia shauri la Biblia la ‘kusameheana kwa hiari mtu na mwenzake.’ (Waefeso 4:32) Utayari kama huo wa kusamehe wapatana na maneno haya ya Petro yaliyopuliziwa: “Juu ya mambo yote, iweni na upendo wenye juhudi nyingi nyinyi kwa nyinyi, kwa sababu upendo hufunika wingi wa dhambi.” (1 Petro 4:8) Kukumbuka kwamba sisi pia ni watenda-dhambi hutusaidia kuachilia makosa ya wengine. Tusamehepo hivyo, twaachilia uchungu wa moyo badala ya kuusitawisha. Tokeo ni kwamba, huenda ikawa uhusiano wetu na mkosaji hautapatwa na madhara yoyote ya kudumu, nasi pia twasaidia kuhifadhi amani yenye thamani ya kutaniko. (Waroma 14:19) Halafu, huenda kumbukumbu la jambo alilofanya likafifia.

12. (a) Huenda tukahitaji kuchukua hatua gani ya kwanza ili kumsamehe mtu fulani ambaye ametuumiza sana? (b) Maneno yaliyo kwenye Waefeso 4:26 huonyeshaje kwamba twapaswa kusuluhisha mambo haraka?

¹² Ingawa hivyo, namna gani mtu fulani akifanya dhambi dhidi yetu katika njia iliyo nzito zaidi, wakituumiza sana? Kwa kielelezo, huenda rafiki mwenye kutumainika akawa alifunua mambo fulani ya kibinafsi kabisa ambayo ulimwambia kisiri. Wahisi kuwa umeumizwa, kuaibishwa, na kusalitiwa sana. Umejaribu kuliondoa akilini, lakini jambo hilo haliondoki. Katika kisa kama hicho, huenda ukalazimika kuchukua hatua fulani ya kwanza ili kusuluhisha hilo tatizo, labda kwa kusema na mkosaji. Ni jambo la hekima kufanya hivyo kabla ya hilo jambo kupata nafasi ya kusitawi. Paulo alituhimiza kwa bidii hivi: “Iweni na hasira ya kisasi, na bado msifanye dhambi [yaani, kwa kuweka au kutenda kulingana na hasira yetu]; msiache jua litue mkiwa katika hali ya kuchokozeka.” (Waefeso 4:26) Shauri la Paulo ni lenye kani nyingi hata zaidi tufikiriapo uhakika wa kwamba miongoni mwa Wayahudi, mshuko-jua ulitia alama kumalizika kwa siku moja na kuanza kwa siku mpya. Kwa sababu hiyo, shauri ni: Suluhisheni hilo jambo upesi!—Mathayo 5:23, 24.

13. Tumfikiapo mtu fulani aliyetukosea, lengo letu lapaswa liwe nini, na ni madokezo gani yawezayo kutusaidia tulifikie?

¹³ Wapaswa kumfikiaje mkosaji? “[Tafuta] sana amani na kuifuatia,” lasema andiko la 1 Petro 3:11. Basi, lengo lako si kuonyesha hasira bali ni kufanya amani na ndugu yako. Ili kulifikia lengo hilo, ni afadhali kuepuka maneno na ishara za mwili zenye ukali; huenda hizo zikatokeza itikio hilohilo kutoka kwa yule mtu mwingine. (Mithali 15:18; 29:11) Kwa kuongezea, epuka taarifa zenye kutiwa chumvi kama, “Sikuzote wewe . . . !” au, “Wewe kamwe . . . !” Huenda taarifa hizo zenye kutiwa chumvi zikamfanya ajitetee tu. Badala yake, acha toni ya sauti yako na sura ya uso wako iwasilishe kwamba wataka kutatua jambo fulani ambalo limekuumiza sana. Uwe mahususi katika kueleza jinsi uhisivyo juu ya lililotukia. Mpe mtu yule mwingine nafasi ya kueleza matendo yake. Sikiliza lile ambalo ataka kusema. (Yakobo 1:19) Kufanya hivyo kutakuwa na faida gani? Andiko la Mithali 19:11 laeleza hivi: “Busara ya mtu huiahirisha hasira yake; nayo ni fahari yake kusamehe makosa.” Huenda kuelewa hisia za yule mtu mwingine na kuelewa sababu za matendo yake kukaondoa mawazo na hisia hasi kumwelekea. Tuishughulikiapo hali tukiwa na mradi wa kufanya amani na kudumisha mtazamo huo, yaelekea sana kwamba kutokuelewana kokote kwaweza kusuluhishwa, kuomba radhi kufaako kukafanywa, na msamaha kutolewa.

14. Tusamehepo wengine, twapaswa kusahau katika maana gani?

¹⁴ Je, kusamehe wengine kwamaanisha kwamba lazima kwa kweli tusahau yaliyotukia? Kumbuka kielelezo cha Yehova mwenyewe kuhusu habari hiyo, kama kilivyozungumziwa katika makala iliyotangulia. Biblia isemapo kwamba Yehova husamehe dhambi zetu, hilo halimaanishi kwamba hawezi kuzikumbuka. (Isaya 43:25) Badala yake, yeye husahau katika maana ya kwamba mara atusamehepo, dhambi hizo haziathiri hukumu yake dhidi yetu katika wakati ujao fulani. (Ezekieli 33:14-16) Vivyo hivyo, kuwasamehe wanadamu wenzetu si lazima kumaanishe kwamba hatutaweza kukumbuka waliyofanya. Hata hivyo, twaweza kusahau katika maana ya kwamba dhambi hizo haziathiri hisia zetu dhidi ya mkosaji au hatutokezi jambo hilo tena wakati ujao. Hilo jambo likiwa limesuluhishwa hivyo, haingefaa kupiga porojo juu yake; wala halingekuwa jambo lenye upendo kumwepuka mkosaji kabisa, ukimtendea kana kwamba ametengwa. (Mithali 17:9) Ni kweli, huenda ikachukua wakati fulani kwa uhusiano wetu naye kupona, huenda tusionee shangwe ukaribu uleule wa hapo awali. Lakini bado twampenda akiwa ndugu yetu Mkristo na kufanya yote tuwezayo kudumisha mahusiano yenye amani.—Linganisha Luka 17:3.

Lionekanapo Kuwa Jambo Lisilowezekana Kusamehe

15, 16. (a) Je, Wakristo watakiwa kumsamehe mkosaji ambaye si mwenye kutubu? (b) Twaweza kutumiaje shauri la Biblia lipatikanalo kwenye Zaburi 37:8?

¹⁵ Ingawa hivyo, namna gani ikiwa wengine wafanya dhambi dhidi yetu katika njia ambayo hutokeza majeraha makubwa zaidi, na bado hakuna ukiri wa dhambi, wala toba, wala kuomba radhi kwa upande wa mkosaji? (Mithali 28:13) Maandiko yaonyesha wazi kwamba Yehova hasamehei watenda-dhambi wagumu, wasiotubu. (Waebrania 6:4-6; 10:26, 27) Namna gani sisi? Kichapo Insight on the Scriptures chasema hivi: “Wakristo hawatakiwi kuwasamehe wale wazoeao dhambi ya kimakusudi yenye nia ya kuwadhuru wengine bila toba. Hao hupata kuwa adui za Mungu.” (Buku la 1, ukurasa wa 862) Hakuna Mkristo ambaye amekuwa mhasiriwa wa utendewaji usio wa haki kabisa, wenye kuchukiza, au mwovu apaswaye kuhisi alazimishwa kumsamehe, au kumwia radhi, mkosaji ambaye si mwenye kutubu.—Zaburi 139:21, 22.

¹⁶ Kwa kueleweka, huenda wale ambao wamekuwa wahasiriwa wa utendewaji mabaya wakahisi umizo na hasira. Hata hivyo, kumbuka kwamba kuweka hasira na uchungu wa moyo kwaweza kuwa jambo lenye kutudhuru sana. Tukingojea ukiri au uombaji radhi ambao hauji kamwe, huenda tukafadhaika zaidi na zaidi tu. Huenda kushikilia huo ukosefu wa haki kukatufanya tufulize kuwa na hasira, kukiwa na matokeo yenye kuangamiza kabisa afya yetu ya kiroho, kihisia-moyo, na kimwili. Kwa kweli, twamruhusu yule aliyetuumiza aendelee kutuumiza. Kihekima Biblia hushauri hivi: “Ukomeshe hasira, uache ghadhabu.” (Zaburi 37:8) Kwa hiyo, Wakristo fulani wameona kwamba baada ya muda fulani waliweza kufanya uamuzi wa kusamehe katika maana ya kuacha kuweka uchungu wa moyo—bila kupunguza uzito wa kosa, lakini wakikataa kuliwa kabisa na hasira. Wakiacha jambo hilo kabisa mikononi mwa Mungu wa haki, walipata kitulizo kingi, wakaweza kuendelea kuishi bila hisia za uchungu wa moyo.—Zaburi 37:28.

17. Ni uhakikisho gani wenye faraja uandaliwao na ahadi ya Yehova ambayo imerekodiwa kwenye Ufunuo 21:4?

¹⁷ Jeraha liwapo kubwa sana, huenda tusifanikiwe kulifuta kabisa akilini mwetu, angalau si katika mfumo huu wa mambo. Lakini Yehova aahidi ulimwengu mpya ambamo “atafuta kabisa kila chozi kutoka katika macho yao, na kifo hakitakuwapo tena, wala ombolezo wala kupaaza kilio wala umivu halitakuwapo tena kamwe. Mambo ya zamani yamepitilia mbali.” (Ufunuo 21:4) Lolote ambalo huenda tukalikumbuka wakati huo halitasababisha umizo kubwa, au umivu, ambalo huenda likalemea mioyo yetu sasa.—Isaya 65:17, 18.

18. (a) Kwa nini kuna uhitaji wa kuwa wenye kusamehe katika shughuli zetu na ndugu na dada zetu? b) Wengine wafanyapo dhambi dhidi yetu, ni katika maana gani twaweza kusamehe na kusahau? (c) Jambo hilo latunufaishaje?

¹⁸ Kwa sasa, lazima tuishi na kufanya kazi pamoja tukiwa ndugu na dada wasio wakamilifu, wanadamu wenye dhambi. Sisi sote hufanya makosa. Mara kwa mara, sisi hutamaushana na hata kuumizana. Yesu alijua vema kwamba tungehitaji kusamehe wengine, “si, Mpaka mara saba, bali, Mpaka mara sabini na saba”! (Mathayo 18:22) Ni kweli, hatuwezi kusamehe kabisa kama vile Yehova husamehe. Lakini, katika visa vilivyo vingi ndugu zetu wafanyapo dhambi dhidi yetu, twaweza kuwasamehe katika maana ya kuushinda uchungu wa moyo na twaweza kusahau katika maana ya kutoacha jambo hilo liathiri hisia zetu dhidi yao katika wakati ujao usio dhahiri. Tusamehepo na kusahau hivyo, twasaidia kuhifadhi si amani ya kutaniko tu bali pia amani yetu wenyewe ya akili na moyo. Zaidi ya yote, tutaonea shangwe amani ambayo ni Yehova tu, Mungu wetu mwenye upendo awezaye kuiandaa.

[Maelezo ya Chini]

Maswali ya Kupitia

◻ Kwa nini twapaswa kuwa tayari kuwasamehe wengine?

◻ Ni hali za aina gani ambazo zatuhitaji “[tuendelee] kuchukuliana mtu na mwenzake”?

◻ Wakati ambapo tumeumizwa sana na dhambi za wengine, twaweza kufanya nini ili kusuluhisha hilo jambo kwa amani?

◻ Tusamehepo wengine, twapaswa kusahau katika maana gani?

[Picha katika ukurasa wa 16]

Tuwekapo uchungu wa moyo, huenda mkosaji asijue hali yetu ya msukosuko

[Picha katika ukurasa wa 17]

Huenda kutoelewana kukatatuliwa rahisi, uwafikiapo wengine ili kufanya amani