Uhudumiaji wa Kitheokrasi Katika Enzi ya Ukristo

“Ni kulingana na upendezi wake mwema . . . kukusanya tena pamoja vitu vyote katika Kristo, vitu vilivyomo katika mbingu na vitu vilivyo duniani.”—WAEFESO 1:9, 10.

1, 2. (a) Kukusanywa kwa “vitu vilivyomo katika mbingu” kuliendeleaje, kuanzia mwaka wa 33 W.K.? (b) Wakristo watiwa-mafuta wameonyeshaje mtazamo wa Musa na Eliya tangu mwaka wa 1914?

KUKUSANYWA huko kwa “vitu vilivyomo katika mbingu” kulianza mwaka wa 33 W.K., “Israeli wa Mungu” walipozaliwa. (Wagalatia 6:16; Isaya 43:10; 1 Petro 2:9, 10) Baada ya karne ya kwanza W.K., kukusanywa huko kulipunguza mwendo, Wakristo wa kweli (walioitwa “ngano” na Yesu) walipofunikwa na “magugu” ya uasi-imani yaliyopandwa na Shetani. Lakini “wakati wa mwisho” ulipokuwa ukikaribia, Israeli wa kweli wa Mungu walipata kuonekana tena na mwaka wa 1919 waliwekwa rasmi juu ya mali zote za Yesu.a—Mathayo 13:24-30, 36-43; 24:45-47; Danieli 12:4.

² Katika vita ya ulimwengu ya kwanza, Wakristo watiwa-mafuta walifanya kazi zenye nguvu, sawa na zile ambazo Musa na Eliya walikuwa wamefanya.b (Ufunuo 11:5, 6) Tangu mwaka wa 1919 wamehubiri habari njema katika ulimwengu wenye uhasama, wakifanya hivyo kwa moyo mkuu kama wa Eliya. (Mathayo 24:9-14) Na tangu mwaka wa 1922 wamepiga mbiu ya hukumu za Yehova juu ya wanadamu, sawa na vile Musa alivyoleta mapigo ya Mungu juu ya Misri ya kale. (Ufunuo 15:1; 16:2-17) Leo, mabaki ya Wakristo hao watiwa-mafuta ndiyo kiini cha jamii ya ulimwengu mpya ya Mashahidi wa Yehova.

Baraza Linaloongoza Latenda

3. Ni mambo gani yaonyeshayo kwamba kutaniko la Kikristo la mapema lilipangwa vizuri kitengenezo?

³ Tangu mwanzo, wafuasi watiwa-mafuta wa Yesu walipangwa kitengenezo. Idadi ya wanafunzi ilipoongezeka, makutaniko ya mahali-mahali yalianzishwa, na wazee wakawekwa rasmi. (Tito 1:5) Baada ya mwaka wa 33 W.K., wale mitume 12 walitenda wakiwa baraza kuu linaloongoza lenye mamlaka. Wakiwa hivyo, waliongoza bila hofu katika kazi ya kutoa ushahidi. (Matendo 4:33, 35, 37; 5:18, 29) Walipanga ugawanyaji wa chakula kwa wale wenye uhitaji, na walituma Petro na Yohana Samaria ili wafuatie ripoti za upendezi uliokuwa huko. (Matendo 6:1-6; 8:6-8, 14-17) Barnaba alimpeleka Paulo kwao ili kuthibitisha kwamba mtu huyo aliyekuwa mnyanyasi zamani, sasa alikuwa mfuasi wa Yesu. (Matendo 9:27; Wagalatia 1:18, 19) Na baada ya Petro kupata kumhubiri Kornelio na watu wa nyumbani kwake, alirudi Yerusalemu akawafafanulia mitume na ndugu wengine wa Yuda jinsi roho takatifu ilivyokuwa imeonyesha mapenzi ya Mungu katika kisa hicho.—Matendo 11:1-18.

4. Ni jaribio gani lililofanywa la kumwua Petro, lakini uhai wake uliokolewaje?

⁴ Kisha baraza linaloongoza likashambuliwa kinyama. Petro alifungwa gerezani, na uhai wake uliokolewa wakati tu malaika walipobadili mambo. (Matendo 12:3-11) Sasa kwa mara ya kwanza, mtu mwingine asiyekuwa mmojawapo wa wale mitume 12 akaonekana kuwa na cheo mashuhuri Yerusalemu. Petro alipofunguliwa kutoka gerezani, alisema hivi kwa kikundi kilichokuwa kimekusanyika nyumbani mwa mamaye Yohana Marko: “Ripotini mambo haya kwa Yakobo [ndugu-nusu ya Yesu] na akina ndugu.”—Matendo 12:17.

5. Baada ya Yakobo kufa akiwa shahidi-mfia-imani kulikuwa na badiliko gani katika washiriki wa baraza linaloongoza?

⁵ Awali, baada ya Yudasi Iskariote, yule mtume mhaini, kujiua, uhitaji ulionwa wa kumpa mtu fulani aliyekuwa amekuwa pamoja na Yesu wakati wa huduma yake na aliyekuwa ameshuhudia kifo na ufufuo wake, ‘cheo cha Yudasi cha uangalizi’ akiwa mtume. Hata hivyo, Yakobo, ndugu ya Yohana, alipofishwa, hakuna mtu aliyechukua mahali pake akiwa mmojawapo wa wale 12. (Matendo 1:20-26; 12:1, 2) Badala ya hivyo, rejezeo la Kimaandiko lifuatalo kuhusu baraza linaloongoza laonyesha kwamba lilikuwa limeongezewa. Bishano lilipozuka juu ya kama Wasio Wayahudi waliomfuata Yesu walipaswa kunyenyekea Sheria ya Kimusa, jambo hilo lilitolewa lipate kuamuliwa na “mitume na wanaume wazee katika Yerusalemu.” (Matendo 15:2, 6, 20, 22, 23; 16:4) Kwa nini sasa yaonekana kwamba “wanaume wazee” walikuwa katika baraza linaloongoza? Biblia haisemi, lakini kulikuwa na faida ya wazi. Kifo cha Yakobo na kutiwa gerezani kwa Petro kulikuwa kumeonyesha kwamba huenda siku moja mitume wakafungwa gerezani au wakauawa. Kukiwa na uwezekano huo, kuwapo kwa wazee wengine wenye sifa ya kustahili na wenye uzoefu katika utaratibu mbalimbali wa baraza linaloongoza, kungethibitisha kwamba uangalizi wenye utaratibu ungeendelea.

6. Baraza linaloongoza liliendelea kutendaje kazi katika Yerusalemu, hata wakati ambapo washiriki walo wa awali hawakuwa katika jiji hilo tena?

⁶ Paulo alipokuja Yerusalemu mwaka wa 56 hivi W.K., aliripoti kwa Yakobo na, Biblia yasema, “wanaume wote wazee walikuwapo.” (Matendo 21:18) Kwa nini hakukuwa na mtajo wowote wa mitume kwenye mkutano huo? Tena, Biblia haisemi. Lakini mwanahistoria Eusebius aliripoti baadaye kwamba muda fulani kabla ya mwaka wa 66 W.K., “mitume waliobaki, wakiwa hatarini daima kutokana na njama za uuaji kimakusudi, walikimbia kutoka Yuda. Lakini ili wafundishe ujumbe wao walisafiri wakiingia kila nchi kwa nguvu za Kristo.” (Eusebius, Kitabu cha 3, 5, mstari wa 2) Ni kweli, maneno ya Eusebius si sehemu ya rekodi iliyopuliziwa, lakini yanapatana na yale yasemwayo na rekodi hiyo. Kwa kielelezo, kufikia mwaka wa 62 W.K., Petro alikuwa Babiloni—mbali na Yerusalemu. (1 Petro 5:13) Hata hivyo, mwaka wa 56 W.K., na yamkini kufikia mwaka wa 66 W.K., baraza linaloongoza lilikuwa likitenda kwa wazi katika Yerusalemu.

Uhudumiaji Katika Nyakati za Kisasa

7. Kwa kulinganishwa na baraza linaloongoza la karne ya kwanza, kuna tofauti gani yenye kutokeza katika washiriki wa Baraza Linaloongoza leo?

⁷ Tangu mwaka wa 33 W.K. hadi ile dhiki iliyopata Yerusalemu, ni wazi kwamba baraza linaloongoza lilikuwa na Wakristo Wayahudi. Wakati wa ziara yake ya mwaka wa 56 W.K., Paulo alipata kufahamu kwamba Wakristo wengi Wayahudi katika Yerusalemu, ‘wajapoishika imani ya Bwana wetu Yesu Kristo,’ walikuwa wangali “wenye bidii kuhusu Sheria [ya Kimusa].”c (Yakobo 2:1; Matendo 21:20-25) Huenda ikawa Wayahudi hao waliona ugumu wa kuwazia mtu Asiye Myahudi akiwa katika baraza linaloongoza. Lakini, katika nyakati za kisasa, kumekuwa na badiliko jingine katika washiriki wa baraza hilo. Leo, washiriki wote wa baraza hilo ni Wakristo Wasio Wayahudi, na Yehova amebariki sana uangalizi wao.—Waefeso 2:11-15.

8, 9. Ni maendeleo gani yaliyotukia katika Baraza Linaloongoza nyakati za kisasa?

⁸ Tangu Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania ifanyizwe kuwa shirika mwaka wa 1884 hadi mwaka wa 1972, msimamizi wa Sosaiti alikuwa na mamlaka kubwa katika tengenezo la Yehova, ilhali Baraza Linaloongoza lilishirikishwa kwa ukaribu na baraza la waelekezi la Sosaiti. Baraka zilizofurahiwa katika miaka hiyo zathibitisha kwamba Yehova alikubali mpango huo. Kati ya mwaka wa 1972 na mwaka wa 1975, Baraza Linaloongoza lilipanuliwa hadi kufikia washiriki 18. Mpango ulifuata kwa ukaribu zaidi kigezo cha mpango wa karne ya kwanza, baraza hilo lililopanuliwa lilipopewa mamlaka kubwa zaidi, baadhi ya washiriki walo ni waelekezi wa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.

⁹ Tangu 1975 baadhi ya watu hao 18 wamemaliza mwendo wao wa kidunia. Wameushinda ulimwengu na ‘wameketi pamoja na Yesu katika kiti chake cha ufalme.’ (Ufunuo 3:21) Kwa sababu hiyo na nyingine, Baraza Linaloongoza lina washiriki kumi sasa, kutia na mshiriki mmoja aliyeongezwa mwaka wa 1994. Wengi wao wamezeeka. Hata hivyo, ndugu hao watiwa-mafuta wanategemezwa vizuri watimizapo nyadhifa zao nzito. Tegemeo hilo lapatikana wapi? Kurejezea kifupi maendeleo ya kisasa miongoni mwa watu wa Mungu kwajibu swali hilo.

Tegemeo kwa Ajili ya Israeli wa Mungu

10. Ni nani ambao wamejiunga na watiwa-mafuta katika utumishi wa Yehova siku hizi za mwisho, na hilo lilitolewaje unabii?

¹⁰ Huko nyuma mwaka wa 1884 karibu wote walioshirikishwa na Israeli wa Mungu walikuwa Wakristo watiwa-mafuta. Hata hivyo, hatua kwa hatua, kikundi kingine kikaanza kuonekana, na mwaka wa 1935 kikundi hicho kilitambuliwa kuwa “umati mkubwa” wa Ufunuo sura ya 7. Wakiwa na tumaini la kidunia, hao wawakilisha “vitu vilivyo duniani” ambavyo Yehova akusudia kukusanya pamoja katika Kristo. (Waefeso 1:10) Wao wawakilisha “kondoo wengine” wa mfano wa Yesu wa mazizi ya kondoo. (Yohana 10:16) Tangu mwaka wa 1935, kondoo wengine wamemiminika katika tengenezo la Yehova. Wamekuja ‘wakiruka kama wingu, kama njiwa waendao madirishani kwao.’ (Isaya 60:8) Kwa sababu ya ongezeko katika umati mkubwa na upunguo katika jamii ya watiwa-mafuta huku wengi wao wamalizapo mwendo wao wa kidunia katika kifo, kondoo wengine wenye sifa ya kustahili wamepata kuwa na madaraka zaidi katika utendaji mbalimbali wa Kikristo. Katika njia zipi?

11. Ni mapendeleo gani yamepewa kondoo wengine, ambayo hapo awali yalikuwa ya Wakristo watiwa-mafuta peke yao?

¹¹ Sikuzote kutangaza kotekote sifa bora kabisa za Yehova kumekuwa wajibu wa pekee wa “taifa takatifu” la Mungu. Paulo alisema juu ya wajibu huo kuwa dhabihu ya hekalu, na wale ambao wangekuwa “ukuhani wa kifalme,” Yesu aliwapa utume wa kuhubiri na kufundisha. (Kutoka 19:5, 6; 1 Petro 2:4, 9; Mathayo 24:14; 28:19, 20; Waebrania 13:15, 16) Hata hivyo, toleo la Agosti 1, 1932, la Mnara wa Mlinzi (la Kiingereza), liliwatia moyo hususani wale waliofananishwa na Yonadabu washiriki katika utendaji huo. Kwa kweli, wengi wa hao kondoo wengine walikuwa tayari wakifanya hivyo. Leo, karibu kazi yote ya kuhubiri inafanywa na kondoo wengine ikiwa sehemu ya maana ya ‘kumtolea kwao Mungu utumishi mtakatifu mchana na usiku katika hekalu lake.’ (Ufunuo 7:15) Vivyo hivyo, katika sehemu ya mapema ya historia ya kisasa ya watu wa Yehova, wazee wa kutaniko walikuwa Wakristo watiwa-mafuta, “nyota” katika mkono wa kuume wa Yesu Kristo. (Ufunuo 1:16, 20) Lakini toleo la Mei 1, 1937, la Mnara wa Mlinzi (la Kiingereza), lilitangaza kwamba kondoo wengine wenye sifa ya kustahili wangeweza kuwa watumishi wa kampuni (waangalizi-wasimamizi). Hata ikiwa wanaume watiwa-mafuta walipatikana, kondoo wengine wangeweza kutumiwa ikiwa wanaume watiwa-mafuta wasingeweza kuchukua daraka hilo. Leo, karibu wazee wote wa kutaniko ni kondoo wengine.

12. Kuna vielelezo gani vya Kimaandiko vionyeshavyo kwamba kondoo wengine wenye sifa ya kustahili wangepokea madaraka mazito ya kitengenezo?

¹² Je, ni kosa kuwapa kondoo wengine madaraka hayo mazito? La, hilo lafuata kielelezo cha kihistoria. Baadhi ya wageuzwa-imani wa kigeni (wakazi wa kutoka nchi nyingine) walikuwa na vyeo vya juu katika Israeli la kale. (2 Samweli 23:37, 39; Yeremia 38:7-9) Baada ya uhamisho wa Babiloni, Wanethini (watumishi wa hekaluni wasio Waisraeli) wenye sifa ya kustahili walipewa mapendeleo ya utumishi wa hekalu ambayo awali yalikuwa ya Walawi peke yao. (Ezra 8:15-20; Nehemia 7:60) Kwa kuongezea, Musa, aliyeonwa pamoja na Yesu katika ono la mgeuko-umbo, alikubali lile shauri zuri la Mmidiani Yethro. Baadaye, alimwomba Hobabu, mwana wa Yethro, awaongoze kupitia jangwa.—Kutoka 18:5, 17-24; Hesabu 10:29.

13. Watiwa-mafuta wamekuwa wakiiga kielelezo kipi chema katika kuwakabidhi madaraka kwa unyenyekevu kondoo wengine wenye sifa ya kustahili?

¹³ Kuelekea mwisho wa ile miaka 40 jangwani, Musa, akijua kwamba asingeingia Bara Lililoahidiwa, alisali kwamba Yehova angeandaa mwandamizi. (Hesabu 27:15-17) Yehova alimwambia Musa ampe Yoshua utume mbele ya watu wote, na Musa akafanya hivyo, hata ingawa alikuwa bado mwenye nguvu kimwili na hakuacha kutumikia Israeli papo hapo. (Kumbukumbu la Torati 3:28; 34:5-7, 9) Wakiwa na mtazamo huohuo wenye unyenyekevu, watiwa-mafuta tayari wamekuwa wakiwapa mapendeleo zaidi wanaume wenye sifa ya kustahili kutoka miongoni mwa kondoo wengine.

14. Ni unabii gani mbalimbali uonyeshao kwamba kondoo wengine wangepata madaraka zaidi katika tengenezo?

¹⁴ Kuwapa kondoo wengine madaraka zaidi katika tengenezo ni habari inayozungumziwa katika unabii pia. Zekaria alitabiri kwamba Mfilisti asiye Mwisraeli angekuwa “kama shehe katika Yuda.” (Zekaria 9:6, 7, NW) Mashehe walikuwa wakuu wa makabila, kwa hiyo Zekaria alikuwa akisema kwamba mtu ambaye zamani alikuwa adui wa Israeli angefuata ibada ya kweli na kupata kuwa kama mkuu wa makabila katika Bara Lililoahidiwa. Zaidi, alipokuwa akisema na Israeli wa Mungu, Yehova alisema hivi: “Wageni watasimama na kulisha makundi yenu, na watu wa kabila nyingine watakuwa wakulima wenu, na watunzaji wa mizabibu yenu. Bali ninyi mtaitwa makuhani wa BWANA; watu watawaiteni wahudumu wa Mungu wetu.” (Isaya 61:5, 6) Hao “wageni” na “watu wa kabila nyingine” ni kondoo wengine. Hawa wamekabidhiwa madaraka ili waweze kufanya kazi nyingi zaidi huku mabaki watiwa-mafuta wanaozeeka wamalizapo mwendo wao wa kidunia na kwenda kutumikia kwa maana kamili wakiwa “makuhani wa [kimbingu] wa BWANA,” wakizunguka kiti cha ufalme cha Yehova chenye fahari wakiwa “wahudumu wa Mungu wetu.”—1 Wakorintho 15:50-57; Ufunuo 4:4, 9-11; 5:9, 10.

‘Kizazi Kitakachokuja’

15. Katika wakati huu wa mwisho, ni kikundi kipi cha Wakristo ambacho kimefikia ‘uzee,’ na ni kikundi kipi kinachowakilisha ‘kizazi kitakachokuja’?

¹⁵ Mabaki watiwa-mafuta wamekuwa na hamu ya kuwazoeza kondoo wengine ili wachukue madaraka zaidi. Zaburi 71:18 husema hivi: “Hata nikiwa ni mzee mwenye mvi, Ee Mungu, usiniache. Hata niwaeleze watu wa kizazi hiki nguvu zako, na kila atakayekuja uweza wako.” Likifafanua mstari huo, Mnara wa Mlinzi la Desemba 15, 1948 (la Kiingereza), lilionyesha kwamba kutaniko la Wakristo watiwa-mafuta lilikuwa kwa hakika limefikia uzee. Liliendelea kusema kwamba kwa furaha watiwa-mafuta “hutazama mbele kwa kufikiria nuru ya unabii wa Biblia na kuona kizazi kipya.” Hilo larejezea nani hasa? Mnara wa Mlinzi lilisema hivi: “Yesu alisema juu yao kuwa ‘kondoo [wake] wengine.’” ‘Kizazi kitakachokuja’ charejezea wanadamu watakaoishi chini ya uhudumiaji mpya wa kidunia unaotawalwa na Ufalme wa mbingu.

16. Wale wa ‘kizazi kinachokuja’ wanatazamia kwa hamu baraka zipi?

¹⁶ Biblia haisemi kwa wazi ni lini Wakristo watiwa-mafuta wote watakapowaacha ndugu zao wa ‘kizazi hicho kitakachokuja’ na kwenda kutukuzwa pamoja na Yesu Kristo. Lakini watiwa-mafuta hao wana uhakika kwamba wakati wa hilo kutukia unakaribia. Matukio yaliyotabiriwa katika unabii mkubwa wa Yesu juu ya “wakati wa mwisho” yamekuwa yakitimia tangu mwaka wa 1914, hilo likionyesha kwamba uharibifu wa ulimwengu huu uko karibu. (Danieli 12:4; Mathayo 24:3-14; Marko 13:4-20; Luka 21:7-24) Karibuni, Yehova ataleta ulimwengu mpya ambao katika huo ‘kizazi kitakachokuja’ ‘kitarithi ufalme [makao ya kidunia] uliotayarishwa kwa ajili yacho tangu kuwekwa msingi wa ulimwengu.’ (Mathayo 25:34) Wanasisimuka kutazamia urudisho wa Paradiso na ufufuo wa mamilioni ya watu kutoka Hadesi. (Ufunuo 20:13) Je, watiwa-mafuta watakuwako kuwakaribisha hao wanaofufuliwa? Huko nyuma mwaka wa 1925, Watch Tower la Mei 1, lilisema hivi: “Hatupaswi kusema yale ambayo Mungu atafanya au hatafanya kwa kujiamulia tu. . . . [Lakini] twaongozwa kwenye mkataa wa kwamba washiriki wa Kanisa [Wakristo watiwa-mafuta] watatukuzwa kabla ya ufufuo wa wakuu wa kale [mashahidi waaminifu wa kabla ya Ukristo].” Vivyo hivyo likizungumzia kama baadhi ya watiwa-mafuta wangekuwako kuwakaribisha wale wanaofufuliwa, Mnara wa Mlinzi la Septemba 1, 1989, lilisema hivi: “Hiyo haingehitajiwa.”d

17. Wakiwa kikundi, watiwa-mafuta watashiriki mapendeleo gani ya ajabu pamoja na Mfalme aliyeketishwa katika kiti cha ufalme, Yesu Kristo?

¹⁷ Ni kweli, hatujui itakavyokuwa kwa habari ya kila Mkristo mtiwa-mafuta. Lakini kuwapo kwa Musa na Eliya pamoja na Yesu katika ono la mgeuko-umbo kwaonyesha kwamba Wakristo watiwa-mafuta waliofufuliwa wanatarajiwa kuwa pamoja na Yesu ajapo katika utukufu ‘kumlipa kila mmoja kulingana na mwenendo wake’ hukumu yake itolewapo na kutekelezwa. Zaidi, twakumbuka ahadi ya Yesu kwamba Wakristo watiwa-mafuta ‘washindao’ watashiriki pamoja naye katika ‘kuchunga mataifa kwa fimbo ya chuma’ kwenye Har–Magedoni. Yesu ajapo katika utukufu, wataketi pamoja naye ‘wakihukumu yale makabila kumi na mawili ya Israeli.’ Wakiwa pamoja na Yesu, ‘watamponda-ponda Shetani chini ya miguu yao.’—Mathayo 16:27–17:9; 19:28; Ufunuo 2:26, 27; 16:14, 16; Waroma 16:20; Mwanzo 3:15; Zaburi 2:9; 2 Wathesalonike 1:9, 10.

18. (a) Hali ni nini kwa habari ya ‘kukusanya pamoja katika Kristo vitu vilivyomo katika mbingu’? (b) Twaweza kusema nini juu ya ‘kukusanya pamoja katika Kristo vitu vilivyo duniani’?

¹⁸ Kwa kupatana na uhudumiaji wake wa vitu, Yehova anasonga kwa mwendeleo “kukusanya tena pamoja vitu vyote katika Kristo.” Kwa habari ya “vitu vilivyomo katika mbingu,” kusudi lake lakaribia ukamilisho. Kuunganishwa kwa Yesu pamoja na wale 144,000 wote mbinguni kwa ajili ya “ndoa ya Mwana-Kondoo” kuko karibu. Kwa sababu hiyo, ndugu wengi zaidi walio wakomavu, ambao wametumikia muda mrefu kati ya wale kondoo wengine, wanaowakilisha “vitu vilivyo duniani,” wamekabidhiwa madaraka mazito zaidi katika kuwategemeza ndugu zao watiwa-mafuta. Twaishi katika nyakati zenye kusisimua kama nini! Kuona kusudi la Yehova likisonga hadi kwenye utimizo walo kunasisimua kama nini! (Waefeso 1:9, 10; 3:10-12; Ufunuo 14:1; 19:7, 9) Na kondoo wengine wanashangilia kama nini kuwategemeza ndugu zao watiwa-mafuta huku vikundi hivyo viwili vitumikiapo pamoja vikiwa “kundi moja” chini ya “mchungaji mmoja” katika ujitiisho kwa Mfalme, Yesu Kristo, na kwa utukufu wa mwenye Enzi Kuu mkubwa wa Ulimwengu Wote Mzima, Yehova Mungu!—Yohana 10:16; Wafilipi 2:9-11.

[Maelezo ya Chini]

Je, Waweza Kufafanua?

◻ Tengenezo la Mungu lilisongaje mbele katika karne ya kwanza?

◻ Baraza Linaloongoza limefanya maendeleo gani katika historia ya kisasa ya Mashahidi wa Yehova?

◻ Ni Maandiko yapi yaruhusuyo kupewa kwa mamlaka kondoo wengine katika tengenezo la Yehova?

◻ “Vitu vilivyomo katika mbingu” na “vitu vilivyo duniani” vimekusanywaje pamoja katika Kristo?

[Picha katika ukurasa wa 16]

Hata wakati ambapo washiriki walo wa awali hawakuwa Yerusalemu tena, baraza linaloongoza liliendelea kutenda kazi huko

[Picha katika ukurasa wa 18]

Wakristo watiwa-mafuta walio wakomavu wamekuwa baraka kwa watu wa Yehova

C.T. Russell 1884-1916

J.F. Rutherford 1916-1942

N.H. Knorr 1942-1977

F.W. Franz 1977-1992

M.G. Henschel 1992-