ulimwenguni pote ilinganishwapo na ripoti ya 1914. Baada ya kutendewa vikali wakati wa miaka hiyo ya vita, je, wangeendelea na huduma yao?

Watiwa Uhai Mpya

Katika Machi 26, 1919, msimamizi wa Watch Tower Society na washirika wenzake waliachiliwa kutoka kifungo chao kisicho cha haki. Mipango ilifanywa haraka ili kusonga mbele na kazi ya kupiga mbiu ya habari njema ya Ufalme wa Mungu ulimwenguni pote.

Kwenye mkusanyiko mkuu katika Cedar Point, Ohio, katika Septemba wa mwaka huo, J. F. Rutherford, wakati huo akiwa msimamizi wa Sosaiti, alitoa hotuba iliyokazia kwamba kazi ya kutangaza kuja kwenye utukufu kwa Ufalme wa Mungu wa Kimesiya ndiyo kazi ya maana kwelikweli kwa watumishi wa Yehova.

Hata hivyo, idadi hasa ya waliokuwa wakishiriki katika kazi hiyo wakati huo ilikuwa ndogo. Wengine waliokuwa wamejizuia kutoa ushahidi kwa ajili ya woga wakati wa 1918 wakawa watendaji tena, na wachache zaidi wakajiunga na idadi zao. Lakini rekodi zipatikanazo huonyesha kwamba katika 1919 walikuwako kama 5,700 tu waliokuwa wakitoa ushahidi kwa bidii katika nchi 43. Hata hivyo Yesu alikuwa ametabiri: “Habari njema hii ya ufalme itahubiriwa katika dunia yote inayokaliwa kwa ajili ya kuwa ushahidi kwa mataifa yote.” (Mt. 24:14, NW) Hiyo ingetimizwaje? Hawakujua, wala hawakujua kazi ya kutoa ushahidi ingeendelea kwa muda mrefu kadiri gani. Hata hivyo, wale waliokuwa watumishi wa Mungu waaminifu-washikamanifu walikuwa na nia na hamu ya kuendelea na kazi. Walikuwa na uhakika kwamba Yehova angeelekeza mambo kupatana na mapenzi yake.

Wakitiwa bidii na yale waliyoona yameonyeshwa waziwazi katika Neno la Mungu, walianza kufanya kazi. Katika muda wa miaka mitatu idadi iliyokuwa ikishiriki sehemu katika kazi ya kupiga mbiu ya Ufalme wa Mungu ikakaribia kuwa mara tatu, kulingana na ripoti zipatikanazo, na wakati wa 1922 walikuwa na shughuli wakihubiri katika nchi 15 zaidi ya ilivyokuwa katika 1919.

Habari Yenye Kuvutia

Lo! ni ujumbe wenye kusisimua kama nini walioutangaza—“Mamilioni wanaoishi sasa hawatakufa kamwe!” Ndugu Rutherford alikuwa ametoa hotuba juu ya habari hiyo katika 1918. Ilikuwa pia kichwa cha kijitabu cha kurasa 128 kilichotangazwa katika 1920. Tokea 1920 hadi 1925, habari hiyohiyo ilitolewa tena na tena ulimwenguni pote katika mikutano ya hadhara katika maeneo yote ambako wasemaji walipatikana na kwa lugha zaidi ya 30. Badala ya kusema, kama isemavyo Jumuiya ya Wakristo, kwamba watu wote wema wangeenda mbinguni, hotuba hiyo ilikazia fikira tumaini lenye msingi wa Biblia la uhai wa milele katika dunia iliyo paradiso kwa wanadamu watiifu. (Isa. 45:18; Ufu. 21:1-5) Na ilionyesha usadikisho wa kwamba wakati wa utimizo wa tumaini hilo ulikuwa karibu sana.

Taarifa katika magazeti ya habari na karatasi zilizoangikwa kwenye mbao zilitumiwa kutangaza mihadhara hiyo. Habari hiyo ilikuwa yenye kuvutia sana. Katika Februari 26, 1922, watu zaidi ya 70,000 walihudhuria katika mahali mbalimbali 121 katika Ujerumani pekee. Ilikuwa kawaida idadi ya kikao kimoja cha wasikilizaji kufikia maelfu. Kwa kielelezo, katika Cape Town, Afrika Kusini, 2,000 walikuwapo wakati mhadhara huo ulipotolewa katika Opera House. Kwenye jumba la chuo kikuu katika jiji kuu la Norway, si kwamba tu viti vyote vilijazwa bali pia wengi sana walizuiwa kuingia kwa kukosa nafasi hivi kwamba ilikuwa lazima kurudia programu hiyo saa moja na nusu baadaye—katika jumba lililojaa tena.

Katika Klagenfurt, Austria, Richard Heide alimwambia baba yake hivi: “Mimi nitaenda kusikia hotuba hiyo hata yeyote aseme nini. Mimi nataka kujua kama huu ni udanganyifu tu au kama mna ukweli wowote!” Alichochewa sana na yale aliyosikia, na upesi yeye na dada yake, pamoja na wazazi wao, walikuwa wakiisimulia wengine.

Lakini ujumbe huo wa Biblia haukuwa tu wa watu ambao wangehudhuria mhadhara wa watu wote. Wengine vilevile walihitaji kujulishwa. Si umma tu kwa ujumla bali pia viongozi wa kisiasa na wa kidini walihitaji kuusikia. Hilo lingetimizwaje?

Ugawanyaji wa Majulisho Yenye Nguvu

Habari iliyochapwa ilitumiwa ili kufikia mamilioni ya watu ambao kwa wakati uliopita walikuwa wamesikia tu ujumbe ambao Wanafunzi wa Biblia walitangaza. Tokea 1922 hadi 1928, ushahidi wenye mafanikio ulitolewa kwa njia ya majulisho saba yenye nguvu, maazimio yaliyokubaliwa kwenye mikusanyiko ya kila mwaka ya Wanafunzi wa Biblia. Hesabu ya nakala zilizochapwa za mengi ya maazimio hayo moja moja yaliyogawanywa kufuatia mikusanyiko hiyo ilijumlika kuwa milioni 45 hadi 50—utimizo wenye kustaajabisha kwelikweli kwa kikosi hicho kidogo cha wapiga-mbiu wa Ufalme kilichokuwa kikitumikia wakati huo!

Azimio la 1922 lilikuwa na kichwa “Mwito kwa Viongozi wa Ulimwengu”—naam, wito wathibitishe dai lao la kwamba wangeweza kuleta amani, ufanisi, na furaha kwa ajili ya wanadamu au, wakishindwa, wakiri kwamba ni Ufalme wa Mungu ulio mikononi mwa Mesiya wake uwezao kutimiza mambo hayo. Katika Ujerumani, azimio hilo lilipelekwa kwa posta kwa maliki Mjerumani aliyekuwa uhamishoni, kwa rais, na kwa washiriki wote wa Bunge la Ujerumani; na nakala milioni nne unusu hivi zikapelekewa umma. Katika Afrika Kusini, Edwin Scott, akibeba mgongoni fasihi zilizokuwa katika mfuko na bakora ikiwa mkononi mwake ili kufukuza mbwa wakali, alitembelea miji 64, akigawanya binafsi nakala 50,000. Baadaye, wakati makasisi Waholanzi katika Afrika Kusini walipotembelea makao ya washiriki wa parishi wao ili kukusanya michango, wengi wao walitikisa azimio hilo usoni pa makasisi na kusema: “Yawapasa msome hili nanyi hamngekuja tena kupata pesa kutoka kwetu.”

Katika 1924 azimio lenye kichwa “Makasisi Washtakiwa” lilifunua mafundisho na mazoea ya makasisi yasiyo ya Kimaandiko, likafunua fungu lao wakati wa vita ya ulimwengu, na likahimiza watu wajifunze Biblia ili wapate kujua binafsi juu ya maandalizi ya ajabu aliyofanya Mungu kwa ajili ya kubariki wanadamu. Katika Italia wakati huo, wachapaji walitakwa kuandika jina lao katika kila kitu walichochapa, na pia walionwa kuwa na daraka juu ya yaliyomo. Mwanafunzi wa Biblia aliyesimamia kazi katika Italia alipeleka nakala ya azimio hilo kwa maofisa wa serikali walioichunguza na kwa urahisi wakatoa ruhusa ichapwe na kugawanywa. Wachapaji pia walikubali kuichapa. Akina ndugu katika Italia waligawanya nakala 100,000. Hasa walihakikisha kwamba papa na maofisa wengine wa vyeo vya juu wa Vatikani walipokea nakala moja kila mmoja wao.

Katika Ufaransa, ugawanyaji wa azimio hilo ulitokeza itikio kali na mara nyingi lenye jeuri kutoka kwa makasisi. Kwa kukata tamaa kasisi mmoja katika Pomerania, Ujerumani, alishtaki Sosaiti na meneja wayo mahakamani, lakini kasisi huyo alishindwa kesi wakati mahakama iliposikia yaliyokuwamo katika azimio hilo lote. Ili kazi yao isisumbuliwe na wale wasiotaka watu wajue kweli, Wanafunzi wa Biblia katika mkoa wa Quebec, katika Kanada, waliacha maazimio hayo katika makao ya watu wakati wa saa za alfajiri, kuanzia saa 9:00 za usiku. Hizo zilikuwa nyakati zenye kusisimua!

Kuonyesha Shukrani kwa Majibu Yenye Kuridhisha

Wakati wa Vita ya Ulimwengu 1, Waarmenia wengi walifukuzwa bila huruma kutoka makao na nchi yao walimozaliwa. Miongo miwili tu mapema kidogo, mamia ya maelfu ya Waarmenia walikuwa wamechinjwa, na wengine walikuwa wamekimbia ili kuokoa uhai wao. Wachache kati ya watu hao walikuwa wamesoma vichapo vya Watch Tower Society katika nchi yao. Lakini walio wengi kati yao walipewa ushahidi katika nchi ambako walisafiri wakiwa wakimbizi.

Baada ya ukatili waliokuwa wamevumilia, wengi walikuwa na maswali mazito kuhusu kwa nini Mungu aliruhusu uovu. Ungeendelea kwa muda mrefu kadiri gani? Ungekoma wakati gani? Baadhi yao walishukuru kujifunza majibu yenye kuridhisha yapatikanayo katika Biblia. Vikundi vya Wanafunzi wa Biblia Waarmenia vikasitawi haraka katika majiji mbalimbali ya Mashariki ya Kati. Bidii yao kwa ajili ya kweli ya Biblia ilikuwa na matokeo katika maisha za wengine. Katika Ethiopia, Argentina, na Marekani, Waarmenia wenzao walikubali habari njema na wakakubali kwa furaha daraka la kuzishiriki pamoja na wengine. Mmoja wao alikuwa Krikor Hatzakortzian, ambaye akiwa painia peke yake alieneza ujumbe wa Ufalme katika Ethiopia katika miaka ya katikati ya 1930. Katika pindi moja, aliposhtakiwa kwa uwongo na wapinzani, hata alikuwa na fursa ya kutoa ushahidi kwa maliki, Haile Selassie.

Kupeleka Kweli Zenye Thamani Kwenye Nchi za Kwao

Tamaa yenye kuwaka ya kushiriki kweli muhimu za Biblia ilihimiza watu wengi warudi kwenye nchi zao walimozaliwa ili kushiriki katika kazi ya kueneza evanjeli. Itikio lao lilikuwa kama lile la watu wa kutoka nchi nyingi waliokuwa katika Yerusalemu katika 33 W.K. na ambao walipata kuwa waamini wakati roho takatifu iliposukuma mitume na washiriki wao waseme kwa lugha nyingi, kuhusu “mambo yenye fahari ya Mungu.” (Mdo. 2:1-11, NW) Kama vile tu waamini hao wa karne ya kwanza walivyopeleka kweli kwenye nchi zao, ndivyo na hawa wanafunzi wa kisasa.

Wanaume kwa wanawake waliokuwa wamejifunza kweli ng’ambo walirudi Italia. Walitoka Amerika, Ubelgiji, na Ufaransa wakatangaza kwa bidii ujumbe wa Ufalme mahali walipokaa. Makolpota kutoka mkoa wa Tisino wa Uswisi wenye kusema Kiitalia walihamia Italia pia waendelee na kazi yao. Ingawa idadi yao ilikuwa ndogo, kama tokeo la utendaji wao wa umoja, upesi walifikia karibu kila jiji kuu na vingi vya vijiji vya Italia. Wao hawakuwa wakihesabu saa walizotumia katika kazi hiyo. Wakisadiki kwamba walikuwa wakihubiri kweli ambazo Mungu alitaka watu wazijue, mara nyingi walifanya kazi tokea asubuhi hadi usiku ili kufikia watu wengi iwezekanavyo.

Wagiriki waliokuwa wamekuwa Wanafunzi wa Biblia katika Albania ya karibu na mbali kama vile Amerika pia walielekeza fikira kwenye nchi ya kwao. Walisisimuka kujifunza kwamba ibada ya sanamu si ya Kimaandiko (Kut. 20:4, 5; 1 Yoh. 5:21), kwamba watenda dhambi hawachomwi katika moto wa helo (Mhu. 9:5, 10; Eze. 18:4; Ufu. 21:8), na kwamba Ufalme wa Mungu ndio tumaini pekee la kweli kwa wanadamu (Dan. 2:44; Mt. 6:9, 10). Walikuwa na hamu ya kushiriki kweli hizo pamoja na wananchi wenzao—kibinafsi au kwa barua. Kama tokeo, vikundi vya Mashahidi wa Yehova vikaanza kusitawi katika Ugiriki na visiwa vya Ugiriki.

Kufuatia Vita ya Ulimwengu 1, maelfu ya watu kutoka Poland walihamia Ufaransa ili kufanya kazi ya kuchimba makaa-mawe. Makutaniko ya Kifaransa hayakuwapuuza kwa sababu walisema lugha tofauti. Walipata njia za kushiriki kweli za Biblia pamoja na wachimbaji hao na familia zao, na idadi ya walioitikia vizuri ikazidi upesi ile ya Mashahidi Wafaransa. Wakati serikali ilipotoa amri ya kuwarudisha kwao, 280 walilazimika kurudi Poland katika 1935, hiyo ilitumika tu kuimarisha kazi ya kueneza ujumbe wa Ufalme huko. Hivyo, katika 1935, kulikuwa wapiga-mbiu wa Ufalme 1,090 walioshiriki kutoa ushahidi nchini Poland.

Wengine waliitikia mialiko ya kuondoka nchi za kwao wakachukue utumishi katika mashamba ya kigeni.

Waeneza-Evanjeli Wenye Bidii wa Ulaya Wasaidia Katika Mashamba ya Kigeni

Kwa ushirikiano wa kimataifa, Nchi za Baltiki (Estonia, Latvia, na Lithuania) zilisikia ile kweli yenye kuchangamsha moyo juu ya Ufalme wa Mungu. Wakati wa miaka ya 1920 na ya 1930, ndugu na dada wenye bidii kutoka Denmark, Uingereza, Finland, na Ujerumani walifanya kazi nyingi ya kutoa ushahidi katika eneo hilo. Fasihi nyingi ziliangushwa, nao maelfu wakasikia hotuba za Biblia zilizotolewa. Kutoka Estonia programu za Biblia zilizotangazwa kwa redio kwa ukawaida kwa lugha kadhaa zilifikia hata ile iliyokuwa wakati huo Muungano wa Sovieti.

Kutoka Ujerumani wafanyakazi wenye moyo wa kupenda wakati wa miaka ya 1920 na ya 1930 walichukua migawo katika sehemu nyingi kama vile Austria, Ubelgiji, Bulgaria, Chekoslovakia, Ufaransa, Luxembourg, Uholanzi, Hispania, na Yugoslavia. Willy Unglaube alikuwa miongoni mwao. Baada ya kutumikia kwa wakati katika Betheli ya Magdeburg, katika Ujerumani, alisonga mbele akashughulikie migawo akiwa mweneza-evanjeli wa wakati wote katika Ufaransa, Algeria, Hispania, Singapore, Malasia, na Thailand.

Wakati mwito ulipotolewa kutoka Ufaransa wa kupata msaada wakati wa miaka ya 1930, makolpota kutoka Uingereza walitoa ithibati kwamba walikuwa wanajua kwamba utume wa Kikristo wa kuhubiri ulitaka kueneza evanjeli si katika nchi yao tu bali pia katika sehemu nyingine za dunia. (Mk. 13:10) John Cooke alikuwa mmojawapo wa wafanyakazi wenye bidii aliyeitikia mwito wa Kimakedonia. (Linganisha Matendo 16:9, 10.) Wakati wa miongo sita iliyofuata, yeye alishughulikia migawo ya utumishi katika Ufaransa, Hispania, Ireland, Ureno, Angola, Msumbiji, na Afrika Kusini. Kaka yake Eric aliacha kazi kwenye Benki ya Barclay akajiunga na John katika huduma ya wakati wote Ufaransa; baadaye, yeye vilevile alitumikia katika Hispania na Ireland na akashiriki katika kazi ya mishonari katika Rhodesia Kusini (sasa ni Zimbabwe) na Afrika Kusini.

Katika Mei 1926, George Wright na Edwin Skinner, wakiwa Uingereza, walikubali mwaliko wakasaidie kupanua kazi ya Ufalme katika India. Mgawo wao ulikuwa mkubwa sana! Ulitia ndani sehemu za Afghanistan, Burma (sasa ni Myanmar), Ceylon (sasa ni Sri Lanka), India, na Persia (sasa ni Iran). Walipowasili Bombay, walilakiwa na mvua ya majira. Hata hivyo, kwa kuwa hawakuhangaikia kupita kiasi starehe au raha ya kibinafsi, upesi walikuwa wakisafiri kwenda sehemu za mbali za nchi ili kuwatafuta Wanafunzi wa Biblia waliojulikana ili kuwatia moyo. Pia waliangusha kiasi kikubwa cha fasihi ili kuchochea kupendezwa miongoni mwa wengine. Kazi ilifanywa kwa bidii. Hivyo wakati wa 1928 wale wapiga-mbiu wa Ufalme 54 katika Travancore (Kerala), katika kusini mwa India, walipanga mikutano ya watu wote 550 iliyohudhuriwa na watu 40,000 hivi. Katika 1929 mapainia wanne zaidi kutoka shamba la Uingereza walihamia India kusaidia kazi. Na katika 1931 wengine watatu kutoka Uingereza waliwasili Bombay. Walijitahidi tena na tena kufikia sehemu mbalimbali za nchi hiyo kubwa, wakigawanya fasihi si katika Kiingereza tu bali pia katika lugha za Kihindi.

Wakati huohuo, kulikuwa kukitukia nini katika Ulaya Mashariki?

Vuno la Kiroho

Kabla ya vita ya ulimwengu ya kwanza, mbegu za kweli ya Biblia zilikuwa zimetawanywa katika Ulaya Mashariki, na baadhi yazo zilikuwa zimetia mizizi. Katika 1908 Andrásné Benedek, mwanamke Mhungaria mnyenyekevu, alikuwa amerudi Austria na Hungaria, ili kushiriki pamoja na wengine mambo mema aliyokuwa amejifunza. Miaka miwili baadaye, Károly Szabó na József Kiss walikuwa wamerudi pia kwenye nchi hiyo na walikuwa wakieneza kweli ya Biblia hasa katika maeneo ambayo baadaye yalikuja kujulikana kuwa Rumania na Chekoslovakia. Ujapokuwa upinzani wenye jeuri kutoka kwa makasisi wenye hasira, vikundi vya funzo vilifanyizwa, na kazi kubwa ya kutoa ushahidi ikafanywa. Wengine walijiunga nao katika kujulisha hadharani imani yao, na kufikia 1935 idadi ya wapiga-mbiu wa Ufalme katika Hungaria ilikuwa imekua kufikia 348.

Rumania ilikaribia kuwa na ukubwa maradufu wakati ramani ya Ulaya iliporekebishwa na washindi kufuatia Vita ya Ulimwengu 1. Iliripotiwa kwamba katika nchi hiyo iliyoongezewa ukubwa, katika 1920, kulikuwa vikundi 150 hivi vya Wanafunzi wa Biblia, ambavyo watu 1,700 walishirikiana navyo. Mwaka uliofuata, kwenye mwadhimisho wa Mlo wa Jioni wa Bwana, karibu 2,000 walishiriki mifano ya Ukumbusho, kuonyesha kwamba walidai kuwa ndugu za Kristo watiwa-mafuta kwa roho. Hesabu hiyo iliongezeka kwa njia yenye kutokeza wakati wa miaka minne iliyofuata. Katika 1925, kulikuwa 4,185 katika hudhurio la Ukumbusho, na kama ilivyokuwa desturi wakati huo, walio wengi wao bila shaka walishiriki mifano. Hata hivyo, imani ya hao wote ingetahiniwa. Je, wangethibitika kuwa “ngano” halisi, au mwigo tu? (Mt. 13:24-30, 36-43) Je, kweli wangefanya kazi ya kutoa ushahidi ambayo Yesu alikuwa amegawia wafuasi wake? Je, wangestahimili katika kazi hiyo wakabiliwapo na upinzani mkali? Je, wangekuwa waaminifu hata wakati wengine waonyeshapo roho kama ile ya Yuda Iskariote?

Ripoti ya 1935 huonyesha kwamba si wote waliokuwa na imani ya aina iliyowawezesha kuvumilia. Katika mwaka huo, walikuwa 1,188 tu waliokuwa na ushiriki fulani katika kazi ya kutoa ushahidi katika Rumania, ingawa hesabu iliyo zaidi ya mara mbili yayo walikuwa wakishiriki mifano ya Ukumbusho katika wakati huo. Hata hivyo, wale waaminifu waliendelea kujishughulisha na utumishi wa Bwana-Mkubwa. Walishiriki na watu wengine wanyenyekevu kweli za Biblia zilizowaletea shangwe katika mioyo yao wenyewe. Njia moja yenye kutokeza waliyotumia kufanya hivyo ni kugawanya fasihi. Kati ya 1924 na 1935, walikuwa tayari wameangushia wenye kupendezwa vitabu na vijitabu zaidi ya 800,000, kuongezea trakti.

Vipi Chekoslovakia, iliyokuwa imekuwa taifa katika 1918 baada ya kuanguka kwa Milki ya Austria na Hungaria? Huko kazi ya kutoa ushahidi kwa bidii hata zaidi ilikuwa ikichangia vuno la kiroho. Kazi ya kuhubiri ya mapema zaidi ilikuwa imefanywa katika Kihungaria, Kirusi, Kirumania, na Kijerumani. Halafu, katika 1922, Wanafunzi wa Biblia kadhaa walirudi kutoka Amerika ili kuelekeza fikira zao kwenye idadi ya watu wasemao Kislovaki, na mwaka uliofuata wenzi wa ndoa kutoka Ujerumani walianza kukazia fikira eneo la Wacheki. Makusanyiko ya ukawaida, ingawa madogo, yalisaidia kuwatia moyo na kuwaunganisha akina ndugu. Baada ya makutaniko kupangwa kitengenezo vizuri zaidi kwa ajili ya kazi ya kueneza evanjeli nyumba hadi nyumba katika 1927, ukuzi ulipata kuwa wazi zaidi. Katika 1932 kichocheo chenye nguvu kwa kazi kilitolewa na mkusanyiko wa kimataifa katika Prague, uliohudhuriwa na watu 1,500 hivi kutoka Chekoslovakia na nchi jirani. Kuongezea hayo, vikundi vikubwa vya umati viliona namna ya “Photo-Drama of Creation” ya saa nne iliyoonyeshwa toka upande mmoja wa nchi hadi ule mwingine. Katika pindi ya mwongo mmoja tu, fasihi mbalimbali za Biblia zaidi ya 2,700,000 ziligawanywa kwa vile vikundi mbalimbali vya lugha katika nchi hiyo. Kazi yote hiyo ya kupanda, kupalilia, na kumwagilia maji ilichangia vuno ambalo kwalo wapiga-mbiu wa Ufalme 1,198 walishiriki katika mwaka 1935.

Yugoslavia (iliyojulikana awali kuwa Ufalme wa Waserbia, Wakroati, na Waslovenia) ilikuwa imetokea kama tokeo la kurekebishwa kwa ramani ya Ulaya kufuatia vita ya ulimwengu ya kwanza. Mapema sana kama 1923, iliripotiwa kwamba kikundi cha Wanafunzi wa Biblia kilikuwa kikitoa ushahidi katika Belgrade. Baadaye ile “Photo-Drama of Creation” ilionyeshwa kwa vikundi vikubwa vya watu kotekote nchini. Wakati Mashahidi wa Yehova walipokuja chini ya mnyanyaso mkali katika Ujerumani, idadi katika Yugoslavia iliimarishwa na mapainia Wajerumani. Bila kuhangaikia raha ya kibinafsi, walijitahidi kufikia sehemu za mbali za nchi hii yenye milima ili kuhubiri. Wengine kati ya mapainia hao walienda Bulgaria. Jitihada zilikuwa zikifanywa pia kuhubiri habari njema katika Albania. Katika sehemu hizo zote, mbegu za kweli ya Ufalme zilipandwa. Baadhi ya mbegu hizo zilizaa tunda. Lakini ingekuwa baada ya miaka mingi kwamba kungekuwa vuno kubwa zaidi katika sehemu hizi.

Kusini zaidi, katika bara la Afrika, habari njema zilikuwa zikienezwa pia na wale waliothamini sana pendeleo la kuwa mashahidi wa Aliye Juu Zaidi.

Nuru ya Kiroho Yaangaza Katika Afrika Magharibi

Miaka saba hivi baada ya Mwanafunzi wa Biblia kutoka Barbados kwenda kwanza katika Afrika Magharibi kwa ajili ya mkataba wa kazi, aliandikia ofisi ya Watch Tower Society katika New York kuwaarifu kwamba watu wengi kiasi walikuwa wakionyesha kupendezwa na Biblia. Miezi michache baadaye, katika Aprili 14, 1923, kwa mwaliko wa Ndugu Rutherford, W. R. Brown, aliyekuwa akitumikia katika Trinidad, aliwasili Freetown, Sierra Leone, pamoja na familia yake.

Mipango ilifanywa mara hiyo ili Ndugu Brown atoe hotuba katika Jumba la Ukumbusho la Wilberforce. Katika Aprili 19, kulikuwa hudhurio la watu 500 hivi, kutia na walio wengi wa makasisi wa Freetown. Jumapili iliyofuata alitoa hotuba tena. Habari yake ilikuwa ile ambayo C. T. Russell alikuwa ametumia mara nyingi—“Kwenda Helo na Kurudi. Nani Walio Humo?” Hotuba za Ndugu Brown zilitia ndani kwa ukawaida manukuu ya Maandiko yaliyoangaziwa kwa slaidi za taa ili wasikilizaji waweze kuyaona. Alipokuwa akihutubu, alikuwa akisema hivi kwa kurudiarudia: “Si Brown anayesema, bali Biblia yasema.” Kwa sababu ya hilo, yeye akaja kuitwa “Bible Brown.” Na kama tokeo la utoaji wake wa Kimaandiko, wenye kupatana na akili, baadhi ya washiriki mashuhuri wa kanisa waliondoka kanisani na kuanza utumishi wa Yehova.

Alisafiri sana ili kuanzisha kazi ya Ufalme katika maeneo zaidi. Kwa kusudi hilo, alitoa mihadhara mingi ya Biblia, na kugawanya kiasi kikubwa cha fasihi, naye aliwatia moyo wengine wafanye vivyo hivyo. Kazi yake ya kueneza evanjeli ilimpeleka katika Gold Coast (sasa ni Ghana), Liberia, Gambia, na Nigeria. Kutoka Nigeria wengine walipeleka ujumbe wa Ufalme katika Benin (wakati huo ikijulikana kuwa Dahomey) na Kamerun. Ndugu Brown alijua kwamba umma hawakuwa na staha kwa ile waliyoiita “dini ya mzungu,” hivyo katika Jumba la Ukumbusho la Glover katika Lagos, alitoa hotuba juu ya kushindwa kwa dini ya Jumuiya ya Wakristo. Baada ya mkutano wasikilizaji hao wenye kuchangamka walipata vitabu 3,900 wavisome na kuvishiriki na wengine.

Wakati Ndugu Brown alipokwenda Afrika Magharibi kwa mara ya kwanza, ni watu wachache tu waliokuwa wamesikia ujumbe wa Ufalme. Wakati alipoondoka miaka 27 baadaye, walikuwa Mashahidi wa Yehova watendaji zaidi ya 11,000 katika eneo hilo. Uwongo wa kidini ulikuwa ukifunuliwa wazi; ibada ya kweli ilikuwa imeanzishwa na ilikuwa ikienea haraka.

Kuelekea Juu Kwenye Pwani ya Afrika Mashariki

Mapema sana katika karne ya 20, baadhi ya vichapo vya C. T. Russell vilikuwa vimeenezwa katika sehemu ya kusini-mashariki mwa Afrika na watu mmoja-mmoja waliokuwa wamekubali mawazo machache ya vitabu hivyo lakini walikuwa wameyachanganya na falsafa zao wenyewe. Matokeo yakawa zile zilizoitwa eti harakati za Watchtower ambazo hazikuwa na uhusiano wowote na Mashahidi wa Yehova. Baadhi yazo zilikuwa na maelekeo ya kisiasa, zikichochea msukosuko miongoni mwa Waafrika wenyeji. Kwa miaka mingi ile sifa mbaya ya vikundi hivyo ilitokeza vizuizi kwa kazi ya Mashahidi wa Yehova.

Hata hivyo, hesabu fulani ya Waafrika walitambua kati ya kweli na uwongo. Wafanyakazi wenye kusafirisafiri walipeleka habari njema za Ufalme wa Mungu kwenye nchi jirani na kuzishiriki pamoja na watu waliosema lugha za Kiafrika. Idadi ya watu wasemao Kiingereza katika kusini-mashariki mwa Afrika sanasana ilipokea ujumbe, kwa njia ya mawasiliano na Afrika Kusini. Hata hivyo, katika nchi nyinginezo, upinzani mkali wa maofisa wa serikali, ukichochewa na makasisi wa Jumuiya ya Wakristo, ulizuia kazi ya kuhubiri kwa upande wa Mashahidi Wazungu miongoni mwa vikundi vyenye kusema lugha za Kiafrika. Hata hivyo, kweli ilienea, ingawa watu wengi walioonyesha kupendezwa katika ujumbe wa Biblia walihitaji msaada zaidi ili wafanye utumizi sahihi wenye mafaa wa yale waliyokuwa wakijifunza.

Baadhi ya wakuu wa serikali wasiopendelea upande wowote hawakukubali bila kuuliza maswali yale mashtaka ya kikatili yaliyofanywa na makasisi wa Jumuiya ya Wakristo dhidi ya Mashahidi. Ndivyo ilivyokuwa kwa habari ya kamishna wa polisi katika Nyasaland (sasa ni Malawi) aliyejifanya asiweze kutambulika akaenda kwenye mikutano ya Mashahidi wenyeji ili apate kujionea mwenyewe walikuwa watu wa aina gani. Alivutiwa vizuri. Wakati kibali kilipotolewa na serikali ili kuwa na mwakilishi Mzungu mkazi, Bert McLuckie na baadaye ndugu yake Bill walitumwa huko katika miaka ya katikati ya 1930. Waliendelea kuwasiliana na polisi na makamishna wa wilaya ili maofisa hao waweze kuwa na uelewevu ulio wazi wa utendaji wao na ili wasichanganyikiwe kati ya Mashahidi wa Yehova na yoyote ya zile harakati ziitwazo Watchtower kibandia. Wakati huohuo, walifanya kazi kwa saburi, pamoja na Gresham Kwazizirah, Shahidi mwenyeji aliyekomaa, ili wasaidie mamia ya wale waliotaka kushirikiana na makutaniko watambue kwamba ukosefu wa adili kingono, matumizi mabaya ya vileo, na ushirikina ni mambo yasiyofaa maishani mwa Mashahidi wa Yehova.—1 Kor. 5:9-13; 2 Kor. 7:1; Ufu. 22:15.

Katika 1930, kulikuwa Mashahidi wa Yehova kama mia moja tu katika sehemu yote ya kusini mwa Afrika. Hata hivyo, walikuwa na mgawo uliotia ndani karibu Afrika yote kusini mwa ikweta na baadhi ya maeneo yaliyoenea kaskazini mwa ikweta. Kueneza eneo lenye mweneo mkubwa sana kadiri hiyo kwa ujumbe wa Ufalme kulitaka mapainia halisi. Frank na Gray Smith walikuwa wa aina hiyo.

Walisafiri kwa meli kilometa 4,800 mashariki na kaskazini kutoka Cape Town na kisha wakaendelea kwa gari muda wa siku nne katika barabara mbovumbovu ili wafike Nairobi, Kenya (katika Afrika Mashariki ya Uingereza). Katika muda uliopungua mwezi mmoja, waliangusha vibweta 40 vya fasihi ya Biblia. Lakini, kwa kusikitisha, wakiwa katika safari yao ya kurudi, Frank akafa kwa maleria. Ijapokuwa hivyo, muda mfupi baadaye, Robert Nisbet na David Norman walifunga safari tena—wakati huu wakiwa na vibweta 200 vya fasihi—wakahubiri katika Kenya na Uganda, pia Tanganyika na Zanzibar (zote mbili sasa ni Tanzania), wakifikia watu wengi kwa ujumbe wa Ufalme kadiri ilivyowezekana. Safari nyingine kama hizo zilieneza ujumbe wa Ufalme kwenye visiwa vya Mauritius na Madagaska katika Bahari ya Hindi na St. Helena katika Bahari Atlantiki. Mbegu za kweli zilipandwa, lakini hazikumea na kukua mara hiyo kila mahali.

Kutoka Afrika Kusini kazi ya kuhubiri habari njema ilienea pia katika Basutoland (sasa ni Lesotho), Bechuanaland (sasa ni Botswana), na Swaziland, mapema sana kama 1925. Kama miaka minane baadaye, wakati mapainia walipokuwa wakihubiri tena katika Swaziland, Mfalme Sobhuza 2 aliwakaribisha kifalme. Alikusanya walinzi wake wa kibinafsi, mashujaa-wa-vita mia moja, akasikiliza ushahidi kamili, na kisha akapata vichapo vyote vya Sosaiti ambavyo ndugu walikuwa navyo.

Hatua kwa hatua hesabu ya Mashahidi wa Yehova ilikua katika sehemu hii ya shamba la ulimwengu. Wengine walijiunga na wale wachache walioanzisha kazi barani Afrika mapema katika karne hii ya 20, na kufikia 1935 walikuwa 1,407 katika bara la Afrika walioripoti kuwa walishiriki katika kazi ya kutoa ushahidi juu ya Ufalme wa Mungu. Hesabu kubwa zao zilikuwa katika Afrika Kusini na Nigeria. Vikundi vingine vikubwa vilivyojitambulisha kuwa Mashahidi wa Yehova vilikuwa katika Nyasaland (sasa ni Malawi), Rhodesia Kaskazini (sasa ni Zambia), na Rhodesia Kusini (sasa ni Zimbabwe).

Wakati wa pindi hiyohiyo, fikira zilikuwa zikielekezwa pia kwenye nchi zenye kusema Kihispania na Kireno.

Kupalilia Mashamba ya Hispania na Ureno

Vita ya Ulimwengu 1 ilipokuwa ingali inaendelea, Watch Tower lilichapwa kwa mara ya kwanza katika Kihispania. Lilikuwa na anwani ya ofisi katika Los Angeles, California, iliyokuwa imefunguliwa ili kutoa uangalifu wa pekee kwa shamba la wasemao Kihispania. Akina ndugu kutoka ofisi hiyo walitoa msaada mwingi wa kibinafsi kwa wenye kupendezwa katika Marekani na pia katika nchi zilizokuwa kusini.

Juan Muñiz, aliyekuwa amekuwa mmoja wa watumishi wa Yehova katika 1917, alitiwa moyo na Ndugu Rutherford katika 1920 aondoke Marekani arudi Hispania, nchi ya kwao, ili akapange kitengenezo kazi ya kuhubiri Ufalme huko. Hata hivyo, matokeo yalikuwa madogo, si kwa sababu ya ukosefu wa bidii kwa upande wake, bali kwa sababu ya kufuatwafuatwa daima na polisi; kwa hiyo baada ya miaka michache, alihamishwa akatumwa Argentina.

Katika Brazili waabudu wachache wa Yehova walikuwa tayari wanahubiri. Mabaharia wanane wanyenyekevu walikuwa wamejifunza kweli walipokuwa likizoni kutoka meli zao katika New York. Waliporudi Brazili mapema katika 1920, walikuwa na shughuli wakishiriki ujumbe wa Biblia pamoja na wengine.

George Young, Mkanada, alitumwa Brazili katika 1923. Hakika alisaidia kuchochea kazi. Akitoa mihadhara mingi kupitia wakalimani, alionyesha yale Biblia inayosema kuhusu hali ya wafu, akafunua uwasiliano na roho kuwa ibada ya mashetani, na kueleza kusudi la Mungu kwa ajili ya kubariki familia zote za dunia. Mihadhara yake ilikuwa yenye kushawishi zaidi kwa sababu nyakati nyingine alionyesha maandiko ya Biblia yaliyozungumzwa kwenye kiwambo ili kwamba wasikilizaji wake waweze kuyaona katika lugha yao wenyewe. Alipokuwa katika Brazili, Bellona Ferguson, wa São Paulo, aliweza kubatizwa hatimaye, pamoja na wanne kati ya watoto wake. Alikuwa amengojea fursa hiyo kwa miaka 25. Miongoni mwa wale waliokubali kweli, baadhi yao walijitolea wakati huo kusaidia katika kazi ya kutafsiri fasihi katika Kireno. Upesi kukawa na ugavi mwingi wa vichapo katika lugha hiyo.

Kutoka Brazili, Ndugu Young alisonga mbele hadi Argentina katika 1924 na kupanga ugawanyaji wa bila malipo wa fasihi 300,000 katika Kihispania katika 25 kati ya ile miji na majiji makubwa. Mwaka huohuo yeye binafsi alisafiri pia kwenda Chile, Peru, na Bolivia ili kugawanya trakti.

Upesi George Young akasafiri tena ili kushughulikia mgawo mpya. Wakati huu ilikuwa Hispania na Ureno. Baada ya kujulishwa kwa maofisa wa serikali nchini na balozi wa Uingereza, aliweza kupangia Ndugu Rutherford ahutubie wasikilizaji katika Barcelona na Madrid, pamoja na jiji kuu la Ureno. Kufuatia hotuba hizo, jumla ya watu 2,350 walitoa majina na anwani zao wakiomba wapate habari zaidi. Baada ya hapo, hotuba hiyo ilitangazwa katika mojawapo magazeti ya habari ya Hispania makubwa, na kwa namna ya trakti ilipelekewa watu kwa posta kotekote nchini. Ilitokea pia katika magazeti ya Ureno.

Kwa njia hiyo ujumbe ulifika mbali kupita mipaka ya Hispania na Ureno. Kufikia mwisho wa 1925, habari njema zilikuwa zimepenya kuingia Visiwa Cape Verde (sasa ni Jamhuri ya Cape Verde), Visiwa Madeira, Afrika Mashariki ya Ureno (sasa Msumbiji), Afrika Magharibi ya Ureno (sasa Angola), na visiwa katika Bahari ya Hindi.

Mwaka uliofuata mipango ilifanywa ya kuchapa lile azimio lenye nguvu “Ushuhuda kwa Watawala wa Ulimwengu” kwenye gazeti la Kihispania La Libertad. Matangazo ya redio na ugawanyaji wa vitabu, vijitabu, na trakti, pamoja na kuonyeshwa kwa “Photo-Drama of Creation,” kulisaidia kuzidisha ushahidi. Katika 1932 mapainia kadhaa Waingereza waliitikia mwaliko wa kusaidia katika shamba hili, nao walieneza kwa utaratibu sehemu kubwakubwa za nchi kwa fasihi za Biblia mpaka Vita ya Wenyewe kwa Wenyewe ya Hispania ilipowalazimisha kuondoka.

Wakati huohuo, alipowasili katika Argentina, Ndugu Muñiz alikuwa ameanza kuhubiri upesi, huku akijiruzuku kwa kurekebisha saa. Kuongezea kazi yake katika Argentina, alitoa uangalifu kwa Chile, Paraguai, na Uruguai. Kwa ombi lake baadhi ya ndugu walitoka Ulaya ili kutoa ushahidi kwa idadi ya watu wasemao Kijerumani. Miaka mingi baadaye Carlos Ott alisimulia kwamba walianza utumishi wao wa siku saa 10:00 za usiku kwa kuacha trakti chini ya kila mlango katika eneo. Baadaye mchana, walikuwa wakizuru kutoa ushahidi zaidi na kutoa fasihi zaidi ya Biblia kwa wenye nyumba wenye kupendezwa. Kutoka Buenos Aires wale walioshiriki katika huduma ya wakati wote walitawanyika kotekote nchini, kwanza kwa kufuata njia za reli zilizoanzia kwenye jiji kuu na kugawanyika kama vidole vya kiganja chako kwenda umbali wa mamia ya kilometa, kisha kwa kutumia kila njia nyingine ya usafiri ambayo wangeweza kupata. Walikuwa na vitu vichache sana vya kimwili na walivumilia magumu mengi, lakini walikuwa tajiri kiroho.

Mmojawapo wafanyakazi hao wenye bidii katika Argentina alikuwa Nicolás Argyrós, Mgiriki. Mapema katika 1930, alipopata baadhi ya fasihi zilizotangazwa na Watch Tower Society, alivutiwa hasa na kijitabu chenye kichwa Hell, kikiwa na vichwa vidogo vilivyouliza “Hiyo Ni Nini? Nani Walio Humo? Je, Waweza Kutoka?” Alishangaa kuona kwamba kijitabu hicho hakikuwaonyesha watenda dhambi kuwa wakichomwa katika kichoma-nyama. Ulikuwa mshangao kama nini alipojua kwamba moto wa helo ni uwongo wa kidini uliobuniwa kuogopesha watu, kama vile ulivyokuwa umemwogopesha yeye! Mara hiyo alianza kushiriki kweli hiyo—kwanza na Wagiriki; kisha, pamoja na wengine, kadiri Kihispania chake kilivyokua. Kila mwezi alitumia kati ya saa 200 na 300 kushiriki habari njema pamoja na wengine. Kwa kutembea na kwa kutumia njia nyingine yoyote iliyopatikana ya kusafiri, alieneza kweli za Biblia katika mikoa 14 kati ya ile 22 ya Argentina. Alipokuwa akitoka mahali pamoja hadi pengine, alilala vitandani wakati watu wenye ukaribishaji-wageni walipomwandalia kitanda, mara nyingi alilala nje, na hata katika zizi huku kilio cha punda kikimwamsha asubuhi!

Mwingine aliyekuwa na roho ya painia halisi alikuwa Richard Traub, aliyekuwa amejifunza kweli katika Buenos Aires. Alikuwa na hamu ya kushiriki habari njema pamoja na watu kwenye ile ng’ambo nyingine ya Andes, katika Chile. Katika 1930, miaka mitano baada ya kubatizwa, aliwasili katika Chile—Shahidi pekee katika nchi ya watu 4,000,000. Mwanzoni, alikuwa na Biblia tu ya kutumia kufanya kazi, lakini alianza kutembelea watu nyumba hadi nyumba. Hakukuwa na mikutano ya kutaniko ambayo angeweza kuhudhuria, hivyo, Jumapili, katika ule wakati wa kawaida wa mikutano, alikuwa akitembea kwenda kwenye Mlima San Cristóbal, na kuketi chini ya kivuli cha mti na kujizamisha katika funzo la kibinafsi na sala. Baada ya kukodi nyumba, alianza kualika watu kwenye mkutano humo. Yule mtu pekee aliyekuja kwa ajili ya mkutano wa kwanza alikuwa Juan Flores, aliyeuliza hivi: “Na wale wengine, watakuja lini?” Ndugu Traub alijibu tu: “Watakuja.” Nao walikuja. Katika muda uliopungua mwaka mmoja, 13 wakawa watumishi wa Yehova waliobatizwa.

Miaka minne baadaye, Mashahidi wawili ambao hawakuwa wamekutana tena waliungana ili kuhubiri habari njema katika Kolombia. Baada ya mwaka wenye matokeo huko, Hilma Sjoberg alilazimika kurudi Marekani. Lakini Kathe Palm aliabiri kwa meli hadi Chile, akitumia zile siku 17 baharini kutolea ushahidi wafanyakazi na abiria pia. Wakati wa mwongo uliofuata, alifanya kazi kutoka bandari ya Arica ya juu kaskazini, hadi chini kusini, katika Tierra del Fuego. Alizuru sehemu za biashara na akatolea ushahidi maofisa wa serikali. Alifikia kambi za wachimba migodi na malisho ya kondoo ya mbali sana, huku akichukua fasihi zake kwa mfuko alioweka mabegani, alimotia ndani mahitaji yake kama vile blanketi ya kulalia. Hayo yalikuwa maisha ya painia halisi. Na kulikuwa wengine waliokuwa na roho hiyohiyo—wengine wakiwa waseja, wengine wakiwa wamefunga ndoa, vijana kwa wazee.

Wakati wa mwaka 1932, jitihada ya pekee ilifanywa kueneza ujumbe wa Ufalme katika nchi za Amerika ya Latini ambako kazi kidogo sana ya kuhubiri ilikuwa imefanywa. Katika mwaka huo kile kijitabu The Kingdom, the Hope of the World kiligawanywa kwa njia yenye kutokeza sana. Kijitabu hicho kilikuwa na hotuba iliyokuwa tayari imesikiwa katika matangazo ya redio ya kimataifa. Sasa nakala zipatazo 40,000 za hotuba hiyo kwa namna ya chapa ziligawanywa katika Chile, nakala 25,000 katika Bolivia, nakala 25,000 katika Peru, nakala 15,000 katika Ekuado, nakala 20,000 katika Kolombia, nakala 10,000 katika Santo Domingo (sasa ni Jamhuri ya Dominika), na nakala nyingine 10,000 katika Puerto Riko. Kwelikweli, ujumbe wa Ufalme ulikuwa ukipigiwa mbiu, na kwa bidii nyingi.

Kufikia 1935, kulikuwa katika Amerika Kusini yenyewe watu 247 tu waliokuwa wameunga sauti zao katika kupiga mbiu kwamba Ufalme wa Mungu tu ndio utaletea wanadamu furaha ya kudumu. Lakini lo, ni ushahidi mkubwa kama nini waliokuwa wakitoa!

Kufikia Watu Katika Maeneo ya Mbali Hata Zaidi

Mashahidi wa Yehova hawakuwa wakichukua hata kidogo maoni ya kwamba daraka lao mbele za Mungu lilikuwa limetimizwa ikiwa waliongea tu na wachache waliokuwa majirani wao. Walijitahidi kufikia kila mtu kwa habari njema.

Watu walioishi katika sehemu ambazo Mashahidi hawangeweza kusafiri wao binafsi wakati ule wangeweza kufikiwa kwa njia nyinginezo. Hivyo, katika miaka ya mwishomwisho ya 1920, Mashahidi katika Cape Town, Afrika Kusini, walipeleka kwa posta vijitabu 50,000 kwa wakulima, watunzaji wa minara yenye taa, watunza misitu wote, na wengineo walioishi katika sehemu zilizo ngumu kufikia. Kitabu cha anwani cha posta kwa ajili ya sehemu yote ya nchi ya Kusini-Magharibi mwa Afrika (sasa yajulikana kuwa Namibia), chenye habari za karibuni zaidi kilipatikana pia, na nakala ya kile kijitabu The Peoples Friend ilipelekwa kwa posta kwa kila mtu ambaye jina lake lilionekana katika kitabu hicho cha anwani.

Katika 1929, F. J. Franske aliwekwa asimamie mashua ya Watch Tower Society iitwayo Morton na akapewa mgawo, pamoja na Jimmy James, afikie watu katika Labrador na vijiji vyote vya uvuvi vya Newfoundland. Katika majira ya kipupwe mara nyingi Ndugu Franske alisafiri pwani hiyo kwa kutumia kigari kilichokokotwa na kundi la mbwa. Ili kugharimia fasihi za Biblia alizowaachia, Waeskimo na wakazi wa Newfoundland walimpa vitu kama vile bidhaa za ngozi na samaki. Miaka michache baadaye, alijitahidi kuwatembelea wachimba madini, wakataji miti, wategaji wanyama, wafugaji, na Wahindi-Waamerika walioishi katika nchi yenye milimamilima ya Cariboo ya British Columbia. Alipokuwa akisafiri, aliwinda wanyama ili kupata nyama, akachuma beri za mwituni, na kuoka mkate kwa kikaangio juu ya moto wa kambi usiokingwa. Halafu, katika wakati mwingine, yeye na mwenzake walitumia mashua ya kuvua samaki-salmoni ikiwa njia yao ya usafiri walipokuwa wakipeleka ujumbe wa Ufalme kwenye kila kisiwa, ghuba ndogo, kambi za wakataji miti, minara yenye taa, na vijiji vilivyokuwa kandokando ya pwani ya magharibi ya Kanada. Yeye alikuwa mmoja tu wa wengi waliokuwa wakitia jitihada ya pekee kufikia watu walioishi katika sehemu za mbali za dunia.

Kuanzia mwishoni-mwishoni mwa 1920, Frank Day alisafiri kaskazini kupitia vijiji vya Alaska, akihubiri, akiangusha fasihi, na kuuza miwani ili kujitimizia mahitaji yake ya kimwili. Ingawa alikuwa akichechemea kwa mguu bandia, alieneza eneo lililotapakaa kuanzia Ketchikan hadi Nome, umbali wa kilometa kama 1,900. Mapema sana kama 1897, mchimba dhahabu mmoja alikuwa amepata nakala za Millennial Dawn na Watch Tower alipokuwa katika California naye alikuwa akifanya mipango ya kurudi nazo Alaska. Na katika 1910, Captain Beams, wa mashua ya kuwinda nyangumi, alikuwa ameangusha fasihi kwenye bandari za Alaska alipotua. Lakini utendaji wa kuhubiri ulianza kupanuka wakati Ndugu Day alipofunga safari zake za wakati wa kiangazi kuingia katika Alaska tena na tena kwa muda wa miaka zaidi ya 12.

Mashahidi wengine wawili, wakitumia motaboti ya urefu wa meta 12 iliyoitwa Esther, walifanya kazi kuelekea kaskazini mwa pwani ya Norway hadi ndani sana ya Aktiki. Walitoa ushahidi kwenye visiwa, minara yenye taa, katika vijiji vya pwani, na sehemu zilizo peke yazo nyuma sana kwenye milima. Watu wengi waliwakaribisha, na katika muda wa mwaka mmoja, waliweza kuangusha vitabu na vijitabu 10,000 hadi 15,000 vyenye kuelezea kusudi la Mungu kwa wanadamu.

Visiwa Vyasikia Sifa za Yehova

Si visiwa vile tu vilivyokuwa karibu na fuo za bara ambavyo vilipewa ushahidi. Huko mbali katikati ya Bahari Pasifiki, katika miaka ya mapema ya 1930, Sydney Shepherd alitumia miaka miwili akisafiri kwa mashua kuhubiri katika Visiwa vya Cook na Tahiti. Mbali zaidi magharibi, George Winton alikuwa akitembelea New Hebrides (sasa ni Vanuatu) akiwa na habari njema.

Karibu na wakati huohuo, Joseph Dos Santos, Mreno-Mwamerika, alisafiri pia akafikie eneo lisiloguswa. Kwanza alitoa ushahidi katika visiwa vya njenje vya Hawaii; kisha akaanza safari ya kuhubiri ya duniani pote. Hata hivyo, alipofika Filipino, alipokea barua kutoka kwa Ndugu Rutherford ikimwomba akae huko na kujenga na kupanga kitengenezo utendaji wa kuhubiri Ufalme. Alifanya hivyo, kwa miaka 15.

Katika wakati huo, tawi la Sosaiti katika Australia lilikuwa likielekeza fikira kwenye kazi katika Pasifiki Kusini. Mapainia wawili waliotumwa kutoka huko walitoa ushahidi mwingi katika Fiji katika 1930-1931. Samoa ilipokea ushahidi katika 1931. New Caledonia ilifikiwa katika 1932. Wenzi wa ndoa mapainia kutoka Australia hata walichukua utumishi katika China katika 1933 nao walitoa ushahidi katika 13 kati ya majiji yayo makubwa wakati wa miaka michache iliyofuata.

Akina ndugu katika Australia walitambua kwamba mengi zaidi yangeweza kutimizwa ikiwa wangekuwa na mashua ya kutumia. Baada ya wakati waliunda mashua ya urefu wa meta 16 iliyoitwa Lightbearer, na kuanzia mapema katika 1935, wakaitumia kuwa kituo cha utendaji kwa miaka kadhaa kwa ajili ya kikundi cha ndugu wenye bidii walipokuwa wakitoa ushahidi katika Indies Mashariki ya Uholanzi (sasa ni Indonesia), Singapore, na Maleya. Kuwasili kwa mashua hiyo sikuzote kulivuta uangalifu mwingi, na jambo hilo mara nyingi lilifungua njia kwa akina ndugu ya kuhubiri na kuangusha fasihi nyingi.

Wakati huohuo, kwenye ule upande mwingine wa dunia, dada wawili mapainia kutoka Denmark waliamua kufunga safari ya kwenda likizo kwenye Visiwa vya Faeroe katika Bahari ya Atlantiki Kaskazini katika 1935. Lakini walikusudia zaidi ya safari ya kutazama mandhari tu. Walikwenda wakiwa na maelfu ya fasihi mbalimbali, nao waliitumia vizuri. Bila kujali upepo na mvua na uhasama wa makasisi, walieneza sehemu kubwa ya visiwa vilivyokaliwa kadiri walivyoweza wakati wa kukaa kwao.

Mbali zaidi magharibi, Georg Lindal, wa kutoka Iceland-Kanada, alianza mgawo uliochukua muda mrefu zaidi. Kwa dokezo la Ndugu Rutherford, alihamia Iceland katika 1929 ili kupainia. Alionyesha uvumilivu kama nini! Kwa sehemu iliyo kubwa ya miaka 18 iliyofuata, alitumikia humo peke yake. Alitembelea miji na vijiji tena na tena. Fasihi mbalimbali makumi ya maelfu iliangushwa, lakini wakati huo hakuna watu wa Iceland waliojiunga naye katika utumishi wa Yehova. Isipokuwa katika mwaka mmoja tu, hakukuwa na Mashahidi ambao angeweza kushirikiana nao katika Iceland mpaka 1947, wakati wamishonari wawili waliozoezwa Gileadi walipowasili.

Wanadamu Wanapokataza Aliyoamuru Mungu

Walipokuwa wakishiriki katika huduma yao ya hadharani, lilikuwa jambo la kawaida, hasa kuanzia miaka ya 1920 hadi miaka ya 1940, kwa Mashahidi kupata upinzani, kwa kawaida ukichochewa na makasisi wenyeji na nyakati nyingine na maofisa wa serikali.

Katika maeneo ya mashambani kaskazini mwa Vienna, Austria, Mashahidi walijipata wamekabiliwa na umati wa wanavijiji wenye uhasama wakiwa wamechochewa na padri mwenyeji, aliyekuwa anaungwa mkono na polisi. Mapadri walikuwa wameazimia kwamba Mashahidi wa Yehova hawangehubiri katika vijiji vyao. Lakini Mashahidi, wakiwa wameazimia kutimiza mgawo wao waliopewa na Mungu, walichukua njia tofauti na kurudi siku nyingine, wakiingia vijijini kwa vijia vya kandokando.

Bila kujali vitisho na madai ya wanadamu, Mashahidi wa Yehova walijua kwamba walikuwa na wajibu kwa Mungu wa kupiga mbiu ya Ufalme wake. Walichagua kumtii Mungu akiwa mtawala kuliko wanadamu. (Mdo. 5:29) Mahali ambako maofisa wenyeji walijaribu kuwanyima Mashahidi wa Yehova uhuru wa kidini, Mashahidi walileta tu Mashahidi zaidi ili kuongezea nguvu wale waliopo.

Baada ya kukamatwa mara nyingi katika sehemu moja ya Bavaria, katika Ujerumani, katika 1929, walikodi magarimoshi mawili ya pekee—moja lianzie Berlin na jingine Dresden. Yaliunganishwa pamoja katika Reichenbach, na kama saa 8:00 za usiku garimoshi moja liliingia eneo la Regensburg likiwa na abiria 1,200 waliokuwa na hamu ya kushiriki katika kutoa ushahidi. Usafiri ulikuwa ghali, na kila mmoja alikuwa amelipa nauli yake mwenyewe. Kwenye kila kituo cha reli, baadhi yao walishuka. Hesabu fulani yao walikuwa wamekuja na baiskeli ili waweze kufikia sehemu za ndani zaidi za mashambani. Wilaya yote ilienezwa katika siku moja. Walipoona matokeo ya jitihada yao ya umoja, walikumbuka ahadi ya Mungu kwa watumishi wake: “Kila silaha itakayofanyika juu yako haitafanikiwa.”—Isa. 54:17.

Mashahidi katika Ujerumani walikuwa wenye bidii sana hivi kwamba kati ya 1919 na 1933, inakadiriwa kwamba waligawanya angalau vitabu, vijitabu, na magazeti 125,000,000, pamoja na mamilioni ya trakti. Hata hivyo, kulikuwa familia kama 15,000,000 tu katika Ujerumani wakati huo. Wakati wa pindi hiyo Ujerumani ilipata ushahidi kamili kama ule wa nchi nyingine yoyote duniani. Katika sehemu hiyo ya dunia ilipatikana idadi kubwa zaidi ya watu waliodai kuwa wafuasi watiwa-mafuta kwa roho wa Kristo. Lakini wakati wa miaka iliyofuata, walipatwa pia na mitihani ya uaminifu-maadili iliyo migumu zaidi.—Ufu. 14:12.

Katika mwaka 1933, upinzani wa kiserikali kwa kazi ya Mashahidi wa Yehova katika Ujerumani uliongezeka sana. Makao ya Mashahidi na ofisi ya tawi ya Sosaiti vilipekuliwa na Gestapo mara nyingi. Utendaji wa Mashahidi ulipigwa marufuku katika mikoa mingi ya Ujerumani, na baadhi yao walikamatwa. Tani nyingi za Biblia zao na fasihi za Biblia zilichomwa hadharani. Katika Aprili 1, 1935, sheria ya kitaifa ilipitishwa kupiga marufuku Ernste Bibelforscher (International Association of Earnest Bible Students, au Mashahidi wa Yehova), na jitihada za utaratibu zilifanywa za kuwanyang’anya riziki yao. Mashahidi kwa upande wao, walifanya mikutano yao katika vikundi vidogovidogo, wakapanga kutokeza tena habari yao ya funzo la Biblia kuwa katika namna ambayo Gestapo hawangeitambua kwa urahisi, na wakaanza kutumia njia za kuhubiri zisizotambuliwa kwa urahisi.

Hata kabla ya hilo, tangu 1925, akina ndugu katika Italia walikuwa wamekuwa wakiishi chini ya udikteta wa Kifashisti, na katika 1929 mwafaka ulikuwa umetiwa sahihi kati ya Kanisa Katoliki na Serikali ya Kifashisti. Wakristo wa kweli waliwindwa bila huruma. Baadhi yao walikutana katika mazizi na vibanda vya chakula cha mifugo ili kuepuka kukamatwa. Katika wakati huo Mashahidi wa Yehova katika Italia walikuwa wachache sana katika hesabu; hata hivyo, jitihada zao za kueneza ujumbe wa Ufalme ziliongezewa nguvu katika 1932 wakati Mashahidi 20 kutoka Uswisi walipovuka mpaka na kuingia Italia, na kugawanya kwa haraka sana nakala 300,000 za kijitabu The Kingdom, the Hope of the World.

Katika Mashariki ya Mbali pia, mkazo ulikuwa ukiongezeka. Mashahidi wa Yehova walikuwa wakikamatwa katika Japani. Kiasi kikubwa cha fasihi zao za Biblia kiliharibiwa na maofisa katika Seoul (katika ile ambayo sasa ni Jamhuri ya Korea) na Pyongyang (katika ile ambayo sasa ni Jamhuri ya Kidemokrasi ya Watu wa Korea).

Katikati ya mkazo huo uliokuwa ukiongezeka, katika 1935, Mashahidi wa Yehova walipata uelewevu ulio wazi kutoka katika Biblia wa utambulisho wa ile “halaiki kubwa,” au “umati mkubwa,” wa Ufunuo 7:9-17. (KJ, NW) Uelewevu huo uliwawezesha kupata kujua juu ya kazi ya haraka na isiyotazamiwa. (Isa. 55:5) Hawakuwa tena na maoni ya kwamba wote ambao si wa “kundi dogo” la warithi wa Ufalme wa kimbingu wangepata fursa wakati fulani ujao ya kupatanisha maisha zao na matakwa ya Yehova. (Luka 12:32) Walitambua kwamba wakati ulikuwa umefika wa kufanya wanafunzi wa watu hao sasa ili wapate kuokolewa kuingia katika ulimwengu mpya wa Mungu. Hawakujua kukusanywa kwa huo umati mkubwa kutoka mataifa yote kungeendelea kwa muda mrefu kadiri gani, ingawa walihisi kwamba mwisho wa mfumo mwovu wa mambo lazima uwe ulikuwa karibu sana. Hawakuwa na hakika kazi hiyo ingetimizwaje kwa sababu ya kuelekeana na mnyanyaso uliokuwa ukienea na kuzidi kuwa wenye ukatili. Hata hivyo, walikuwa na uhakika kwamba—kwa kuwa ‘mkono wa Yehova si mfupi mno,’ yeye angewafungulia njia ili watimize mapenzi yake.—Isa. 59:1.

Katika mwaka 1935, Mashahidi wa Yehova walikuwa kidogo wachache—56,153 tu ulimwenguni pote.

Walikuwa wakihubiri katika nchi 115 wakati wa mwaka huo; lakini katika karibu nusu ya nchi hizo, kulikuwa Mashahidi wanaopungua kumi. Ni nchi mbili tu zilizokuwa na Mashahidi wa Yehova watendaji 10,000 au zaidi (Marekani, ikiwa na 23,808; Ujerumani, ikiwa na waliokadiriwa kuwa 10,000 kati ya wale 19,268 waliokuwa wameweza kuripoti miaka miwili mapema). Nchi nyingine saba (Australia, Chekoslovakia, Kanada, Poland, Rumania, Ufaransa, na Uingereza) kila moja iliripoti Mashahidi zaidi ya 1,000 lakini wasiozidi 6,000. Rekodi ya utendaji katika nchi nyinginezo 21 huonyesha Mashahidi kati ya 100 na 1,000 kila moja. Hata hivyo, wakati wa mwaka huo mmoja, kikosi hicho cha Mashahidi wenye bidii kilitumia saa 8,161,424 ulimwenguni pote kupiga mbiu ya Ufalme wa Mungu kuwa tumaini pekee kwa wanadamu.

Kuongezea zile nchi ambazo katika hizo walikuwa wakihubiri kwa bidii wakati wa 1935, tayari walikuwa wameeneza habari njema kwenye sehemu nyinginezo, hivi kwamba nchi 149 na vikundi vya visiwa vilikuwa vimefikiwa na ujumbe wa Ufalme kufikia wakati huo.

Sura ya 22

Sehemu ya 3—Kuwa Mashahidi Hadi Sehemu ya Mbali Zaidi Sana ya Dunia

Ripoti ya duniani pote ya kazi ya kuhubiri ujumbe wa Ufalme tokea 1935 hadi 1945 imeonyeshwa katika kurasa 444 hadi 461. Mwaka 1935 ni wa maana sana kwa sababu wakati huo ile halaiki kubwa, au umati mkubwa, wa Ufunuo 7:9 ulipata kutambulishwa. Kuhusiana na kukusanywa kwa kikundi hicho, Mashahidi wa Yehova walianza kutambua kwamba Biblia iliweka mbele yao kazi ya kadiri kubwa zaidi ya yoyote iliyoitangulia. Waliifanyaje wakati mataifa yalipojizamisha katika Vita ya Ulimwengu 2 na nchi nyingi zilipowapiga marufuku au zikaharamisha fasihi zao za Biblia?

MASHAHIDI WA YEHOVA waliposhiriki katika huduma yao wakati wa miaka ya 1930, lengo lao lilikuwa kufikia watu wengi kadiri ilivyowezekana kwa ujumbe wa Ufalme. Ikiwa walitambua kupendezwa kusiko kwa kawaida, baadhi yao walikuwa wakikaa sehemu kubwa ya usiku wakieleza juu ya kweli za Biblia na kujibu maswali ili kutosheleza wenye njaa kiroho. Lakini katika visa vingi, Mashahidi walitumia tu utoaji mfupi uliokusudiwa kuchochea kupendezwa kwa wenye nyumba, na kisha waliacha fasihi au mihadhara ya Biblia ya watu wote itimize ile kazi iliyobaki. Kazi yao ilikuwa kuarifu watu, kupanda mbegu za kweli ya Ufalme.

Jitihada Nyingi ya Kufikia Watu Wengi kwa Habari Njema

Kazi ilifanywa kwa hima. Kwa kielelezo, mapema katika miaka ya 1930, wakati Armando Menazzi, katika Córdoba, Argentina, aliposoma ufafanuzi wenye kueleweka wazi wa kweli ya Biblia katika vijitabu Hell na Where Are the Dead?, alitenda kwa njia yenye kukata maneno. (Zab. 145:20; Mhu. 9:5; Mdo. 24:15) Akisukumwa na yale aliyojifunza, na kuchochewa na bidii iliyokuwa ikionyeshwa na Nicolás Argyrós, aliuza gereji lake la kurekebishia magari ili ajitoe mwenyewe kwa kazi ya kuhubiri kweli akiwa painia. Halafu, katika miaka ya mapema ya 1940, kwa kitia-moyo chake, Mashahidi katika Córdoba walinunua basi kuukuu, wakajenga vitanda ndani, na kulitumia kupeleka wahubiri kumi au zaidi kwenye safari za kuhubiri zilizochukua juma moja, majuma mawili, au hata miezi mitatu. Safari hizo zilipokuwa zikipangwa, ndugu na dada tofauti-tofauti kutanikoni walipewa fursa ya kwenda. Kila mmoja katika kikundi hicho alipewa mgawo wa kufanya kazi—kufanya usafi, kupika, au kuvua samaki na kuwinda ili kupata chakula. Katika angalau mikoa kumi ya Argentina, kikundi hicho chenye bidii kilihubiri nyumba hadi nyumba, kikieneza miji pamoja na vijiji na kujitahidi kufikia mashamba yaliyotawanyika.

Roho kama hiyo ilidhihirishwa katika shamba la Australia. Kazi nyingi ya kutoa ushahidi ilifanywa katika majiji ya pwani yenye idadi kubwa ya watu. Lakini Mashahidi walijitahidi pia kufikia watu walioishi katika maeneo yaliyo mbali. Hivyo, katika Machi 31, 1936, ili kufikia watu katika mashamba ya kufuga kondoo na ng’ombe yaliyotawanyika kotekote katika sehemu za mashambani, Arthur Willis na Bill Newlands walianza safari iliyowapeleka jumla ya kilometa 19,710. Katika sehemu iliyo kubwa ya safari yao, hakukuwa na barabara—ila vijia tu vya porini kupitia jangwa lisilo na miti lenye joto kali na dhoruba kali za vumbi. Lakini walisonga mbele. Kokote kupendezwa kulikoonyeshwa, walipiga rekodi za santuri zenye mihadhara ya Biblia na kuacha fasihi. Katika pindi nyingine, John E. (Ted) Sewell alienda pamoja nao; kisha akajitolea kutumikia katika Kusini-Mashariki mwa Asia.

Eneo lililosimamiwa na tawi la Sosaiti la Australia lilifika mbali sana nje ya Australia yenyewe. Lilitia ndani China na vikundi vya visiwa na mataifa yaliyoenea kuanzia Tahiti upande wa mashariki hadi Burma (sasa ni Myanmar) upande wa magharibi, umbali wa kilometa 13,700. Ndani ya eneo hilo zilikuwamo sehemu kama vile Hong Kong, Indochina (sasa ni Kambodia, Laos, na Vietnam), Indies Mashariki ya Uholanzi (kutia na visiwa kama Sumatra, Java, na Borneo), New Zealand, Siam (sasa ni Thailand), na Maleya. Lilikuwa jambo la kawaida kwa mwangalizi wa tawi, Alexander MacGillivray, Mscotland, kumwalika painia kijana mwenye bidii katika ofisi yake, na kumwonyesha ramani ya eneo la tawi na kumwuliza: ‘Je, ungependa kuwa mishonari?’ Kisha, akielekeza kwenye eneo ambalo ni kazi ndogo sana ya kuhubiri imefanywa, alikuwa akiuliza: ‘Je, ungependa kufungua kazi katika eneo hili?’

Wakati wa miaka ya mapema ya 1930, baadhi ya mapainia hao walikuwa wamefanya kazi nyingi katika Indies Mashariki ya Uholanzi (sasa ni Indonesia) na Singapore. Katika 1935, Frank Dewar, mwenyeji wa New Zealand, alisafiri pamoja na kikundi cha mapainia hao ndani ya Lightbearer mbali sana hadi Singapore. Kisha kabla tu ya mashua hiyo kusonga mbele hadi pwani ya kaskazini-magharibi mwa Maleya, Kapteni Eric Ewins akasema: “Basi, Frank, tumefika. Hapa ndipo tuwezapo kukufikisha. Ulichagua kwenda Siam. Basi, shuka ushike njia!” Lakini Frank alikuwa karibu amesahau habari za Siam. Alikuwa akifurahia utumishi pamoja na kikundi hicho ndani ya mashua. Sasa alikuwa peke yake.

Alitua katika Kuala Lumpur mpaka aweze kuchuma pesa za kutosha kuendelea na safari, lakini, alipokuwa huko, alipatwa na aksidenti ya gari—lori lilimgonga na kumwangusha kutoka baiskeli yake. Baada ya kupata nafuu, akiwa na dola tano tu katika mfuko wake, alipanda garimoshi lililokuwa likisafiri kutoka Singapore hadi Bangkok. Lakini akiwa na imani katika uwezo wa Yehova wa kuruzuku, akaanza kazi. Claude Goodman alikuwa amehubiri huko kifupi katika 1931; lakini wakati Frank alipowasili katika Julai 1936, hakukuwa na Mashahidi wa kumlaki. Hata hivyo, wakati wa miaka michache iliyofuata, wengine waliishiriki kazi—Willy Unglaube, Hans Thomas, na Kurt Gruber kutoka Ujerumani na Ted Sewell kutoka Australia. Waligawanya fasihi nyingi, lakini sehemu kubwa yayo ilikuwa katika Kiingereza, Kichina, na Kijapani.

Wakati barua ilipopelekwa kwenye makao makuu ya Sosaiti ikisema kwamba ndugu walihitaji fasihi katika lugha ya Thai lakini hawakuwa na mtafsiri, Ndugu Rutherford alijibu hivi: “Mimi simo Thailand; ni nyinyi mmo humo. Iweni na imani katika Yehova na kufanya kazi kwa bidii, nanyi mtapata mtafsiri.” Nao walimpata. Chomchai Inthaphan, aliyekuwa hapo kwanza mwalimu mkuu wa Shule ya Wasichana ya Kipresbiteri katika Chiang Mai, alikubali kweli, na kufikia 1941 alikuwa akitafsiri fasihi za Biblia katika lugha ya Thai.

Juma moja baada ya Frank Dewar kuanza kazi ya kuhubiri katika Bangkok, Frank Rice, ambaye alikuwa ameanzisha kazi ya Ufalme katika Java (sasa ni sehemu ya Indonesia), alipitia Thailand akiwa njiani kwenda kwenye mgawo mpya katika ile iliyokuwa wakati huo Indochina ya Ufaransa. Kama vile alivyokuwa amefanya katika eneo lake la mapema zaidi, alihubiria wale waliosema Kiingereza alipokuwa akijifunza lugha ya wenyeji. Baada ya kueneza Saigon (sasa ni Jiji la Ho Chi Minh), alifundisha Kiingereza ili aweze kununua gari kuukuu ambalo angeweza kutumia kufikia sehemu ya kaskazini ya nchi. Hangaiko lake halikuwa vitu vya kimwili vya starehe bali masilahi ya Ufalme. (Ebr. 13:5) Akitumia gari hilo alilonunua, alitoa ushahidi katika miji na vijiji na makao yaliyo peke yayo mwendo wote hadi Hanoi.

Utangazaji wa Ujasiri

Ili kuamsha kupendezwa katika ujumbe wa Ufalme na kuwajulisha watu uhitaji wa kuchukua hatua ya kukata maneno, njia zenye kutazamisha zilitumiwa na Mashahidi katika nchi nyingi. Kuanzia 1936 katika Glasgow, Scotland, Mashahidi walitangaza hotuba za mkusanyiko kwa kuvaa mabango yaliyoangikwa mabegani, mbele na nyuma, na kwa kugawanya vikaratasi vya ukaribishaji katika maeneo ya maduka. Miaka miwili baadaye, katika 1938, kuhusiana na mkusanyiko katika London, Uingereza, sehemu nyingine yenye kutazamisha iliongezwa. Nathan H. Knorr na Albert D. Schroeder, waliotumikia pamoja baadaye katika Baraza Linaloongoza, waliongoza gwaride ya Mashahidi karibu elfu moja kupitia sehemu kuu ya kibiashara katika London. Kila mpiga-miguu wa pili alivalia mabango yaliyotangaza hotuba ya watu wote “Yakabili Mambo ya Hakika,” ambayo yangetolewa na J. F. Rutherford katika jumba Royal Albert Hall. Wale waliokuwa katikati walichukua mkononi ishara zenye kusomeka “Dini Ni Mtego na Hila.” (Wakati huo walielewa dini kuwa ibada yote isiyopatana na Neno la Mungu, Biblia.) Baadaye katika juma hilo, ili kupunguza uhasama wa baadhi ya umma, ishara zenye kusomeka “Mtumikie Mungu na Kristo Mfalme” zilipachikwa katikati ya zile za mapema kidogo. Utendaji huo haukuwa rahisi kwa wengi kati ya Mashahidi wa Yehova, lakini waliuona kuwa njia nyingine ya kumtumikia Yehova, mtihani mwingine wa uaminifu-mshikamanifu wao kwake.

Si kila mtu aliyependezwa na utangazaji wa ujasiri ambao Mashahidi wa Yehova walitoa kwa ujumbe wao. Makasisi katika Australia na New Zealand walikaza mameneja wa vituo vya redio wakandamize utangazaji wote wa redio uliodhaminiwa na Mashahidi wa Yehova. Katika Aprili 1938, wakati Ndugu Rutherford alipokuwa njiani kwenda Australia ili kutoa hotuba ya redio, maofisa wa umma walijiruhusu wenyewe washurutishwe na makasisi kufuta mipango iliyokuwa imefanywa ili atumie Sydney Town Hall na vifaa vya redio. Upesi uwanja wa Sydney Sports Ground ulikodiwa, na kwa sababu ya utangazaji mkubwa wa magazeti kuhusu upinzani kwa ziara ya Ndugu Rutherford, umati mkubwa hata zaidi ulikuja kusikia hotuba yake. Katika pindi nyinginezo, wakati Mashahidi walipokatazwa kutumia vifaa vya redio, waliitikia kwa kutangaza sana mikutano ambayo hotuba za Ndugu Rutherford zilizorekodiwa zilitolewa kwa kutumia kinanda.

Makasisi katika Ubelgiji walituma watoto wakawatupie Mashahidi mawe, nao mapadri walikuwa wakienda wao binafsi kwenye makao ya watu ili kukusanya fasihi zilizokuwa zimegawanywa. Lakini baadhi ya wanavijiji walipenda yale waliyokuwa wakijifunza kutoka kwa Mashahidi wa Yehova. Mara nyingi walikuwa wakisema: “Nipe vijitabu vyenu kadhaa; padri ajapo, naweza kumpa kimoja ili kumridhisha na kubaki na vile vingine nivisome!”

Hata hivyo, miaka iliyofuata iliongoza kwenye upinzani wenye nguvu hata zaidi kwa Mashahidi wa Yehova na ujumbe wa Ufalme waliokuwa wakitangaza.

Kuhubiri Katika Ulaya Ujapokuwa Mnyanyaso wa Wakati wa Vita

Kwa sababu hawangeweza kuacha imani yao na kazi yao ya kuhubiri, maelfu ya Mashahidi wa Yehova katika Austria, Ubelgiji, Ufaransa, Uholanzi, na Ujerumani walitiwa gerezani au wakapelekwa kwenye kambi za mateso za Nazi. Humo kutendwa kinyama kulikuwa jambo la kawaida sana. Wale waliokuwa bado kutiwa gerezani waliendelea na huduma yao kwa tahadhari. Mara nyingi walifanya kazi kwa kutumia Biblia pekee na kutoa fasihi nyingine wakati tu walipokuwa wakifanya ziara za kurudia kwa watu wenye kupendezwa. Ili kuepuka kukamatwa, Mashahidi walikuwa wakizuru nyumba moja katika ghorofa na kisha labda kwenda kwenye jengo jingine, au baada ya kuzuru nyumba moja tu wangeenda kwenye barabara nyingine kabla ya kuzuru nyumba nyingine. Lakini hawakuwa na woga hata kidogo wa kutoa ushahidi.

Katika Desemba 12, 1936, miezi michache tu baada ya Gestapo kukamata maelfu ya Mashahidi na watu wengine wenye kupendezwa katika jitihada ya taifa zima ya kukomesha kazi yao, Mashahidi walifanya kampeni yao wenyewe. Kwa mwendo kama wa umeme walitia makumi ya maelfu ya nakala za azimio lililochapwa katika masanduku ya posta na chini ya milango ya watu kotekote katika Ujerumani. Maazimio hayo yalipinga jinsi ndugu na dada zao Wakristo walivyokuwa wakitendewa. Katika muda wa saa moja baada ya ugawanyaji huo kuanza, polisi walikuwa wakienda huku na huku wakijaribu kukamata wagawanyaji, lakini waliweza kuwakamata kama kumi hivi tu nchini mwote.

Maofisa walishtuka kwamba kampeni kama hiyo ingeweza kufanywa baada ya yote ambayo serikali ya Nazi ilikuwa imefanya ili kukandamiza kazi. Zaidi ya hilo, walikuja kuwaogopa raia. Kwa nini? Kwa sababu wakati polisi na wakuu wengine waliovalia kirasmi walipozuru makao ya watu na kuwauliza kama walikuwa wamepokea kikaratasi kama hicho, wengi wao walikana jambo hilo. Kwa kweli, wengi wao hawakuwa wamekipokea. Nakala zilikuwa zimeachiwa familia mbili au tatu tu katika kila jengo. Lakini polisi hawakujua hivyo. Walidhani kwamba nakala iliachwa kwenye kila mlango.

Wakati wa miezi iliyofuata, wakuu wa Nazi walikataa katakata mashtaka yaliyofanywa katika azimio hilo lililochapwa. Kwa hiyo, katika Juni 20, 1937, Mashahidi waliokuwa wangali huru waligawanya ujumbe mwingine, barua iliyoandikiwa wakuu katika magazeti ya umma ambayo ilifichua wazi mambo mengi kwa urefu juu ya mnyanyaso huo, hati hiyo ilitaja majina ya maofisa na tarehe na mahali pa mnyanyaso. Mshangao ulikuwa mkuu miongoni mwa Gestapo juu ya mfichuo huo na juu ya uwezo wa Mashahidi wa kufanya ugawanyaji kama huo.

Mambo mengi yaliyoipata familia ya Kusserow, iliyotoka Bad Lippspringe, Ujerumani, yalidhihirisha nia hiyohiyo ya kutoa ushahidi. Kielelezo kimoja chahusu jambo lililotukia baada ya Wilhelm Kusserow kuuawa hadharani katika Münster na serikali ya Nazi kwa sababu ya kukataa kwake kuridhiana imani yake. Hilda, mama yake Wilhelm, alienda gerezani mara hiyo na kusihi sana apewe mwili ili ukazikwe. Aliambia familia yake hivi: “Tutatoa ushahidi mwingi kwa watu waliomjua.” Kwenye mazishi, Franz, baba ya Wilhelm, alitoa sala iliyoonyesha imani katika uandalizi wenye upendo wa Yehova. Kaburini, Karl-Heinz, ndugu mdogo wa Wilhelm alisema maneno ya kufariji kutoka katika Biblia. Kwa kufanya hivyo waliadhibiwa, lakini kwao jambo lililokuwa la maana lilikuwa kumheshimu Yehova kwa kutoa ushahidi kuhusu jina na Ufalme wake.

Kadiri mikazo ya wakati wa vita ilivyoongezeka katika Uholanzi, kwa hekima Mashahidi huko walirekebisha mipango yao ya mikutano. Sasa ilifanywa katika vikundi vya watu kumi au wachache zaidi katika makao ya watu binafsi. Mahali pa mikutano palibadilishwa mara nyingi. Kila Shahidi alihudhuria pamoja na kikundi chake tu, na hakuna yeyote angetoboa siri ya mahali pa funzo, hata kwa rafiki mwenye kutumainiwa. Katika pindi hiyo ya historia, wakati idadi nzimanzima za watu zilipokuwa zikifukuzwa kutoka makao yao kama tokeo la vita, Mashahidi wa Yehova walijua kwamba watu walihitaji sana ujumbe wenye kufariji upatikanao tu katika Neno la Mungu, nao waliushiriki pamoja nao bila woga. Lakini barua moja kutoka ofisi ya tawi iliwakumbusha akina ndugu juu ya tahadhari ambayo Yesu alionyesha katika pindi mbalimbali alipokabiliwa na wapinzani. (Mt. 10:16; 22:15-22) Kama tokeo, walipokutana na mtu aliyeonyesha uhasama, waliandika nambari ya nyumba kwa uangalifu ili tahadhari za pekee ziweze kuchukuliwa wakati wa kufanya kazi katika eneo hilo wakati ujao.

Katika Ugiriki wakazi walipatwa na mateso yenye kuenea sana wakati wa kukaliwa na Ujerumani. Hata hivyo, kutendwa vibaya sana kulikowapata Mashahidi wa Yehova kulikuja kama tokeo la kusingiziwa kikatili na makasisi wa Kanisa Orthodoksi la Kigiriki, waliosisitiza kwamba polisi na mahakama ziwachukulie hatua. Mashahidi wengi walitiwa gerezani au wakafukuzwa kutoka miji ya kwao na kupelekwa kwenye vijiji vya mbali au kufungwa chini ya hali mbaya sana katika visiwa visivyo na kitu. Hata hivyo, wao waliendelea kutoa ushahidi. (Linganisha Matendo 8:1, 4.) Mara nyingi jambo hilo lilifanywa kwa kuongea na watu katika bustani za umma, kwa kuketi kwenye mabenchi pamoja nao na kuwaambia juu ya Ufalme wa Mungu. Wakati kupendezwa kwa kweli kulipopatikana, mtu huyo aliazimwa fasihi fulani ya Biblia yenye thamani kubwa. Fasihi hiyo ilirudishwa baadaye ili itumiwe tena na tena. Wengi wapendao kweli walikubali kwa shukrani msaada uliotolewa na Mashahidi na hata wakajiunga pamoja nao katika kushiriki habari njema na wengine, ingawa kufanya hivyo kuliwaletea mnyanyaso mkali.

Jambo la maana katika ujasiri na ustahimilivu wa Mashahidi lilikuwa kujengwa kwao na chakula cha kiroho. Ingawa ugavi wa fasihi ya kugawiwa wengine hatimaye ilipata kupungua sana katika sehemu nyingine za Ulaya wakati wa vita, walifaulu kueneza miongoni mwao habari yenye kujenga imani iliyokuwa imetayarishwa na Sosaiti kwa ajili ya funzo la Mashahidi wa Yehova ulimwenguni pote. Kwa kuhatirisha maisha zao, August Kraft, Peter Gölles, Ludwig Cyranek, Therese Schreiber, na wengine wengi walishiriki kazi ya kurudufisha na kugawanya habari ya funzo iliyoingizwa katika Austria kisirisiri kutoka Chekoslovakia, Italia, na Uswisi. Katika Uholanzi, ni mlinzi wa gereza mwenye fadhili aliyesaidia kwa kupata Biblia kwa ajili ya Arthur Winkler. Ijapokuwa tahadhari yote iliyochukuliwa na maadui, maji ya kweli ya Biblia yenye kuburudisha kutoka kwa Mnara wa Mlinzi yalifika hata ndani ya kambi za mateso za Ujerumani na kuenezwa miongoni mwa Mashahidi humo.

Kufungiwa gerezani na katika kambi za mateso hakukuzuia Mashahidi wa Yehova wasiwe mashahidi. Wakati mtume Paulo alipokuwa gerezani katika Roma, aliandika hivi: “Ninavumilia uovu kufikia hatua ya vifungo vya gereza . . . Hata hivyo, neno la Mungu halifungwi.” (2 Tim. 2:9, NW) Ilithibitika kuwa vivyo hivyo kwa habari ya Mashahidi wa Yehova katika Ulaya wakati wa Vita ya Ulimwengu 2. Walinzi waliona mwenendo wao; baadhi yao waliuliza maswali, na wachache wao wakawa waamini wenzao, hata ingawa hiyo ilimaanisha kupoteza uhuru wao wenyewe. Wafungwa wengi waliofungwa pamoja na Mashahidi walikuwa wametoka nchi mbalimbali kama vile Urusi, ambako ni kazi ndogo sana ya kuhubiri habari njema ilikuwa imefanywa. Baada ya vita baadhi yao walirudi nchi za kwao wakiwa Mashahidi wa Yehova, wakiwa na hamu ya kueneza ujumbe wa Ufalme humo.

Mnyanyaso wa kinyama na athari za vita kamili havikuweza kuzuia ile kazi iliyotabiriwa ya kukusanya watu kwenye nyumba kuu ya kiroho ya Yehova kwa ajili ya ibada. (Isa. 2:2-4) Kuanzia 1938 hadi 1945, nchi nyingi za Ulaya zilionyesha maongezeko makubwa ya idadi ya waliokuwa wakishiriki hadharani katika ibada hiyo kwa kupiga mbiu ya Ufalme wa Mungu. Katika Finland, Ufaransa, Uingereza, na Uswisi, Mashahidi walipata maongezeko ya karibu asilimia 100. Katika Ugiriki, kulikuwa ongezeko la karibu mara saba. Katika Uholanzi, lilikuwa mara 12. Lakini kufikia mwisho wa 1945, habari kamili haikuwa imefika kutoka Ujerumani au Rumania, na ripoti ambazo hazikuwa zimekamilika zilitoka katika nchi nyingine chache.

Nje ya Ulaya Wakati wa Miaka Hiyo ya Vita

Katika nchi za Mashariki vilevile, vita ya ulimwengu ilitokeza magumu makubwa sana kwa Mashahidi wa Yehova. Katika Japani na Korea, walikamatwa na kupigwa na kuteswa kwa sababu walitetea Ufalme wa Mungu na hawakuabudu maliki wa Japani. Hatimaye mawasiliano yote na Mashahidi katika zile nchi nyingine yalikatwa kabisa. Kwa wengi wao, fursa pekee za kutoa ushahidi zilikuwapo wakati walipohojiwa au waliposhtakiwa mahakamani. Kufikia mwisho wa vita, huduma ya hadharani ya Mashahidi wa Yehova katika nchi hizo ilikuwa ni kama imekoma.

Wakati vita ilipofika Filipino, Mashahidi huko walitendwa vibaya na pande zote mbili kwa sababu wao hawakuunga mkono ama Wajapani ama wakinzani. Ili kuepuka kukamatwa, Mashahidi wengi waliacha makao yao. Lakini walipokuwa wakihamahama walihubiri—na kuwaazima wengine fasihi wakati zilipokuwa zinapatikana, na baadaye kwa kutumia Biblia pekee. Wakati vita viliposonga mbali, hata walitayarisha mashua kadhaa ili kusafirisha vikundi vikubwa vya Mashahidi kwenye visiwa ambavyo hakuna ushahidi uliokuwa umetolewa.

Katika Burma (sasa ni Myanmar), mkazo kutoka kwa makasisi Waanglikana, Wamethodisti, Wakatoliki wa Roma, na Wabaptisti Waamerika uliotumiwa juu ya maofisa wa kikoloni ndio uliosababisha kupigwa marufuku kwa fasihi za Mashahidi wa Yehova katika Mei 1941 wala si uvamizi wa Japani. Mashahidi wawili waliokuwa wakifanya kazi katika ofisi ya kebo waliona telegramu iliyowajulisha ni jambo gani lililokaribia kutukia, hivyo ndugu waliondoa haraka fasihi katika depo ya Sosaiti ili kuepuka isinyakuliwe na maofisa. Halafu jitihada ilifanywa ya kuipeleka China kupitia nchi kavu.

Wakati huo serikali ya Marekani ilikuwa ikisafirisha kwa malori kiasi kikubwa cha vifaa vya vita kupitia Barabara ya Burma ili kuunga mkono serikali ya Kitaifa ya China. Ndugu walijaribu kupata nafasi katika mojawapo malori hayo lakini wakakataliwa vikali. Jitihada za kupata gari kutoka Singapore zilishindwa pia. Hata hivyo, wakati Mick Engel, aliyekuwa msimamizi wa depo ya Sosaiti ya Rangoon (sasa ni Yangon), alipomwendea ofisa wa cheo cha juu wa Marekani, alipewa ruhusa ya kusafirisha fasihi hizo kwa malori ya kijeshi.

Hata hivyo, baada ya hapo wakati Fred Paton na Hector Oates walipomwendea ofisa aliyesimamia msafara uliokuwa ukienda China na kumuuliza awape nafasi, alipandwa sana na hasira! “Eti nini?” akapaaza sauti. “Nawezaje kuwapa nafasi yenye thamani sana katika malori yangu kwa ajili ya trakti zenu duni hali mimi sina nafasi hata kidogo kwa ugavi wenye kuhitajiwa sana wa kijeshi na kitiba unaoharibikia hapa nje?” Fred alitua, akatia mkono katika mkoba wake, akamwonyesha ile barua ya ruhusa, na kutaja kwamba lingekuwa jambo la hatari sana kupuuza mwelekezo uliotolewa na maofisa katika Rangoon. Si kwamba tu msimamizi huyo wa msafara alipanga kusafirisha tani mbili za vitabu bali pia aliwapa ndugu hao lori jepesi pamoja na dereva na ugavi wa mahitaji walitumie. Walielekea kaskazini-mashariki kupitia njia hiyo hatari ya milimani ya kwenda China wakiwa na shehena yao yenye thamani kubwa. Baada ya kutoa ushahidi katika Pao-shan, walisonga mbele hadi Chungking (Pahsien). Maelfu ya fasihi mbalimbali yenye kusema juu ya Ufalme wa Yehova iligawanywa wakati wa mwaka mmoja waliotumia katika China. Miongoni mwa wale waliotolea ushahidi binafsi alikuwa Chiang Kai-shek, rais wa serikali ya Kitaifa ya China.

Wakati huohuo, kadiri Burma ilivyozidi kushambuliwa kwa mabomu, Mashahidi wote isipokuwa watatu tu waliondoka nchini, wengi wao wakielekea India. Bila shaka, utendaji wa hao watatu waliobaki ulikuwa mdogo. Hata hivyo waliendelea kutoa ushahidi ki-vivi-hivi, na jitihada zao zilizaa matunda baada ya vita.

Katika Amerika Kaskazini vilevile, Mashahidi wa Yehova walikabiliwa na vizuizi vikubwa wakati wa vita. Jeuri ya wafanyaghasia yenye kuenea na matumizi yaliyo kinyume cha katiba ya sheria za mahalimahali vilileta mkazo juu ya kazi ya kuhubiri. Maelfu walitiwa gerezani kwa sababu ya kuchukua msimamo wao wakiwa Wakristo wasiokuwamo. Hata hivyo, jambo hilo halikupunguza huduma ya nyumba hadi nyumba ya Mashahidi. Zaidi ya hilo, kuanzia na Februari 1940, lilikuwa jambo la kawaida kuwaona barabarani katika wilaya za kibiashara wakitoa Mnara wa Mlinzi na Consolation (sasa ni Amkeni!). Bidii yao ikawa yenye nguvu hata zaidi. Ingawa walikuwa wakipatwa na mnyanyaso mkali usiopata kuonwa katika sehemu hiyo ya ulimwengu, Mashahidi waliongezeka zaidi ya mara mbili katika Marekani na Kanada pia tokea 1938 hadi 1945, na wakati waliotumia katika huduma yao ya hadharani uliongezeka mara tatu.

Katika nchi nyingi zilizohusiana na Jumuiya ya Madola ya Uingereza (katika Amerika Kaskazini, Afrika, Asia, na visiwa vya Karibea na vya Pasifiki) ama Mashahidi wa Yehova ama fasihi zao zilipigwa marufuku na serikali. Mojawapo nchi hizo ni Australia. Tangazo la serikali lililotangazwa huko katika Januari 17, 1941, kwa mwelekezo wa gavana mkuu, lilifanya iwe kinyume cha sheria kwa Mashahidi wa Yehova kukutana kwa ajili ya ibada, kueneza yoyote ya fasihi zao, au hata kuwa nayo. Chini ya sheria iliwezekana kupinga marufuku hiyo mahakamani, na jambo hilo lilifanywa mara moja. Lakini ilikuwa zaidi ya miaka miwili kabla Bw. Justice Starke wa Mahakama Kuu kujulisha kwamba kanuni ambazo marufuku hiyo ilitegemea zilikuwa “matumizi mabaya ya mamlaka, kinyume cha sheria, na yenye uonevu.” Washiriki wote wa Mahakama Kuu waliiondoa marufuku hiyo. Kwa wakati huohuo Mashahidi wa Yehova walifanya nini?

Kwa kuiga mitume wa Yesu Kristo, ‘walimtii Mungu kuwa mtawala kuliko wanadamu.’ (Mdo. 4:19, 20; 5:29, NW) Waliendelea kuhubiri. Vijapokuwa vizuizi vingi, hata walipanga kuwa na mkusanyiko katika Hargrave Park, karibu na Sydney, Desemba 25-29, 1941. Wakati serikali ilipokataa kusafirisha baadhi ya wajumbe kwa reli, kikundi kimoja kutoka Australia Magharibi kilitia katika magari yao vifaa vyenye kutokeza gesi vyenye kutumia makaa na kuanza safari ya siku 14 ya kuvuka nchi, iliyotia ndani kutumia juma moja wakivuka ile Tambarare ya Nullarbor iliyo kavu sana. Waliwasili salama nao wakafurahia programu pamoja na wajumbe wengine elfu sita. Mwaka uliofuata, kusanyiko lingine lilifanywa, lakini wakati huu liligawanywa kuwa vikundi vidogo 150 katika majiji saba makubwa kotekote nchini, wasemaji wakisafiri toka mahali pamoja hadi pengine.

Kadiri hali katika Ulaya zilivyozorota katika 1939, baadhi ya wahudumu mapainia wa Mashahidi wa Yehova walijitolea kutumikia katika mashamba mengine. (Linganisha Mathayo 10:23; Matendo 8:4.) Mapainia watatu kutoka Ujerumani walitumwa kutoka Uswisi hadi Shanghai, China. Idadi fulani yao walienda Amerika Kusini. Miongoni mwa wale waliohamishwa kwenda Brazili alikuwa Otto Estelmann, aliyekuwa amekuwa akitembelea na kusaidia makutaniko katika Chekoslovakia, na Erich Kattner, aliyekuwa ametumikia kwenye ofisi ya Watch Tower Society katika Prague. Mgawo wao mpya haukuwa rahisi. Walipata kwamba, katika sehemu fulani za mashamba, Mashahidi walikuwa wakiamka mapema na kuhubiri hadi saa 1:00 asubuhi na kisha kufanya utumishi zaidi wa shambani wakati wa jioni sana. Ndugu Kattner akumbuka kwamba alipokuwa akitembea toka mahali pamoja hadi pengine, mara nyingi alilala nje, akitumia mkoba wake wa fasihi kama mto.—Linganisha Mathayo 8:20.

Wote wawili Ndugu Estelmann na Ndugu Kattner walikuwa wakiwindwa daima na polisi wa siri wa Nazi katika Ulaya. Je, kuhamia kwao Brazili kuliwaokoa na mnyanyaso? Kinyume cha hivyo, baada ya mwaka mmoja tu, walijipata wakiwa wamezuiliwa nyumbani na kufungwa kwa muda mrefu kwa uchochezi wa maofisa ambao kwa wazi walikuwa marafiki wa Nazi! Upinzani kutoka kwa makasisi Wakatoliki ulikuwa wa kawaida pia, lakini Mashahidi waliendelea na kazi yao waliyopewa na Mungu. Walijitahidi daima kufikia majiji na miji katika Brazili ambayo ujumbe wa Ufalme ulikuwa haujahubiriwa.

Pitio la hali ya dunia hufunua kwamba katika nchi nyingi ambako Mashahidi wa Yehova walikuwa wakati wa Vita ya Ulimwengu 2, serikali ilipiga marufuku ama tengenezo lao ama fasihi zao. Ingawa walikuwa wamekuwa wakihubiri katika nchi 117 katika 1938, katika miaka ya vita (1939-1945) ama tengenezo lao au fasihi zao zilipigwa marufuku, au wahudumu wao wakarudishwa kwenye nchi zao, katika zaidi ya nchi 60 kati ya hizo. Hata mahali ambako hakukuwa na marufuku, walikabiliwa na umati wenye ghasia na walikamatwa mara nyingi. Yajapokuwa yote hayo, kazi ya kuhubiri habari njema haikukoma.

Umati Mkubwa Waanza Kujidhihirisha Katika Amerika ya Latin

Katikati ya miaka ya vita, katika Februari 1943, wakipanga kwa ajili ya kazi ambayo ingefanywa wakati wa baada ya vita, Watch Tower Society ilianzisha Shule ya Gileadi katika Jimbo la New York ili kuzoeza wamishonari kwa ajili ya utumishi katika nchi za kigeni. Kabla ya mwisho wa mwaka, 12 kati ya wamishonari hao walikuwa tayari wameanza kutumikia katika Kuba. Shamba huko lilithibitika kuwa lenye kuzaa sana.

Mapema sana kama 1910, mbegu za kweli ya Biblia zilikuwa zimefika Kuba. C. T. Russell alikuwa ametoa hotuba moja huko katika 1913. J. F. Rutherford alikuwa amehutubu kwa redio katika Havana katika 1932, nayo habari hiyo ilikuwa imetangazwa tena katika Kihispania. Lakini ukuzi ulikuwa wa polepole. Kutojua kusoma na kuandika kulienea sana katika wakati huo na uadui wa kidini ulikuwa mwingi. Mwanzoni watu wasemao Kiingereza waliotoka Jamaika na mahali pengine ndio sanasana walioonyesha kupendezwa. Kufikia 1936 kulikuwa wapiga-mbiu wa Ufalme 40 tu katika Kuba. Lakini ndipo kazi ya kupanda na kutilia maji mbegu za kweli ya Ufalme ikaanza kuzaa matunda zaidi.

Katika 1934 Wakuba wa kwanza walikuwa wamebatizwa; wengine wakafuata. Kuanzia 1940, matangazo ya kila siku ya redio pamoja na kutoa ushahidi kwa ujasiri barabarani kuliongezea nguvu huduma ya nyumba hadi nyumba huko. Hata kabla ya wamishonari waliozoezwa Gileadi kuwasili katika 1943, katika Kuba mlikuwamo 950 waliokuwa wamekubali habari njema nao walikuwa wakiihubiri kwa wengine, ingawa si wote waliokuwa wakishiriki kwa ukawaida. Wakati wa miaka miwili kufuatia kuwasili kwa wamishonari, hesabu iliongezeka kwa kasi hata zaidi. Kufikia 1945, Mashahidi wa Yehova katika Kuba walikuwa 1,894. Ijapokuwa wengi wao walikuwa wametoka katika dini iliyofundisha kwamba wategemezaji wote waaminifu wa kanisa wangeenda mbinguni, wengi wa wale waliopata kuwa Mashahidi wa Yehova walikubali kwa hamu taraja la uhai wa milele duniani katika paradiso iliyorudishwa. (Mwa. 1:28; 2:15; Zab. 37:9, 29; Ufu. 21:3, 4) Ni asilimia 1.4 tu kati yao waliodai kuwa ndugu za Kristo watiwa-mafuta kwa roho.

Kwa njia nyingine, msaada ulitolewa kwa shamba la Amerika ya Latin na makao makuu ya Sosaiti. Mapema katika 1944, N. H. Knorr, F. W. Franz, W. E. Van Amburgh, na M. G. Henschel walitumia siku kumi katika Kuba kuimarisha ndugu kiroho humo. Katika pindi hiyo mkusanyiko ulifanywa katika Havana, na mipango ilitolewa kwa ajili ya kuratibu vizuri zaidi kazi ya kuhubiri. Pia safari hiyo iliwapeleka Ndugu Knorr na Ndugu Henschel hadi Kosta Rika, Guatemala, na Mexico ili kusaidia Mashahidi wa Yehova katika nchi hizo.

Katika 1945 na 1946, N. H. Knorr na F. W. Franz walifanya safari zilizowawezesha kusema na kufanya kazi pamoja na Mashahidi katika nchi 24 katika eneo hilo la kuanzia Mexico hadi ncha ya kusini mwa Amerika Kusini pamoja na Karibea. Walitumia binafsi miezi mitano katika sehemu hiyo ya ulimwengu, wakitoa msaada na mwelekezo wa upendo. Katika baadhi ya sehemu hizo walikutana na watu wachache tu wenye kupendezwa. Ili kuwe na mipango ya ukawaida kwa ajili ya mikutano na utumishi wa shambani, walisaidia kibinafsi katika kupanga kitengenezo makutaniko ya kwanza katika Lima, Peru, na Caracas, Venezuela. Mahali popote ambapo tayari mikutano ya kutaniko ilikuwa ikifanywa, waliihudhuria, na pindi kwa pindi, walitoa shauri juu ya jinsi ya kufanya maendeleo katika thamani yayo yenye kutumika kuhusiana na kazi ya kueneza evanjeli.

Ilipowezekana, mipango ilifanywa ili hotuba za watu wote za Biblia zitolewe wakati wa ziara hizo. Hotuba hizo zilitangazwa sana kwa kutumia mabango yaliyovaliwa na Mashahidi na kwa kugawanya barabarani vikaratasi vya ukaribishaji. Kama tokeo, wale Mashahidi 394 katika Brazili walifurahia kuwa na watu 765 kwenye mkusanyiko wao katika São Paulo. Katika Chile, ambako kulikuwa na wapiga-mbiu wa Ufalme 83, watu 340 walikuja kusikia hotuba iliyokuwa imetangazwa kipekee. Katika Kosta Rika wale Mashahidi wenyeji 253 walifurahia kuwa na jumla ya watu 849 kwenye mikusanyiko yao miwili. Hizo zilikuwa pindi za ushirika wenye uchangamfu miongoni mwa akina ndugu.

Hata hivyo, lengo halikuwa tu kuwa na mikusanyiko yenye kukumbukwa. Wakati wa safari hizo wawakilishi kutoka makao makuu waliweka mkazo wa pekee juu ya umaana wa kufanya ziara za kuwarudia watu wenye kupendezwa na kuongoza mafunzo ya Biblia nyumbani pamoja nao. Ikiwa watu wangepata kuwa wanafunzi halisi, walihitaji maagizo ya ukawaida kutoka kwa Neno la Mungu. Kama tokeo, idadi ya mafunzo ya Biblia nyumbani yaliongezeka kasi katika sehemu hiyo ya ulimwengu.

Wakati Ndugu Knorr na Ndugu Franz walipokuwa wakifanya safari hizo za utumishi, wamishonari zaidi waliozoezwa Gileadi walikuwa wakiwasili katika migawo yao. Kufikia mwisho wa 1944, baadhi yao walikuwa wakitumikia katika Kosta Rika, Mexico, na Puerto Riko. Katika 1945, wamishonari wengine walikuwa wakisaidia kupanga kitengenezo vizuri zaidi kazi ya kuhubiri katika Barbados, Brazili, Honduras ya Uingereza (sasa ni Belize), Chile, Kolombia, El Salvador, Guatemala, Haiti, Jamaika, Nikaragua, Panama, na Uruguai. Wakati wamishonari wawili wa kwanza walipowasili katika Jamhuri ya Dominika katika 1945, walikuwa ndio Mashahidi pekee katika nchi hiyo. Matokeo ya huduma ya wamishonari hao wa mapema yalihisiwa upesi. Trinidad Paniagua alisema hivi kuhusu wamishonari wa kwanza waliotumwa Guatemala: “Hilo ndilo tulilohitaji hasa—walimu wa Neno la Mungu ambao wangetusaidia kuelewa jinsi ya kufanya kazi.”

Hivyo msingi ulikuwa ukiwekwa kwa ajili ya upanuzi katika sehemu hiyo ya shamba la ulimwengu. Katika visiwa vya Karibea, kulikuwa wapiga-mbiu wa Ufalme 3,394 kufikia mwisho wa 1945. Katika Mexico, walikuwa 3,276, na wengine 404 katika Amerika ya Kati. Katika Amerika Kusini, 1,042. Kwa sehemu hii ya ulimwengu hiyo inawakilisha ongezeko la asilimia 386 wakati wa miaka saba iliyopita, pindi yenye msukosuko sana ya historia ya kibinadamu. Lakini ulikuwa ni mwanzo tu. Ukuzi wa kadiri yenye kutokeza kikweli ulikuwa ungali mbele! Biblia ilikuwa imetabiri kwamba “umati mkubwa . . . kutoka katika mataifa yote na makabila na vikundi vya watu na lugha” ungekusanywa wakiwa waabudu wa Yehova kabla ya dhiki kubwa.—Ufu. 7:9, 10, 14, NW.

Wakati Vita ya Ulimwengu 2 ilipoanza katika 1939, kulikuwa Mashahidi wa Yehova 72,475 tu wakihubiri katika nchi 115 (zikihesabiwa kulingana na mipaka ya kitaifa ya miaka ya mapema ya 1990). Ujapokuwa mnyanyaso mkali walioupata duniani pote, waliongezeka kuwa zaidi ya mara mbili katika hesabu kufikia mwisho wa vita hiyo. Hivyo, ripoti ya mwaka wa 1945 ilionyesha Mashahidi 156,299 wenye kutenda katika zile nchi 107 ambazo ripoti imeweza kujumlishwa. Hata hivyo, kufikia wakati huo, kwa kweli nchi 163 zilikuwa zimefikiwa kwa ujumbe wa Ufalme.

Ushahidi uliotolewa wakati wa miaka ya kuanzia 1936 hadi 1945 ulikuwa wenye kustaajabisha kwelikweli. Wakati wa mwongo huo wa msukosuko wa ulimwengu, Mashahidi wa Yehova hao wenye bidii walitumia jumla ya saa 212,069,285 kupiga mbiu kwa ulimwengu kwamba Ufalme wa Mungu ndio tumaini pekee kwa wanadamu. Pia waligawanya vitabu, vijitabu, na magazeti 343,054,579 ili kusaidia watu waelewe msingi wa Kimaandiko wa uhakika huo. Ili kusaidia wenye kupendezwa kikweli, kwa wastani, katika 1945 walikuwa wakiongoza mafunzo ya Biblia nyumbani 104,814, bila malipo.

[Blabu katika ukurasa wa 455]

Ingawa hali za wakati wa vita ziliwalazimisha kutoroka, wao waliendelea kuhubiri

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 451-453]

Walikataa Kuacha Kutoa Ushahidi Hata Ingawa Walitiwa Gerezani

Walioonyeshwa hapa ni baadhi tu ya maelfu ya wale walioteseka kwa ajili ya imani yao katika magereza na kambi za mateso wakati wa Vita ya Ulimwengu 2

1. Adrian Thompson, New Zealand. Alifungwa katika 1941 nchini Australia; maombi yake ya kusihi asitiwe kwenye orodha ya wanajeshi yalikataliwa wakati Australia ilipopiga marufuku Mashahidi wa Yehova. Baada ya kuachiliwa kwake, akiwa mwangalizi asafiriye, aliimarisha makutaniko katika huduma yayo ya hadharani. Alitumikia akiwa mishonari na mwangalizi asafiriye wa kwanza katika Japani baada ya vita; aliendelea kuhubiri kwa bidii hadi kifo chake katika 1976.

2. Alois Moser, Austria. Alifungwa katika magereza na kambi saba za mateso. Yeye angali Shahidi mwenye bidii katika 1992 akiwa na umri wa miaka 92.

3. Franz Wohlfahrt, Austria. Kuuawa kwa babaye na nduguye hakukumzuia Franz. Alifungwa katika Kambi ya Rollwald katika Ujerumani kwa miaka mitano. Alikuwa angali akitoa ushahidi katika 1992 akiwa na umri wa miaka 70.

4. Thomas Jones, Kanada. Alifungwa katika 1944, kisha akafungwa katika kambi mbili za kazi ngumu. Baada ya miaka 34 ya utumishi wa wakati wote, aliwekwa katika 1977 kuwa mshiriki wa Halmashauri ya Tawi inayosimamia kazi ya kuhubiri katika Kanada yote.

5. Maria Hombach, Ujerumani. Alifungwa mara kwa mara; katika kifungo cha peke yake kwa miaka mitatu na nusu. Akiwa tarishi, alihatirisha maisha yake kupeleka fasihi za Biblia kwa Mashahidi wenzi. Katika 1992, yeye ­alikuwa mshiriki mwaminifu wa familia ya Betheli akiwa na umri wa miaka 90.

6. Max na Konrad Franke, Ujerumani. Baba na mwanaye, wote wawili wakifungwa mara kwa mara, na kwa miaka mingi. (Mke wa Konrad, Ger­trud, alikuwa pia gerezani.) Wote waliendelea kuwa waaminifu-washikamanifu, watumishi wa Yehova wenye bidii, na Konrad alikuwa katika mstari wa mbele wa kuanzisha upya kazi ya kuhubiri ya Mashahidi katika Ujerumani ya baada ya vita.

7. A. Pryce Hughes, Uingereza. Alihukumiwa kifungo cha miaka miwili katika Wormwood Scrubs, London; pia amepata kufungwa kwa sababu ya imani yake wakati wa Vita ya Ulimwengu 1. Alikuwa katika mstari wa mbele katika kazi ya kuhubiri Ufalme katika Uingereza hadi kufikia kifo chake katika 1978.

8. Adolphe na Emma Arnold pamoja na binti yao Simone, Ufaransa. Baada ya Adolphe kufungwa, Emma na Simone waliendelea kutoa ushahidi, na pia kugawia Mashahidi wengine fasihi. Alipokuwa gerezani, Emma, alifungwa peke yake kwa sababu ya kuendelea kutolea wafungwa wengine ushahidi. Simone alipelekwa kwenye shule ya kurekebishia tabia. Wote waliendelea kuwa Mashahidi wenye bidii.

9. Ernst na Hildegard Seliger, Ujerumani. Wote wawili wamekuwa katika magereza na kambi za mateso kwa miaka zaidi ya 40 kwa ajili ya imani yao. Hata wakiwa gerezani waliendelea kushiriki na wengine kweli za Biblia. Walipoachiliwa huru walitumia wakati wao wote wakihubiri habari njema. Ndugu Seliger alikufa akiwa mtumishi wa Mungu mwaminifu-­mshikamanifu katika 1985; Dada ­Seliger, alikufa katika 1992.

10. Carl Johnson, Marekani. Miaka mwili baada ya kubatizwa, alifungwa pamoja na mamia ya Mashahidi wengine katika Ashland, Ken­tucky. Ametumikia akiwa painia na akiwa mwangalizi wa mzunguko; katika 1992, alikuwa angali akiongoza katika huduma ya shambani akiwa mzee.

11. August Peters, Ujerumani. Akitenganishwa na mke wake na watoto wanne, alifungwa katika 1936-1937, pia katika 1937-1945. Baada ya kuachiliwa, badala ya kupunguza wakati wa mahubiri, aliuongeza, katika utumishi wa wakati wote. Katika 1992, akiwa na umri wa miaka 99, yeye alikuwa angali akitumikia akiwa mshiriki wa familia ya Betheli na alikuwa ameona idadi ya Mashahidi wa Yehova katika Ujerumani ikikua hadi kufikia 163, 095.

12. Gertrud Ott, Ujerumani. Alifungwa katika Lodz, Poland, kisha katika kambi ya mateso ya Auschwitz, kisha katika Gross-Rosen na Bergen-­Belsen katika Ujerumani. Baada ya vita alitumikia kwa bidii akiwa mishonari katika Indonesia, Iran, and Luxembourg.

13. Katsuo Miura, Japani. Miaka saba baada ya kukamatwa na kufungwa kwake katika Hiroshima, sehemu kubwa ya gereza alimokuwa amefungiwa iliharibiwa na bomu la atomi lililofanya jiji kuwa ukiwa. Hata hivyo, madaktari hawakupata ithibati yoyote kwamba aliathiriwa na minururisho. Alitumia miaka ya mwisho ya maisha yake akiwa painia.

14. Martin na Gertrud Poetzinger, Ujerumani. Miezi michache baada ya kufunga ndoa, walikamatwa na kutenganishwa kwa miaka tisa. Martin alipelekwa Dachau and Mauthausen; Gertrud, alipelekwa Ravensbrück. Wajapotendwa kikatili, imani yao haikuyumbayumba. Baada ya kuachiliwa walitoa jitihada zao zote kwa utumishi wa Yehova. Kwa miaka 29 alitumikia akiwa mwangalizi asafiriye kotekote katika Ujerumani; kisha, akawa mshiriki wa Baraza Linaloongoza hadi kifo chake katika 1988. Katika 1992, Ger­trud aliendelea kuwa mweneza-evanjeli mwenye bidii.

15. Jizo na Matsue Ishii, Japani. Baada ya kugawanya fasihi za Biblia kotekote katika Japani kwa mwongo mmoja, wakafungwa. Ingawa kazi ya Mashahidi wa Yehova katika Japani ilikomeshwa wakati wa vita, Ndugu na Dada Ishii walitoa ushahidi tena kwa bidii baada ya vita. Kufikia 1992, ­Matsue Ishii alikuwa ameona idadi ya Mashahidi watendaji katika Japani imeongezeka kuwa zaidi ya 171,000.

16. Victor Bruch, Luxembourg. Alifungwa katika Buchenwald, Lublin, Auschwitz, na Ravensbrück. Akiwa na umri wa miaka 90, angali anatenda akiwa mzee wa Mashahidi wa Yehova.

17. Karl Schurstein, Ujerumani. Mwangalizi asafiriye kabla ya Hitler kupata mamlaka. Alifungwa kwa miaka minane, kisha akauawa na SS katika Dachau katika 1944. Hata ndani ya kambi, aliendelea kujenga wengine kiroho.

18. Kim Bong-nyu, Korea. Alifungwa kwa miaka sita. Akiwa na umri wa miaka 72, angali anawaambia wengine kuhusu Ufalme wa Mungu.

19. Pamfil Albu, Rumania. Baada ya kutendwa kikatili, alipelekwa kwenye kambi ya kazi ngumu katika Yugoslavia kwa miaka miwili unusu. Baada ya vita alifungwa mara mbili tena, kwa miaka mingine 12. Hakuacha kusema juu ya kusudi la Mungu. Kabla ya kifo chake alisaidia maelfu katika Rumania kutumikia pamoja na tengenezo la duniani pote la Mashahidi wa Yehova.

20. Wilhelm Scheider, Poland. Alikuwa katika kambi za mateso za Nazi katika 1939-1945. Katika magereza ya Wakomunisti katika 1950-1956, pia 1960-1964. Hadi kifo chake katika 1971, alitoa nishati zake bila kuyumbayumba katika kupiga mbiu ya Ufalme wa Mungu.

21. Harald na Elsa Abt, Poland. Wakati na baada ya vita, Harald alitumia miaka 14 gerezani na katika kambi za mateso kwa sababu ya imani yake lakini aliendelea kuhubiri huko pia. Elsa alitenganishwa na binti yao mdogo na kisha akazuiwa katika kambi sita katika Poland, Ujerumani, na Austria. Kujapokuwa na marufuku ya miaka 40 juu ya Mashahidi wa Yehova katika Poland hata baada ya vita, wote waliendelea kuwa watumishi wa Yehova wenye bidii.

22. Ádám Szinger, Hungaria. Wakati wa kusikizwa kwa kesi mara sita, alihukumiwa kifungo cha miaka 23, ambacho alitumikia miaka 8 1/2 gerezani na kambi za kazi ngumu. Alipoachiliwa, alitumikia akiwa mwangalizi asafiriye kwa jumla ya miaka 30. Yeye angali mzee wa kutaniko aliye mwaminifu-mshikamanifu akiwa na umri wa miaka 69.

23. Joseph Dos Santos, Filipino. Alikuwa ametumia miaka 12 akiwa mpiga-mbiu ya ujumbe wa Ufalme kwa wakati wote kabla ya kufungwa katika 1942. Alifufua utendaji wa Mashahidi wa Yehova katika Filipino baada ya vita na akaendelea katika utumishi wa painia hadi kifo chake katika 1983.

24. Rudolph Sunal, Marekani. Alifungwa katika Mill Point, West Virginia. Baada ya kuachiliwa alitumia wakati wote kueneza ujuzi wa Ufalme wa Mungu—akiwa painia, mshiriki wa familia ya Betheli, na mwangalizi wa mzunguko. Alikuwa angali akipainia katika 1992, akiwa na umri wa miaka 78.

25. Martin Magyarosi, Rumania. Alipotoka gerezani, katika 1942-1944, aliendelea kutoa mwelekezo kwa kazi ya kuhubiri habari njema katika Tran­syl­vania. Alipoachiliwa alisafiri mahali pengi ili kutia moyo Mashahidi wenzi katika kuhubiri kwao na yeye mwenyewe alikuwa Shahidi mwenye ujasiri. Alifungwa tena katika 1950, alikufa katika kambi ya kazi ngumu katika 1953, akiwa mtumishi mwaminifu-mshikamanifu wa Yehova.

26. R. Arthur Winkler, Ujerumani na Uholanzi. Alipelekwa kwanza katika kambi ya mateso ya Esterwegen; aliendelea kuhubiri kambini. Baadaye, katika Uholanzi, alipigwa na Gestapo hadi akawa hatambuliki. Mwishowe akapelekwa Sachsenhausen. Alikuwa Shahidi mwaminifu-mshikamanifu mwenye bidii hadi kifo chake katika 1972.

27. Park Ock-hi, Korea. Alifungwa miaka mitatu katika Gereza la So­daemun, Seoul; aliteswa vibaya sana. Katika 1992, akiwa na umri wa miaka 91, yeye alikuwa angali akitoa ushahidi kwa bidii, akiwa painia wa pekee.

[Ramani/Picha katika ukurasa wa 446]

Alexander MacGillivray, akiwa mwangalizi wa tawi la Australia, alisaidia kupanga safari za kuhubiri katika nchi na visiwa vingi

[Ramani]

(Ona mpangilio kamili katika nakala iliyochapishwa)

AUSTRALIA

NEW ZEALAND

TAHITI

TONGA

FIJI

NEW GUINEA

JAVA

BORNEO

SUMATRA

BURMA

HONG KONG

MALEYA

SIAM

INDOCHINA

CHINA

BAHARI YA PASIFIKI

Majina ya Mahali Ni Yale Yaliyokuwa Yakitumika Wakati wa Miaka ya 1930

[Ramani/Picha katika ukurasa wa 460]

Kufikia mwishoni-mwishoni mwa 1945, wamishonari kutoka Shule ya Gileadi walikuwa tayari wameanza utumishi katika nchi 18 katika sehemu hii ya ulimwengu

Charles na Lorene Eisenhower

Kuba

John na Adda Parker

Guatemala

Emil Van Daalen

Puerto Riko

Olaf Olson

Kolombia

Don Burt

Kosta Rika

Gladys Wilson

El Salvador

Hazel Burford

Panama

Louise Stubbs

Chile

[Ramani]

(Ona mpangilio kamili katika nakala iliyochapishwa)

BARBADOS

BELIZE

BOLIVIA

BRAZILI

CHILE

KOLOMBIA

KOSTA RIKA

KUBA

JAMHURI YA DOMINIKA

EL SALVADOR

GUATEMALA

HAITI

JAMAIKA

MEXICO

NIKARAGUA

PANAMA

PUERTO RIKO

URUGUAI

[Picha katika ukurasa wa 444]

Baadhi ya makolpota waliangusha vibweta vingi vya fasihi; wenye nyumba walipokea mahubiri mengi ya Biblia katika kila kitabu

[Picha katika ukurasa wa 445]

Armando Menazzi (katikati mbele) pamoja na kikundi chenye furaha kilichosafiri pamoja naye katika safari ya kuhubiri wakiwa katika “gari lililokuwa makao ya mapainia”

[Picha katika ukurasa wa 445]

Arthur Willis, Ted Sewell, na Bill Newlands—watatu waliopeleka ujumbe wa Ufalme kwenye sehemu za mashambani za Australia

[Picha katika ukurasa wa 447]

Frank Dewar (anayeonyeshwa hapa akiwa na mke wake na mabinti wao wawili) alienda Thailand katika 1936 akiwa painia peke yake na alikuwa angali painia wa pekee katika 1992

[Picha katika ukurasa wa 447]

Chomchai Inthaphan alitumia uwezo wake akiwa mtafsiri ili kufikia watu wa Thai kwa habari njema zipatikanazo katika Biblia

[Picha katika ukurasa wa 448]

Katika Ujerumani, Mashahidi wa Yehova walieneza sana hadharani barua hii iliyoandikiwa maofisa kupitia magazeti ya habari katika 1937, hata ingawa ibada yao ilikuwa chini ya marufuku ya serikali

[Picha katika ukurasa wa 449]

Familia ya Franz na Hilda Kusserow—kila mmoja wao Shahidi wa Yehova mwaminifu ingawa wote katika familia (isipokuwa mwana mmoja aliyekuwa amekufa katika aksidenti) walitiwa ndani ya kambi za mateso, magereza, au shule za kurekebishia tabia kwa sababu ya imani yao

[Picha katika ukurasa wa 450]

Wengine katika Austria na Ujerumani waliohatirisha maisha zao kwa kurudufisha au kugawanya habari yenye thamani ya funzo la Biblia, kama ile iliyoonyeshwa katika mandhari ya nyuma

Therese Schreiber

Peter Gölles

Elfriede Löhr

Albert Wandres

August Kraft

Ilse Unterdörfer

[Picha katika ukurasa wa 454]

Mashahidi kwenye mkusanyiko katika Shanghai, China, katika 1936; tisa katika kikundi hiki walibatizwa katika pindi hiyo

[Picha katika ukurasa wa 456]

Ijapokuwa marufuku juu ya kazi yao, Mashahidi hawa walifanya mkusanyiko katika Hargrave Park, karibu na Sydney, Australia, katika 1941

[Picha katika ukurasa wa 458]

Mashahidi Wakuba kwenye mkusanyiko katika Cienfuegos katika 1939

[Picha katika ukurasa wa 459]

N. H. Knorr (kushoto) kwenye mkusanyiko wa São Paulo katika 1945, Erick Kattner akiwa mkalimani

Sura ya 22

Sehemu ya 4—Kuwa Mashahidi Hadi Sehemu ya Mbali Zaidi Sana ya Dunia

Wakati Vita ya Ulimwengu 2 ilipokuwa ingali inaendelea, Mashahidi wa Yehova walikuwa wakifanya mipango ya kuzidisha utendaji wa wakati wa baada ya vita. Ile ripoti kwenye kurasa 462 hadi 501 huonyesha mambo mengi madogomadogo yenye kusisimua kati ya yale yaliyotukia hasa tokea 1945 hadi 1975 walipokuwa wakiongezeka idadi, wakifikia nchi nyingi zaidi, na kushiriki katika kuhubiri na kufundisha Neno la Mungu kwa njia kamili zaidi ya ilivyopata kuwa katika wakati wowote uliotangulia.

VISIWA vingi vya Indies Magharibi vilikuwa vimefikiwa kwa njia fulani kwa ujumbe wa Ufalme kufikia 1945. Lakini ushahidi kamili zaidi ulihitaji kutolewa. Wamishonari waliozoezwa kwenye Shule ya Gileadi wangetimiza fungu la maana.

Wamishonari Wazidisha Ushahidi Katika Indies Magharibi

Kufikia 1960 wamishonari hao walikuwa wametumikia katika visiwa au vikundi vya visiwa 27 katika Karibea. Nusu ya sehemu hizo hazikuwa na kutaniko la Mashahidi wa Yehova wakati wamishonari walipowasili. Wamishonari walianza na wakaendelea kuongoza mafunzo ya Biblia nyumbani pamoja na watu wenye kupendezwa, na wakapanga mikutano ifanywe kwa ukawaida. Mahali ambako tayari kulikuwa makutaniko, walitoa mazoezi muhimu kwa wahubiri wenyeji. Kama tokeo, kulikuwa na maendeleo katika ubora wa mikutano na mafanikio katika huduma.

Wale Wanafunzi wa Biblia wa mapema walikuwa wametoa ushahidi katika Trinidad tangu kabla ya Vita ya Ulimwengu 1, lakini kufuatia kuwasili kwa wamishonari kutoka Gileadi katika 1946, kazi ya kuongoza mafunzo ya Biblia nyumbani na watu wenye kupendezwa ilipewa nguvu mpya. Katika Jamaika kazi ya kuhubiri habari njema ilikuwa imeanza muda wa karibu nusu karne, na kulikuwa Mashahidi wenyeji elfu moja kufikia wakati wamishonari wa kwanza walipowasili; lakini walifurahi kusaidiwa kufikia watu wenye elimu zaidi, hasa katika sehemu za viunga kuzunguka jiji kuu. Kwa upande mwingine, katika Aruba kazi nyingi ya kutoa ushahidi ilikuwa tayari imefanywa katika jamii ya wenye kusema Kiingereza, hivyo wamishonari walielekeza fikira zao kwa wenyeji. Kila mtu alihitaji kusikia habari njema.

Ili kuhakikisha kwamba watu katika visiwa vyote katika sehemu hiyo ya dunia walikuwa na fursa ya kusikia juu ya Ufalme wa Mungu, katika 1948 Watch Tower Society ilitayarisha ile mashua Sibia yenye urefu wa meta 18 kuwa makao ya wamishonari yenye kuelea. Kikundi cha wafanyakazi kilipewa mgawo kupeleka ujumbe wa Ufalme kwenye kila kisiwa cha Indies Magharibi ambacho hakikuwa na yeyote akifanya kazi ya kuhubiri habari njema. Gust Maki alikuwa ndiye kapteni, na waliokuwa pamoja naye ni Stanley Carter, Ronald Parkin, na Arthur Worsley. Walianza na Visiwa Out vya kikundi cha Bahamas, kisha wakafanya kazi kuelekea kusini-mashariki kupitia Visiwa vya Leeward na Visiwa vya Windward. Ziara zao zilikuwa na matokeo gani? Katika St. Maarten mfanyabiashara mmoja aliwaambia hivi: “Watu hawakuzoea kamwe kuongea juu ya Biblia, lakini tangu mwe hapa kila mtu anaongea juu ya Biblia.” Baadaye, mahali pa Sibia palichukuliwa na mashua kubwa zaidi, Light. Pia kulikuwa badiliko katika wafanyakazi. Katika muda wa mwongo mmoja kazi hiyo ya pekee iliyokuwa ikifanywa kwa kutumia mashua hizo ikawa imekamilishwa, nao wapiga-mbiu wa habari njema wakaao kwenye nchi kavu walikuwa wakifuatia kupendezwa.

Kutoa Ushahidi Kwanza Katika Majiji Makubwa Zaidi

Kama ilivyokuwa katika Indies Magharibi, ndivyo na Amerika ya Kati na ya Kusini, tayari kulikuwa watu katika sehemu nyingi waliokuwa na baadhi ya vitabu vya Watch Tower Society kabla ya kuwasili kwa wamishonari kutoka Shule ya Gileadi. Hata hivyo, ili kufikia kila mtu kwa habari njema na kusaidia wenye moyo mweupe wawe wanafunzi wa kweli, mpango mzuri zaidi wa kitengenezo ulihitajiwa.

Kufikia wakati vita ya ulimwengu ya pili ilipoisha katika 1945, kulikuwa na mamia ya Mashahidi wa Yehova katika Argentina na Brazili; kama elfu tatu katika Mexico; makutaniko machache madogo sana katika Guiana ya Uingereza (sasa Guyana), Chile, Guiana ya Uholanzi (sasa Suriname), Paraguai, na Uruguai; na kikundi kidogo cha wahubiri katika Kolombia, Guatemala, na Venezuela. Lakini kuhusu Bolivia, Ekuado, El Salvador, Honduras, na Nikaragua, utendaji wa Mashahidi wa Yehova haukuanzishwa kwa msingi wowote wa kudumu hadi wamishonari waliozoezwa Shule ya Gileadi walipowasili.

Mwanzoni wamishonari walielekeza fikira za pekee kwenye ile miji mikubwa. Inastahili kuangaliwa kwamba katika karne ya kwanza, mtume Paulo alifanya kazi yake nyingi ya kuhubiri katika miji iliyokuwa kwenye njia kuu za usafiri katika Asia Ndogo na katika Ugiriki. Katika Korintho, mmojawapo miji mashuhuri zaidi ya Ugiriki ya kale, Paulo alitumia miezi 18 akifundisha Neno la Mungu. (Mdo. 18:1-11) Katika Efeso, njia panda ya usafiri na biashara katika ulimwengu wa kale, alipiga mbiu ya Ufalme wa Mungu kwa zaidi ya miaka miwili.—Mdo. 19:8-10; 20:31.

Kwa njia inayofanana na hiyo, wakati Edward Michalec na Harold Morris, wamishonari wahitimu wa Shule ya Gileadi, walipowasili katika Bolivia katika 1945, hawakutafuta mahali penye hali ya hewa yenye kufaa zaidi. Badala ya hivyo, walielekeza fikira zao kwanza katika La Paz, jiji kuu, ambalo liko katika milima ya Andes kwenye mwinuko wa karibu meta 3,700. Inataka jitihada kwa wageni kupanda zile barabara zenye kuinuka kwenye mwinuko huo; mara nyingi mioyo yao ilipigapiga kwa nguvu sana. Lakini wamishonari hao walipata watu wengi wenye kupendezwa na ujumbe wa Biblia. Humo katika jiji kuu, lilikuwa jambo la kawaida kwao kuambiwa: “Mimi ni wa Roma Katoliki ya kimitume, lakini mimi sipendi mapadri.” Katika muda wa miezi miwili tu, wamishonari hao wawili walikuwa wakiongoza mafunzo ya Biblia nyumbani 41.

Wakati wa mwongo uliofuata, kadiri wamishonari zaidi walivyowasili na idadi ya Mashahidi wenyeji ikakua, fikira zilielekezwa kwenye miji mingine ya Bolivia: Cochabamba, Oruro, Santa Cruz, Sucre, Potosí, na Tarija. Baada ya hapo, fikira zaidi zingeelekezwa kwenye miji na majiji madogo zaidi na maeneo ya mashambani pia.

Vivyo hivyo, katika Kolombia wamishonari walianza kupanga kitengenezo kazi ya kuhubiri katika jiji kuu, Bogotá, katika 1945, na katika jiji la pwani la Barranquilla mwaka uliofuata. Baada ya hapo, hatua kwa hatua fikira zilielekezwa Cartagena, Santa Marta, Cali, na Medellín. Watu wengi zaidi wangeweza kufikiwa kwa kipindi kifupi kwa kufanya kazi katika miji mikubwa kwanza. Kwa msaada wa wale waliojifunza kweli humo, ujumbe ungeweza kupelekwa upesi kwenye maeneo yanayozunguka.

Ikiwa ni kupendezwa kidogo sana kulikoonyeshwa katika jiji, wamishonari walihamishiwa mahali pengine. Hivyo, katika Ekuado, wakati miaka mitatu ya kazi katika miaka ya katikati ya 1950 haikuwa imetokeza hata mtu mmoja aliyekuwa na ujasiri wa kuchukua msimamo kwa ajili ya kweli katika Cuenca yenye watu wenye kushikilia dini kishupavu, Carl Dochow alihamishwa akaenda Machala, jiji lenye watu wenye uvumilivu, na wenye akili zilizofunguka. Hata hivyo, kama mwongo mmoja baadaye, watu katika Cuenca walipewa fursa nyingine. Roho tofauti ilipatikana, vizuizi vilishindwa, na kufikia 1992 katika Cuenca, watu zaidi ya 1,200 walikuwa wamekuwa Mashahidi wa Yehova na walikuwa wamepangwa kitengenezo katika makutaniko 25!

Kutafuta Sana kwa Saburi Wenye Mfano wa Kondoo

Saburi nyingi imetakwa ili kutafuta sana watu wenye mfano wa kondoo kikweli. Ili kuwapata katika Suriname, Mashahidi wa Yehova wamehubiria Wahindi wa Amerika, Wachina, Waindonesia, Wayahudi, Walebanoni, wazao wa wahamiaji Waholanzi, na makabila ya mwituni ambayo washiriki wayo ni Wanegro wa Vichakani, ambao babu zao walikuwa watumwa watoro. Miongoni mwao wamepatikana mamia waliokuwa na njaa ya kweli kikweli. Baadhi yao wamelazimika kuvunja kabisa kujitia sana katika mazoea ya kuabudu viumbe na uasiliani-roho. Mmoja wao alikuwa Paitu, mchawi, aliyeamini ujumbe wa Biblia na kisha akatumbukiza sanamu, hirizi, na dawa zake za uchawi mtoni. (Linganisha Kumbukumbu la Torati 7:25; 18:9-14; Matendo 19:19, 20.) Katika 1975 alijiweka wakfu kwa Yehova, yule Mungu wa kweli.

Idadi kubwa ya wakazi wa Peru huishi katika vijiji vidogo vilivyotawanyika juu ya milima ya Andes na katika misitu izungukayo vyanzo vya mto Amazon. Wangeweza kufikiwaje? Katika 1971 familia moja ya Mashahidi kutoka Marekani ilisafiri kwenda Peru ili kutembelea mwana wao mishonari, Joe Leydig. Walipopata kujua juu ya ile hesabu kubwa ya vijiji vinavyojificha hapa na pale katika mabonde ya milimani, kuhangaikia watu hao kuliwasukuma watake kufanya jambo fulani ili kusaidia. Walisaidia kuandaa gari moja kwanza ambalo lingetumika kama nyumba, kisha mengine mawili, pamoja na pikipiki ziwezazo kupitia vijia vyembamba ili zitumiwe kufunga safari ndefu za kuhubiri katika maeneo hayo ya mbali.

Ijapokuwa jitihada iliyofanywa, katika sehemu nyingi ilionekana kwamba wachache sana ndio tu walioonyesha kupendezwa katika ujumbe wa Biblia. Unaweza kuwazia jinsi kikundi cha wamishonari sita wachanga katika Barquisimeto, Venezuela, kilivyohisi katika miaka ya mapema ya 1950, wakati baada ya mwaka mmoja mzima wa bidii-nyendelevu ya kuhubiri, waliona maendeleo kidogo sana. Ijapokuwa watu walikuwa wenye urafiki, wengi wao walikuwa wanajihusisha sana na ushirikina nao walikuona kuwa dhambi kusoma hata andiko moja kutoka katika Biblia. Wowote walioonyesha kupendezwa walivunjwa moyo upesi na washiriki wa familia au majirani. (Mt. 13:19-21) Lakini, wakiwa na uhakika kwamba lazima kuwe na baadhi ya wenye mfano wa kondoo katika Barquisimeto na kwamba Yehova angewakusanya katika wakati wake mwenyewe, wamishonari waliendelea kufanya ziara nyumba hadi nyumba. Hivyo, Penny Gavette alichangamka moyo kama nini siku moja wakati mwanamke mmoja mwenye mvi alipomsikiliza na kisha akasema:

“Senorita, tangu nilipokuwa msichana mdogo, nimengojea mtu aje mlangoni pangu na kunieleza mambo ambayo umeniambia sasa hivi. Waona, nilipokuwa msichana, nilikuwa nikifanya usafi katika makao ya padri, naye alikuwa na Biblia katika maktaba yake. Nilijua kwamba tulikatazwa kuisoma, lakini nilitaka sana kujua sababu, hivi kwamba siku moja wakati hakuna mtu aliyekuwa akitazama, nilienda nayo nyumbani nami nikaisoma kwa siri. Niliyosoma yalinifanya nitambue kwamba Kanisa Katoliki halikuwa limetufundisha kweli na hivyo haikuwa ile dini ya kweli. Niliogopa kusema lolote kwa yeyote, lakini nilikuwa na uhakika kwamba siku moja wale wanaofundisha dini ya kweli wangekuja katika mji wetu. Wakati dini ya Protestanti ilipokuja, nilifikiri kwanza kwamba lazima iwe ndiyo ya kweli, lakini upesi niligundua kwamba walifundisha mengi kati ya mafundisho ya uwongo yaliyofundishwa na Kanisa Katoliki. Sasa, yale ambayo umeniambia sasa hivi ni yale niliyosoma katika Biblia ile miaka mingi iliyopita.” Kwa hamu nyingi alikubali funzo la Biblia na akawa mmoja wa Mashahidi wa Yehova. Ujapokuwa upinzani wa familia, alimtumikia Yehova kwa uaminifu mpaka kifo chake.

Jitihada kubwa ilitakwa ili kukusanya watu kama hao wenye mfano wa kondoo kuwa makutaniko na kuwazoeza kushiriki katika utumishi wa Yehova. Kwa kielelezo, katika Argentina, Rosendo Ojeda alisafiri kwa ukawaida kilometa kama 60 kutoka General San Martín, Chaco, ili kuongoza mkutano katika makao ya Alejandro Sozoñiuk, mtu mmoja mwenye kupendezwa. Safari hiyo mara nyingi ilichukua saa kumi, sehemu yayo kwa baiskeli, na nyingine kwa miguu, nyakati nyingine alipitia katikati ya maji yaliyofika makwapani. Mara moja kwa mwezi kwa miaka mitano alifunga safari hiyo, akikaa juma moja kila wakati ili kutoa ushahidi katika eneo hilo. Je, kulistahili? Yeye hana shaka juu ya jambo hilo kwa sababu matokeo yalikuwa kutaniko la wasifaji wa Yehova wenye furaha.

Kuendeleza Elimu kwa Ajili ya Uhai

Katika Mexico, Mashahidi wa Yehova waliendesha kazi yao kupatana na sheria zilizoongoza mashirika ya kitamaduni humo. Lengo la Mashahidi lilikuwa kutimiza mengi zaidi ya kufanya mikutano tu ambamo hotuba zilitolewa. Walitaka watu wawe kama wale Waberoya katika siku za mtume Paulo walioweza ‘kuyachunguza Maandiko kwa uangalifu kuona kama mambo waliyofundishwa ndivyo yalivyokuwa.’ (Mdo. 17:11, NW) Katika Mexico, kama ilivyo katika nchi nyinginezo nyingi, mara nyingi jambo hilo limehusu kutoa msaada wa pekee kwa watu ambao hawakuwa na elimu lakini ambao walitaka waweze kujisomea wenyewe Neno la Mungu lililopuliziwa roho.

Madarasa ya kufundisha kusoma na kuandika yaliyoongozwa na Mashahidi wa Yehova katika Mexico yamesaidia makumi ya maelfu ya watu humo kujifunza kusoma na kuandika. Kazi hiyo inathaminiwa na Idara ya Elimu ya Umma ya Mexico, na katika 1974 mkurugenzi katika Ofisi Kuu ya Elimu ya Watu Wazima aliandikia La Torre del Vigía de México barua, shirika la kijamii litumiwalo na Mashahidi wa Yehova, akisema hivi: “Nachukua fursa hii ili niwapongeze kwa uchangamfu . . . kwa ushirikiano wenye kusifika ambao shirika lenu limekuwa likiendeleza mwaka baada ya mwaka kunufaisha watu wetu.”

Huku ikitayarisha watu kwa ajili ya uhai wa milele wakiwa raia za Ufalme wa Mungu, elimu inayotolewa na Mashahidi huinua pia maisha ya sasa ya familia. Baada ya hakimu katika El Salto, Mkoa wa Durango, kuwa ameongoza sherehe za ndoa katika pindi mbalimbali kwa ajili ya Mashahidi wa Yehova, alitaarifu hivi katika 1952: “Sisi tunadai kuwa wazalendo na raia wema sana lakini tunaaibishwa na Mashahidi wa Yehova. Wao ni vielelezo bora kwetu kwa sababu hawaruhusu hata mtu mmoja katika tengenezo lao anayeishi kinyumba na hajahalalisha uhusiano wake [wa ndoa]. Na, nyinyi Wakatoliki, karibu nyote mnaishi maisha ya ukosefu wa adili na hamjahalalisha ndoa zenu.”

Programu hiyo ya elimu pia husaidia watu kujifunza kuishi pamoja kwa amani, kupendana mmoja na mwenzake badala ya kuchukiana na kuuana. Wakati Shahidi alipoanza kuhubiri katika Venado, Mkoa wa Guanajuato, alipata kwamba watu wote walikuwa na bunduki na bastola. Uadui wenye kuendelea ulitokeza kuuawa kwa familia nzimanzima. Lakini maagizo ya Biblia yalileta mabadiliko makubwa. Bunduki ziliuzwa ili kununua Biblia. Upesi zaidi ya watu 150 katika eneo hilo wakawa Mashahidi wa Yehova. Kitamathali, ‘walifua panga zao kuwa majembe ya kupogolea’ na kuanza kufuata njia za amani.—Mika 4:3.

Wamexico wengi wenye kumhofu Mungu wamezingatia moyoni yale ambayo Mashahidi wa Yehova wamewafundisha kutoka Neno la Mungu. Kama tokeo, yale maelfu machache ya wahubiri katika Mexico kufuatia Vita ya Ulimwengu 2 upesi yakawa 10,000 kisha 20,000, 40,000, 80,000, na zaidi kadiri Mashahidi walivyoonyesha wengine jinsi ya kutumia shauri la Neno la Mungu na jinsi ya kulifundisha wengine.

Kukusanyika Pamoja Chini ya Magumu

Hata hivyo, kadiri idadi ya Mashahidi wa Yehova ilivyoongezeka, walipata kwamba katika nchi moja baada ya nyingine, walilazimika kushinda vizuizi vigumu ndipo wakusanyike pamoja kwa ajili ya maagizo ya Kikristo. Katika Argentina walipigwa marufuku na serikali katika 1950. Hata hivyo, kwa kumtii Mungu, hawakuacha kuhubiri, wala kukusanyika pamoja. Mipango ilikuwa migumu kidogo, lakini makusanyiko yalifanywa.

Kwa kielelezo, mwishoni-mwishoni mwa 1953, Ndugu Knorr na Ndugu Henschel walizuru Argentina ili kutumikia kusanyiko la kitaifa. Ndugu Knorr aliingia nchini tokea magharibi, na Ndugu Henschel alianzia ziara zake kusini. Walihutubia vikundi vilivyokutana katika mashamba, katika shamba la matunda, katika mandari kando ya kijito cha mlimani, na katika nyumba za watu binafsi. Mara nyingi walilazimika kusafiri mbali sana kutoka kikundi kimoja hadi kile kingine. Wakiwasili katika Buenos Aires, kila mmoja alitumikia katika programu katika mahali tisa tofauti katika siku moja, na katika nyumba 11 siku iliyofuata. Kwa ujumla, walihutubia vikundi 56, kukiwa na hudhurio lililojumlika kuwa 2,505. Ilikuwa ratiba iliyotaka jitihada, lakini walikuwa na furaha kutumikia ndugu zao kwa njia hiyo.

Walipokuwa wakitayarisha kusanyiko katika Kolombia katika 1955, Mashahidi walikodisha jumba katika Barranquilla. Lakini, kwa kukazwa na askofu, meya na gavana waliingilia, nao mkataba huo ukafutwa. Wakijulishwa kwa muda wa siku moja tu, akina ndugu walipeleka kusanyiko mahali pengine, wakapanga kulifanyia kwenye uwanja wa ofisi ya tawi ya Sosaiti. Hata hivyo, kipindi cha kwanza cha jioni kilipokuwa kinaanza, polisi wenye silaha waliwasili wakiwa na amri ya kutawanya kusanyiko. Ndugu waliendelea kujitahidi. Rufani ilikatwa kwa meya kesho yake naye karani wake akaomba msamaha, na watu karibu 1,000 wakasongamana katika uwanja wa Sosaiti kwa ajili ya programu ya siku ya mwisho ya “Ufalme Unaoshinda” Kusanyiko. Zijapokuwa hali zilizokuwa wakati huo, ndugu waliimarishwa kwa shauri la kiroho lililohitajiwa.

Kutumikia Sehemu Zenye Uhitaji Mkubwa Zaidi

Shamba lilikuwa kubwa, na uhitaji wa wafanyakazi ulikuwa mkubwa katika Amerika ya Latin, kama ilivyokuwa katika sehemu nyingine nyingi. Katika 1957, kwenye mikusanyiko ulimwenguni pote, watu mmoja-mmoja na familia waliokuwa Mashahidi wa Yehova wakomavu walitiwa moyo wafikirie kuhamia kihalisi maeneo yenye uhitaji mkubwa zaidi wakakae humo na kuendesha huduma yao humo. Kitia moyo kama hicho kilitolewa kwa njia mbalimbali baadaye. Mwaliko huo ulikuwa kama ule uliotolewa na Mungu kwa mtume Paulo, aliyeona katika njozi mtu aliyemsihi: “Vuka, uingie Makedonia utusaidie.” (Mdo. 16:9, 10, NW) Itikio lilikuwaje kwa mwaliko huo wa kisasa? Watumishi wa Yehova walijitolea kwa hiari.—Zab. 110:3.

Kwa familia yenye watoto wadogo, inataka imani kubwa kuondoka, kuacha watu wa ukoo na makao na kazi ya kimwili, na kusafiri kwenye mazingira mapya kabisa. Kuhama huenda kukataka kukubali kiwango tofauti sana cha maisha na, katika visa fulani, kujifunza lugha mpya. Hata hivyo, maelfu ya Mashahidi mmoja-mmoja na familia wamehama ili kusaidia wengine wajifunze juu ya maandalizi ya Yehova kwa ajili ya uhai wa milele.

Wakiitikia haraka, idadi fulani ya Mashahidi wa Yehova ilihama katika miaka ya mwisho-mwisho ya 1950; wengine katika miaka ya 1960; wengine zaidi katika miaka ya 1970. Na kuhama huko kwa Mashahidi kwenda kwenye maeneo yenye uhitaji mkubwa zaidi huendelea hadi leo hii.

Wametoka wapi? Idadi kubwa kutoka Australia, Kanada, New Zealand, na Marekani. Wengi kutoka Ufaransa, Uingereza, na Ujerumani. Pia kutoka Austria, Denmark, Finland, Italia, Jamhuri ya Korea, Japani, Norway, Sweden, Ubelgiji, Hispania, na Uswisi, miongoni mwa nyinginezo. Kwa kuwa idadi za Mashahidi wa Yehova zimeongezeka katika Argentina, Brazili, Mexico, na nchi nyinginezo za Amerika ya Latin, hizo pia zimetoa wafanyakazi walio tayari kutumikia katika nchi nyinginezo zenye uhitaji mkubwa. Vivyo hivyo, barani Afrika wafanyakazi wenye bidii wamehama kutoka nchi moja kwenda nyingine ili kusaidia kutoa ushahidi.

Wamehamia sehemu zipi? Nchi kama vile Afghanistan, Malasia, na Senegal, na visiwa kama vile Réunion na St. Lucia. Kama 1,000 walihamia Ireland, ambako walitumikia kwa vipindi vya wakati vya urefu tofauti-tofauti. Idadi kubwa ilienda Iceland, vijapokuwa vipindi vyayo virefu vya majira ya baridi yenye utusitusi, na baadhi yao walikaa humo, wakawa nguzo katika makutaniko na kutoa msaada wenye upendo kwa wapya zaidi. Hasa kazi nyingi nzuri imefanywa katika Amerika ya Kati na ya Kusini. Mashahidi zaidi ya 1,000 walihamia Kolombia, zaidi ya 870 walihamia Ekuado, zaidi ya 110 walihamia El Salvador.

Harold na Anne Zimmerman walikuwa miongoni mwa wale waliohama. Walikuwa tayari wametumikia wakiwa walimu wamishonari katika Ethiopia. Hata hivyo, katika 1959, wakati walipokuwa wakikamilisha mipango ya kuhama kutoka Marekani kwenda Kolombia kushiriki katika kueneza ujumbe wa Ufalme huko, walikuwa wakilea watoto wanne, waliokuwa na umri wa kuanzia miezi mitano hadi miaka mitano. Harold alitangulia ili kutafuta kazi. Wakati alipowasili nchini, matangazo ya habari nchini yalimtia wasiwasi. Vita isiyo rasmi ya wenyewe kwa wenyewe ilikuwa ikiendelea, na kulikuwa mauaji mengi katika sehemu za mashambani za nchi. ‘Je, kweli mimi nataka kuleta familia yangu iishi katika hali kama hizi?’ akajiuliza. Alijaribu kukumbuka kielelezo cha kumwongoza au kanuni ya Biblia. Jambo lililokuja akilini mwake ni lile simulizi la Biblia la wapelelezi wenye woga waliorudisha kwenye kambi ya Waisraeli ripoti mbaya kuhusu Bara la Ahadi. (Hes. 13:25–14:4, 11) Jambo hilo lilimwezesha kufikia uamuzi; yeye hakutaka kuwa kama wao! Mara moja akapanga familia yake ije. Ilikuwa ni mpaka pesa zao zilipopungua kufikia dola tatu tu ndipo alipopata kazi ya kimwili aliyohitaji, lakini walikuwa na vitu vya lazima kabisa. Kiasi cha kazi aliyolazimika kufanya ili kuruzuku familia yake kilibadilika kadiri miaka ilivyopita, lakini sikuzote yeye amejitahidi kutanguliza masilahi ya Ufalme. Walipokwenda Kolombia kwanza, kulikuwa Mashahidi kama 1,400 nchini. Lo! ni ukuzi wa kustaajabisha kama nini ambao wameona tangu hapo!

Kutumikia sehemu ambako uhitaji wa Mashahidi ni mkubwa zaidi hakuhitaji sikuzote kwamba mtu ahamie nchi nyingine. Maelfu ya Mashahidi mmoja-mmoja na familia wamehamia maeneo mengine ndani ya nchi yao wenyewe. Familia moja katika Mkoa wa Bahia, Brazili, walihamia mji wa Prado, ambao haukuwa na Mashahidi. Ujapokuwa upinzani kutoka kwa makasisi, waliishi na kufanya kazi katika mji huo na eneo lililozunguka kwa miaka mitatu. Jengo la kanisa lililoachwa lilinunuliwa na kugeuzwa kuwa Jumba la Ufalme. Katika muda mfupi, kulikuwa zaidi ya Mashahidi mia moja wenye bidii katika eneo hilo. Na huo ulikuwa ndio mwanzo tu.

Katika idadi zinazozidi kuongezeka daima, wapendao uadilifu katika Amerika ya Latin wanaitikia mwaliko uliorekodiwa katika Zaburi 148: ‘Msifuni Yah, enyi watu! Msifuni Yehova kutoka dunia, enyi nyote vikundi vya mataifa.’ (Mist. 1, 7-11, NW) Kwelikweli, kufikia 1975 kulikuwa wasifaji wa Yehova katika kila nchi katika Amerika ya Latin. Ripoti ya mwaka huo ilionyesha kwamba 80,481, waliokuwa wamepangwa kitengenezo katika makutaniko 2,998, walikuwa wakitumikia katika Mexico. Wengine 24,703, katika makutaniko 462, walikuwa wakiongea juu ya umaliki wa Yehova katika Amerika ya Kati. Na katika Amerika Kusini, kulikuwa 206,457 wasifaji wa hadharani wa Yehova katika makutaniko 3,620.

Kujitahidi Kufikia Visiwa vya Pasifiki

Wakati upanuzi wa kasi ulipokuwa ukitukia katika Amerika Kusini, Mashahidi wa Yehova walikuwa wakielekeza fikira pia kwenye visiwa vya Pasifiki. Kuna mamia ya visiwa hivyo ambavyo vimetawanyika katikati ya Australia na yale mabara ya Amerika, vingi vyavyo vikiwa vidogo sana. Baadhi yavyo vinakaliwa na familia chache tu; vingine, na makumi ya maelfu ya watu. Mapema katika miaka ya 1950, maoni mabaya yasiyo na sababu ya maofisa yalifanya isiwezekane kwa Watch Tower Society kupeleka wamishonari katika visiwa vingi kati yavyo. Lakini watu huko pia walihitaji kusikia juu ya Yehova na Ufalme wake. Hiyo inapatana na unabii uliorekodiwa kwenye Isaya 42:10-12, usemao: “Mwimbieni BWANA wimbo mpya, na sifa zake tokea mwisho wa dunia . . . Na visiwa, nao wakaao humo.” Hivyo, katika 1951, kwenye mkusanyiko katika Sydney, Australia, mapainia na waangalizi wa mzunguko waliopendezwa na kuwa na ushiriki katika kueneza ujumbe wa Ufalme kwenye visiwa hivyo walialikwa wakutane na Ndugu Knorr. Katika wakati huo kama 30 walijitolea wakaanzishe kazi ya kuhubiri katika visiwa hivyo vya tropiki.

Miongoni mwao walikuwa Tom na Rowena Kitto, waliojipata upesi katika Papua, ambako wakati huo hakukuwako Mashahidi. Walianza kazi yao miongoni mwa watu wa Ulaya katika Port Moresby. Katika muda mfupi, walikuwa wakitumia jioni katika Hanuabada, kile “Kijiji Kikubwa,” pamoja na kikundi cha Wapapua 30 hadi 40 waliokuwa na njaa ya kiroho. Kutoka kwao, ujumbe ukaenea kwenye vile vijiji vingine. Katika muda mfupi, watu wa Kerema wakapeleka ujumbe wakiomba kwamba funzo la Biblia liongozwe pamoja nao. Halafu mkuu wa kijiji kutoka Haima akaja, akisihi: “Tafadhali njooni mfundishe watu wangu juu ya kweli!” Na hivyo kweli ikaenea.

Wenzi wengine wa ndoa, John na Ellen Hubler, walienda New Caledonia kuanzisha kazi huko. Walipowasili katika 1954, walikuwa na visa za watalii za mwezi mmoja tu. Lakini John alipata kazi ya kimwili, nalo hilo likawasaidia kupata kuongezewa muda. Baada ya wakati, Mashahidi wengine—jumla ya 31—wakahamia humo kwa njia iyo hiyo. Mwanzoni, walikuwa wakifanya huduma yao katika maeneo ya viungani ili wasivute fikira sana. Baadaye, walianza kuhubiri katika jiji kuu, Nouméa. Kutaniko likaundwa. Kisha, katika 1959, mshiriki wa Aksio ya Katoliki akapata cheo kikubwa serikalini. Visa za Mashahidi hazikufanywa upya tena. Akina Hubler wakalazimika kuondoka. Vichapo vya Watch Tower vikapigwa marufuku. Hata hivyo, habari njema za Ufalme zilikuwa zimetia mizizi, na idadi ya Mashahidi iliendelea kukua.

Katika Tahiti watu wengi walikuwa wameonyesha kupendezwa na kazi ya Mashahidi wa Yehova wakati ndugu walipozuru kifupi huko. Lakini katika 1957, hakukuwa na Mashahidi wenyeji, kazi yao ilipigwa marufuku, na wamishonari wa Watch Tower hawakuruhusiwa kuingia humo. Hata hivyo, Agnes Schenck, raia wa Tahiti aliyekuwa wakati huo akiishi katika Marekani, alikuwa amekuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova. Alipopata kujua juu ya uhitaji wa wapiga-mbiu wa Ufalme katika Tahiti, yeye, mume wake, na mwana wao walisafiri kwa meli kutoka California katika Mei 1958. Muda mfupi baada ya hapo, familia nyingine mbili zikajiunga nao, ingawa wangeweza kupata visa za watalii kwa miezi mitatu tu. Kufikia mwaka uliofuata, kutaniko lilikuwa limeundwa katika Papeete. Na katika 1960 serikali ilitambua rasmi shirika la Mashahidi wa Yehova lililokuwa limefanyizwa nchini.

Ili kueneza ujumbe wa Ufalme, dada wawili wamishonari wakiwa njiani kurudi kwenye mgawo wao walitua ili kutembelea mtu wa ukoo kwenye kisiwa cha Niue. Ule mwezi waliotumia humo ulikuwa wenye mazao sana; kupendezwa kwingi kulipatikana. Lakini wakati mashua iliyofuata yenye kusafiri kati ya visiwa ilipowasili, ilikuwa lazima waondoke. Hata hivyo, upesi Seremaia Raibe, Mfiji, alipata mkataba wa kazi katika Idara ya Kazi ya Umma katika Niue kisha akatumia wasaa wake wote kuhubiri. Hata hivyo, kama tokeo la mkazo wa makasisi, ruhusa ya kukaa kwa Ndugu Raibe ilifutwa baada ya miezi michache, na katika Septemba 1961 Bunge liliamua kutoruhusu Mashahidi wa Yehova wowote wengine nchini. Hata hivyo, kazi ya kuhubiri iliendelea humo. Jinsi gani? Wale Mashahidi wenyeji wajapokuwa wapya, walistahimili katika kumtumikia Yehova. Zaidi ya hilo, serikali ya mitaa ilikuwa tayari imemwajiri kazi William Lovini, Mniue aliyekuwa akiishi New Zealand. Kwa nini alikuwa na hamu ya kurudi Niue? Kwa sababu alikuwa amekuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova naye alitaka kutumikia sehemu ambako uhitaji ni mkubwa zaidi. Kufikia 1964 idadi ya Mashahidi ilipanda kufikia 34.

Katika 1973, David Wolfgramm, raia wa Tonga, pamoja na mke wake na watoto wanane, alikuwa akiishi katika makao ya starehe katika New Zealand. Lakini waliacha yote hayo nyuma wakahamia Tonga ili kusogeza mbele masilahi ya Ufalme. Kutoka huko walishiriki katika kusukuma kazi mbele zaidi katika visiwa vya Tonga, karibu 30 kati yavyo vikiwa vinakaliwa.

Wakati, jitihada, na gharama kubwa zimetakwa ili kufikia visiwa hivyo. Lakini Mashahidi wa Yehova huona maisha za wanadamu wenzao kuwa zenye thamani nao hawaachi chochote katika jitihada zao za kuwasaidia ili wanufaike na uandalizi wa Yehova wenye upendo kwa ajili ya uhai wa milele katika ulimwengu wake mpya.

Familia iliyouza shamba lao katika Australia na kuhamia kimojawapo visiwa vya Pasifiki ilitoa muhtasari wa hisia zao kwa njia hii: “Kusikia wanavisiwa hawa wakisema kwamba wamepata kumjua Yehova, kuwasikia wakiita watoto wetu watoto wao, wakifanya hivyo kwa sababu wanawapenda sana kwa sababu ya kweli, kutazama masilahi ya Ufalme na hudhurio kwenye mikutano ikikua, kusikia watu hawa wazuri wakisema: ‘Watoto wangu watafunga ndoa katika Bwana tu,’ na wakisema hivyo baada ya kuwa wameshirikiana kwa karne nyingi na mapokeo na aina ya ndoa za Mashariki, kuwatazama wakinyoosha na kutakasa maisha ya ndoa yenye kutatiza, . . . kuwaona wakijifunza huku wakichunga ng’ombe zao kandokando ya njia, baada ya kufanya kazi ngumu katika mashamba ya mpunga, kujua kwamba wanazungumza juu ya makosa ya ibada ya sanamu, uzuri wa jina la Yehova kwenye duka la mahali na kwingineko, kuwa na mama Mhindi mwenye umri mkubwa akikuita ndugu na dada na kukuomba aandamane nawe akawaambie jamaa juu ya Mungu wa kweli . . . Yote hayo hujumlika kuwa thawabu isiyokadirika thamani kwa kuchukua hatua tuliyochukua katika kujibu mwito kutoka Pasifiki Kusini.”

Hata hivyo, wengi zaidi ya wanavisiwa hawa wa Pasifiki walikuwa wakipata ufikirio. Kuanzia 1964, mapainia wenye ujuzi kutoka Filipino walipewa migawo wakawaongezee nguvu wamishonari wenye bidii ambao tayari walikuwa wakifanya kazi katika Hong Kong, Indonesia, Jamhuri ya Korea, Laos, Malasia, Taiwan, Thailand, na Vietnam.

Ujapokuwa Mkazo wa Familia na Jamii

Mtu anapokuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova, sikuzote hilo halikubaliwi na familia yake na jamii kuwa uamuzi wa kibinafsi tu.—Mt. 10:34-36; 1 Pet. 4:4.

Walio wengi kati ya wale ambao wamekuwa Mashahidi wa Yehova katika Hong Kong wamekuwa ni vijana. Lakini vijana hao wamepatwa na mkazo mwingi katika mfumo ambao hufanya elimu ya juu na kazi yenye mshahara mnono kuwa jambo la kutangulizwa. Wazazi huwaona watoto wao kuwa akiba wanayoweka ili kuhakikisha kwamba wataishi kwa starehe katika miaka ya baadaye. Hivyo, wakati wazazi wa kijana mmoja katika Kwun Tong walipojua kwamba funzo la Biblia, hudhurio la mikutano, na utumishi wa shambani wa mwana wao vingeingilia uchumaji wake wa pesa, upinzani wao ukawa mwingi. Baba yake alimkimbiza akiwa na kisu cha kukata nyama; mama yake alimtemea mate hadharani. Matusi yaliendelea kwa miezi mingi karibu bila kukoma. Wakati mmoja kijana huyo aliwauliza wazazi wake: “Je, hamkunilea kwa sababu ya upendo?” Nao wakajibu: “Hapana, kwa sababu ya pesa!” Hata hivyo, kijana huyo aliendelea kutanguliza ibada yake kwa Yehova; lakini alipoondoka nyumbani, aliendelea pia kuwasaidia wazazi wake kifedha kadiri alivyoweza, maana alijua kwamba jambo hilo lingempendeza Yehova.—Mt. 15:3-9; 19:19.

Katika jamii zinazofungamana karibukaribu, mkazo mkali mara nyingi hutoka kwa zaidi ya familia ya mtu ya karibu. Mmoja aliyepatwa na jambo hilo ni Fuaiupolu Pele katika Samoa Magharibi. Lilionwa kuwa jambo lisilowazika miongoni mwa watu kwa Msamoa kukataa desturi na dini ya babu zake, naye Pele alijua kwamba angeshutumiwa na kuhojiwa. Alijifunza kwa bidii na akasali kwa Yehova kwa moyo wa bidii. Wakati alipoitwa na chifu mkuu wa familia aje kwenye mkutano katika Faleasiu, alikabiliwa na machifu sita, wahutubu watatu, mapasta kumi, walimu wawili wa theolojia, yule chifu mkuu aliyesimamia mkutano, na wanaume na wanawake wazee wa familia. Walimlaani na kumshutumu yeye pamoja na mshiriki mwingine wa familia aliyekuwa akionyesha kupendezwa na Mashahidi wa Yehova. Mjadala ukafuata; uliendelea mpaka saa kumi za usiku. Utumizi wa Pele wa Biblia uliudhi waliokuwapo, nao wakapiga kelele hivi: “Iondoe Biblia hiyo! Acha kutumia Biblia hiyo!” Lakini hatimaye yule chifu mkuu akasema kwa sauti hafifu: “Umeshinda, Pele.” Lakini Pele akajibu: “Samahani, Bwana, mimi sikushinda. Usiku huu wewe umesikia ujumbe wa Ufalme. Ni tumaini langu la moyo mweupe kwamba wewe utautii.”

Wakati Kunapokuwa na Upinzani Mwingi wa Makasisi

Wamishonari wa Jumuiya ya Wakristo walikuwa wamewasili katika visiwa vya Pasifiki katika miaka ya 1800. Katika sehemu nyingi, walikuwa wamewasili kwa amani; kwingineko walikuwa wametegemezwa na nguvu za kijeshi. Katika maeneo fulani walikuwa wamegawana visiwa miongoni mwao wenyewe kwa “maafikiano ya kiungwana.” Lakini kulikuwa kumekuwa pia vita vya kidini, ambavyo katika hivyo Wakatoliki na Waprotestanti walikuwa wamepigana ili wapate udhibiti. “Wachungaji” hao wa kidini, makasisi, sasa walitumia kila njia iliyopatikana kuzuia Mashahidi wa Yehova wasiingie katika ile waliyoiona kuwa milki yao. Nyakati fulani waliwakaza maofisa wawafukuze Mashahidi kutoka visiwa fulani. Nyakati nyingine walichukua sheria mikononi mwao wenyewe.

Katika kisiwa cha New Britain, katika kijiji cha Vunabal, kikundi kutoka kabila la Sulka kilionyesha kupendezwa sana na kweli ya Biblia. Lakini Jumapili moja katika 1959, wakati John Davison alipokuwa akiongoza funzo la Biblia pamoja nao, wafanyaghasia Wakatoliki, chini ya mwelekezo wa katekista Mkatoliki, walijisukumiza ndani ya nyumba na kukomesha funzo hilo kwa kelele na matusi yao. Jambo hilo liliripotiwa kwa polisi katika Kokopo.

Badala ya kuwaacha kondoo, Mashahidi walirudi juma lililofuata waendelee kutoa msaada wa kiroho kwa wenye kuthamini katika Vunabal. Padri Mkatoliki alikuwapo pia, ijapokuwa hakualikwa na wanavijiji, naye alikuja na mamia kadhaa ya Wakatoliki wa kabila jingine. Baada ya kuchochewa na padri, wale wa kutoka kanisa lake waliwatusi Mashahidi, wakawatemea mate, wakawatisha kwa ngumi, wakararua Biblia za wanavijiji, huku padri akisimama akiwa amekunja mikono na kutabasamu. Polisi waliojaribu kudhibiti hali walishtuka na kuudhika. Wengi kati ya wanavijiji waliogopa pia. Lakini angalau mmoja wa wanavijiji alithibitika kuwa mwenye ujasiri akachukua msimamo kwa ajili ya yale aliyojua kuwa kweli. Sasa, mamia ya wengine katika kisiwa hicho wamefanya hivyohivyo.

Hata hivyo, si walimu wote wa kidini walioonyesha roho ya uadui kuelekea Mashahidi wa Yehova. Shem Irofa’alu, katika Visiwa vya Solomon, alihisi daraka la kweli kuelekea wale waliomtegemea akiwa kiongozi wao wa kidini. Baada ya kusoma kitabu Kutoka Paradiso Iliyopotea Mpaka Paradiso Iliyopatikana cha Watch Tower Society, aling’amua kwamba mtu fulani alikuwa amemwambia uwongo. Yeye na walimu wa kidini chini ya usimamizi wake walisikiliza mazungumzo waliyokuwa nayo pamoja na Mashahidi, wakauliza maswali, na kuangalia maandiko katika Biblia. Kisha wakaafikiana kwamba wataka kuwa Mashahidi wa Yehova, hivyo wakageuza makanisa katika vijiji vyao 28 kuwa Majumba ya Ufalme.

Bubujiko la Maji ya Ile Kweli Barani Afrika

Hasa kuanzia na miaka ya mapema ya 1920, jitihada nyingi zilifanywa ili watu katika sehemu zote za Afrika waweze kuwa na fursa ya kupata kumjua Yehova, yule Mungu wa kweli, na kunufaika na maandalizi yake yenye upendo. Vita ya ulimwengu ya pili ilipokwisha, kulikuwa Mashahidi wa Yehova watendaji katika nchi 14 katika bara la Afrika. Nchi nyingine 14 za Afrika zilikuwa zimefikiwa kwa ujumbe wa Ufalme, lakini hakukuwa na Mashahidi waliokuwa wakiripoti utendaji katika nchi hizo katika 1945. Wakati wa miaka 30 iliyofuata, kufikia 1975, kazi ya kuhubiri habari njema ilipenya nchi nyinginezo 19 barani Afrika. Katika karibu nchi hizo zote, pamoja na visiwa vinavyozunguka, makutaniko yalianza kufanyizwa—machache katika nchi fulani, zaidi ya elfu moja katika Zambia, karibu elfu mbili katika Nigeria. Yote hayo yalitukiaje?

Kuenezwa kwa ujumbe wa Ufalme kulikuwa kama bubujiko la maji. Kwa sehemu iliyo kubwa, bubujiko hupitia mifereji ya mto, ijapokuwa baadhi yayo hufurika kwenye ardhi iliyo ukingoni; na ikiwa kizuizi chazuia njia, maji hupitia kijia kingine au kiasi cha maji huongezeka na nguvu kuongezeka mpaka yanapojaa pomoni na kupita juu.

Ikitumia mipango yayo ya kawaida ya kitengenezo, Watch Tower Society iliwapa migawo wahudumu wa wakati wote—mapainia, mapainia wa pekee, na wamishonari—kwenye nchi ambazo ni kazi ndogo sana ya kuhubiri iliyokuwa imefanywa. Kokote walikoenda, walialika watu ‘watwae maji ya uhai bure.’ (Ufu. 22:17) Kwa kielelezo, katika Afrika kaskazini, mapainia wanne wa pekee kutoka Ufaransa waliwatolea mwaliko huo watu wa Algeria katika 1952. Upesi mwanamke mpiga-ramli huko akakubali kweli, akatambua kwamba lazima aache kazi yake ili ampendeze Yehova, akaanza kutoa ushahidi kwa wale ambao hapo kwanza walikuwa wateja wake. (Kum. 18:10-12) Mapainia hao walitumia kwa mafanikio kile kitabu “Let God Be True” kusaidia watu mmoja-mmoja wenye moyo mweupe waone tofauti kati ya Biblia Takatifu na mapokeo ya kidini. Kilikuwa chenye nguvu sana katika kukomboa watu na mazoea ya dini bandia hivi kwamba kasisi mmoja alionyesha kitabu hicho akiwa kwenye mimbari na kukilaani, kuwalaani wale waliokuwa wakikigawanya, na kuwalaani wale waliokuwa wakikisoma.

Katika 1954 mishonari mmoja alifukuzwa kutoka Hispania ya Katoliki kwa sababu ya kufundisha Biblia bila kibali cha makasisi; kwa hiyo mwaka uliofuata, yeye na painia mwenzake walianza kuhubiri katika Moroko. Upesi familia ya washiriki watano ya Mashahidi wa Yehova ikajiunga nao ambayo ilikuwa imefukuzwa kutoka Tunisia, ambako msukosuko mwingi ulikuwa umetokea wakati wenzi wa ndoa Wayahudi walipokubali Yesu kuwa Mesiya na upesi wakaanza kushiriki imani yao mpya pamoja na wengine. Kusini zaidi, mapainia kutoka Ghana walipewa mwelekezo waingie Mali katika 1962. Baadaye, mapainia Wafaransa waliokuwa wakitumikia katika Algeria waliombwa pia wasaidie katika Mali. Kisha, idadi kubwa ya wale waliopata kuwa Mashahidi huko baadaye walijiunga na idadi za watumishi wa wakati wote. Katika 1966 mapainia wa pekee wanane kutoka Nigeria walichukua migawo katika Niger, nchi yenye watu wachache ambayo hutia ndani sehemu ya Jangwa la Sahara. Burundi ilipewa fursa ya kusikia ujumbe wa Ufalme wakati mapainia wawili wa pekee walipotumwa huko kutoka Rhodesia Kaskazini (sasa ni Zambia) katika 1963, wakifuatwa na wamishonari wanne waliozoezwa katika Shule ya Gileadi.

Kulikuwa pia wamishonari katika Ethiopia katika miaka ya mapema ya 1950. Serikali ya Ethiopia ilitaka kwamba waanzishe misheni na shule za kawaida, jambo ambalo walifanya. Lakini, kuongezea hilo, walikuwa na shughuli wakifundisha Biblia, na upesi kulikuwa na mmiminiko wa daima wa watu kwenye kao la wamishonari, wapya wakiwasili kila siku kuomba kwamba mtu fulani awasaidie kuelewa Biblia. Wakati wa miongo mitatu kufuatia Vita ya Ulimwengu 2, nchi 39 za bara la Afrika zilinufaika na msaada wa wamishonari hao waliozoezwa Gileadi.

Wakati uleule, maji ya kweli yalikuwa yakitiririka kwa wingi kuingia katika maeneo yenye ukame wa kiroho kupitia Mashahidi wa Yehova ambao kazi yao ya kimwili iliwakutanisha na wengine. Hivyo, wenzi wa ndoa Mashahidi kutoka Misri ambao kazi yao ilitaka wahamie Libya katika 1950 walihubiri kwa bidii wakati wa saa zao za kutokuwa kazini. Mwaka huohuo Shahidi mmoja aliyekuwa mfanya biashara ya sufu, pamoja na familia yake, walihama kutoka Misri kwenda Khartoum, Sudan. Alilifanya kuwa zoea lake kutoa ushahidi kwa wateja kabla ya kufanya biashara nao. Mmoja wa Mashahidi wa kwanza katika Senegal (wakati ule ikiwa sehemu ya Afrika Magharibi ya Ufaransa) alienda huko, katika 1951, akiwa mwakilishi wa shirika la kibiashara. Yeye pia alithamini madaraka yake akiwa Shahidi wa Aliye Juu Zaidi. Katika 1959, kuhusiana na kazi yake ya kimwili, Shahidi mmoja alienda Fort-Lamy (sasa ni N’Djamena), katika ile ambayo baadaye ilikuja kuwa Chad, naye alitumia fursa yake kueneza ujumbe wa Ufalme katika nchi hiyo. Katika nchi zinazopakana na Niger walikuwa wafanya biashara waliokuwa Mashahidi wa Yehova; hivyo, wakati mapainia wa pekee walipokuwa wakihubiri kwa bidii katika Niger kuanzia 1966 kuendelea, wafanyabiashara hao walikuwa pia wakiwahubiri watu wa kutoka Niger waliofanya biashara nao. Na Mashahidi wawili ambao waume wao walienda Mauritania kufanya kazi katika 1966 walitumia fursa kutoa ushahidi katika eneo hilo.

Watu walioburudishwa na ‘maji ya uzima’ waliyashiriki pamoja na wengine. Kwa kielelezo, katika 1947 mtu mmoja aliyekuwa amehudhuria mikutano fulani lakini yeye mwenyewe hakuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova alihama kutoka Kamerun kwenda Ubangi-Shari (sasa ni Jamhuri ya Afrika ya Kati). Kwa kusikia juu ya mtu katika Bangui aliyekuwa anapendezwa sana na Biblia, alipanga kwa fadhili kwamba ofisi ya Watch Tower Society katika Uswisi impelekee kitabu. Etienne Nkounkou, mpokeaji, alifurahia sana chakula cha kiroho chenye afya kilichokuwamo, na kila juma alikisoma mbele ya kikundi cha wengine waliopendezwa. Waliwasiliana na makao makuu ya Sosaiti. Kadiri ujuzi wao ulivyoongezeka, kikundi hicho cha funzo kikawa kikundi cha kuhubiri pia. Ijapokuwa mkazo wa makasisi ulileta marufuku ya serikali juu ya fasihi za Watch Tower, Mashahidi hao wapya waliendelea kuhubiri kwa kutumia Biblia pekee. Watu katika nchi hiyo hupenda kusikia mazungumzo ya Biblia, hivyo kufikia wakati marufuku juu ya vichapo vya Sosaiti ilipoondolewa katika 1957, Mashahidi huko walikuwa tayari zaidi ya 500.

Wakati Vizuizi Vilipotokezwa

Wakati vizuizi vilipozuia mtiririko wa maji yenye kutoa uhai, yalipenya upesi kwa njia nyingine. Ayité Sessi, painia kutoka Dahomey (sasa ni Benin), alikuwa amehubiri katika Togo ya Ufaransa (sasa ni Togo) kwa muda mfupi tu katika 1949 wakati serikali ilipomlazimisha kuhama. Lakini mwaka uliofuata Akakpo Agbetor, aliyekuwa hapo kwanza mwanadondi, aliyetoka Togo hapo kwanza, alirudi katika nchi yake pamoja na ndugu yake mdogo. Kwa kuwa hiyo ilikuwa ndiyo nchi alimozaliwa, aliweza kutoa ushahidi bila vizuizi, hata kufanya mikutano. Ijapokuwa mapainia waliokuwa wamechukua migawo katika Fernando Po (sasa ni sehemu ya Guinea ya Ikweta) kama mwaka 1950 walifukuzwa nchini baada ya muda mfupi kwa sababu ya chuki ya kidini, baadaye Mashahidi wengine waliweza kupata mikataba ya kazi ambayo iliwawezesha kuishi katika eneo hilo. Na, bila shaka, kupatana na amri ya Yesu, walihubiri.—Mk. 13:10.

Emmanuel Mama, mwangalizi wa mzunguko kutoka Ghana, alitumwa Upper Volta (sasa huitwa Burkina Faso) kwa majuma machache katika 1959, naye aliweza kufanya kazi nyingi ya kutoa ushahidi katika Ouagadougou, jiji kuu. Lakini hakukuwa na Mashahidi walioishi nchini. Miaka minne baadaye, Mashahidi saba, waliotoka mwanzoni Togo, Dahomey (sasa ni Benin), na Kongo, walihamia Ouagadougou na kutafuta kazi ili waweze kutumikia katika eneo hilo. Miezi michache baadaye, mapainia wa pekee kadhaa kutoka Ghana wakajiunga nao. Hata hivyo, kwa sababu ya maofisa kukazwa na makasisi, katika 1964, baada ya Mashahidi kuwa humo kwa muda unaopungua mwaka mmoja, walikamatwa, wakafungwa kwa siku 13, kisha wakafukuzwa kutoka nchini. Je, jitihada zao zilikuwa zimestahili? Emmanuel Johnson, mkazi wa nchi, alikuwa amejifunza mahali kweli ya Biblia iwezapo kupatikana. Aliendelea kujifunza na Mashahidi wa Yehova kwa njia ya posta, naye akabatizwa katika 1969. Naam, kazi ya Ufalme ilikuwa imetia mizizi katika nchi nyingine.

Wakati maombi ya visa ambazo zingewezesha wamishonari waliozoezwa Gileadi kutumikia katika Ivory Coast (sasa huitwa Côte d’Ivoire) yalipopelekwa, maofisa Wafaransa walikataa kutoa kibali. Hivyo, katika 1950, Alfred Shooter, kutoka Gold Coast (sasa ni Ghana), alitumwa kwenye jiji kuu la Ivory Coast akiwa painia. Mara alipoimarisha makao, mke wake akajiunga naye; na miezi michache baadaye, wenzi wa ndoa wamishonari, Gabriel na Florence Paterson, wakaja. Matatizo yakazuka. Siku moja, fasihi zao zilikamatwa kwa sababu hazikuwa na kibali cha serikali, nao ndugu wakapigwa faini. Lakini baadaye walipata vitabu vyao vikiuzwa sokoni, kwa hiyo wakavinunua na kuvitumia vizuri.

Wakati huohuo, ndugu hao walitembelea ofisi nyingi za serikali katika jitihada ya kupata visa za kudumu. Bw. Houphouët-Boigny, aliyepata baadaye kuwa rais wa Ivory Coast, alijitolea asaidie. “Kweli,” akasema, “haina kizuizi chochote. Ni kama mto wenye nguvu nyingi; ujengee bwawa nao utafurika juu ya bwawa.” Wakati padri Mkatoliki na mhudumu Mmethodisti walipojaribu kutatiza, Ouezzin Coulibaly, ofisa mdogo wa serikali, akasema: “Mimi nawakilisha watu wa nchi hii. Sisi ndio watu, nasi twawapenda Mashahidi wa Yehova na kwa hiyo sisi twataka wakae katika nchi hii.”

Wanafunzi Waelewao Kikweli

Alipokuwa akitoa maagizo ya ‘kufanya wanafunzi kutoka kwa watu wa mataifa yote,’ Yesu alielekeza pia kwamba wale ambao wangekuwa wanafunzi—wale waaminio mafundisho ya Kristo na kuyatumia—wapaswa kubatizwa. (Mt. 28:19, 20, NW) Kupatana na hilo, kuna mpango wa kubatiza wanafunzi wapya kwenye makusanyiko na mikusanyiko ya pindi kwa pindi ya Mashahidi wa Yehova. Idadi ibatizwayo katika pindi yoyote ile huenda ikawa ndogo kwa kadiri fulani. Hata hivyo, kwenye mkusanyiko mmoja katika Nigeria katika 1970, kulikuwa Mashahidi wapya 3,775 waliozamishwa. Ingawa hivyo, idadi kubwa si ndilo lengo.

Ilipojulikana, katika 1956, kwamba wengine katika Gold Coast waliokuwa wakibatizwa hawakuwa wamejenga imani yao juu ya msingi wa kutosha, mpango ulianzishwa huko wa kuchunguza watakao kubatizwa. Daraka liliwekwa juu ya waangalizi wa kutaniko la mahali katika Gold Coast kuchunguza kibinafsi kila mmoja atakaye kuzamishwa ili kuhakikisha kwamba alikuwa na ujuzi sahihi wa kweli za msingi za Biblia, kwamba alikuwa akiishi kupatana na viwango vya Biblia, na kwamba alielewa waziwazi wajibu uambatanao na kuwa Shahidi wa Yehova aliye wakfu na kubatizwa. Baada ya wakati, utaratibu kama huo ulianza kutumiwa ulimwenguni pote. Muhtasari wenye habari nyingi wa kutumiwa katika kupitia mafundisho ya Biblia ya msingi pamoja na watakao kubatizwa uliandaliwa katika 1967 katika kitabu “Neno Lako Ni Taa ya Miguu Yangu.” Baada ya miaka mingi ya ujuzi, muhtasari huo ukiwa umefanywa kuwa bora zaidi ulitangazwa katika 1983 katika kitabu Tumefanywa Tengenezo Tutimize Huduma Yetu.

Kukiwa na mpango kama huo, je, mahitaji ya watu waliokuwa na elimu ndogo rasmi yalifikiriwa?

Kuliweza Tatizo la Kutojua Kusoma na Kuandika

Katika 1957 Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi, na Tamaduni (UNESCO) lilikadiria kwamba karibu asilimia 44 ya idadi ya watu wa ulimwengu wenye miaka 15 au zaidi hawangeweza kusoma au kuandika. Iliripotiwa kwamba katika nchi 42 barani Afrika, 2 katika mabara ya Amerika, 28 katika Asia, na 4 katika Visiwa vya Bahari, asilimia 75 ya watu wazima walikuwa hawawezi kusoma au kuandika. Hata hivyo, wao pia walihitaji fursa ya kujifunza sheria ya Mungu ili waweze kujitayarisha kuwa raia za Ufalme wake. Wengi ambao hawangeweza kusoma walikuwa na akili chapuchapu (nyepesi) na wangeweza kukumbuka mengi ya yale waliyosikia, lakini bado hawangeweza kujisomea wenyewe Neno la Mungu lenye thamani na kutumia misaada iliyochapwa ya kujifunza Biblia.

Kwa miaka mingi Mashahidi mmoja-mmoja walikuwa wametoa msaada wa kibinafsi kwa watu waliotaka kujifunza kusoma. Hata hivyo, katika 1949 na 1950, Masomo ya kujifunza kusoma na kuandika yalianzishwa na Mashahidi wa Yehova katika kila moja la makutaniko yao katika nchi nyingi za Afrika. Kwa kawaida masomo hayo yaliongozwa katika Majumba ya Ufalme, na katika sehemu fulani kijiji kizima kilialikwa kijinufaishe na programu hiyo.

Mahali ambapo serikali ilikuwa ikidhamini programu za kujifunza kusoma na kuandika, Mashahidi wa Yehova walishirikiana kwa furaha na mpango huo. Hata hivyo, katika maeneo mengi, ilikuwa lazima Mashahidi wafanyize na kutumia vitabu vyao wenyewe vya mafundisho. Makumi ya maelfu ya watu, kutia na maelfu ya wanawake na watu wa umri mkubwa, wamesaidiwa kujua kusoma na kuandika kupitia masomo yaliyoongozwa na Mashahidi wa Yehova. Kama tokeo la namna mtaala ulivyobuniwa, si kwamba tu wamejifunza kusoma na kuandika bali pia wakati uleule wamefahamu kweli za msingi kutoka Neno Takatifu la Mungu. Jambo hilo limewawezesha kustahili kushiriki katika kazi ya kufanya wanafunzi aliyoiamuru Yesu. Tamaa ya kufanya hivyo kwa mafanikio imesukuma wengi wajitahidi sana kujifunza kusoma.

Wakati Shahidi mpya katika Dahomey (sasa ni Benin), Afrika Magharibi, alipofukuzwa na mwenye nyumba kwa sababu Shahidi huyo hakuweza kusoma, Shahidi huyo aliazimia kushinda tatizo hilo. Kuongezea kuhudhuria masomo ya kujifunza kusoma na kuandika, alijitahidi yeye binafsi. Majuma sita baadaye alitembelea mwenye nyumba yuleyule; mwanamume huyo alishangaa sana kusikia mtu huyo, ambaye muda mfupi sana uliopita alikuwa hajui kusoma na kuandika, akimsomea Neno la Mungu hivi kwamba yeye pia alionyesha kupendezwa na yale ambayo Shahidi huyo alikuwa akifundisha. Baadhi ya wale waliopewa maagizo katika masomo hayo ya kujifunza kusoma na kuandika, baada ya wakati, hata wamekuwa waangalizi wasafirio, wakiwa na idadi fulani ya makutaniko ya kufundisha. Ndivyo ilivyokuwa kwa Ezekiel Ovbiagele katika Nigeria.

Kufundisha kwa Njia ya Sinema na Maonyesho ya Slaidi

Ili kusaidia wale waliokuwa wakionyesha kupendezwa na Biblia wajue ukubwa wa tengenezo la Yehova lionekanalo, sinema ilitolewa katika 1954. Sinema hiyo, The New World Society in Action, ilisaidia pia kuondoa chuki ya kijamii kuelekea Mashahidi wa Yehova.

Katika ile ambayo sasa ni Zambia, jenereta yenye kuchukulika ilihitajiwa mara nyingi ili kuonyesha sinema hiyo. Kitambaa cheupe kilichofungwa kati ya miti miwili kilitumika kuwa kiwambo. Katika Mkoa wa Barotse, chifu mkuu alitazama sinema hiyo pamoja na familia yake ya kifalme, kisha akataka ionyeshwe kwa umma. Kama tokeo, jioni iliyofuata watu 2,500 wakaiona. Jumla ya hudhurio la maonyesho ya sinema hiyo katika Zambia kwa kipindi cha miaka 17 ilizidi milioni moja. Wale waliohudhuria walisisimuliwa na yale waliyoona. Kutoka Tanganyika ya karibu (sasa ni sehemu ya Tanzania), iliripotiwa kwamba baada ya sinema hiyo kuonyeshwa, hewa ilijaa vifijo vya umati, “Ndaka, ndaka” (Asante, asante).

Baada ya sinema The New World Society in Action, sinema nyinginezo zilifuata: The Happiness of the New World Society, Proclaiming “Everlasting Good News” Around the World, God Cannot Lie, na Heritage. Kumekuwa pia maonyesho ya slaidi, pamoja na maelezo, juu ya faida yenye kutumika ya Biblia katika nyakati zetu, mashina ya kipagani ya mafundisho na mazoea ya Jumuiya ya Wakristo, na maana ya hali za ulimwengu kwa msaada wa unabii wa Biblia, pamoja na maonyesho ya slaidi kuhusu Mashahidi wa Yehova wakiwa tengenezo, yakionyesha ziara kwenye makao yao makuu ya ulimwengu, mikusanyiko yenye kusisimua katika nchi ambako walikuwa wamepigwa marufuku hapo kwanza, na pitio la historia yao ya kisasa. Maonyesho hayo yote yamesaidia watu kujua kwamba kwelikweli Yehova ana watu duniani na kwamba Biblia ni Neno Lake lililopuliziwa roho.

Kuwatambua Kondoo wa Kweli

Katika nchi fulani, watu waliokuwa tu na baadhi ya vichapo vya Watch Tower walidai kuwa Mashahidi wa Yehova au walitumia jina Watch Tower. Lakini je, walikuwa wamebadili imani na njia yao ya maisha vipatane na viwango vya Biblia? Wakipewa maagizo yaliyohitajiwa, je, wangethibitika kuwa watu wa mfano wa kondoo kwelikweli watiio sauti ya Bwana-Mkubwa, Yesu Kristo?—Yn. 10:4, 5.

Barua yenye kugutusha ilipokewa kwenye ofisi ya tawi ya Watch Tower Society ya Afrika Kusini, katika 1954, kutoka kwa kikundi cha Waafrika katika Baía dos Tigres, gereza katika kusini mwa Angola. Mwandikaji, João Mancoca, alisema hivi: “Kikundi cha Mashahidi wa Yehova katika Angola kina washiriki 1,000. Hao wana Simão Gonçalves Toco akiwa kiongozi wao.” Toco alikuwa nani? Je, wafuasi wake walikuwa kwelikweli Mashahidi wa Yehova?

Mipango ilifanywa ili John Cooke, mishonari awezaye kusema Kireno, azuru Angola. Baada ya mahoji marefu pamoja na ofisa wa kikoloni, Ndugu Cooke aliruhusiwa amtembelee Mancoca. Ndugu Cooke alipata kujua kwamba katika miaka ya 1940, wakati Toco aliposhirikiana na misheni ya Baptisti katika Kongo ya Ubelgiji (sasa ni Zaire), alikuwa amepata baadhi ya fasihi za Watch Tower na alikuwa ameshiriki na washirika wake wa karibu yale aliyojifunza. Lakini, wawasiliani na roho wakawa na uvutano juu ya kikundi hicho, na baada ya wakati, Toco aliacha kabisa kutumia fasihi za Watch Tower na Biblia. Badala ya hivyo, yeye alitafuta mwelekezo kupitia wachawi. Wafuasi wake walirudishwa Angola na serikali na kisha wakatawanywa katika sehemu mbalimbali za nchi.

Mancoca alikuwa amekuwa mmoja wa washiriki wa Toco, lakini Mancoca alijaribu kushawishi wengine waache zoea la kuwasiliana na roho na washikamane na Biblia. Baadhi ya wafuasi wa Toco hawakupenda jambo hilo na walishtaki Mancoca kwa wenye mamlaka Wareno kwa kutumia mashtaka bandia. Kama tokeo, Mancoca na wale walioshiriki maoni yake walipelekwa gerezani. Kutoka humo aliwasiliana na Watch Tower Society na kupata fasihi zaidi za Biblia. Alikuwa mnyenyekevu, mwenye kufikiria mambo kiroho, na mwenye kupendezwa sana na kufanya kazi karibukaribu na tengenezo ambalo kupitia kwalo alikuwa amejifunza kweli. Baada ya Ndugu Cooke kutumia saa nyingi akizungumza kweli za Biblia na kikundi hicho, hakukuwa na shaka akilini mwake kwamba João Mancoca alikuwa kwelikweli mmoja wa kondoo za Bwana. Kujapokuwa hali ngumu sana, Ndugu Mancoca amethibitisha jambo hilo kwa miaka mingi sasa.

Mahoji yalifanywa pia pamoja na Toco na baadhi ya wafuasi wake. Hata hivyo, isipokuwa wachache, wao hawakuonyesha ithibati ya zile sifa za kiroho za wafuasi wa Kristo. Hivyo, wakati huo, hakukuwa na Mashahidi wa Yehova 1,000 katika Angola bali kama 25 tu.

Wakati huohuo, katika Kongo ya Ubelgiji (sasa ni Zaire), mvurugo mwingine wa utambulisho ulitukia. Kulikuwa harakati ya kidini na kisiasa iliyoitwa Kitawala, ambayo nyakati nyingine ilitumia jina Watch Tower. Katika makao ya baadhi ya washiriki wayo vilipatikana vichapo vya Mashahidi wa Yehova, walivyokuwa wamepokea kwa posta. Lakini imani na mazoea ya Kitawala (kutia na ubaguzi wa rangi, kupindua mamlaka ili kuleta mabadiliko ya kisiasa au ya kijamii, na ukosefu mbaya sana wa adili ya ngono kwa kusingizia ibada) hayakuwakilisha hata kidogo yale ya Mashahidi wa Yehova. Hata hivyo, ripoti fulani zilizotangazwa zilijaribu kuhusianisha Watch Tower Society ya Mashahidi wa Yehova na Kitawala.

Jitihada za mara kwa mara za Mashahidi wa Yehova kupeleka wasimamizi waliozoezwa katika nchi hizo zilikataliwa na maofisa Wabelgiji. Vikundi vya Katoliki na Protestanti vilifurahi. Hasa kuanzia 1949 na kuendelea, hatua zenye ukatili za kukandamiza zilichukuliwa dhidi ya wale katika Kongo ya Ubelgiji waliojaribu kujifunza Biblia kwa msaada wa fasihi za Watch Tower. Lakini ilikuwa kama vile mmoja wa wale Mashahidi waaminifu humo alivyosema: “Sisi ni kama gunia la mahindi ya Afrika. Popote watupelekapo, Neno litaanguka, moja moja, mpaka wakati ambapo mvua itakuja, nao watatuona tumeinuka kila mahali.” Na ndivyo ikawa kwamba chini ya hali ngumu, kuanzia 1949 hadi 1960, idadi iliyoripoti utendaji wakiwa Mashahidi wa Yehova iliongezeka kutoka 48 kufika 1,528.

Hatua kwa hatua maofisa wakapata kujua kwamba Mashahidi wa Yehova ni tofauti sana na Kitawala. Mashahidi walipopewa uhuru wa kukusanyika, watazamaji wa serikali walitaja mara nyingi juu ya mwenendo wao mzuri na utaratibu. Wakati kulipokuwa na maandamano yenye jeuri ya kudai uhuru wa kisiasa, watu walijua kwamba Mashahidi wa Yehova hawakuhusika. Katika 1961 msimamizi Shahidi aliyestahili, Ernest Heuse, Jr., kutoka Ubelgiji, hatimaye aliweza kuingia nchini. Kwa bidii nyingi yenye kuendelea, iliwezekana kusaidia akina ndugu hatua kwa hatua wapatanishe kwa ukamili zaidi makutaniko na maisha yao na Neno la Mungu. Kulikuwa mengi ya kujifunza, na ilitaka saburi nyingi.

Wakifikiri kwamba wangejipatia kibali, washiriki wa Kitawala kutoka maeneo fulani walipeleka orodha ndefu ya watu wao waliotaka kutambuliwa kuwa Mashahidi wa Yehova. Kwa hekima, Ndugu Heuse alituma ndugu wenye kustahili kwenye maeneo hayo wapate kujua walikuwa watu wa namna gani. Badala ya kukubali vikundi vikubwa, waliongoza mafunzo ya Biblia na watu mmoja-mmoja.

Baada ya wakati, kondoo wa kweli, wale waliomtegemea Yesu Kristo kwelikweli kuwa Mchungaji wao, wakadhihirika. Na kulikuwa wengi wao. Wao nao, walifundisha wengine. Kwa muda wa miaka iliyopita, makumi ya wamishonari wa Watch Tower kutoka ng’ambo walikuja kufanya kazi pamoja nao, kuwasaidia wapate ujuzi sahihi zaidi wa Neno la Mungu na kuandaa mazoezi yaliyohitajiwa. Kufikia 1975, kulikuwa Mashahidi wa Yehova 17,477 katika Zaire, waliopangwa kitengenezo katika makutaniko 526, wakiwa na shughuli nyingi wakihubiri na kufundisha wengine Neno la Mungu.

Kuvunja Nguvu za Hirizi

Upande wa magharibi mwa Nigeria iko nchi ya Benin (hapo kwanza ilijulikana kuwa Dahomey), yenye idadi ya watu waliogawanyika katika vikundi 60 vya kikabila visemavyo lugha na lahaja zipatazo 50. Kama ilivyo katika sehemu kubwa ya Afrika, kuabudu viumbe ndiyo dini ya kimapokeo, nayo huambatana na ibada ya mababu waliokufa. Mazingira ya kidini kama hayo husumbua maisha za watu kwa ushirikina na hofu. Wengi wadaio kuwa Wakristo huzoea pia ibada ya viumbe.

Tokea miaka ya mwishoni-mwishoni ya 1920 hadi miaka ya 1940, Mashahidi wa Yehova kutoka Nigeria walitawanya mbegu nyingi za kweli ya Biblia katika Dahomey kwa ziara za pindi kwa pindi ili kugawanya fasihi za Biblia. Nyingi kati ya mbegu hizo zilitaka kumwagiliwa maji kidogo tu ndipo zipate kuzaa. Utunzi huo ulitolewa katika 1948 wakati Nouru Akintoundé, mkazi wa Dahomey aliyekuwa akiishi Nigeria aliporudi Dahomey ili kupainia. Katika muda wa miezi minne, watu 300 waliitikia kweli upesi na kushiriki pamoja naye katika utumishi wa shambani. Itikio hilo lilizidi sana mataraja yote ya kiakili.

Kama tokeo la utendaji huo, msukosuko ulitokea upesi si miongoni mwa makasisi wa Jumuiya ya Wakristo tu bali pia miongoni mwa waabuduo viumbe. Wakati sekretari wa makao ya watawa ya hirizi katika Porto-Novo alipoonyesha kupendezwa na kweli, mkuu wa hirizi alisema kwamba sekretari huyo angekufa katika muda wa siku saba. Lakini huyo aliyekuwa hapo kwanza sekretari wa kao la watawa alijibu kwa imara hivi: “Ikiwa ni hirizi iliyomuumba Yehova, basi nitakufa; lakini ikiwa Yehova ndiye Mungu mkuu zaidi, basi yeye atakomesha hirizi.” (Linganisha Kumbukumbu la Torati 4:35; Yohana 17:3.) Ili kufanya matabiri yake yatimie, katika usiku wa siku ya sita, mkuu wa hirizi alishiriki katika namna zote za uchawi kisha akatangaza kwamba huyo aliyekuwa hapo kwanza sekretari wa kao la watawa amekufa. Hata hivyo, kulikuwa mshangao mkubwa miongoni mwa waabudu wa hirizi kesho yake wakati mwanamke huyo alipokuja sokoni katika Cotonou akiwa hai kabisa. Baadaye, ndugu mmoja alikodi gari na kumchukua kupitia Porto-Novo ili wote waweze kujionea wenyewe kwamba alikuwa hai. Kufuatia jambo hilo, waabudu wengine wengi wa hirizi walichukua msimamo imara kwa ajili ya kweli.—Linganisha Yeremia 10:5.

Upesi, kama tokeo la mkazo mwingi wa kidini, vichapo vya Watch Tower vilipigwa marufuku katika Dahomey. Lakini, kwa kumtii Yehova Mungu, Mashahidi waliendelea kuhubiri, mara nyingi kwa kutumia Biblia tu. Nyakati nyingine walikuwa wakishiriki kazi ya nyumba hadi nyumba wakiwa kama “wachuuzi,” wakiwa na bidhaa za aina zote. Ikiwa mazungumzo yalifanikiwa, walikuwa wakigeuza fikira kwenye Biblia, na hata huenda wakatoa kutoka ndani ya mfuko mkubwa wa nguo yao fasihi za Biblia zenye thamani kubwa.

Wakati polisi walipowasumbua sana katika majiji, basi walikuwa wakihubiri katika maeneo ya mashambani. (Linganisha Mathayo 10:23.) Na walipotupwa gerezani, walihubiri humo. Katika 1955, Mashahidi waliokuwa gerezani walipata angalau watu 18 wenye kupendezwa miongoni mwa wafungwa na maofisa wa gereza katika Abomey.

Katika muda wa mwongo mmoja tu baada ya yule ndugu painia Mdahomey kurudi kwenye nchi yao ili kuhubiri, kulikuwa 1,426 waliokuwa wakishiriki katika huduma—kazi yao ijapopigwa marufuku na serikali!

Wafanyakazi Zaidi Washiriki Katika Mavuno

Ilikuwa wazi kwamba kulikuwa watu wengi kotekote barani Afrika waliokuwa wakiona njaa ya kweli. Mavuno yalikuwa mengi, lakini wafanyakazi walikuwa wachache. Kwa hiyo, ilitia akina ndugu moyo kuona jinsi Bwana-Mkubwa wa mavuno, Yehova Mungu, alivyojibu sala zao kwa ajili ya wafanyakazi zaidi ili kusaidia katika mkusanyo wa kiroho.—Mt. 9:37, 38.

Fasihi nyingi ilikuwa imeangushwa nchini Kenya katika miaka ya 1930 na mapainia wasafirio, lakini kulikuwa na kazi ndogo sana ya kufuatia. Hata hivyo, katika 1949, Mary Whittington, akiwa na watoto wake watatu wachanga, alihama kutoka Uingereza ili aishi Nairobi pamoja na mume wake, aliyekuwa ameajiriwa kazi huko. Dada Whittington alikuwa amebatizwa mwaka mmoja hivi uliopita, lakini alikuwa na roho ya painia. Ingawa hakujua Shahidi mwingine yeyote katika Kenya, alianza kusaidia wengine katika eneo hilo kubwa wajifunze kweli. Vijapokuwa vizuizi, yeye hakuacha. Mashahidi wengine walikuja pia—kutoka Afrika Kusini, Australia, Kanada, Marekani, Sweden, Uingereza, na Zambia—wakipanga binafsi kuhamia huko ili kushiriki tumaini la Ufalme pamoja na watu.

Kwa kuongezea, waume na wake wamishonari walitumwa kusaidia kazi ya kuvuna. Mwanzoni wanaume waliwajibika kufanya kazi ya kimwili ili wakae nchini, na hivyo walikuwa na wakati mdogo tu kwa ajili ya huduma. Lakini wake zao walikuwa huru kutumikia wakiwa mapainia. Baada ya wakati, zaidi ya wamishonari mia moja waliozoezwa Gileadi walikuja Kenya. Wakati uhuru ulipokaribia, ukikomesha ubaguzi wa rangi uliokuwa umelazimishwa na utawala wa kikoloni wa Uingereza, Mashahidi wa Ulaya walijifunza Kiswahili na upesi wakapanua utendaji wao kufikia Waafrika wenyeji. Idadi ya Mashahidi katika sehemu hii ya shamba la duniani pote ikakua upesi.

Katika 1972, Botswana pia ilipokea msaada katika kazi ya mavuno ya kiroho wakati Mashahidi kutoka Afrika Kusini, Kenya na Uingereza walipohamia majiji yayo makubwa zaidi. Miaka mitatu baadaye, wamishonari waliozoezwa Gileadi walikuja pia. Hata hivyo, kwa kadiri iliyo kubwa, idadi ya watu imetawanyika katika vijiji vya sehemu za mashambani. Ili kuwafikia, Mashahidi kutoka Afrika Kusini wamesafiri kuvuka ile sehemu ya jangwa iitwayo Kalahari. Katika jamii zilizo peke yazo, wametoa ushahidi kwa mkuu wa kijiji, walimu wa shule, na mara nyingi kwa vikundi vya wasikilizaji 10 au 20 wenye kuthamini. Mwanamume mmoja wa umri mkubwa alisema hivi: “Mlisafiri njia hiyo yote ili kuja kutuambia mambo hayo? Hiyo ni fadhili, fadhili sana.”

“Bible Brown” alikuwa ametoa hotuba za Biblia zenye nguvu katika Liberia wakati wa miaka ya 1920, lakini kulikuwa upinzani mwingi. Kazi ya kuvuna kiroho huko kwa kweli haikufanya maendeleo mpaka walipowasili wamishonari waliozoezwa kwenye Shule ya Gileadi. Harry Behannan, aliyekuja katika 1946, alikuwa ndiye wa kwanza. Wengi zaidi walishiriki katika miaka iliyofuata. Waliberia wenyeji walijiunga nao hatua kwa hatua katika kazi na kufikia 1975 idadi ya wasifaji wa Yehova ilizidi elfu moja.

Kazi ya kuhubiri hata zaidi ilikuwa imefanywa na “Bible Brown” katika Nigeria. Hilo lilikuwa taifa lililogawanyika kuwa falme nyingi, majiji ya majimbo, na mifumo ya kijamii, watu wakisema zaidi ya lugha na lahaja 250. Dini ilikuwa sababu nyingine ya migawanyiko. Wakiwa bila busara lakini wakiwa na hoja za Kimaandiko zenye nguvu, Mashahidi wa mapema huko walifunua makasisi na mafundisho yao bandia. Wakati fasihi zao zilipopigwa marufuku wakati wa Vita ya Ulimwengu 2, ndugu walihubiri kwa kutumia Biblia pekee. Watu waliopenda kweli waliitikia kwa uthamini. Waliacha makanisa, halafu wakaacha zoea la kuwa na wake wengi na kuachana na uchawi, mambo ambayo makanisa yalikuwa yamekubali. Kufikia 1950 idadi ya Mashahidi wa Yehova waliokuwa wakishiriki katika kupiga mbiu ya ujumbe wa Ufalme katika Nigeria ilikuwa 8,370. Kufikia 1970, kulikuwa zaidi ya mara kumi ya idadi hiyo.

Ilikuwa lazima vizuizi vya kisheria vyenye kuendelea vishindwe ili kutoa msaada wa kiroho kwa wenye kupendezwa katika Rhodesia Kusini (sasa inajulikana kuwa Zimbabwe). Jitihada za kupata utambulisho wa kisheria zilikuwa zimeanza katika miaka ya katikati ya 1920. Katika 1932, mapainia kutoka Afrika Kusini waliamriwa waondoke nchini nao waliambiwa kimabavu kwamba hakuna rufani ingeweza kukatwa. Hata hivyo walikata rufani. Mashtaka kwamba fasihi za Watch Tower zilikuwa ni za uhaini yalikuwa lazima yashughulikiwe mahakamani. Katika miaka ya mapema ya 1940, ndugu walitiwa gerezani kwa sababu waligawanya vichapo vilivyoeleza Biblia. Haikuwa mpaka 1966 kwamba Mashahidi wa Yehova wakapewa utambulisho kamili wa kisheria wakiwa tengenezo la kidini katika Zimbabwe. Kwa zaidi ya miaka 40, kazi ya kuvuna ya kiroho ilikuwa imefanywa chini ya magumu mengi, lakini wakati wa pindi hiyo wafanyakazi wajasiri walikuwa wamesaidia zaidi ya watu 11,000 wawe watumishi wa Yehova Mungu.

Kutoa Ushahidi kwa Magavana na Wafalme

Yesu alijua kwamba wanafunzi wake wangekabiliana na upinzani katika huduma yao. Aliwaambia kwamba wangepelekwa mbele ya “mahakama za mahali,” hata mbele ya “magavana na wafalme,” na kwamba hiyo ingekuwa “kuwa ushahidi kwao na kwa mataifa.” (Mt. 10:17, 18, NW) Mashahidi wa Yehova wamepatwa barabara na yale ambayo Yesu alitabiri, na kupatana na yale aliyosema, wamejaribu kutumia fursa hiyo kutoa ushahidi.

Baadhi ya maofisa wameruhusu hofu iwazuie kuwatendea mema wafuasi wa Kristo. (Yn. 12:42, 43) Llewelyn Phillips aliona ithibati ya jambo hilo katika 1948 wakati alipokuwa na mahoji ya faragha na idadi fulani ya maofisa wa serikali katika Kongo ya Ubelgiji, kwa kusudi la kuleta kitulizo kwa Mashahidi wenye kunyanyaswa huko. Aliwaeleza wanaume hao imani na utendaji wa Mashahidi wa Yehova. Lakini wakati wa mahoji, gavana mkuu aliuliza kwa huzuni hivi: “Na nikiwasaidia, itakuwaje kwangu?” Alijua kwamba Kanisa la Katoliki ya Roma lilikuwa na uvutano mwingi katika nchi hiyo.

Hata hivyo, chifu mkuu wa taifa la Swazi, Mfalme Sobhuza 2, hakuhangaikia sana maoni ya makasisi. Yeye alikuwa ameongea mara nyingi na Mashahidi wa Yehova, alikuwa na fasihi nyingi zao, naye alikuwa na mwelekeo wa fadhili kwao. Katika “Ijumaa Njema” kila mwaka, alikuwa akiwaalika makasisi Waafrika kwenye kraal (kijiji) yake ya kifalme. Alikuwa akiwaruhusu waongee, lakini pia alikuwa akimwita mmoja wa Mashahidi wa Yehova aseme. Katika 1956 Shahidi mmoja alisema juu ya fundisho la kutokufa kwa nafsi na majina ya cheo ya viongozi wa kidini. Alipomaliza, chifu mkuu aliwauliza makasisi: “Je, haya yanayosemwa hapa na mashahidi wa Yehova ni ya kweli au ni ya bandia? Ikiwa ni ya bandia, eleza jinsi gani.” Hawangeweza kuyakanusha. Katika pindi moja chifu mkuu hata aliangua kicheko kwa kuona makasisi wakishangaa juu ya yale yaliyosemwa na Shahidi mmoja.

Polisi ndio mara nyingi waliotumwa kutaka kujua kutoka kwa Mashahidi sababu za yale waliyokuwa wakifanya. Kutoka kutaniko katika Tangier, Moroko, Mashahidi walifanya safari za ukawaida kwenda Ceuta, bandari moja chini ya udhibiti wa Hispania lakini ambayo ilikuwa kwenye pwani ya Moroko. Wakiwa wamesimamishwa na polisi katika pindi moja katika 1967, Mashahidi walihojiwa kwa saa mbili, wakati ambapo ushahidi mzuri ulitolewa. Kwenye pindi moja, mainspekta wawili wa polisi waliuliza kama Mashahidi waliamini katika “Bikira Maria.” Walipoambiwa kwamba masimulizi ya Gospeli huonyesha kwamba Maria alikuwa na watoto wengine baada ya kuzaliwa kwa Yesu na bikira, na kwamba hao walikuwa ndugu na dada wenye mzazi mmoja na Yesu, maofisa hao walitoa mtweto wa mshangao na kusema kwamba jambo kama hilo halingeweza kuwa katika Biblia. Walipoonyeshwa Yohana 7:3-5, mmojawapo wa maofisa hao aliitazama kwa muda mrefu bila kusema neno; hivyo yule mwingine akasema: “Nipe Biblia hiyo. Mimi nitalieleza andiko hilo!” Yule ofisa wa kwanza akajibu: “Usijisumbue. Andiko hili li wazi sana.” Maswali mengine mengi yaliulizwa na kujibiwa katika hali ya starehe. Baada ya hapo, Mashahidi hawakuingiliwa sana na wenye mamlaka walipokuwa wakihubiri katika eneo hilo.

Wanaume mashuhuri katika serikali wamepata kufahamiana sana na Mashahidi wa Yehova na huduma yao. Baadhi yao huthamini kwamba kazi ifanywayo na Mashahidi hunufaisha watu kikweli. Mwishoni-mwishoni mwa 1959, wakati matayarisho yalipokuwa yakifanywa kwa ajili ya uhuru wa Nigeria, gavana mkuu, Dakt. Nnamdi Azikiwe, aliomba kwamba W. R. Brown awepo akiwa mwakilishi wa Mashahidi wa Yehova. Aliliambia Baraza lake la Mawaziri: “Kama madhehebu yote ya kidini yangekuwa kama mashahidi wa Yehova, hatungekuwa na mauaji ya kukusudia, uvunjaji wa nyumba, utundu wa watoto, wafungwa na mabomu ya atomu. Milango haingefungwa daima.”

Vuno kubwa kwelikweli la kiroho lilikuwa likikusanywa barani Afrika. Kufikia 1975, kulikuwa Mashahidi 312,754 wakihubiri habari njema katika nchi 44 katika bara la Afrika. Katika tisa kati ya nchi hizo, kulikuwa wachache kuliko 50 waliokuwa wakichukua msimamo kwa ajili ya kweli ya Biblia na kushiriki katika kazi ya kueneza evanjeli. Lakini Mashahidi huona maisha ya kila mmoja wao kuwa yenye thamani kubwa. Katika 19 kati ya nchi hizo, wale walioshiriki katika huduma ya nyumba hadi nyumba wakiwa Mashahidi wa Yehova walikuwa maelfu. Maongezeko yenye kutokeza yaliripotiwa katika maeneo fulani. Kwa kielelezo, katika Angola, kutoka 1970 kufika 1975, idadi ya Mashahidi iliongezeka kutoka 355 kufika 3,055. Katika Nigeria, katika 1975, kulikuwa Mashahidi wa Yehova 112,164. Hao hawakuwa watu waliofurahia kusoma tu fasihi za Watch Tower, wala hawakuwa wale ambao huenda wakahudhuria mikutano pindi kwa pindi kwenye Jumba la Ufalme. Wote walikuwa wapiga-mbiu wa Ufalme wa Mungu wenye bidii.

Nchi za Mashariki Yatoa Wasifaji wa Yehova

Kama ilivyokuwa katika sehemu nyinginezo nyingi, utendaji wa Mashahidi wa Yehova katika Filipino ulipanuka kwa kasi baada ya Vita ya Ulimwengu 2. Upesi kadiri ilivyowezekana baada ya kufunguliwa kwake kutoka gerezani katika Machi 13, 1945, Joseph Dos Santos aliwasiliana na ofisi ya Watch Tower Society katika New York. Alitaka kupata habari yote ya funzo la Biblia na maagizo ya kitengenezo ambayo akina ndugu katika Filipino walikuwa wamekosa wakati wa vita. Kisha akatembelea kibinafsi makutaniko ili kuyaunganisha na kuyaimarisha. Mwaka huohuo mkusanyiko wa kitaifa ulifanywa katika Lingayen, mkoa wa Pangasinan, ambapo maagizo yalitolewa juu ya jinsi ya kufundisha watu wenye njaa ya kweli kwa njia ya mafunzo ya Biblia nyumbani. Katika miaka iliyofuata jitihada kubwa ilifanywa ya kutafsiri na kuchapa habari zaidi katika lugha za wenyeji—Tagalog, Iloko, na Cebuano. Msingi ulikuwa ukiwekwa kwa ajili ya mpanuko, nao ulikuja upesi.

Katika muda wa mwongo mmoja baada ya vita kwisha, idadi ya Mashahidi katika Filipino iliongezeka kutoka kama 2,000 kufika zaidi ya 24,000. Katika muda wa miaka mingine 20, kulikuwa zaidi ya wasifaji wa Yehova 78,000 huko.

Miongoni mwa nchi za Mashariki za kwanza kupelekewa wamishonari waliozoezwa kwenye Shule ya Gileadi ilikuwa China. Harold King na Stanley Jones waliwasili katika Shanghai katika 1947; Lew Ti Himm, katika 1949. Wale mapainia watatu Wajerumani waliokuwa wameanza kazi huko katika 1939 walikuwapo ili kuwalaki. Hii ilikuwa nchi ambayo wengi kati ya watu walikuwa Wabuddha nao hawakuitikia upesi mazungumzo ya Biblia. Ndani ya makao yao mlikuwamo vihekalu na madhabahu. Vioo vikiwa vinaning’inia milangoni, walijaribu kufukuzia mbali roho waovu. Vibandiko vyekundu vyenye semi za ‘bahati njema’ na picha za miungu ya Kibuddha yenye kuogofya vilipamba malango. Lakini hiyo ilikuwa miaka ya mabadiliko makubwa katika China. Chini ya utawala wa Kikomunisti kila mtu alitakwa ajifunze ‘mawazo ya Mao Tse-tung.’ Baada ya kazi ya kimwili, walitakiwa wahudhurie vipindi virefu ambamo Ukomunisti ulifafanuliwa. Katikati ya hayo yote, ndugu zetu waliendelea kuhubiri kwa bidii habari njema za Ufalme wa Mungu.

Wengi kati ya wale waliokuwa na nia ya kujifunza na Mashahidi wa Yehova walikuwa wameijua Biblia wakati uliopita kupitia makanisa ya Jumuiya ya Wakristo. Ndivyo ilivyokuwa kwa Nancy Yuen, mfanyakazi wa kanisa na mke nyumbani aliyekuwa mwenye shukrani kwa ajili ya yale ambayo Mashahidi walikuwa wamemwonyesha katika Biblia. Upesi alikuwa akishiriki kwa bidii katika kazi ya nyumba hadi nyumba na kuongoza mafunzo ya Biblia yeye mwenyewe. Wengine ambao waliwahubiria walikuwa wa malezi halisi ya Kichina na Kibuddha nao hawakutangulia kuwa na maarifa ya Biblia. Katika 1956 kilele cha wahubiri 57 kilifikiwa. Hata hivyo, mwaka huohuo, baada ya kukamatwa mara sita kwa ajili ya kuhubiri, Nancy Yuen alifungwa gerezani. Wengine ama walikamatwa ama walilazimishwa kuondoka nchini. Stanley Jones na Harold King walikamatwa katika Oktoba 14, 1958. Kabla ya kuletwa kuhukumiwa, walizuiliwa kwa miaka miwili, wakati ambapo walihojiwa daima. Wakati hatimaye walipopelekwa mahakamani katika 1960, walihukumiwa vipindi virefu vya kukaa gerezani. Hivyo, katika Oktoba 1958 utendaji wa hadharani wa Mashahidi wa Yehova katika China ulisimamishwa kwa nguvu. Lakini kazi yao ya kuhubiri haikukoma kabisa. Hata gerezani na katika kambi za kazi ngumu, kulikuwa njia za kutoa ushahidi. Katika wakati ujao je, mengi zaidi yangefanywa katika nchi hii kubwa? Hilo lingejulikana wakati uwadiapo.

Kwa sasa, ni nini lililokuwa likitukia katika Japani? Ni Mashahidi wa Yehova kama mia moja tu waliokuwa wakihubiri huko kabla ya vita ya ulimwengu ya pili. Walipokabiliwa na hatua za kinyama za kukandamiza wakati wa miaka ya vita, wengi wao waliridhiana. Ijapokuwa wachache walidumisha uaminifu-maadili wao, kazi ya kuhubiri hadharani iliyopangwa kitengenezo ilipata kusimama. Hata hivyo, kupiga mbiu ya Ufalme wa Yehova kulipewa mwanzo mpya katika sehemu hiyo ya ulimwengu wakati Don Haslett, mishonari aliyezoezwa Gileadi, alipowasili katika Tokyo katika Januari 1949. Miezi miwili baadaye, mke wake, Mabel, aliweza kuungana naye huko. Hili lilikuwa shamba ambamo wengi walikuwa na njaa ya kweli. Maliki alikuwa amekana dai lake la uungu. Ushinto, Ubuddha, Ukatoliki, na Kyodan (dini iliyofanyizwa kwa vikundi mbalimbali vya Protestanti katika Japani) zote zilikuwa zimepoteza heshima ya watu kwa sababu ya kuunga mkono jitihada za vita za Japani, zilizokuwa zimeishia katika ushinde.

Kufikia mwishoni mwa 1949, wamishonari 13 kutoka Shule ya Gileadi walikuwa wakishughulika katika Japani. Wengi zaidi wakafuata—jumla ya zaidi ya 160. Kulikuwa na fasihi kidogo sana ya kufanya kazi nayo. Baadhi ya wamishonari walikuwa wamesema Kijapani cha mtindo wa kale katika Hawaii, lakini ilikuwa lazima wajifunze lugha ya kisasa. Wale wengine walikuwa wamejifunza maneno machache ya msingi lakini walilazimika mara nyingi kuziendea kamusi zao za Kijapani-Kiingereza mpaka walipopata kufahamu vizuri zaidi lugha yao mpya. Kabla ya muda mrefu, familia za akina Ishii na Miura, ambao hawakuwa wameiacha imani yao wakati wa miaka ya vita, waliwasiliana na tengenezo na kwa mara nyingine tena wakaanza kushiriki katika huduma ya hadharani.

Makao ya wamishonari yaliendelea kufunguliwa katika Kobe, Nagoya, Osaka, Yokohama, Kyoto, na Sendai. Tokea 1949 hadi 1957, jitihada kuu ilikuwa kuanzisha kazi ya Ufalme katika ile miji mikubwa katika kisiwa kikuu cha Japani. Kisha wafanyakazi wakaanza kuhamia ile miji mingine. Shamba lilikuwa kubwa. Ilikuwa wazi kwamba ikiwa Japani yote ingepokea ushahidi kamili, wahudumu wengi mapainia wangehitajiwa. Hilo lilikaziwa, wengi wakajitokeza, na kulikuwa itikio zuri kwa jitihada zilizounganishwa za wahudumu hao wenye kufanya kazi kwa bidii! Ule mwongo wa kwanza ulizaa wasifaji wa Yehova 1,390. Kufikia miaka ya katikati ya 1970, kulikuwa wasifaji wa Yehova wenye bidii 33,480 waliotawanyika kotekote katika Japani. Na mwendo wa kukusanya ndani ulikuwa ukiongezeka.

Katika mwaka uleule aliowasili Don Haslett katika Japani, 1949, kazi ya Ufalme katika Jamhuri ya Korea ilipewa pia kichocheo kikubwa. Korea ilikuwa imekuwa chini ya utawala wa Japani wakati wa vita ya ulimwengu, nao Mashahidi walikuwa wamenyanyaswa kikatili. Ijapokuwa kikundi kidogo kilikuwa kikikutana kwa ajili ya funzo baada ya vita, hakukuwa na uwasiliano na tengenezo la kimataifa mpaka baada ya Choi Young-won kuona ripoti moja juu ya Mashahidi wa Yehova katika 1948 katika gazeti la habari la Jeshi la Amerika Stars and Stripes. Mwaka uliofuata kutaniko la wahubiri 12 lilifanyizwa katika Seoul. Baadaye mwakani Don na Earlene Steele, wamishonari wa kwanza kutoka Shule ya Gileadi, wakawasili. Miezi saba baadaye, wamishonari wengine sita walifuata.

Walikuwa wakipata matokeo mazuri sana—wastani wa mafunzo ya Biblia 20 kila mmoja na hudhurio la mikutano la wengi kufikia 336. Halafu Vita ya Korea ikaanza. Kabla ya miezi mitatu kwisha tangu kile kikundi cha mwisho cha wamishonari kuwasili, wote walihamishiwa Japani. Ilikuwa zaidi ya mwaka mmoja kabla Don Steele kuweza kurudi katika Seoul na mwaka mwingine kabla ya Earlene kuweza kujiunga naye. Wakati huohuo ndugu Wakorea waliendelea kuwa imara na walikuwa wamekuwa wenye bidii katika kuhubiri, ijapokuwa uhakika wa kwamba makao yalikuwa yameharibiwa na wengi wao walikuwa wakimbizi. Lakini sasa, kupigana kukiwa kumekwisha, fikira zilielekezwa katika kuandaa fasihi zaidi katika Kikorea. Mikusanyiko na mmiminiko zaidi wa wamishonari vilitoa kichocheo kwa kazi. Kufikia 1975, kulikuwa Mashahidi wa Yehova 32,693 katika Jamhuri ya Korea—wengi karibu kuwa kama wale waliokuwa katika Japani—na kulikuwa uwezekano wa ukuzi bora zaidi, kwa sababu mafunzo ya Biblia nyumbani zaidi ya 32,000 yalikuwa yakiongozwa.

Hali Ilikuwaje Katika Ulaya?

Mwisho wa Vita ya Ulimwengu 2 katika Ulaya haukutokeza uhuru kamili kwa Mashahidi wa Yehova huko ili kuendeleza kazi yao ya elimu ya Biblia bila kupingwa. Katika sehemu fulani maofisa waliwastahi kwa sababu ya msimamo wao imara wakati wa vita. Lakini sehemu nyinginezo mielekeo yenye nguvu ya utukuzo wa taifa na uhasama wa kidini vilitokeza mnyanyaso zaidi.

Miongoni mwa Mashahidi katika Ubelgiji walikuwamo wale waliokuwa wametoka Ujerumani kushiriki katika kuhubiri habari njema. Kwa sababu hawangeweza kuunga mkono utawala wa Nazi, Gestapo walikuwa wamewawinda kama hayawani mwitu. Lakini sasa maofisa Wabelgiji walishtaki baadhi ya Mashahidi haohao kuwa Wanazi na kuamuru watiwe gerezani na kisha wakawafukuza nchini. Yajapokuwa hayo yote, idadi ya Mashahidi waliokuwa wakishiriki katika huduma ya shambani katika Ubelgiji ilikuwa zaidi ya mara tatu katika muda wa miaka mitano baada ya vita.

Ni nini kilicholeta mnyanyaso mwingi? Kanisa la Katoliki ya Roma ndilo lililotokeza mnyanyaso ulio mwingi. Popote lilipokuwa na mamlaka ya kufanya hivyo, lilipiga vita bila kukoma ili kukomesha Mashahidi wa Yehova.

Wakijua kwamba watu wengi wa Magharibi walihofu Ukomunisti, makasisi Wakatoliki katika jiji la Ireland la Cork, katika 1948, walichochea upinzani dhidi ya Mashahidi wa Yehova kwa kuwarejezea daima kuwa “maibilisi Wakomunisti.” Kama tokeo, wakati Fred Metcalfe alipokuwa akishiriki katika huduma ya shambani, alikabiliwa na wafanyaghasia waliompigapiga ngumi na kumpiga mateke na kutawanya fasihi zake za Biblia barabarani. Kwa furaha, polisi mmoja alikuja wakati huohuo na kutawanya genge hilo. Yajapokuwa hayo yote, Mashahidi walistahimili. Si watu wa Ireland wote waliokubaliana na jeuri hiyo. Baadaye, hata baadhi ya wale waliokuwa wameishiriki jeuri hiyo waliona laiti hawangalifanya hivyo. Walio wengi kati ya Wakatoliki katika Ireland hawakuwa wameona Biblia. Lakini, kwa saburi ya upendo, baadhi yao walisaidiwa washike kweli iwekayo watu huru.—Yn. 8:32.

Ingawa Mashahidi katika Italia walikuwa na idadi ipatayo mia moja tu katika 1946, miaka mitatu baadaye kulikuwa makutaniko 64—madogo lakini yenye kufanya kazi kwa bidii. Makasisi walikuwa na wasiwasi. Wakishindwa kupinga kweli za Biblia walizohubiri Mashahidi wa Yehova, makasisi Wakatoliki walikaza wenye mamlaka wa serikali wajaribu kuwaondolea mbali. Hivyo, katika 1949, wamishonari walio Mashahidi waliamriwa waondoke nchini.

Kwa kurudiarudia makasisi wa Roma Katoliki walijaribu kukatiza au kuzuia makusanyiko ya Mashahidi katika Italia. Walitumia watu wenye kusumbua ili kukatiza kusanyiko katika Sulmona katika 1948. Katika Milan walimkaza mkuu wa polisi afute ruhusa ya kufanya mkusanyiko katika Teatro dell’Arte katika 1950. Tena, katika 1951, walitumia uvutano juu ya polisi wakafuta ruhusa ya kufanya kusanyiko katika Cerignola. Lakini katika 1957, wakati polisi walipoamuru mkusanyiko wa Mashahidi katika Milan ukomeshwe, vyombo vya habari vya Italia vilipinga, na maswali yalizushwa bungeni. Gazeti la habari la kila juma la Roma Il Mondo, la Julai 30, 1957, halikusita kutaarifu kwamba tendo hilo lilichukuliwa ili “kumridhisha askofu mkuu,” Giovanni Battista Montini, aliyepata baadaye kuwa Papa Paul wa 6. Ilijulikana vema kwamba kwa karne nyingi Kanisa Katoliki lilikuwa limekataza kuenezwa kwa Biblia katika lugha zitumiwazo na umma kwa ujumla. Lakini Mashahidi wa Yehova waliendelea kusaidia Wakatoliki wenye moyo mweupe wajionee wenyewe yaliyosemwa na Biblia. Tofauti kati ya Biblia na mafundisho yaliyoshikiliwa na kanisa bila msingi ilikuwa wazi. Zijapokuwa jitihada za Kanisa Katoliki za kuzuia hilo, maelfu walikuwa wakiacha kanisa, na kufikia 1975 kulikuwa Mashahidi wa Yehova 51,248 katika Italia. Wote hao walikuwa waeneza-evanjeli wenye bidii, na idadi yao ilikuwa ikiongezeka kasi.

Katika Hispania ya Katoliki, wakati utendaji wa Mashahidi wa Yehova uliopangwa kitengenezo ulipofufuliwa hatua kwa hatua baada ya 1946, haikushangaza kwamba makasisi huko pia walikaza maofisa wa serikali ili kujaribu kuwakomesha. Mikutano ya kutaniko ya Mashahidi wa Yehova ilikatizwa. Wamishonari walilazimishwa kuondoka nchini. Mashahidi walikuwa wakikamatwa kwa kuwa tu na Biblia au fasihi za Biblia. Mara nyingi walizuiwa katika magereza machafumachafu kwa muda kama wa siku tatu, kisha kuachiliwa—ili tu kukamatwa tena, kuhojiwa, na kutiwa gerezani. Wengi walitumikia vifungo vya mwezi au zaidi. Mapadri waliwahimiza wenye mamlaka wa serikali wawinde yeyote aliyekuwa akijifunza Biblia na Mashahidi wa Yehova. Hata baada ya Sheria ya Uhuru wa Kidini kupitishwa katika 1967, mabadiliko yalikuja hatua kwa hatua. Hata hivyo, kufikia wakati Mashahidi wa Yehova walipopewa utambulisho wa kisheria hatimaye katika 1970, kulikuwako tayari zaidi ya 11,000 yao katika Hispania. Na miaka mitano baadaye, walikuwa zaidi ya 30,000, kila mmoja wao akiwa mweneza-evanjeli mwenye bidii.

Vipi Ureno? Huko pia, wamishonari waliamriwa waondoke nchini. Wakihimizwa na makasisi Wakatoliki, polisi walipekuapekua makao ya Mashahidi wa Yehova, wakawanyang’anya fasihi zao, na kukatiza mikutano yao. Katika Januari 1963 kamanda wa Polisi wa Usalama wa Umma katika Caldas da Rainha hata alitoa amri iliyoandikwa akiwakataza ‘wasifanye utendaji wao wa kusoma Biblia.’ Lakini Mashahidi hawakuachia mbali utumishi wao kwa Mungu. Kulikuwa zaidi ya 13,000 kufikia wakati walipopata utambulisho wa kisheria katika Ureno katika 1974.

Katika sehemu nyingine za Ulaya, wenye mamlaka wa serikali walizusha vizuizi kwa kazi ya kuhubiri habari njema kwa kuuona ugawanyaji wa fasihi za Biblia kuwa ni utendaji wa kibiashara, ulio chini ya sheria za kibiashara. Katika majimbo kadhaa ya Uswisi, sheria za uchuuzi zilitumiwa kuhusu ugawanyaji wa fasihi za Mashahidi wa Yehova kwa mchango wa hiari. Mashahidi walipokuwa wakiendesha utendaji wao, walikuwa wakikamatwa mara nyingi na hatua za mahakama kuchukuliwa. Hata hivyo, wakati kesi hizo zilipoletwa mahakamani, mahakama fulani, kutia na Mahakama Kuu ya jimbo la Vaud, katika 1953, zilikata kauli kwamba utendaji wa Mashahidi wa Yehova haungeweza kwa kufaa kuonwa kuwa uchuuzi. Wakati huohuo, katika Denmark jitihada zilifanywa kupunguza saa ambazo katika hizo Mashahidi wangeweza kutoa fasihi zao, utendaji wao ukiwekewa mipaka uendeshwe katika nyakati zile zilizoruhusiwa na sheria kuendesha maduka ya kibiashara. Ilikuwa lazima pia kupigania jambo hilo mahakamani. Vijapokuwa vizuizi, Mashahidi wa Yehova waliendelea kupiga mbiu ya Ufalme wa Mungu kuwa tumaini pekee la wanadamu.

Suala jingine lililohusu Mashahidi wa Yehova katika Ulaya, pamoja na sehemu nyingine za dunia, ni kutokuwamo kwa Kikristo. Kwa sababu dhamiri zao za Kikristo hazingewaruhusu kujihusisha katika mapambano kati ya wenye kuzozana wa ulimwengu, walihukumiwa kufungwa gerezani katika nchi moja baada ya nyingine. (Isa. 2:2-4) Jambo hilo liliwatoa vijana kwenye huduma yao ya kawaida ya nyumba hadi nyumba. Lakini tokeo moja lenye manufaa lilikuwa ule ushahidi mwingi uliotolewa kwa wanasheria, mahakimu, maofisa wa kijeshi, na walinzi wa gereza. Hata wakiwa gerezani Mashahidi walipata njia fulani za kuhubiri. Ijapokuwa walitendwa kinyama katika baadhi ya magereza, Mashahidi waliofungwa katika gereza la Santa Catalina katika Cádiz, Hispania, waliweza kutumia baadhi ya saa zao kutoa ushahidi kwa barua. Na katika Sweden utangazaji mwingi ulifanywa kuhusu njia ambayo kesi zilizohusu kutokuwamo kwa Mashahidi wa Yehova zilishughulikiwa. Hivyo, kwa njia nyingi watu walijulishwa juu ya uhakika wa kwamba Yehova ana mashahidi duniani na kwamba wao hushikamana kwa imara na kanuni za Biblia.

Kulikuwa jambo jingine lililofanya Mashahidi wajulikane sana na umma. Lilikuwa pia na tokeo lenye nguvu, la kutia nguvu kazi yao ya kueneza evanjeli.

Mikusanyiko Ilichangia Kutoa Ushahidi

Mashahidi wa Yehova walipofanya mkusanyiko wa kimataifa katika Paris, Ufaransa, katika 1955, ripoti za habari za televisheni zililipa taifa zima fursa ya kuona yaliyotukia. Katika 1969 mkusanyiko mwingine ulifanywa karibu na Paris, na ilikuwa wazi kwamba huduma ya Mashahidi ilikuwa imekuwa yenye mazao. Wale waliobatizwa kwenye mkusanyiko huo walikuwa na idadi ya 3,619, au asilimia kama 10 ya wastani wa hudhurio. Kuhusu hilo, gazeti la habari la Paris la jioni lenye kupendwa sana France-Soir la Agosti 6, 1969, lilisema hivi: “Kinachowatia wasiwasi makasisi wa zile dini nyingine si ile njia yenye kutazamisha ya ugawanyaji wa vichapo itumiwayo na mashahidi wa Yehova, bali, kule kufanya waongofu. Kila mmoja wa mashahidi wa Yehova ana wajibu wa kutoa ushahidi au kupiga mbiu ya imani yake kwa kutumia Biblia nyumba hadi nyumba.”

Wakati wa pindi ya majuma matatu katika kiangazi hicho cha 1969, mikusanyiko mingine minne mikubwa ya kimataifa ilifanywa katika Ulaya—katika London, Copenhagen, Roma, na Nuremberg. Mkusanyiko wa Nuremberg ulihudhuriwa na 150,645 kutoka nchi 78. Pamoja na ndege na meli, magari kama 20,000, mabasi 250, na magarimoshi ya pekee 40 yalihitajiwa kusafirisha wajumbe kwenye mkusanyiko huo.

Mikusanyiko hiyo si kwamba tu iliwaimarisha na kuwatayarisha Mashahidi wa Yehova kwa ajili ya huduma yao bali pia iliwapa umma fursa ya kujionea wenyewe Mashahidi wa Yehova ni watu wa aina gani. Mkusanyiko wa kimataifa uliporatibiwa kufanywa Dublin, Ireland, katika 1965, mkazo mwingi wa kidini ulitumiwa ili kulazimisha kufutwa kwa mipango hiyo. Lakini mkusanyiko ulifanywa, na wenye nyumba wengi katika Dublin waliwaandalia wajumbe mahali pa kulala. Kwa tokeo gani? “Hatukuambiwa ukweli juu yenu,” wakaeleza baadhi ya mabibi wenye nyumba baada ya mkusanyiko. “Mapadri walituambia uwongo, lakini sasa kwa kuwa tunawajua, sikuzote tutakuwa na furaha kuwapokea tena.”

Watu Wasemapo Lugha Nyingine

Katika miongo ya karibuni Mashahidi wa Yehova katika Ulaya wamepata kwamba kuwasiliana na watu wa mataifa mengine kumetokeza tatizo la pekee. Idadi kubwa wamehama nchi moja kwenda nyingine ili kujifaidi na fursa za kazi ya kuajiriwa. Baadhi ya majiji ya Ulaya yamekuwa makao ya mashirika makubwa ya kimataifa, yenye wafanyakazi ambao si wote wanaosema lugha ya wenyeji.

Bila shaka, eneo la wasemao lugha nyingi limekuwa uhakika wa maisha kwa karne nyingi katika sehemu fulani. Kwa kielelezo, katika India kuna lugha kuu 14 na labda lugha ndogo-ndogo na lahaja 1,000. Papua New Guinea ina zaidi ya lugha 700. Lakini ilikuwa hasa wakati wa miaka ya 1960 na ya 1970 kwamba Mashahidi katika Luxembourg walipata kwamba eneo lao limekuwa eneo lililotia ndani watu kutoka mataifa zaidi ya 30—na baada ya hapo angalau watu wa mataifa mengine 70 waliwasili. Sweden yaripoti kwamba imegeuka kutoka nchi yenye lugha moja yenye kutumiwa na karibu kila mtu kuwa jamii isemayo lugha 100 mbalimbali. Mashahidi wa Yehova wameshughulikiaje hilo?

Mwanzoni, mara nyingi walijitahidi tu kujua lugha ya mwenye nyumba na kisha wakajaribu kupata fasihi fulani ambayo angeweza kusoma. Katika Denmark, mirekodi ya tepu ilifanywa ili kuwezesha Waturuki wenye mioyo myeupe wasikie ujumbe katika lugha yao wenyewe. Uswisi ilikuwa na kundi kubwa la wafanyakazi wageni kutoka Italia na Hispania. Jambo lililoonwa na Rudolf Wiederkehr katika kusaidia baadhi yao ni kielelezo cha jinsi mambo yalivyoanza. Yeye alijaribu kutoa ushahidi kwa mwanamume Mwitalia, lakini hakuna yeyote wao aliyejua sana lugha ya mwingine. Ni jambo gani lingeweza kufanywa? Ndugu yetu alimwachia Mnara wa Mlinzi la Kiitalia. Lijapokuwa tatizo la lugha, Ndugu Wiederkehr alirudi. Funzo la Biblia lilianzishwa pamoja na mwanamume huyo, mke wake, na mwana wao wa miaka 12. Kitabu cha funzo cha Ndugu Wiederkehr kilikuwa katika Kijerumani, lakini aliipa ile familia nakala za Kiitalia. Maneno yalipokosekana, ishara zilitumiwa. Nyakati nyingine, mvulana huyo mchanga, ambaye alikuwa akijifunza Kijerumani shuleni, alitumikia kuwa mkalimani. Familia hiyo yote ilikubali kweli na upesi ikaanza kuishiriki pamoja na wengine.

Lakini kihalisi mamilioni ya wafanyakazi kutoka Ugiriki, Italia, Ureno, Hispania, Uturuki, na Yugoslavia walikuwa wakihamia Ujerumani na nchi nyinginezo. Msaada wa kiroho ungeweza kutolewa kwao kwa mafanikio zaidi katika lugha zao wenyewe. Upesi baadhi ya Mashahidi wenyeji walianza kujifunza lugha za wafanyakazi wageni. Katika Ujerumani masomo ya Kituruki hata yalipangwa na ofisi ya tawi. Mashahidi kutoka nchi nyinginezo waliojua lugha hizo zilizohitajiwa walialikwa wahamie sehemu ambazo kulikuwa na uhitaji wa pekee wa msaada.

Baadhi ya wafanyakazi kutoka ng’ambo hawakuwa wamepata kamwe kukutana na Mashahidi wa Yehova hapo awali na walikuwa kwelikweli na njaa ya kiroho. Walikuwa wenye shukrani kwa ajili ya jitihada iliyokuwa ikifanywa kuwasaidia. Makutaniko mengi ya lugha za kigeni yalifanyizwa. Baada ya wakati, baadhi ya wafanyakazi hao wageni walirudi nchi zao kuendesha huduma katika maeneo ambayo wakati uliopita hayakuwa yamepewa ushahidi kamili kuhusu Ufalme wa Mungu.

Mavuno Mengi Kujapokuwa Vizuizi

Mashahidi wa Yehova hutumia njia zilezile za kuhubiri kotekote duniani. Katika Amerika Kaskazini wamekuwa wakieneza evanjeli kwa bidii kwa zaidi ya karne moja. Basi, haishangazi kwamba kumekuwa vuno jingi la kiroho huko. Kufikia 1975, kulikuwa Mashahidi wa Yehova watendaji 624,097 katika bara la Marekani na Kanada. Hata hivyo, hiyo haikuwa kwa sababu kazi yao ya kuhubiri katika Amerika Kaskazini ilikuwa ikifanywa bila upinzani.

Ijapokuwa serikali ya Kanada ilikuwa imeondoa marufuku yayo juu ya Mashahidi wa Yehova na mashirika yao ya kisheria kufikia 1945, manufaa kutokana na uamuzi huo hazikuonekana mara hiyo katika mkoa wa Quebec. Katika Septemba 1945, wafanyaghasia Wakatoliki walishambulia Mashahidi wa Yehova katika Châteauguay na Lachine. Mashahidi walikamatwa na kushtakiwa uhaini kwa sababu fasihi walizogawanya zilichambua Kanisa la Katoliki ya Roma. Wengine walitiwa gerezani kwa sababu waligawanya fasihi za Biblia ambazo hazikuwa zimekubaliwa na mkuu wa polisi. Kufikia 1947, kulikuwa kesi 1,700 dhidi ya Mashahidi zilizongojea kukatwa katika mahakama za Quebec.

Wakati jitihada za pekee zilipokuwa zikifanywa ili baadhi ya kesi zilizo kigezo zifanywe na mahakama, Mashahidi waliagizwa wahubiri gospeli kwa mdomo, wakitumia Biblia tu—ile Douay Version ya Katoliki inapowezekana. Wahudumu wa wakati wote kutoka sehemu nyingine za Kanada walijitolea kujifunza Kifaransa na kuhamia Quebec ili kushiriki katika kueneza ibada ya kweli huko.

Wakatoliki wengi wenye mioyo myeupe waliwaalika Mashahidi ndani ya makao yao na kuuliza maswali, ingawa walisema mara nyingi: ‘Mimi ni wa Katoliki ya Roma nami sitabadilika kamwe.’ Lakini walipojionea wenyewe yale ambayo Biblia inasema, makumi ya maelfu yao, kwa sababu ya kupenda kweli na tamaa ya kumpendeza Mungu, walibadilika.

Katika Marekani vilevile, ilikuwa lazima kuthibitisha mbele ya mahakama ili kuimarisha haki ya Mashahidi wa Yehova ya kuhubiri hadharani na nyumba hadi nyumba. Tokea 1937 hadi 1953, kulikuwa kesi kama hizo 59 zilizohusu Mashahidi ambazo zilipelekwa hadi Mahakama Kuu Zaidi katika Washington, D.C.

Fikira Kwenye Maeneo Yasiyogawiwa Mtu

Lengo la Mashahidi wa Yehova si kufanya jambo fulani tu katika kuhubiri habari njema bali ni kufikia kila mtu awezaye kufikiwa na ujumbe wa Ufalme. Kwa kusudi hilo, Baraza Linaloongoza la Mashahidi wa Yehova limegawia kila ofisi ya tawi daraka kwa sehemu hususa ya shamba la ulimwengu. Kadiri makutaniko yafanyizwavyo ndani ya eneo la tawi, kila kutaniko hupewa sehemu ya eneo hilo ambamo lapasa kuhubiri. Kisha kutaniko hugawanya eneo kuwa sehemu ambazo laweza kugawia vikundi na wahudumu mmoja-mmoja kutanikoni. Hao hujitahidi kufikia kila familia kwa ukawaida. Lakini namna gani yale maeneo ambayo hayajagawiwa makutaniko?

Katika 1951 orodha ilifanywa ya wilaya zote katika Marekani kuamua ni zipi ambazo hazikuwa zikipokea ziara za ukawaida kutoka kwa Mashahidi wa Yehova. Wakati huo, karibu asilimia 50 hazikuwa zikifanyiwa kazi au zilikuwa zikienezwa kwa sehemu tu. Mipango ilifanywa ili Mashahidi waendeshe huduma yao katika maeneo hayo wakati wa miezi ya kiangazi au katika nyakati nyingine zilizofaa, kwa kusudi la kusitawisha makutaniko. Wakati watu hawakuwamo nyumbani, nyakati fulani ujumbe uliochapwa, pamoja na fasihi za Biblia ziliachwa. Mafunzo ya Biblia yaliongozwa kupitia barua. Baadaye, mapainia wa pekee walitumwa kwenye maeneo hayo ili kufuatia kupendezwa kulikopatikana.

Utendaji huo haukuwa wa miaka ya 1950 tu. Ulimwenguni pote, katika nchi ambako miji mikubwa inapokea ushahidi lakini maeneo yasiyogawiwa mtu yeyote yako, jitihada za bidii ya moyo huendelea kufanywa kufikia watu ambao hawafikiwi kwa ukawaida. Katika Alaska katika miaka ya 1970, asilimia ipatayo 20 ya idadi ya watu iliishi katika vijiji vilivyo mbali. Wengi wa watu hao wangeweza kufikiwa vizuri zaidi katika wakati wa majira ya kipupwe wakati ambapo kazi ya uvuvi karibu husimama. Lakini huo ndio wakati ambao huwa na hali yenye baridi kali na utusitusi ambao hufanya kuruka kwa ndege kuwe hatari. Hata hivyo, idadi za Waeskimo, Wahindi na Waaleut walihitaji fursa ya kujifunza juu ya uandalizi kwa ajili ya uhai wa milele chini ya Ufalme wa Mungu. Ili kuwafikia, kikundi cha Mashahidi 11 kikitumia ndege ndogo kadhaa kiliruka kwenda kwenye vijiji vipatavyo 200 vilivyotapakaa katika eneo la kilometa za mraba 844,000 wakati wa kipindi cha miaka miwili. Yote hayo yalifanywa kwa fedha zilizochangwa kwa kujitolea na Mashahidi wenyeji.

Kuongezea safari hizo za kuhubiri, Mashahidi waliokomaa wametiwa moyo wafikirie kuhamia hasa maeneo yaliyo katika nchi yao wenyewe ambayo uhitaji wa wapiga-mbiu wa Ufalme ni mkubwa zaidi. Maelfu wameitikia. Miongoni mwa wale waliofanya hivyo katika Marekani ni Eugene na Delia Shuster, ambao waliondoka Illinois katika 1958 kutumikia katika Hope, Arkansas. Wamekaa kwa zaidi ya miongo mitatu wakitafuta watu wenye kupendezwa, kuwapanga kitengenezo kuwa makutaniko, na kuwasaidia kukua kufikia ukomavu wa Kikristo.

Kwa kitia-moyo cha mwangalizi wao wa mzunguko, katika 1957, Alexander B. Green na mke wake waliondoka Dayton, Ohio, wakatumikie katika Mississippi. Kwanza walipewa mgawo kwenda Jackson na miaka miwili baadaye Clarksdale. Baada ya wakati, Ndugu Green alitumikia katika sehemu nyingine tano. Zote hizo zilikuwa na makutaniko madogo yaliyokuwa na uhitaji wa usaidizi. Alijiruzuku kwa kufanya kazi ya bawabu, kutunza bustani, kutengeneza fanicha, kurekebisha magari, na kadhalika. Lakini jitihada zake kuu zilielekezwa katika kuhubiri habari njema. Alisaidia Mashahidi wenyeji kukua kiroho, akafanya kazi nao kufikia watu katika eneo lao, na mara nyingi akawasaidia kujenga Jumba la Ufalme kabla ya kusonga mbele.

Katika 1967, Gerald Cain alipopata kuwa Shahidi katika magharibi mwa Marekani, yeye na familia yake walihisi sana uharaka wa kazi ya kueneza evanjeli. Hata kabla ya yeyote wao kubatizwa, walikuwa wakifanya mipango ya kutumikia sehemu ambako kuna uhitaji mkubwa zaidi. Kwa miaka minne walifanya kazi na kutaniko la Needles, California. Hilo lilikuwa na daraka juu ya eneo lililotia ndani sehemu za majimbo matatu katika magharibi mwa Marekani. Matatizo ya kiafya yalipotaka wahame, kwa mara nyingine tena walichagua mahali palipokuwa na uhitaji wa pekee wa msaada, nao waligeuza sehemu ya kao lao huko kuwa Jumba la Ufalme. Kuhama zaidi kumefuata, lakini sikuzote fikira nyingi zimekuwa kukaa mahali ambapo wangeweza kuwa wenye msaada zaidi katika kutoa ushahidi.

Kadiri ambavyo idadi ya makutaniko imeongezeka, katika sehemu fulani uhitaji wa wazee waliostahili umehisiwa sana. Ili kutimiza uhitaji huo, maelfu ya wazee wamejitolea kusafiri kwa ukawaida (na kwa gharama zao wenyewe) kwenda kwenye makutaniko nje ya mtaa wao. Wao husafiri mara tatu, nne, tano, au zaidi kwa juma—kushiriki katika mikutano ya kutaniko na katika huduma ya shambani na pia kuchunga kutaniko. Hilo limefanywa si katika Marekani pekee bali pia katika El Salvador, Japani, Uholanzi, Hispania, na nchi nyinginezo nyingi. Katika visa fulani wazee na familia zao wamehama, ili kutimiza uhitaji huo.

Matokeo yamekuwa nini? Fikiria nchi moja tu. Huko nyuma katika 1951, wakati mipango ya kufanya kazi katika maeneo yasiyogawiwa mtu ilipotangazwa kwa mara ya kwanza, kulikuwa makutaniko kama 3,000 katika Marekani, yenye wastani wa wahubiri 45 kila kutaniko. Kufikia 1975, kulikuwa makutaniko 7,117, na wastani wa idadi ya Mashahidi watendaji walioshirikiana na kila kutaniko ilikuwa imepanda kufikia karibu 80.

Ushahidi uliotolewa kwa jina na Ufalme wa Yehova tokea 1945 kufikia 1975 ulikuwa mwingi sana kuliko ule uliokuwa umepata kutolewa kufikia wakati huo.

Idadi ya Mashahidi ilikuwa imekua kutoka 156,299 katika 1945 kufikia 2,179,256 duniani pote katika 1975. Kila mmoja wao alishiriki binafsi katika kuhubiri hadharani kuhusu Ufalme wa Mungu.

Katika 1975, Mashahidi wa Yehova walikuwa na shughuli katika nchi 212 (zikihesabiwa kulingana na jinsi ramani ilivyokuwa imegawanywa katika miaka ya mapema ya 1990). Katika bara la Marekani na Kanada, 624,097 wao walikuwa wakifanya huduma yao. Katika Ulaya, nje ya ile iliyokuwa wakati huo Muungano wa Sovieti, kulikuwa wengine 614,826. Afrika ilikuwa ikisikia ujumbe wa kweli ya Biblia kutoka kwa Mashahidi 312,754 waliokuwa wakishiriki katika kazi huko. Mexico, Amerika ya Kati, na Amerika Kusini zilikuwa zikitumikiwa na Mashahidi 311,641; Asia, na 161,598; Australia na visiwa vingi duniani pote, na 131,707.

Wakati wa miaka 30 kufika 1975, Mashahidi wa Yehova walitumia saa 4,635,265,939 katika kazi ya kuhubiri na kufundisha hadharani. Pia waliangusha vitabu, vijitabu, na magazeti 3,914,971,158 kwa watu wenye kupendezwa kuwasaidia wathamini jinsi wangeweza kunufaishwa na kusudi lenye upendo la Yehova. Kupatana na amri ya Yesu ya kufanya wanafunzi, walifanya ziara za kurudia 1,788,147,329 kwa watu wenye kupendezwa, na katika 1975 walikuwa wakiongoza kwa wastani mafunzo ya Biblia nyumbani bila malipo 1,411,256 kwa watu mmoja-mmoja na familia.

Kufikia 1975 kazi ya kuhubiri ilikuwa kwa kweli imefikia nchi 225. Katika nchi zaidi ya 80 ambazo habari njema zilikuwa zimefika kufikia 1945 lakini ambako hakukuwa na makutaniko mwaka huo, makutaniko ya Mashahidi wenye bidii yalikuwa yakistawi kufikia 1975. Miongoni mwa sehemu hizo ni Jamhuri ya Korea ikiwa na makutaniko 470, Hispania ikiwa na 513, Zaire ikiwa na 526, Japani ikiwa na 787, na Italia ikiwa na 1,031.

Wakati wa pindi ya kutoka 1945 hadi 1975, idadi kubwa zaidi ya watu waliopata kuwa Mashahidi wa Yehova hawakudai kuwa watiwa-mafuta kwa roho ya Mungu wakitazamia uhai wa kimbingu. Katika masika ya 1935, idadi ya walioshiriki mifano kwenye Mlo wa Jioni wa Bwana walikuwa na jumla kamili ya asilimia 93 ya wale waliokuwa wakishiriki katika huduma ya shambani. (Baadaye katika mwaka huohuo, ile “halaiki kubwa” ya Ufunuo 7:9 (KJ) ilitambulishwa kuwa ya watu ambao wangeishi milele duniani.) Kufikia 1945 idadi ya Mashahidi waliokuwa wakitazamia uhai katika dunia iliyo paradiso ilikuwa imeongezeka kufikia hatua ya kwamba walijumlika kuwa asilimia 86 ya wale waliokuwa wakishiriki katika kuhubiri habari njema. Kufikia 1975 wale waliodai kuwa Wakristo watiwa-mafuta kwa roho hawakuzidi nusu moja ya asilimia 1 ya jumla ya tengenezo la Mashahidi wa Yehova la ulimwenguni pote. Ingawa walitawanyika katika karibu nchi 115 wakati huo, watiwa-mafuta hao waliendelea kutumikia wakiwa baraza lililoungana chini ya Yesu Kristo.

[Blabu katika ukurasa wa 463]

“Tangu mwe hapa kila mtu anaongea juu ya Biblia”

[Blabu katika ukurasa wa 466]

“Yale ambayo umeniambia sasa hivi ni yale niliyosoma katika Biblia ile miaka mingi iliyopita”

[Blabu katika ukurasa wa 470]

Maelfu walihamia maeneo yaliyo ndani ya nchi yao wenyewe ambayo yalikuwa na uhitaji mkubwa zaidi wa Mashahidi

[Blabu katika ukurasa wa 472]

“Thawabu isiyokadirika thamani”

[Blabu katika ukurasa wa 475]

Mashahidi wanaostahili walitumwa kwenye nchi zilizokuwa na uhitaji wa pekee

[Blabu katika ukurasa wa 486]

Wakiwa na hoja za Kimaandiko zenye nguvu, Mashahidi wa mapema katika Nigeria walifunua makasisi na mafundisho yao bandia

[Blabu katika ukurasa wa 497]

Maneno yalipokosekana, ishara zilitumiwa

[Blabu katika ukurasa wa 499]

Lengo lao? Kufikia kila mtu awezaye kufikiwa na ujumbe wa Ufalme

[Ramani/Picha katika ukurasa wa 489]

Jitihada nyingi zilifanwa kufikia watu wa China kwa habari njema za Ufalme wa Yehova

Kutoka Chefoo, maelfu ya barua, trakti, na vatabu vilipelekwa nje kwa posta kati ya 1891 na 1900

C. T. Russell alihutubu katika Shanghiai na kuzuru miji na vijiji 15, katika 1912

Makolpota waligawanya fasihi nyingi huku na huku katika pwani ya China, wakifany ziara fupi ndani ya bara, 1912-1918

Makilpota Wajapani walitumikia hapa, 1930-1931

Matangazo ya redio yalifanwa katikia Kichina kutoka Shanghai, Peking, na Tientsin wakati wa miaka ya 1930; kama tokeo, barua za kuomba fasihi zilipokewa sehemu nyingi za China

Mapainia kutoka Australia na Ulaya walitoa ushahidi katkia Shanghai, Peking, Tientsin, Tsingtao, Pei-tai-ho, Chefoo, Weihaiwei, Canton, Swatow, Amoy, Foochow, Hankow, na Nanking wakati wa miaka ya 1930 na 1940. Wengine walikuja kupitia Babara ya Burma na kutoa ushahidi katika Pao-shan, Chunking, Ch’eng-tu. Mapainia wenyeji walitumikia katika Shensi na Ningpo

[Picha]

Wamishonari walizoezwa Gileadi, kama vile Stanley Jones (kushoto) na Harold King (Kulia), walitumikia hapa kuanzia 1947 hadi 1958, pamoja na familia za Mashahidi wenyeji wenye bidii

[Ramani]

CHINA

[Ramani/Picha katika ukurasa wa 462]

Mashua “Sibia” ilitumika kuwa kao la kimishonari lenye kuelea katika Indies Magharibi

G. Maki

S. Carter

R. Parkin

A. Worsley

[Ramani]

(Ona mpangilio kamili katika nakala iliyochapishwa)

BAHAMAS

VISIWA VYA LEEWARD

VISIWA VYA VIRGIN (MAREKANI)

VISIWA VYA VIRGIN (UINGEREZA)

VISIWA VYA WINDWARD

[Ramani katika ukurasa wa 477]

(Ona mpangilio kamili katika nakala iliyochapishwa)

Maji ya kweli yenye kutoa uhai yalitiririka kuvuka mipaka ya kitaifa kwenda katika pande nyingi barani Afrika

MISRI

SENEGAL

KENYA

AFRIKA KUSINI

GHANA

MALAWI

NIGERIA

SIERRA LEONE

ZAMBIA

[Picha katika ukurasa wa 464]

Wakiwa wamishonari katika Bolivia, Edward Michalec (kushoto) na Harold Morris (kulia) walihubiri kwanza hapa katika La Paz

[Picha katika ukurasa wa 465]

Ile mashua “El Refugio,” iliyojengwa na Mashahidi katika Peru, ilitumiwa kupeleka ujumbe wa Ufalme kwa watu waishio kandokando ya mito katika mkoa wa Amazon ya juu

[Picha katika ukurasa wa 467]

Madrassa ya kujifunza kusoma na kuandia yanayoongozwa na Mashahidi katika Mexico yamewezesha makumi ya maelfu ya watu kusoma Neno la Mungu

[Picha katika ukurasa wa 468]

Ndugu Knorr (mbele kulia) alikutana na Mashahidi katika vikusanyiko vidogovidogo mashambani na milimani katika Argentina waliponyimwa uhuru wa kukusanyika wazi zaidi

[Picha katika ukurasa wa 469]

Miongoni mwa maelfu ya Mashahidi waliohamia nchi nyinginezo kutumikia sehemu ambako uhitaji ulikuwa mkubwa zaidi walikuwa familia, kama vile Harold na Anne Zimmerman pamoja na watoto wao wanne wachanga (Kolombia)

[Picha katika ukurasa wa 471]

Katika kuitikia mwito uliotolewa wa wenye kujitolea, Tom na Rowena Kitto walihamia Papua kufundisha kweli ya Biblia

[Picha katika ukurasa wa 471]

John na Ellen Hubler, wakifuatwa na Mashahidi wengine 31, walihamia New Caledonia. Kabla ya kulazimika kuondoka, kutaniko lilikuwa limesimamishwa imara huko

[Picha katika ukurasa wa 473]

Akiwa kijana katika Samoa Magharibi, Fuaiupolu Pele alikabili mkazo mwingi wa familia na jamii alipoamua kuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova

[Picha katika ukurasa wa 474]

Baada ya Shem Irofa’alu na washiriki wake kusadikishwa kwamba yale ambayo Mashahidi wa Yehova walikuwa wakifundisha yalikuwa kwa kweli ndiyo kweli, makanisa katika vijiji 28 katika Visiwa vya Solomon yaligeuzwa kuwa Majumba ya Ufalme

[Picha katika ukurasa wa 476]

Ili wahubiri katika Ethiopia katika miaka ya mapema ya 1950, Mashahidi walitakwa waanzishe misheni na kufundisha shule

[Picha katika ukurasa wa 478]

Alipotishwa kufukuzwa nchini, Gabriel Paterson (anayeonyeshwa hapa) alipewa uhakikishio na ofisa mashuhuri: ‘Kweli ni kama mto wenye nguvu nyingi; ujengee bwawa nao utafurika juu ya bwawa’

[Picha katika ukurasa wa 479]

Katika 1970 kwenye mkusanyiko mmoja katika Nigeria, Mashahidi wapya 3,775 walizamishwa; uangalifu ulitumiwa kuhakikisha kwamba kila mmoja alistahili

[Picha katika ukurasa wa 481]

Maonyesho ya sinema (barani Afrika na ulimwenguni pote) yaliwawezesha watazamaji kuona kidogo ukubwa wa tengenezo la Yehova lionekanalo

[Picha katika ukurasa wa 482]

João Mancoca (anayeonyeshwa hapa na mke wake, Mary) ametumikia Yehova kwa uaminifu-mshikamanifu kwa miongo mingi zijapokuwako hali ngumu sana

[Picha katika ukurasa wa 483]

Katika 1961, Ernest Heuse, Jr., akiwa na familia yake, aliweza kuingia Zaire (wakati huo iliitwa Kongo) kusaidia kutoa maagizo ya kiroho kwa wale waliotaka kikweli kumtumikia Yehova

[Picha katika ukurasa wa 485]

Ingawa alikuwa amebatizwa kwa mwaka mmoja tu naye hakujua Mashahidi wengine wowote katika Kenya, Mary Whittington alianza kusaidia wengine wajifunze kweli

[Picha katika ukurasa wa 487]

Mary Nisbet (mbele katikati), akiwa na wanawe Robert na George kwenye pande zake, waliopainia katika Afrika Mashariki katika miaka ya 1930, na (nyuma) mwanaye William na mke wake Muriel, waliotumikia katika Afrika Mashariki tokea 1956 hadi 1973

[Picha katika ukurasa wa 488]

Kwenye mkusanyiko katika Filipino katika 1945, maagizo yalitolewa juu ya jinsi ya kufundisha kupitia mafunzo ya Biblia nyumbani

[Picha katika ukurasa wa 490]

Don na Mabel Haslett, wamishonari wa kwanza wa wakati wa baada ya vita katika Japani, wakishiriki kutoa ushahidi barabarani

[Picha katika ukurasa wa 491]

Kwa miaka 25 Lloyd Barry (kulia) alitumikia katika Japani, kwanza akiwa mishonari kisha akiwa mwangalizi wa tawi

[Picha katika ukurasa wa 491]

Don na Earlene Steele, wa kwanza kati ya wamishonari waliotumikia katika Jamhuri ya Korea

[Picha katika ukurasa wa 492]

Miaka mingi iliyopita, nyakati fulani wafanyaghasia walifukuza Fred Metcalfe alipojaribu kuhubiri kutoka Biblia katika Ireland; lakini baadaye watu walipochukua wakati wa kusikiliza, maelfu wakawa Mashahidi wa Yehova

[Picha katika ukurasa wa 493]

Ujapokuwa upinzani wa makasisi, maelfu walimiminika kwenye mikusanyiko ya Mashahidi katika Italia (Roma, 1969)

[Picha katika ukurasa wa 494]

Wakati wa marufuku, mikutano ya kutaniko mara nyingi ilifanywa katika sehemu za mashambani, kwa mtindo wa mandari, kama vile hapa katika Ureno

[Picha katika ukurasa wa 495]

Mashahidi waliokuwa gerezani katika Cádiz, Hispania, waliendelea kuhubiri kwa kuandika barua

[Picha katika ukurasa wa 496]

Mikusanyiko mikubwa iliupa umma fursa ya kujionea na kusikia wenyewe Mashahidi walikuwa watu wa aina gani

Paris, Ufaransa (1955)

Nuremberg, Ujerumani (1955)

[Picha katika ukurasa wa 498]

Ili kufikia kila mtu katika Luxembourg kwa hbari njema, imewabidi Mashahidi wa Yehova watumie fasihi katika luga za watu wa kutoka mataifa mia moja

Sura ya 22

Sehemu ya 5—Kuwa Mashahidi Hadi Sehemu ya Mbali Zaidi Sana ya Dunia

Katika 1975 maamuzi muhimu yalifanywa kuhusu njia ambayo utendaji wa Mashahidi wa Yehova ungesimamiwa kutoka makao yao makuu ya ulimwengu. Wakati huo hawakujua ni mashamba gani ambayo yangefunguka ili kutoa ushahidi mwingi kabla ya mwisho wa mfumo uliopo wa ulimwengu au ni mahubiri ya kiasi gani ambayo bado yangefanywa katika nchi ambako walikuwa wamehubiri peupe kwa miaka mingi. Lakini walitaka kutumia kila fursa kwa njia bora zaidi iwezekanayo. Kurasa 502 hadi 520 zinasimulia baadhi ya matukio ya kusisimua.

KUMEKUWAKO mabadiliko makubwa katika Amerika Kusini. Haijapita miaka mingi tangu Mashahidi wa Yehova katika Ekuado walipokabili umati wenye ghasia wa Wakatoliki, mapadri Wakatoliki katika Mexico walipotawala wakiwa kama wafalme katika vijiji vingi, na Mashahidi wa Yehova walipopigwa marufuku na serikali katika Argentina na Brazili. Lakini hali zimebadilika sana. Sasa wengi kati ya wale waliofundishwa kuhofu au kuchukia Mashahidi, wao wenyewe ni Mashahidi wa Yehova. Wengine husikiliza kwa furaha wakati Mashahidi wanapowazuru kushiriki ujumbe wa amani wa Biblia. Mashahidi wa Yehova wanajulikana sana na kustahiwa na wengi.

Ukubwa wa mikusanyiko yao na mwenendo wa Kikristo wa wale wanaohudhuria umevuta fikira. Mikusanyiko miwili kama hiyo, iliyofanywa wakati uleule katika São Paulo na Rio de Janeiro, Brazili, katika 1985, ilikuwa na kilele cha hudhurio cha 249,351. Baadaye, mikusanyiko 23 zaidi, iliyofanywa ili watu wanaopendezwa katika sehemu nyinginezo za Brazili waweze kuhudhuria, iliinua jumla ya hudhurio kuwa 389,387. Matokeo ya kazi ambayo Mashahidi wa Yehova wamekuwa wakifanya katika Brazili wakiwa walimu wa Neno la Mungu yalikuwa dhahiri sana wakati watu 4,825 walipofananisha wakfu wao kwa Yehova kwa uzamisho wa maji kwenye mfululizo huo wa mikusanyiko. Miaka mitano tu baadaye, katika 1990, ilihitaji kufanywe mikusanyiko 110 kotekote katika Brazili ili watu 548,517 waliohudhuria waweze kutoshea. Wakati huo, 13,448 walijitokeza kwa ajili ya uzamisho wa maji. Kotekote nchini mamia ya maelfu ya watu mmoja-mmoja na familia walikuwa wakiwakaribisha Mashahidi wa Yehova wawafunze kutokana na Neno la Mungu.

Namna gani kuhusu Argentina? Baada ya miongo ya vizuizi vya serikali, Mashahidi wa Yehova waliweza tena kukusanyika kwa uhuru katika 1985. Ilikuwa furaha iliyoje kwa 97,167 waliohudhuria kwenye mfululizo wa kwanza wa mikusanyiko! Chini ya kichwa “Ufalme Ambao Unakua—Ule wa Mashahidi wa Yehova,” gazeti la huko liitwalo Ahora lilishangazwa na utaratibu wa umati wa mkusanyiko katika Buenos Aires, kutokuwa kwao na chuki za kikabila au kijamii, hali yao ya amani, na upendo walioonyesha. Kisha likamalizia hivi: “Iwe tunashiriki mawazo na mafundisho yao au la, halaiki hii yote yastahili staha yetu nyingi sana.” Hata hivyo, Waargentina wengi walifanya zaidi ya hiyo. Walianza kujifunza Biblia pamoja na Mashahidi wa Yehova, na kuhudhuria mikutano kwenye Jumba la Ufalme ili kuchunguza jinsi Mashahidi hutumia kanuni za Biblia maishani mwao. Kisha wachunguzi hao wakafanya uamuzi. Katika miaka saba iliyofuata, mamia ya maelfu yao waliweka maisha zao wakfu kwa Yehova, na idadi ya Mashahidi katika Argentina imeongezeka kwa asilimia 71!

Itikio kwa habari njema za Ufalme wa Mungu lilikuwa lisilo la kawaida hata zaidi katika Mexico. Katika miaka ya zamani, Mashahidi wa Yehova huko walikuwa wakidhulumiwa mara kwa mara na umati wenye ghasia uliochochewa na mapadri. Lakini kwa sababu ya uhakika wa kwamba Mashahidi hawakupigana au kutafuta kulipiza kisasi, watu wenye mioyo minyoofu walivutiwa sana. (Rum. 12:17-19) Pia waliona kwamba Mashahidi walitegemeza imani zao zote juu ya Biblia, Neno la Mungu lililopuliziwa roho, badala ya mapokeo ya kibinadamu. (Mt. 15:7-9; 2 Tim. 3:16, 17) Wangeweza kuona kwamba Mashahidi walikuwa na imani ambayo iliwategemeza kikweli wajapokabiliwa na taabu. Familia zaidi na zaidi ziliwakaribisha Mashahidi wa Yehova walipojitoa kuongoza nao mafunzo ya Biblia nyumbani bila malipo. Kwa kweli, wakati wa 1992, asilimia 12 ya mafunzo ya Biblia yaliyokuwa yakiongozwa na Mashahidi ulimwenguni pote yalikuwa katika Mexico, na idadi kubwa yayo yalikuwa ya familia kubwakubwa. Kama tokeo, idadi ya Mashahidi wa Yehova katika Mexico—si wale waliokuwa wakihudhuria tu mikutano yao bali wale waliokuwa wapiga-mbiu wa Ufalme wa Mungu walio watendaji—iliongezeka kutoka 80,481 katika 1975 hadi 354,023 katika 1992!

Katika Ulaya pia, matukio yasiyo ya kawaida yalichangia kuenezwa kwa ujumbe wa Ufalme.

Matukio ya Kustaajabisha Nchini Poland

Ingawa kazi ya Mashahidi wa Yehova ilikuwa imepigwa marufuku nchini Poland kuanzia 1939 hadi 1945 (wakati wa kukaliwa na Wanazi na Wasovieti) na tena kuanzia Julai 1950 (chini ya uongozi wa Wasovieti), Mashahidi wa Yehova hawakuwa wameacha kuhubiri huko. Ingawa idadi yao ilikuwa 1,039 tu katika 1939, katika 1950 kulikuwa na wapiga-mbiu wa Ufalme 18,116, nao waliendelea kuwa waeneza-evanjeli wenye bidii (ingawa wenye busara). (Mt. 10:16) Hata hivyo, kwa habari ya makusanyiko, yalikuwa yamefanywa mahali pasipo peupe—mashambani, katika ghala, na misituni. Lakini, kuanzia 1982, serikali ya Poland iliwaruhusu kufanya makusanyiko ya siku moja ya kiasi kidogo katika majengo yaliyokodiwa.

Kisha, katika 1985 Mashahidi wa Yehova waliweza kufanya mikusanyiko minne mikubwa katika stediamu kubwa zaidi nchini Poland wakati wa mwezi wa Agosti. Wakati mjumbe kutoka Austria alipowasili kwa ndege, alishangaa kusikia tangazo kutoka kwa vikuza-sauti la kuwakaribisha Mashahidi wa Yehova nchini Poland kwa mkusanyiko wao. Akijua kwamba hilo lilionyesha kulikuwa na badiliko katika mtazamo wa serikali, Shahidi Mpoland mzee-mzee aliyekuwa hapo kuwakaribisha wageni hangeweza kujizuia kutokwa na machozi ya shangwe. Waliohudhuria mikusanyiko hiyo walikuwa wajumbe 94,134, kutia vikundi kutoka nchi 16. Je, umma ulijua kile kilichokuwa kikiendelea? Naam, ulijua! Wakati na baada ya mikusanyiko hiyo, walisoma ripoti katika magazeti yao makuu, wakaona umati wa mkusanyiko kwenye televisheni, na kusikia sehemu za programu kwenye redio zao. Wengi wao walipenda yale waliyoona na kusikia.

Mipango kwa ajili ya mikusanyiko mikubwa hata zaidi katika Poland ilikuwa inaendelea, mnamo Mei 12, 1989, serikali ilipotoa utambulisho wa kisheria kwa Mashahidi wa Yehova kuwa shirika la kidini. Katika muda wa miezi mitatu, mikusanyiko mitatu ya kimataifa ilikuwa ikiendelea—katika Chorzów, Poznan, na Warsaw—kukiwa na jumla ya hudhurio la 166,518. Kwa kustaajabisha, maelfu ya Mashahidi kutoka zile nchi zilizokuwa Muungano wa Sovieti (U.S.S.R.) na Chekoslovakia waliweza kupata ruhusa iliyohitajiwa ya kusafiri na walihudhuria. Je, kazi ya kufanya wanafunzi ya Mashahidi wa Yehova ilikuwa inazaa matokeo katika nchi hizo ambako kutoamini kuwako kwa Mungu kulikuwa kumeungwa mkono sana na Serikali kwa miongo ya miaka? Jibu lilikuwa wazi wakati 6,093, kutia na vijana wengi, walipojitoa kwa ajili ya uzamisho wa maji kwenye mikusanyiko hiyo.

Umma ungeweza kuona wazi sana kwamba Mashahidi walikuwa tofauti—kwa njia yenye kufaa sana. Kwenye magazeti ya umma, walisoma taarifa kama zile zifuatazo: “Wale wanaoabudu Yehova Mungu—kama vile wanavyosema wenyewe—huthamini sana vikusanyiko vyao, ambavyo kwa kweli ni udhihirisho wa umoja miongoni mwao. . . . Kuhusu utaratibu, hali ya amani, na usafi, washiriki wa mkusanyiko ni mifano ya kuigwa.” (Życie Warszawy) Baadhi ya watu wa Poland waliamua kufanya zaidi ya kuchunguza tu wakusanyikaji. Walitaka Mashahidi wa Yehova wajifunze Biblia nao. Kama tokeo la mafunzo hayo katika Neno la Mungu, idadi ya Mashahidi wa Yehova nchini Poland iliongezeka kutoka 72,887 katika 1985 hadi 107,876 katika 1992; na wakati wa mwaka huo uliotajwa mwisho, walitoa zaidi ya muda wa saa milioni 16,800,000 kuwaambia wengine kuhusu tumaini la ajabu lililoonyeshwa katika Maandiko.

Hata hivyo, haikuwa nchini Poland tu kwamba mabadiliko ya kusisimua yalikuwa yakitukia.

Sehemu Kubwa Zaidi ya Ulaya Mashariki Yafungua Milango Yayo

Hungaria iliwatambua kisheria Mashahidi wa Yehova katika 1989. Ile Iliyokuwa Jamhuri ya Kidemokrasi ya Ujerumani (GDR) iliondoa marufuku yayo ya miaka 40 juu ya Mashahidi katika 1990, miezi minne tu baada ya kubomolewa kwa Ukuta wa Berlin kuanza. Mwezi uliofuata Shirika la Kikristo la Mashahidi wa Yehova katika Rumania lilitambuliwa kisheria na serikali mpya ya Rumania. Katika 1991 Wizara ya Sheria katika Moscow ilijulisha kwamba Mkataba wa “Shirika la Kidini la Mashahidi wa Yehova Katika U.S.S.R.” ulisajiliwa rasmi. Mwaka uo huo kazi ya Mashahidi wa Yehova ilitambuliwa kisheria katika Bulgaria. Wakati wa 1992, Mashahidi wa Yehova katika Albania walitambuliwa kisheria.

Mashahidi wa Yehova walifanyaje na uhuru waliopewa? Mwandishi wa habari alimuuliza Helmut Martin, mratibu wa kazi ya Mashahidi wa Yehova katika GDR: “Je, mtaingia katika siasa?” Kwa vyovyote, hivyo ndivyo makasisi wengi wa Jumuiya ya Wakristo walikuwa wakifanya. “La,” akajibu Ndugu Martin, “Yesu aliwapa wanafunzi wake mgawo wa Kimaandiko, na tunaona huo kuwa kazi yetu kuu.”—Mt. 24:14; 28:19, 20.

Kwa kweli Mashahidi wa Yehova hawakuwa ndipo tu wanaanza kushughulikia daraka hilo katika sehemu hii ya ulimwengu. Ingawa ilikuwa lazima kwao kuendeleza utendaji wao chini ya hali ngumu sana kwa miaka mingi, katika nchi nyingi makutaniko (yakikutana katika vikundi vidogo) yalikuwa yakitenda kazi, na kutoa ushahidi kulikuwa kumefanywa. Lakini sasa fursa mpya ilikuwa ikifunguka. Wangeweza kufanya mikutano ambamo wangeweza kuwaalika watu wote kwa uhuru. Wangeweza kuhubiri peupe nyumba hadi nyumba, bila hofu ya kukamatwa. Hizi ni nchi zenye jumla ya idadi ya watu zaidi ya 390,000,000, kulikokuwa na kazi nyingi ya kufanywa. Mashahidi wa Yehova walitenda upesi, wakijua vema kwamba tunaishi katika siku za mwisho za mfumo wa mambo wa sasa wa ulimwengu.

Hata kabla ya kutambuliwa kisheria, washiriki wa Baraza Linaloongoza walikuwa wamezuru hesabu fulani ya nchi kuona yale ambayo yangeweza kufanywa ili kusaidia ndugu zao Wakristo. Baada ya marufuku kuondolewa, walisafiri kwenye sehemu hizo nyingi ili kusaidia kupanga kazi. Katika muda wa miaka michache, walikuwa wamekutana binafsi na kuzungumza na Mashahidi nchini Poland, Hungaria, Rumania, Chekoslovakia, Urusi, Ukrainia, Estonia, na Belarus.

Mikusanyiko ilipangwa ili kuimarisha Mashahidi wanaoishi katika nchi hizo na kujulisha sana umma kuhusu ujumbe wa Ufalme wa Mungu. Katika muda unaopungua miezi mitano baada ya marufuku kuondolewa na ile nchi iliyokuwa GDR wakati huo, mkusanyiko kama huo ulifanywa kwenye Stediamu ya Olympia ya Berlin. Mashahidi kutoka nchi nyinginezo 64 waliitikia kwa utayari mwaliko wa kuhudhuria. Waliihesabu kuwa pendeleo kufurahia pindi hiyo pamoja na ndugu na dada Wakristo ambao kwa miongo ya miaka walionyesha uaminifu-mshikamanifu kwa Yehova wajapokabiliwa na mnyanyaso mkali.

Katika 1990 na 1991 pia, mikusanyiko mingine ilifanywa kotekote katika Ulaya Mashariki. Baada ya makusanyiko manne ya huko kufanywa katika Hungaria katika 1990, mipango ilifanywa kwa ajili ya mkusanyiko wa kimataifa kwenye Népstadion katika Budapest katika 1991. Waliohudhuria walikuwa 40,601 kutoka nchi 35. Kwa mara ya kwanza kwa zaidi ya miaka 40, Mashahidi wa Yehova waliweza kufanya mikusanyiko ya peupe katika Rumania katika 1990. Mfululizo wa makusanyiko kotekote nchini, na baadaye mikusanyiko miwili mikubwa, ilifanywa mwaka huo. Kulikuwa na mikusanyiko minane zaidi katika 1991, kukiwa na hudhurio la 34,808. Katika 1990, katika ile iliyokuwa Yugoslavia, mikusanyiko ilifanywa katika kila mojawapo jamhuri zilizoifanyiza nchi hiyo. Mwaka uliofuata, ingawa kulikuwa na tisho la vita ya wenyewe kwa wenyewe katika nchi hiyo, Mashahidi wa Yehova 14,684 walifurahia mkusanyiko wa kimataifa katika Zagreb, jiji kuu la Kroatia. Polisi walishangaa walipoona Wakroatia, Wamontenegro, Waserbia, Waslovenia, na wengine wakikusanyika kwa amani kusikiliza programu.

Katika ile iliyokuwa wakati huo Chekoslovakia pia, mikusanyiko ilipangwa upesi. Mkusanyiko wa kitaifa katika Prague katika 1990 ulihudhuriwa na 23,876. Wasimamizi wa stediamu walifurahi sana kwa yale waliyoona hivi kwamba waliwapa Mashahidi mahali pakubwa zaidi nchini kwa ajili ya mkusanyiko wao ujao. Kwenye pindi hiyo ya kihistoria, katika 1991, kulikuwa na wahudhuriaji wa mkusanyiko 74,587 wenye idili waliojaa Stediamu ya Strahov katika Prague. Wajumbe Wacheki na Waslovaki walifurahi na kupiga makofi kwa idili tangazo lilipotolewa juu ya kutolewa kwa New World Translation of the Holy Scriptures iliyo kamili katika lugha zao wenyewe, ili itumiwe katika huduma ya shambani na katika funzo la kibinafsi na la kutaniko.

Ilikuwa pia wakati wa 1991 kwamba, kwa mara ya kwanza katika historia, Mashahidi wa Yehova waliweza kufanya mikusanyiko peupe katika sehemu zilizokuwa wakati huo katika Muungano wa Sovieti. Baada ya mkusanyiko katika Tallinn, Estonia, kulikuwa na mwingine katika Siberia. Minne ilifanywa katika majiji makuu katika Ukrainia, na mmoja katika Kazakhstan. Jumla ya hudhurio ilikuwa 74,252. Na kama matokeo ya kazi ya hivi karibuni ya kufanya wanafunzi ya Mashahidi wa Yehova katika maeneo hayo, 7,820 walijitokeza kwa ajili ya uzamisho wa maji. Huo haukuwa uamuzi wa kihisiamoyo uliofanywa kwa sababu walihisi wamechochewa na mkusanyiko. Waliotaka kubatizwa walikuwa wametayarishwa kwa uangalifu kimbele kwa kipindi cha miezi mingi—au miaka katika visa vingine.

Watu hao wote walitoka wapi? Ilikuwa wazi kwamba kazi ya Mashahidi wa Yehova haikuwa ikianza tu katika sehemu hiyo ya dunia. Vichapo vya Watch Tower vilikuwa vimepelekwa kwa posta kwa mtu aliyependezwa katika Urusi huko nyuma katika 1887. Msimamizi wa kwanza wa Watch Tower Society alikuwa amezuru Kishinev (sasa katika Moldova) yeye mwenyewe katika 1891. Baadhi ya Wanafunzi wa Biblia walikuwa wameenda Urusi kuhubiri wakati wa miaka ya 1920; lakini kulikuwa kumekuwa na upinzani mkali wa serikali, na vikundi vichache vilivyoonyesha kupendezwa na ujumbe wa Biblia vilikuwa vidogo. Hata hivyo, hali ilibadilika wakati na baada ya Vita ya Ulimwengu 2. Mipaka ya kitaifa iliwekwa upya, na sehemu kubwa ya idadi ya watu wakawekwa sehemu nyingine. Kama tokeo, zaidi ya Mashahidi elfu moja wanaosema Kiukrainia kutoka kwenye ile iliyokuwa Poland mashariki walijipata katika Muungano wa Sovieti. Mashahidi wengine walioishi Rumania na Chekoslovakia walipata kwamba sehemu walikoishi zilikuwa zimekuwa sehemu za Muungano wa Sovieti. Kwa kuongezea, Warusi waliokuwa wamekuwa Mashahidi wa Yehova walipokuwa katika kambi za mateso katika Ujerumani walirudi nchi zao, na kurudi wakiwa na habari njema za Ufalme wa Mungu. Kufikia 1946, kulikuwa na Mashahidi 4,797 wenye kutenda katika Muungano wa Sovieti. Wengi wao walihamishwa mahalimahali na serikali kwa muda wa miaka. Wengine walifungiwa katika kambi za magereza. Mahali popote walipoenda walitoa ushahidi. Idadi yao ikakua. Hata kabla serikali haijawatambua kisheria, wao wakiwa vikundi walikuwa wenye utendaji toka mbali Lviv upande wa magharibi hadi Vladivostok upande wa mpaka wa mashariki wa Muungano wa Sovieti, ng’ambo ya bahari kutoka Japani.

Wengi Sasa Wanataka Kusikiliza

Mashahidi walipofanya mikusanyiko katika ile iliyokuwa wakati huo U.S.S.R. katika 1991, umma ulikuwa na fursa ya kuwajua vema zaidi. Wao waliitikiaje? Katika Lviv, Ukrainia, ofisa mmoja wa polisi alimwambia mmoja wa wahudhuriaji wa mkusanyiko: “Mnajua sana kufundisha wengine yale yaliyo mema, mnasema juu ya Mungu, na hamjiingizi katika jeuri. Tulikuwa tukizungumza juu ya kwa nini tulikuwa tukiwanyanyasa, na tukafanya mkataa kwamba hatukuwa tumewasikiliza na hatukuwa tumejua lolote kuwahusu.” Lakini sasa wengi walikuwa wakisikiliza, na Mashahidi wa Yehova walitaka kuwasaidia.

Ili kuendeleza kazi yao kwa matokeo zaidi katika nchi hizo, fasihi za Biblia zilihitajiwa. Jitihada nyingi zilifanywa ili kuiandaa upesi. Katika Selters/Taunus, Ujerumani, Mashahidi wa Yehova walijenga vifaa vya uchapishaji vilivyo karibu mara mbili ya vile vya kwanza kwa ukubwa. Ingawa upanuzi huo haukuwa umekamilika, karibu majuma mawili baada ya marufuku kuondolewa katika ile iliyokuwa wakati huo Ujerumani Mashariki, tani 25 za fasihi zilisafirishwa hadi sehemu hiyo kutoka kwa matbaa ya uchapishaji katika Selters. Kuanzia wakati marufuku yalipoondolewa katika nchi za Ulaya Mashariki hadi 1992, karibu tani 10,000 za fasihi katika lugha kuu 14 zilisafirishwa kwenye nchi hizo mbalimbali kutoka Ujerumani, tani nyingine 698 kutoka Italia, na nyinginezo kutoka Finland.

Kwa kuwa Mashahidi walikuwa wametengwa sana kwa miaka mingi, katika nchi fulanifulani walihitaji msaada katika mambo ya usimamizi wa kutaniko na usimamizi wa kitengenezo. Ili kujazia uhitaji huo wa haraka, wazee wenye ujuzi—wale ambao wangeweza kusema lugha ya nchi hiyo, ilipowezekana—walifikiwa katika Ujerumani, Marekani, Kanada, na kwingineko. Je, wangependa kuhamia kwenye mojawapo nchi hizo za Ulaya Mashariki ili kusaidia kujazia uhitaji huo? Itikio lilikuwa lenye kupendeza kwelikweli! Mahali ilipofaa, wazee waliokuwa wamezoezwa kwenye Shule ya Gileadi au katika Shule ya Mazoezi ya Kihuduma walitumwa pia.

Kisha, katika 1992 mkusanyiko wa kimataifa wenye kutokeza ulifanywa katika St. Petersburg, jiji la pili kwa ukubwa katika Urusi. Karibu 17,000 kati ya wajumbe walitoka nchi 27 nje ya Urusi. Utangazaji mkubwa wa mkusanyiko huo ulifanywa. Kati ya wale waliokuja walikuwa watu ambao hawakuwa wamepata kusikia juu ya Mashahidi wa Yehova. Hudhurio lilifikia kilele cha 46,214. Wajumbe walikuwa wametoka sehemu zote za Urusi, wengine wao kutoka mbali sana mashariki kama Kisiwa cha Sakhalin, karibu na Japani. Vikundi vikubwa vilitoka Ukrainia, Moldova, na nchi nyinginezo ambazo hapo awali zilikuwa sehemu ya U.S.S.R. Walikuja na habari njema. Ripoti zilionyesha kwamba makutaniko mbalimbali katika majiji kama vile Kiev, Moscow, na St. Petersburg yalikuwa na wastani wa hudhurio kwenye mikutano yayo ambayo ilikuwa mara mbili au zaidi ya idadi ya Mashahidi. Watu wengi waliotaka Mashahidi wa Yehova wajifunze nao Biblia walilazimika kuwekwa kwenye orodha ya wanaongojea. Kutoka Latvia, wajumbe 600 walikuwa wamekuja na hata wengi zaidi kutoka Estonia. Kutaniko katika St. Petersburg lilikuwa na zaidi ya watu mia moja waliokuwa tayari kubatizwa kwenye mkusanyiko. Wengi wa wale wanaoonyesha kupendezwa ni vijana au watu wenye masomo ya juu. Kwelikweli, kazi kubwa ya mavuno ya kiroho inaendelea katika eneo hilo kubwa ambalo kwa muda mrefu lilionwa na ulimwengu kuwa ngome ya wasioamini kuwako kwa Mungu!

Mashamba Meupe Tayari kwa Mavuno

Mitazamo kuhusu uhuru wa kidini ilipobadilika, nchi nyinginezo pia, ziliondoa vizuizi dhidi ya Mashahidi wa Yehova au zikawapa utambulisho wa kisheria waliokuwa wamenyimwa kwa muda mrefu. Katika nyingi za sehemu hizo, mavuno mengi ya kiroho yalikuwa tayari kukusanywa. Hali ilikuwa kama ile ambayo Yesu alielezea wanafunzi wake aliposema: “Inueni macho yenu na mtazame mashamba, kwamba ni meupe kwa ajili ya kuvunwa.” (Yn. 4:35, NW) Fikiria sehemu chache tu ambako hilo limekuwa kweli barani Afrika.

Huduma ya nyumba hadi nyumba ya Mashahidi wa Yehova ilikuwa imepigwa marufuku katika Zambia katika 1969. Kama tokeo, Mashahidi huko walitumia wakati zaidi kuongoza mafunzo ya Biblia nyumbani kwa waliopendezwa. Wengine pia walianza kuwatafuta Mashahidi ili wapokee mafunzo. Hatua kwa hatua vizuizi vya serikali viliondolewa, na hudhurio la mikutano likaongezeka. Katika 1992, kulikuwa na 365,828 waliohudhuria Mlo wa Jioni wa Bwana katika Zambia, 1 kati ya kila 23 wa idadi ya watu wote!

Kaskazini mwa Zambia, katika Zaire, maelfu zaidi walitaka kujua yale wanayofundisha Mashahidi wa Yehova kuhusu maisha ya Kikristo na kuhusu kusudi la Mungu kwa wanadamu. Katika 1990 hali ziliporuhusu Mashahidi kufungua tena Majumba yao ya Ufalme, katika sehemu nyingine watu kama 500 walikusanyika kwenye mikutano yao. Katika muda wa miaka miwili Mashahidi 67,917 katika Zaire walikuwa wakiongoza mafunzo ya Biblia nyumbani 141,859 na watu hao.

Hesabu ya nchi zilizokuwa zikifunguka ilikuwa yenye kushangaza. Katika 1990, wamishonari wa Watch Tower waliokuwa wamefukuzwa kutoka Benin miaka 14 mapema sasa walipewa fursa rasmi ya kurudi, na mlango ulifunguliwa kwa wengine kuja. Mwaka uo huo, Waziri wa Sheria katika Jamhuri ya Cape Verde alitia sahihi sheria iliyokubali kanuni za Shirika la Mashahidi wa Yehova la huko, hivyo akiwapa utambulisho wa kisheria. Kisha, katika 1991 marufuku iliondolewa juu ya Mashahidi wa Yehova katika Msumbiji (ambako watawala wa zamani walikuwa wamewanyanyasa sana), Ghana (ambako utendaji wao ulikuwa chini ya vizuizi vya serikali), na Ethiopia (ambako haikuwezekana kuhubiri peupe au kufanya makusanyiko kwa miaka 34). Kabla ya mwaka huo kwisha, Niger na Kongo zilikuwa pia zimewatambua kisheria. Mapema katika 1992, marufuku yaliondolewa au utambulisho wa kisheria ukapewa Mashahidi wa Yehova katika Chad, Kenya, Rwanda, Togo, na Angola.

Huko kulikuwa mashamba yaliyokuwa tayari kuvunwa kiroho. Katika Angola, kwa kielelezo, Mashahidi walipata upesi ongezeko la asilimia 31; zaidi ya hiyo, wapiga-mbiu wa Ufalme huko karibu 19,000 walikuwa wakiongoza mafunzo ya Biblia nyumbani karibu 53,000. Ili kuandaa msaada wa usimamizi uliohitajika kwa ajili ya programu kubwa ya elimu ya Biblia katika Angola na pia Msumbiji (ambako wengi husema Kireno), wazee waliostahili kutoka Ureno na Brazili walialikwa kuhamia Afrika ili kuendeleza huduma yao. Wamishonari wenye kusema Kireno walipewa mgawo kwenye eneo jipya lililofunguka la Guinea-Bissau. Na Mashahidi wenye uwezo katika Ufaransa na nchi nyinginezo walialikwa kusaidia kutimiza kazi ya haraka ya kuhubiri na kufanya wanafunzi katika Benin, Chad, na Togo, ambako Kifaransa husemwa na watu wengi.

Kati ya sehemu zile ambazo zimetokeza mazao mengi hasa ya wasifaji wa Yehova ni zile zilizokuwa ngome za Katoliki ya Roma awali. Kwa kuongezea Amerika ya Latin, hilo lilithibitika kuwa kweli kwa Ufaransa (ambako ripoti ya 1992 ilionyesha waeneza-evanjeli Mashahidi kama 119,674, Hispania (ambako kulikuwa na 92,282), Filipino (kukiwa na 114,335), Ireland (yenye ukuzi wa Mashahidi upatao asilimia 8 hadi 10 kila mwaka), na Ureno.

Wakati Mashahidi 37,567 walipohudhuria mkusanyiko katika Lisbon, Ureno, katika 1978, gazeti Opção lilisema: “Kwa yeyote ambaye amepata kwenda Fátima wakati wa kuhiji, hii ni tofauti sana kihalisi. . . . Hapa [kwenye mkusanyiko wa Mashahidi wa Yehova] hali ya kifumbo inatoweka, mahali payo pakichukuliwa na kufanywa mkutano ambapo waamini kwa upatano huzungumzia matatizo yao, imani yao na mtazamo wao wa kiroho. Mwenendo wao kuelekea mmoja na mwenzake hutoa alama yenye kutofautisha ya uhusiano wenye kujali.” Wakati wa mwongo uliofuata, idadi ya Mashahidi katika Ureno iliongezeka kwa karibu asilimia 70.

Vipi kuhusu Italia? Upungufu mkubwa wa wanaotaka kuwa mapadri wa Katoliki unalazimu seminari kadhaa zifunge milango yazo. Makanisa mengi hayana padri wa parishi. Katika visa vingi majengo yaliyokuwa makanisa sasa ni maduka au ofisi. Kujapokuwa yote hayo, kanisa limepiga vita vikali ili kukomesha Mashahidi wa Yehova. Katika miaka iliyopita waliwachochea maofisa kufukuza Mashahidi wamishonari na kutaka kwamba polisi wafunge mikutano yao. Katika maeneo fulani wakati wa miaka ya 1980, mapadri wa parishi waliweka taarifa kwenye milango ya kila mtu (mingine ikiwa ile ya Mashahidi wa Yehova), zilizosema: “Usipige Hodi. Sisi Ni Wakatoliki.” Magazeti ya habari yalikuwa na vichwa vikuu: “Kulalamika Vikali kwa Kanisa Dhidi ya Mashahidi wa Yehova” na “‘Vita Vitakatifu’ Dhidi ya Mashahidi wa Yehova.”

Ukuhani wa Kiyahudi wa karne ya kwanza ulipojaribu kunyamazisha mitume, Gamalieli, mwalimu wa Torati, alishauri hivi kwa hekima: “Ikiwa mpango huu au kazi hii ni kutoka kwa wanadamu, itapinduliwa; lakini ikiwa ni kutoka kwa Mungu, hamtaweza kuwapindua.” (Mdo. 5:38, 39, NW) Tokeo lilikuwa nini wakati ukuhani wa Katoliki ya Roma ya karne ya 20 ilipojaribu kuwanyamazisha Mashahidi wa Yehova? Kazi ya wale Mashahidi 120 katika Italia katika 1946 haikuvunjwa. Badala yake, kufikia 1992, kulikuwa na Mashahidi watendaji 194,013 walioshirikiana na makutaniko 2,462 kotekote nchini. Karibu wameijaza Italia kwa mafundisho yao ya Neno la Mungu. Tangu 1946 wametoa zaidi ya muda wa saa milioni 550 kuzungumza kwa Waitaliano wenzao kuhusu Ufalme wa Mungu. Huku wakifanya hivyo, wameweka mikononi mwao mamilioni ya nakala za Biblia yenyewe kutia na zaidi ya vitabu, vijitabu, na magazeti milioni 400 yanayoeleza Maandiko. Wanataka kuhakikisha kwamba watu wa Italia wana fursa kamili ya kuchukua msimamo upande wa Yehova kabla ya Har–Magedoni kuja. Huku wakifanya hivyo, wanakumbuka yale ambayo mtume Paulo aliandika kwenye 2 Wakorintho 10:4, 5 (NW) yaani: “Kwa maana silaha za shughuli yetu ya vita si za kimwili, bali zenye nguvu kupitia Mungu kwa ajili ya kupindua mambo yaliyotiwa kwa nguvu sana katika mahandaki. Kwa maana sisi tunapindua mawazowazo na kila jambo lililoinuka sana lililoinuliwa dhidi ya ujuzi wa Mungu.”

Mashahidi wa Yehova hawaelekezi fikira tu kwa zile zilizokuwa ngome za Ukatoliki. Wanajua kwamba Yesu Kristo alisema: “Lazima habari njema ihubiriwe kwanza.” (Mk. 13:10, NW) Na hiyo ndiyo kazi ambayo Mashahidi wanafanya. Kufikia 1992, kulikuwa 12,168 wenye shughuli wakiwaambia watu katika India kuhusu Ufalme wa Mungu. Wengine 71,428 walikuwa wakihubiri katika Jamhuri ya Korea. Katika Japani, kulikuwa na 171,438, na idadi yao ilikua kila mwezi. Pia waliendelea kufikia nchi ambako ni kazi ndogo ya kuhubiri au hakuna yoyote iliyopata kufanywa huko.

Hivyo, wakati wa sehemu ya mwisho ya miaka ya 1970, waliweza, kwa mara ya kwanza, kupeleka ujumbe wa Ufalme kwa watu wanaoishi kwenye Visiwa vya Marquesas na Kosrae—vyote katika Bahari ya Pasifiki. Pia walifikia Bhutan, inayoungana na mpaka wa kusini wa China, na visiwa vya Komoro, kutoka pwani ya mashariki mwa Afrika. Wakati wa miaka ya 1980, kazi ya kwanza ya kuhubiri ya Mashahidi wa Yehova iliripotiwa kutoka Visiwa vya Wallis na Futuna, kutia na visiwa vya Nauru na Rota, vyote vikiwa katika kusini-magharibi mwa Pasifiki. Baadhi yavyo vilikuwa sehemu ndogo kwa kadiri fulani; lakini watu huishi huko, na uhai ni wenye thamani. Mashahidi wa Yehova wanajua vema unabii wa Yesu kwamba kabla ya mwisho kuja, ujumbe wa Ufalme ungehubiriwa “katika dunia yote inayokaliwa.”—Mt. 24:14, NW.

Kuwafikia Watu Mahali Panapowezekana na Wakati Inapowezekana

Ingawa mahubiri ya nyumba hadi nyumba yanaendelea kuwa njia kuu inayotumiwa na Mashahidi wa Yehova ili kuwafikia watu, wanatambua kwamba hata kwa njia hiyo ya utaratibu, hawawezi kumfikia kila mtu. Wakiwa na hisi ya uharaka, wanaendelea kuwatafuta watu mahali popote wanapoweza kupatikana.—Linganisha Yohana 4:5-42; Matendo 16:13, 14.

Meli zinapotia nanga kwenye bandari za Ujerumani na Uholanzi, hata zitue kwa muda mfupi, Mashahidi wa Yehova hujitahidi kuzizuru, wakitoa ushahidi kwanza kwa nahodha na kisha kwa mabaharia. Wao hubeba fasihi za Biblia katika lugha nyingi kwa ajili ya wanaume hao. Katika masoko ya wenyeji ya Chad, katika Afrika ya kati, ni jambo la kawaida kuona kikundi cha watu 15 au 20 kimekusanyika kuzunguka mmoja wa Mashahidi wa Yehova anayezungumza nao kuhusu tumaini la Ufalme wa Mungu. Wakifanya kazi kwa zamu, Mashahidi huzungumza na wauzaji na maelfu ya wanunuzi wa Jumamosi asubuhi kwenye masoko yanayouza vitu vilivyokwisha kutumika katika Auckland, New Zealand. Watu wanaopitia stesheni kuu za mabasi katika Guayaquil, Ekuado—wengi wao kutoka sehemu za mbali za nchi—hufikiwa huko na Mashahidi wanaowapa broshua ya wakati ufaao au La Atalaya na ¡Despertad! Mashahidi huwazuru wale wanaofanya kazi katika zamu ya usiku katika masoko ya chakula ya wakati wote katika New York City wakiwa kazini ili wao pia wawe na fursa ya kusikia habari njema.

Wanaposafiri kwa ndege, garimoshi, mabasi, na garimoshi la chini ya ardhi, wengi wa Mashahidi wa Yehova hushiriki kweli za Biblia zenye thamani na abiria wenzao. Wakati wa chakula cha mchana kwenye kazi zao za kimwili na shuleni, pia watu wanapokuja milangoni pao kwa sababu za kibiashara, wao huchukua fursa ya kutoa ushahidi. Wanajua kwamba wengi wa watu hao huenda wasiwe nyumbani Mashahidi wanapofanya ziara zao za kawaida.

Wanapotoa ushahidi kwa wengine, hawasahau washiriki wa karibu wa familia na watu wengineo wa ukoo. Lakini wakati Maria Caamano, Shahidi katika Argentina, alipojaribu kuambia familia yake jinsi alivyochochewa na yale aliyojifunza kutoka kwa Biblia, walimfanyia mzaha au wakampuuza. Yeye hakukata tamaa lakini alisafiri kilometa 1,900 kutolea ushahidi baadhi ya watu wake wa ukoo. Wengine waliitikia ifaavyo. Pole kwa pole, wengine walisikiliza. Kama tokeo, sasa kuna zaidi ya watu wazima 80 na zaidi ya watoto 40 kati ya watu wake wa ukoo ambao wamekubali kweli za Biblia na wanazishiriki na wengine.

Ili kusaidia watu wake wa ukoo, Michael Regan alihama kwenda mji alikozaliwa, Boyle, Wilaya ya Roscommon, katika Ireland. Aliwatolea wote ushahidi. Mpwa wake wa kike alivutiwa na ile roho ya furaha na njia ya maisha inayofaa ya watoto wa Michael. Upesi yeye na mume wake walikubali kujifunza Biblia. Walipobatizwa, baba yake alimkataza kabisa asije kwake. Hata hivyo, hatua kwa hatua, mtazamo wake ukawa mzuri, na akakubali fasihi fulani—akikusudia kufunua “kosa” la Mashahidi. Lakini upesi aling’amua kwamba yale aliyokuwa akisoma yalikuwa ya kweli, na akabatizwa baadaye. Washiriki wa familia zaidi ya 20 sasa wanashirikiana na kutaniko, wengi wao wakiwa tayari wamebatizwa.

Namna gani watu waliomo gerezani? Je, wangeweza kunufaika na ujumbe wa Ufalme wa Mungu? Mashahidi wa Yehova hawawapuuzi. Kwenye gereza moja katika Amerika Kaskazini, mipango ya mafunzo ya Biblia ya kibinafsi na wafungwa, kutia na hudhurio la kawaida la mikutano iliyoongozwa gerezani na Mashahidi wa Yehova, ilikuwa na matokeo mazuri sana hivi kwamba wasimamizi wa gereza walifanya iwezekane kufanya makusanyiko humo. Hayo yalihudhuriwa si na wafungwa tu bali pia maelfu ya Mashahidi kutoka nje. Katika nchi nyinginezo pia, jitihada nyingi zinafanywa ili kutoa ushahidi kwa wanaume na wanawake gerezani.

Mashahidi wa Yehova hawaamini kwamba funzo la Biblia litawabadili wafungwa wote. Lakini wanajua kutokana na yaliyoonwa kwamba wengine wao wanaweza kusaidiwa, na wanataka kuwapatia fursa ya kukubali tumaini la Ufalme wa Mungu.

Jitihada za Kurudiarudia ili Kufikia Mioyo

Mashahidi wa Yehova huwazuru watu tena na tena. Kama vile wanafunzi wa Yesu wa mapema walivyofanya, wao ‘huenda kwa kuendelea’ kwa watu katika maeneo yao waliyogawiwa ili kujaribu kuamsha kupendezwa kwao katika Ufalme wa Mungu. (Mt. 10:6, 7, NW) Katika sehemu nyinginezo wao huweza kuzuru watu wote wa nyumba katika eneo hilo mara moja tu kwa mwaka; kwingineko, wanazuru kila baada ya miezi michache. Katika Ureno, Lisbon jijini na viungani, ambako kuna uwiano wa Shahidi 1 kwa kila 160 ya idadi ya watu wote, watu hutembelewa na Mashahidi kila juma hivi. Katika Venezuela, kuna majiji ambamo maeneo huenezwa kwa ukawaida zaidi ya mara moja kwa juma.

Mashahidi wa Yehova wanapofanya ziara za kurudiarudia, hawajaribu kulazimisha ujumbe wa Biblia kwa watu. Wao wanajitahidi tu kuwapa fursa ya kufanya uamuzi wenye akili. Leo, huenda watu wengine wakasema hawapendezwi; lakini mabadiliko makubwa maishani mwao au katika hali za ulimwengu yaweza kuwafanya wawe wasikivu zaidi wakati mwingine. Kwa sababu ya chuki au kwa sababu tu ya kuwa wenye shughuli mno kuweza kusikiliza, watu wengi hawajapata kusikiliza kikweli yale ambayo Mashahidi hufundisha. Lakini ziara za kurudiarudia zenye urafiki zaweza kuwafanya wasikilize. Mara nyingi watu huvutiwa na unyoofu na uaminifu-maadili wa Mashahidi wanaoishi katika ujirani wao au ambao ni wafanyakazi wenzao. Kama tokeo, baada ya wakati, wengine hupendezwa kiasi cha kutaka kujua lengo la ujumbe wao. Baada ya kupokea fasihi kwa furaha na toleo la funzo la Biblia nyumbani bila malipo, mwanamke mmoja katika Venezuela alisema: “Mtu yeyote hajapata kamwe kunielezea mambo hayo.”

Kwa njia ya fadhili, Mashahidi hujitahidi kufikia mioyo ya wale wanaozungumza nao. Katika Guadeloupe, ambako kulikuwa na Shahidi 1 kwa kila 57 ya idadi ya watu wote katika 1992, ni kawaida kwa wenye nyumba kusema, “Mimi sipendezwi.” Kwa hilo, Eric Dodote alikuwa akijibu: “Ninakuelewa, na ninajua jinsi unavyohisi.” Kisha angeongeza: “Lakini ebu nikuulize, Je, ungependa kuishi katika hali bora kuliko zile zilizoko leo?” Baada ya kusikia yale ambayo mwenye nyumba alisema, alikuwa akitumia Biblia kuonyesha jinsi Mungu atakavyoleta hali hizo katika ulimwengu Wake mpya.

Kueneza Eneo kwa Ukamili Hata Zaidi

Katika miaka ya hivi karibuni, imezidi kuwa vigumu katika nchi nyingine kuwapata watu nyumbani. Mara nyingi, mume na mke pia wameajiriwa, na kwenye miisho juma huenda wakafuatia tafrija mbali na nyumbani. Ili kuwezana na hali hiyo, katika nchi nyingi Mashahidi wa Yehova wanazidi kufanya kiasi kikubwa cha kutoa ushahidi mlango kwa mlango jioni. Katika Uingereza, Mashahidi wengine hawafuatii tu wale wasio nyumbani wakianza kati ya saa 12 na saa 2 za usiku, bali wengine, katika jitihada za kuwafikia watu kabla ya wao kuondoka kwenda kazini, huzuru kabla ya saa 2 asubuhi.

Hata mahali ambapo watu wamo nyumbani, huenda ikawa vigumu sana kuwafikia bila mwaliko wa mapema, kwa sababu ya ulinzi mkali walioweka kwa sababu ya uhalifu mwingi. Lakini katika Brazili wakati wengine walio wagumu kupatikana wanapoenda kutembea mapema asubuhi kwenye mahali pa kutembelea Pwani ya Copacabana, huenda wakafikiwa na Shahidi mwenye bidii ambaye yuko huko mapema vilevile akiwashirikisha wengine katika mazungumzo kuhusu jinsi Ufalme wa Mungu utakavyosuluhisha matatizo ya wanadamu. Katika Paris, Ufaransa, watu wanaporudi kwenye nyumba zao za orofa jionijioni, huenda wakapata mume na mke walio Mashahidi wenye urafiki wakiwa karibu na kiingilio cha jengo hilo, wakingoja kusema na wakazi mmoja-mmoja wanaoweza kusikiliza kwa dakika chache kuhusu njia ambayo Mungu atatumia kuleta usalama wa kweli. Katika Honolulu, New York City, na sehemu nyingi nyinginezo, jitihada hufanywa pia ili kufikia wenyeji wa majengo yenye ulinzi mkali kwa njia ya simu.

Wanapoweza kumfikia kila mtu katika kila nyumba, bado Mashahidi hawahisi kwamba kazi yao imekamilika. Tamaa yao ni kuwafikia watu wengi mmoja-mmoja kadiri iwezekanavyo katika kila nyumba. Wakati mwingine hilo hutimizwa kwa kuzuru siku au wakati tofauti. Katika Puerto Riko wakati mwenye nyumba aliposema hapendezwi, Shahidi alimwuliza ikiwa kulikuwa na mtu mwingine ndani ya nyumba ambaye angezungumza naye. Hilo liliongoza kwenye mazungumzo na mwanamume wa nyumba hiyo, aliyekuwa amekuwa mgonjwa kwa miaka 14 na ambaye alikuwa kitandani kwa muda mwingi. Moyo wake ulichangamshwa na tumaini lililo katika Neno la Mungu. Akipendezwa upya na uhai, aliondoka kitandani upesi, akihudhuria mikutano kwenye Jumba la Ufalme, na kushiriki tumaini lake jipya na wengine.

Kuongeza Bidii Katika Kutoa Ushahidi Mwisho Ukaribiapo

Jambo jingine limesaidia sana katika kuongezwa kwa bidii ya kutoa ushahidi katika miaka ya karibuni. Hilo limekuwa ni kuongezeka kwa idadi ya Mashahidi wanaotumikia wakiwa mapainia. Wakitaka sana kutumia wakati wao mwingi kadiri iwezekanavyo kwa utumishi wa Mungu, na kwa kuhangaikia wenzao kwa upendo, wao hupanga mambo yao ili kutumia saa 60, 90, 140 au zaidi kila mwezi katika huduma ya shambani. Kama ilivyokuwa kwa mtume Paulo alipohubiri katika Korintho, Ugiriki, wale wanaoanza utumishi wa painia ‘husongwa sana na lile neno,’ wakitafuta kutoa ushahidi kwa watu wengi iwezekanavyo kwa kadiri iyo hiyo kuhusu Ufalme wa Kimesiya.—Mdo. 18:5.

Katika 1975 kulikuwa na mapainia 130,225 ulimwenguni pote. Kufikia 1992 kulikuwa na 605,610 kwa wastani kila mwezi (kutia na mapainia wa kawaida, wasaidizi, na wa pekee). Hivyo, wakati wa kipindi ambacho idadi ya Mashahidi ulimwenguni pote ilikua kwa asilimia 105, wale waliotenga nafasi ili kushiriki katika huduma ya wakati wote waliongezeka kwa asilimia 365! Kama tokeo, kiasi cha wakati kinachotolewa hasa kwa kutoa ushahidi kuliinuka kutoka milioni 382 hivi hadi saa zaidi ya bilioni moja kwa mwaka!

‘Mdogo Awa Elfu’

Yesu Kristo aliwaagiza wafuasi wake kuwa mashahidi wake hadi sehemu za mbali zaidi sana za dunia. (Mdo. 1:8) Kupitia nabii Isaya, Yehova alitabiri: “Mdogo atakuwa elfu, na mnyonge atakuwa taifa hodari; Mimi, BWANA, nitayahimiza hayo wakati wake.” (Isa. 60:22) Rekodi inaonyesha wazi kwamba Mashahidi wa Yehova wanafanya kazi ambayo Yesu alitabiri, na wamepata aina ya ukuzi ambayo Mungu mwenyewe aliahidi.

Mwishoni mwa Vita ya Ulimwengu 2, walipatikana hasa katika Amerika Kaskazini na Ulaya; na kulikuwa na wengine barani Afrika; na wengine katika vikundi vidogo, walitawanyika duniani pote. Hawakuwa wamefikia hata kidogo kila nchi na ujumbe wa Ufalme, wala hawakuwa wamefikia kila sehemu ya nchi walizokuwa wakihubiri. Hata hivyo, kwa mwendo wa kasi wenye kustaajabisha, hali hiyo imekuwa ikibadilika.

Fikiria Amerika Kaskazini. Bara kuu huenea toka Kanada upande wa kaskazini hadi Panama, nchi tisa zikiwa katikati. Kufikia 1945 kulikuwa Mashahidi 81,410 katika sehemu hiyo kubwa. Nchi nne kati ya hizo ziliripoti Mashahidi chini ya 20 kila moja, na nchi moja haikuwa na kazi ya kuhubiri iliyopangwa kwa vyovyote. Tangu wakati huo, ushahidi mwingi na wa kuendelea umetolewa katika nchi hizo zote. Kufikia 1992, kulikuwa na Mashahidi wa Yehova 1,440,165 katika sehemu hiyo ya dunia. Katika nchi nyingi kati ya hizo, kila Shahidi kwa wastani, sasa ana mamia machache tu ya watu wa kutolea ushahidi. Sehemu kubwa ya watu wote hutembelewa na Mashahidi kila baada ya miezi michache; wengi hutembelewa kila juma. Mafunzo ya Biblia nyumbani zaidi ya 1,240,000 yanaongozwa kwa ukawaida na watu mmoja-mmoja na vikundi vinavyopendezwa.

Vipi kuhusu Ulaya? Sehemu hii ya dunia huenea kutoka Skandinevia hadi kusini mwa Mediterania. Nje ya sehemu kubwa iliyokuwa ikiitwa Muungano wa Sovieti, ushahidi mwingi ulikuwa tayari umetolewa katika Ulaya kabla ya Vita ya Ulimwengu 2. Tangu wakati huo, vizazi vipya vimekua, na hivyo pia vinaonyeshwa kutoka Maandiko kwamba Ufalme wa Mungu karibuni utachukua mahali pa serikali za kibinadamu. (Dan. 2:44) Kutoka mamia kadhaa ya Mashahidi walioendelea na utendaji wao wa kuhubiri chini ya vizuizi vikali wakati wa vita, idadi ya wapiga-mbiu wa Ufalme katika nchi 47 ambazo ziliripoti na kutangazwa katika 1992 ilikuwa imepanda hadi 1,176,259, kutia wale walio katika sehemu ambazo zilikuwa sehemu za U.S.S.R., katika Ulaya na Asia pia. Katika kila mojawapo nchi tano—Italia, Poland, Ufaransa, Uingereza, na Ujerumani—kulikuwa na Mashahidi wenye bidii zaidi ya 100,000. Na Mashahidi hao wote walikuwa wakifanya nini? Ripoti yao ya 1992 inaonyesha kwamba katika mwaka huo, walitoa saa zaidi ya 230,000,000 kwa kuhubiri peupe, kwenda nyumba hadi nyumba, na kuongoza mafunzo ya Biblia nyumbani. Katika kueneza kwao evanjeli, Mashahidi hao hawakupita hata jamhuri ndogo ya San Marino, nchi kama vile Andorra na Liechtenstein, au Gibraltar. Kwelikweli, ushahidi uliotabiriwa ulikuwa ukitolewa.

Afrika pia inapokea ushahidi mwingi. Rekodi zinaonyesha kwamba kufikia 1945, habari njema zilikuwa zimefikia nchi 28 kwenye bara hilo, lakini ni ushahidi mdogo sana uliokuwa umetolewa katika nchi nyingi. Hata hivyo, tangu wakati huo, mengi yametimizwa huko. Kufikia 1992, kulikuwa na Mashahidi wenye bidii 545,044 katika bara la Afrika, wakihubiri habari njema katika nchi 45. Kwenye mwadhimisho wa Mlo wa Jioni wa Bwana mwaka huo, 1,834,863 walikuwapo. Kwa hiyo, si kwamba tu ukuzi umekuwa wa kustaajabisha tu, bali pia uwezekano wa upanuzi zaidi si wa kawaida!

Ripoti kutoka Amerika Kusini inashangaza pia. Ingawa nchi zote 13 isipokuwa moja zilikuwa zimefikiwa na ujumbe wa Biblia kabla ya Vita ya Ulimwengu 2, wakati huo kulikuwa na makutaniko 29 tu kwenye bara lote, na hakukuwa na utendaji wa kuhubiri uliopangwa katika baadhi ya nchi hizo. Kazi nyingi ya kuhubiri Ufalme wakati huo ilikuwa ya wakati ujao. Tangu wakati huo Mashahidi huko wamefanya kazi kwa bidii. Wale ambao wameburudishwa na maji ya uhai hualika wengine kwa furaha, wakisema: ‘Njooni, mchukue maji ya uhai bure.’ (Ufu. 22:17, NW) Katika 1992, kulikuwa na watumishi wa Yehova 683,782 katika makutaniko 10,399 katika Amerika Kusini wakishiriki kwa furaha katika kazi hiyo. Wengine wao walikuwa wakifikia maeneo ambayo hayakuwa yamepata ushahidi kamili. Wengine walikuwa wakizuru tena na tena mahali ambapo ushahidi ulikuwa tayari umetolewa, ili kuwatia watu moyo ‘waonje waone kwamba Yehova ni mwema.’ (Zab. 34:8) Walikuwa wakiongoza mafunzo ya Biblia nyumbani 905,132 kwa ukawaida ili kusaidia wanaopendezwa wafanye njia za Yehova ziwe njia zao wenyewe za maisha.

Fikiria pia Asia na visiwa vingi na vikundi vya visiwa kotekote duniani. Ni nini kimetimizwa huko? Hadi kufikia wakati wa baada ya vita, sehemu nyingi hazikuwa zimepigiwa mbiu ya Ufalme. Lakini Yesu Kristo alitabiri kwamba habari njema hizi za Ufalme zingehubiriwa “katika dunia yote inayokaliwa kwa ajili ya kuwa ushahidi kwa mataifa yote.” (Mt. 24:14, NW) Kupatana na hilo, wakati wa miongo ya miaka tangu Vita ya Ulimwengu 2, kuhubiriwa kwa habari njema kulikokuwa kumefikia nchi, visiwa, na vikundi vya visiwa 76 awali kulienea katika vingine 40 kulifanywa kwa bidii zaidi katika sehemu zilizofikiwa kwanza. Katika eneo hilo kubwa, katika 1992 kulikuwa Mashahidi waliojitoa kama 627,537 walioona furaha kubwa kujulisha watu “matendo yake [ya Yehova] makuu, na utukufu wa fahari ya ufalme wake.” (Zab. 145:11, 12) Huduma yao haikuwa rahisi. Katika sehemu nyingine walilazimika kusafiri kwa muda wa saa nyingi kwa meli au ndege ili kufikia visiwa vya mbali katika eneo lao. Lakini wakati wa 1992 walitoa muda wa saa zaidi ya 200,000,000 kwenye kazi ya kueneza evanjeli na wakaongoza mafunzo ya Biblia nyumbani 685,211 kwa ukawaida.

Utimizo wa ahadi kwamba ‘mdogo angekuwa elfu’ umetukia kikweli, tena sana! Katika kila mojawapo nchi 50 na zaidi, ambako hakukuwa hata na ‘mdogo’—ambako hakukuwa na Mashahidi wa Yehova wowote huko nyuma katika 1919, ambako hawakuwa wamehubiri hata kidogo—leo kuna wasifaji wa Yehova zaidi ya elfu moja. Katika baadhi ya nchi hizo, sasa kuna makumi ya maelfu, naam, hata zaidi ya mia moja elfu, ya Mashahidi wa Yehova ambao ni wapiga-mbiu wa Ufalme wa Mungu wenye bidii! Ulimwenguni pote, Mashahidi wa Yehova wamekuwa “taifa hodari”—wengi wakiwa kutaniko lililounganika la duniani kuliko idadi ya watu wote ya mojawapo mataifa huru ya ulimwengu angalau 80.

Ni Kadiri Gani ya Ushahidi Umetolewa Katika “Nchi Nyinginezo”?

Zinazotiwa ndani katika yote yaliyo juu, kufikia 1992, kulikuwa kungali “nchi nyinginezo” 24—ambako Mashahidi wa Yehova walikuwa chini ya vizuizi vikali vya serikali na ambako hakukuwa na ripoti kamili zilizotangazwa. Ushahidi mwingi umetolewa katika baadhi ya nchi hizo. Na bado, katika nchi nyinginezo idadi ya Mashahidi ni ndogo kikweli. Bado kuna watu ambao hawajasikia ujumbe wa Ufalme. Lakini Mashahidi wa Yehova wana uhakika kwamba ushahidi unaohitajika utatolewa. Kwa nini?

Kwa sababu Maandiko yanaonyesha kwamba Yesu Kristo, kutoka kiti chake cha enzi mbinguni, anaongoza kazi hiyo yeye mwenyewe. Chini ya uelekezi wake ‘malaika anayeruka katika mbingu ya kati’ anakabidhiwa daraka la kujulisha habari njema za milele na kuhimiza watu wakaao juu ya ‘kila taifa na kabila na lugha na kikundi cha watu, wamhofu Mungu na kumpa utukufu.’ (Ufu. 14:6, 7, NW) Hakuna uwezo mbinguni au duniani unaoweza kuzuia Yehova asiwavute kwake wale wenye “mwelekeo ufaao kwa ajili ya uhai udumuo milele.”—Mdo. 13:48; Yn. 6:44, NW.

Hakuna sehemu ya dunia iliyo mbali sana hivi kwamba ujumbe wa Ufalme hauwezi kufika. Watu wa ukoo huzuru. Simu na barua huwa na habari. Wafanyabiashara, wafanyakazi, wanafunzi, na watalii hukutana na watu wa mataifa mengine. Kama vile ilivyokuwa zamani, ndivyo na sasa, habari za maana kwamba Yehova amemtawaza Mfalme wake wa kimbingu akiwa na mamlaka juu ya mataifa zaendelea kujulishwa kwa njia hizo. Malaika wanaweza kuhakikisha kwamba wale wanaoona njaa na kiu kwa ajili ya kweli na uadilifu wanafikiwa.

Ikiwa ni mapenzi ya Bwana kwamba mahubiri zaidi ya moja kwa moja ya ujumbe wa Ufalme yafanywe katika maeneo fulani ambako serikali zimeyazuia hadi sasa, Mungu aweza kuleta hali zinazosababisha serikali hizo zibadili miongozo yazo. (Mit. 21:1) Na mahali ambapo milango ya fursa yaweza bado kufunguka, Mashahidi wa Yehova watajitoa wenyewe kwa furaha ili kuhakikisha kwamba watu katika nchi hizo wanapokea msaada mwingi kadiri iwezekanavyo ili wajifunze juu ya makusudi ya Yehova. Wanakusudia kuendelea kutumikia bila kuacha hadi Yehova kupitia Yesu Kristo aseme kazi imekamilika!

Katika 1992, Mashahidi wa Yehova walikuwa wenye shughuli wakihubiri katika nchi 229. Kufikia mwaka huo habari njema za Ufalme wa Mungu zilikuwa zimefika kwenye nchi 235 kwa njia mbalimbali. Kumi kati yazo zilifikiwa kwa mara ya kwanza baada ya 1975.

Ni ushahidi mwingi kadiri gani uliotolewa? Wakati wa miaka 30 ya kwanza baada ya Vita ya Ulimwengu 2, Mashahidi wa Yehova walitoa saa 4,635,265,939 kuhubiri na kufundisha kuhusu jina na Ufalme wa Yehova. Hata hivyo, kukiwa na Mashahidi wengi zaidi na sehemu kubwa yao wakiwa katika utumishi wa wakati wote, wakati wa miaka 15 iliyofuata (nusu tu ya ile miaka ya kwanza), saa 7,858,677,940 zilitolewa katika kutoa ushahidi peupe na nyumba hadi nyumba pamoja na kuongoza mafunzo ya Biblia nyumbani. Na bidii ya kazi iliendelea kuongezeka, waliporipoti saa nyingine 951,870,021 katika utendaji huo wakati wa 1990/91 na zaidi ya saa bilioni moja mwaka uliofuata.

Kiasi cha fasihi za Biblia kilichogawanywa na Mashahidi ili kutangaza Ufalme, kutia na lugha mbalimbali ambazo kwazo zimefanywa zipatikane, hakina kifani katika uwanja wowote wa jitihada ya mwanadamu. Rekodi hazijakamilika; lakini ripoti ambazo zingali zapatikana zaonyesha kwamba vitabu, vijitabu, broshua, na magazeti 10,107,565,269 pamoja na mabilioni ya trakti yasiyohesabiwa katika lugha 294, yalitiwa mikononi mwa watu waliopendezwa kati ya miaka 1920 na 1992.

Wakati wa kuandika habari hii, ushahidi wa duniani pote haujakamilika. Lakini kazi ambayo imekwisha timizwa na hali ambazo imetimizwa chini yazo zatoa uthibitisho wenye kusadikisha wa utendaji wa roho ya Mungu.