Je, Wewe Hula Vyema Kiroho?
“Mlo mzuri ndio uhitaji wa msingi zaidi wa binadamu. . . . Bila chakula cha kutosha, tungekufa.”—Food and Nutrition.
KWELI hiyo ya msingi inatolewa kielezi vizuri na miili iliyodhoofika kwa njaa ya wanaume, wanawake, na watoto wanaonyimwa “uhitaji [huu ulio] wa msingi zaidi wa binadamu.” Wengine wanaweza kukabili uhitaji huo kwa kadiri fulani lakini bado wana ukosefu mkubwa wa lishe bora. Hata hivyo, wengi ambao wangeweza kula vizuri mara nyingi huridhika na chakula kisichojenga mwili ambacho huandaa lishe ndogo kihalisi. “Chakula,” lasema gazeti Healthy Eating, “chaonekana kuwa mojawapo ya mali zetu zenye kutumiwa vibaya zaidi.”
Ndivyo hali ilivyo kwa habari ya chakula cha kiroho—kweli ipatikanayo katika Neno la Mungu, Biblia. Watu fulani hata hukosa lishe ya kiroho ya msingi zaidi; wanakufa njaa kiroho. Wengine huzembea tu kutumia kwa faida yao chakula cha kiroho kinachopatikana. Namna gani wewe? Je, wewe binafsi unakula vizuri kiroho? Au ingeweza kuwa kwamba unajinyima mwenyewe lishe ya kiroho? Ni muhimu kuwa wanyoofu katika jambo hilo kwa sababu twahitaji chakula cha kiroho hata zaidi ya vile tunavyohitaji chakula cha kimwili.—Mathayo 4:4.
Chakula kwa Ajili ya Ukuzi wa Kiroho
Kitabu cha mafundisho Food and Nutrition, kinachozungumzia umuhimu wa kuwa na mlo ufaao, chatupatia sababu nzuri tatu za kula vizuri. Sababu moja ni kwamba twahitaji chakula “ili kuendeleza ukuzi na kusawazisha kule kuharibika kwa chembe za mwili hatua kwa hatua.” Je, ulijua kwamba kila siku maishani mwako, trilioni moja ya chembe za mwili wako huharibika na mpya zahitaji kuchukua mahali pazo? Ukuzi na utunzi ufaao wa mwili wahitaji chakula kizuri.
Hilo ni kweli pia kiroho. Kwa kielelezo, mtume Paulo alipoandikia kutaniko katika Efeso, alikazia jinsi ambavyo kila Mkristo ahitaji chakula kizuri cha kiroho ili kuwa “mwanamume aliyekua kabisa.” (Waefeso 4:11-13) Tunapojilisha ifaavyo chakula cha kiroho chenye lishe, hatuwi tena kama watoto wachanga dhaifu, tusioweza kujitunza wenyewe, tukipatwa na hatari za kila aina. (Waefeso 4:14) Badala ya hivyo, sisi hukua kuwa watu wazima wenye nguvu, wawezao kufanya pigano kali kwa ajili ya imani kwa sababu ‘tunalishwa maneno ya imani.’—1 Timotheo 4:6.
Je, hivyo ndivyo ilivyo kwako? Je, umekua kiroho? Au bado wewe ni kama kitoto kiroho—kiwezacho kudhuriwa kimwili, kitegemeacho wengine kabisa, na kisichoweza kuchukua madaraka kamili ya Kikristo? Kwa kueleweka, ni wachache wetu ambao tungesema bila kusita kwamba sisi ni kama kitoto kiroho, lakini uchunguzi mnyoofu wa kibinafsi unafaa. Wakristo fulani watiwa-mafuta katika karne ya kwanza walikuwa hivyo. Ijapokuwa wao wenyewe walipaswa kuwa “walimu,” wenye uwezo na nia ya kufundisha wengine lisemavyo Neno la Mungu, mtume Paulo aliandika hivi: “Nyinyi mwahitaji tena mtu fulani awafundishe tangu mwanzo mambo ya msingi ya matamko matakatifu ya Mungu; nanyi mmekuwa kama wahitajio maziwa, si chakula kigumu.” Ikiwa wataka kukua kiroho, kuza hamu ya kupata chakula kizuri, kigumu cha kiroho. Usiridhike na chakula cha kiroho cha mtoto mchanga!—Waebrania 5:12.
Twahitaji pia chakula hicho kigumu cha kiroho ili kurekebisha madhara yoyote yaletwayo na majaribu ya kila siku ambayo sisi hukabiliana nayo katika ulimwengu wenye uhasama. Hayo yanaweza kutufanya dhaifu kiroho. Lakini Mungu aweza kufanya upya nguvu hizo. Paulo alisema hivi: “Hatufi moyo, lakini hata ikiwa mtu tuliye kwa nje anachakaa, hakika mtu tuliye kwa ndani anafanywa upya siku kwa siku.” (2 Wakorintho 4:16) Ni jinsi gani sisi ‘hufanywa upya siku kwa siku’? Kwa sehemu fulani, ni kwa kujilisha Neno la Mungu kwa ukawaida kupitia funzo la kibinafsi na la kikundi la Maandiko na vichapo vyenye msingi wa Biblia.
Chakula kwa Ajili ya Nishati za Kiroho
Chakula chahitajiwa pia ili “kutokeza joto na nishati.” Chakula huandaa fueli ili miili yetu ifanye kazi vizuri. Ikiwa tunakula vibaya, tutakuwa na nishati kidogo. Upungufu wa madini ya chuma katika mlo wetu, waweza kutufanya tuhisi wachovu na walegevu. Je, hivyo ndivyo wewe hujisikia nyakati fulani kwa habari ya utendaji wa kiroho? Je, una tatizo kutimiza wajibu mbalimbali unaotokana na kuwa Mkristo? Watu fulani ambao hudai kuwa wafuasi wa Yesu Kristo huchoka katika kufanya yaliyo bora, na hukosa nguvu kwa ajili ya kazi za Kikristo. (Yakobo 2:17, 26) Ukiona kwamba hali yako imekuwa hivyo, suluhisho laweza kupatikana kwa kadiri kubwa katika kuboresha mlo wako wa kiroho au katika kuongeza ulaji wako wa chakula cha kiroho.—Isaya 40:29-31; Wagalatia 6:9.
Usidanganyike uanze kukuza mazoea mabaya ya ulaji wa kiroho. Mojawapo ya madanganyo makubwa kupita yote ambayo Shetani ametumia karne nyingi umekuwa ule wa kuwasadikisha watu kwamba hawahitaji kuisoma Biblia na kutwaa ujuzi sahihi kutoka kwayo. Yeye hutumia mbinu ya zamani za kale iliyotumiwa na majeshi yenye kuvamia ili kutiisha majiji ya adui—kuwanyima chakula wapatwe na njaa kali sana hivi kwamba wanyenyekee. Lakini yeye hutumia mbinu hii kwa hatua ya ziada. Yeye hudanganya wale “anaowazingira” wajiumize kwa njaa ingawa ni wenye kuzungukwa na chakula kingi cha kiroho chenye kujenga. Si ajabu watu wengi sana hunaswa katika mashambulio yake!—Waefeso 6:10-18.
Chakula kwa Ajili ya Afya ya Kiroho
Sababu ya tatu ya sisi kuhitaji chakula, lasema gazeti Food and Nutrition, ni “kurekebisha afya ya mwili. . . na kuzuia maradhi.” Manufaa za kiafya za chakula kizuri hazionekani wazi mara moja. Tumalizapo mlo mzuri, ni mara chache tufikiriapo, ‘Mlo huo umenufaisha sana moyo wangu (au mafigo yangu au misuli yangu, na kadhalika).’ Hata hivyo, jaribu kutokula kwa kipindi fulani, na matokeo kwa afya yako yataonekana wazi. Matokeo gani? “Tokeo lililo la kawaida zaidi,” chasema kitabu cha marejezo ya kitiba, “ni lenye kudhuru: kushindwa kukua, kushindwa kukinza maambukizo madogo-madogo, ukosefu wa nishati au uanzisho.” Aina ya kulinganika ya ugonjwa wa kiroho ilipata Waisraeli wa kale kwa muda fulani. Nabii Isaya alisema hivi juu yao: “Kichwa chote ni kigonjwa, moyo wote umezimia. Tangu wayo wa mguu hata kichwani hamna uzima ndani yake.”—Isaya 1:5, 6.
Chakula kizuri cha kiroho hutupatia uwezo wa kukinza udhaifu huo wa kiroho na matokeo ya maambukizo ya kiroho. Ujuzi kutoka kwa Mungu husaidia kutuweka katika hali nzuri ya kiroho—tukijilisha chakula hicho! Yesu Kristo alieleza jinsi watu walio wengi katika siku yake walivyokosa kujifunza kutokana na uzembe wa baba zao wa zamani katika jambo la ulaji wa kiroho ufaao. Wao pia walikataa kujilisha kweli alizokuwa akifunza. Kukiwa na matokeo gani? Yesu alisema hivi: “Moyo wa watu hawa umekuwa usioitikia, na kwa masikio yao wamesikia bila itikio, nao wamefunga macho yao; ili wasipate kuona kamwe kwa macho yao na kusikia kwa masikio yao na kupata maana kwa mioyo yao na kurudi, nami niwaponye.” (Mathayo 13:15) Walio wengi hawakunufaika kamwe kutokana na uwezo wa kuponya wa Neno la Mungu. Waliendelea kuwa wagonjwa kiroho. Hata Wakristo fulani watiwa-mafuta wakawa “dhaifu na wagonjwa-wagonjwa.” (1 Wakorintho 11:30) Na tusidharau kamwe chakula cha kiroho anachoandaa Mungu.—Zaburi 107:20.
Uchafuzi wa Kiroho
Zaidi ya tisho la kufa njaa kiroho, kuna hatari nyingine ambayo twapaswa kujua—aina ya chakula tunachokula huenda hicho chenyewe kikawa kimechafuliwa. Kuendelea kutwaa mafundisho yaliyoambukizwa mawazo hatari ya roho waovu kwaweza kutusumisha kwa urahisi sawa na vile twaweza kusumishwa na chakula cha kimwili ambacho kimeambukizwa viini vya ugonjwa au sumuvija. (Wakolosai 2:8) Si rahisi sikuzote kutambua chakula chenye sumu. “Chakula” yasema mamlaka moja, “huenda nyakati fulani kikaonekana chenye kufaa kabisa na bado kiwe na bakteria ziwezazo kusababisha magonjwa.” Hivyo, twafanya vizuri kuchunguza chanzo cha chakula chetu cha kitamathali, tukikumbuka kwamba fasihi fulani, kama vile maandishi ya waasi imani, huenda ikawa imeambukizwa kwa kuingizwa mafundisho na falsafa zisizo za kimaandiko. Watengenezaji fulani wa chakula hata hutumia vibandiko vyenye kupotosha ili kudanganya wateja wao kuhusu yaliyomo katika bidhaa zao. Bila shaka twaweza kutarajia Shetani, mdanganyi mkubwa, kufanya vivyo hivyo. Kwa hiyo, hakikisha kwamba, unapata chakula hicho cha kitamathali kutoka chanzo chenye kutegemeka, ili ukae ‘mwenye afya katika imani.’—Tito 1:9, 13.
Mhubiri mmoja wa karne ya 17, Thomas Adams, alisema hivi juu ya watu katika wakati wake: “Wamechimba makaburi yao kwa meno yao.” Yaani, walichokula kiliwaua. Hakikisha kwamba unachokula kiroho hakikuui. Tafuta ugavi mzuri wa chakula cha kiroho. “Kwani kutoa fedha kwa ajili ya kitu ambacho si chakula?” Yehova Mungu akauliza wakati wale waliodai kuwa watu wake walipogeukia walimu na manabii wasio wa kweli. “Nisikilizeni kwa bidii, mle kilicho chema, na kujifurahisha nafsi zenu kwa unono. Tegeni masikio yenu, na kunijia; sikieni, na nafsi zenu zitaishi.”—Isaya 55:2, 3; linganisha Yeremia 2:8, 13.
Wingi wa Chakula cha Kiroho
Bila shaka hakuna upungufu wa chakula kizuri cha kiroho. Kama Yesu Kristo alivyotabiri, sasa yeye ana mtumwa mwaminifu na mwenye busara aliye na shughuli nyingi ya kuandaa ‘chakula kwa wakati ufaao’ kwa yeyote yule anayetaka. (Mathayo 24:45) Kupitia nabii Isaya, Yehova aliahidi hivi: “Tazama, watumishi wangu watakula, bali ninyi mtaona njaa; . . . Watumishi wangu wataimba kwa furaha ya moyo.” Kwa hakika, yeye huahidi karamu ya chakula kwa wale wanaotaka kula. “BWANA wa majeshi atawafanyia mataifa yote karamu . . . karamu ya vinono vilivyojaa mafuta, karamu ya divai iliyokaa juu ya urojorojo wake, karamu ya vinono vilivyojaa mafuta.”—Isaya 25:6; 65:13, 14.
Lakini fikiria hili: Tungeweza kufa njaa kwenye karamu! Huku tukiwa tumezungukwa na chakula, twaweza bado kuishia kwenye hali ya ukosefu mkubwa wa lishe bora ikiwa kwa kweli hatujisukumi wenyewe kula baadhi yacho. Mithali 26:15 huandaa ufafanuzi huu ulio halisi: “Mtu mvivu hutia mkono wake sahanini; kwamchosha kuupeleka tena kinywani pake.” Ni hali yenye kusikitisha kama nini! Twaweza vilevile kupata kuwa wavivu mno tusiweze kujikakamua wenyewe katika funzo la kibinafsi la Neno la Mungu na vichapo vya Biblia vinavyokusudiwa kutusaidia kula chakula cha kiroho. Au twaweza kuwa wachovu mno tusiweze kujitayarisha au kushiriki katika mikutano ya kutaniko la Kikristo.
Mazoea Mazuri ya Ulaji
Tuna kila sababu, basi, kusitawisha mazoea mazuri ya ulaji wa kiroho. Hata hivyo, uhakika ni kwamba, wengi hula chakula kidogo sana cha kiroho, watu fulani hata wanajinyima kabisa. Wao waweza kuwa kama watu mmoja-mmoja ambao hawaoni umuhimu wa mlo ufaao hadi wapatwapo na matokeo yenye kuumiza baadaye maishani. Gazeti Healthy Eating hutoa sababu hii juu ya kwa nini huenda tusijali kwa habari ya mazoea yetu ya ulaji, ingawa twajua kwamba ulaji mzuri ni muhimu kwa uhai: “Tatizo ni kwamba [likiwa tokeo la mazoea mabaya ya ulaji] afya hudhoofika polepole, hakuna tokeo la ghafula kama lile ambalo hufuata uvukaji barabara ovyoovyo. Badala ya hivyo, huenda afya ya mtu ikadhoofika polepole sana bila kujulikana, huenda akaambukizwa kwa urahisi, huenda mifupa ikawa dhaifu zaidi, kupona kwa majeraha na maradhi huenda kukawa kwa polepole zaidi.”
Katika visa vyenye kupita kiasi mtu huenda akawa kama mwanamke kijana anayepatwa na hali ya kuhofu sana kunenepa. Yeye hujisadikisha kwamba hahitaji chakula kingi, kwamba yeye ni mzima kabisa, ijapokuwa jambo la kwamba yeye anadhoofika kimwili. Mwishowe yeye hupoteza hamu yote ya kula. “Ni hali hatari,” chasema kitabu kimoja cha marejezo. Kwa nini? “Ijapokuwa ni mara chache mgonjwa hufa njaa kihalisi, yeye huwa amekosa kabisa lishe bora na huenda akashindwa na maambukizo ambayo kwa kawaida yangekuwa madogo-madogo.”
Mwanamke mmoja Mkristo alikiri hivi: “Kwa miaka mingi nilishindana na kule kufahamu uhitaji wa kutayarisha kwa ajili ya mikutano na funzo la kibinafsi kwa ukawaida na bado nisiweze kamwe kufanya hivyo.” Hatimaye yeye alifanya mabadiliko hivi kwamba akawa mwanafunzi mzuri wa Neno la Mungu, lakini ni wakati tu alipotambua kabisa uharaka wa hali yake.
Basi, zingatia moyoni, shauri ambalo mtume Petro alitoa. Mwe kama “vitoto vichanga vilivyozaliwa karibuni,” na “fanyizeni hamu sana ya maziwa yasiyoghushiwa yaliyo ya neno, ili kupitia hilo mpate kukua kufikia wokovu.” (1 Petro 2:2) Ndiyo, ‘fanyiza hamu sana’—sitawisha hamu yenye nguvu—ili kujaza akili yako na moyo wako ujuzi juu ya Mungu. Watu wazima kiroho pia wahitaji kuendelea kukuza hamu hiyo. Usiruhusu chakula cha kiroho kiwe ‘mojawapo ya mali zako unazotumia vibaya zaidi.’ Kula vizuri kiroho, na unufaike kabisa kutokana na maneno yote “yenye afya” yanayopatikana katika Neno la Mungu, Biblia.—2 Timotheo 1:13, 14.
[Picha katika ukurasa wa 28]
Je, wahitaji kuboresha mlo wako?