Cheo cha Mwanamke Kinachoheshimiwa

“MBONA mwanamke afanane zaidi na mwanamume?” Ulizo hilo linalosikika lenye kutokeza shaka kidogo lilikuwa kichwa cha makala moja iliyoandikwa na Msaikolojia Carol Gilligan, ambamo mwanamke huyo alisema: “Cheo cha mwanamke katika kawaida ya maisha ya mwanamume kimekuwa kile cha mlezi, mtunzaji, na mwenzi-msaidizi, kuwa mfumaji wa yale mambo mengi sana yaliyo katika uhusiano wao ambayo mwanamke anakuja kuyategemea hata yeye. Lakini ingawa wanawake wametunza wanaume kwa njia hiyo, ni kweli pia kwamba wanaume . . . wamekuwa na elekeo la kupunguza ubora wa utunzaji huo.”​—Psychology Today.

Ni jambo la hakika siku hizi kwamba wanawake wengi wanajiona wakiwa na haki ya kulalamika juu ya mambo fulani wanayotendwa bila usawa na kwa kubaguliwa. Inafaa kukiri kwamba wanaume wachoyo wametumia wanawake kwa faida yao wenyewe katika sehemu zote za ulimwengu​—katika nchi na utamaduni wa namna fulani-fulani wakitendwa hivyo kwa wingi zaidi ya kwingineko. Ingawa wengine wanaeleza kuwa jambo hilo limesababishwa na mifumo ya kijamii inayogawia wanawake cheo cha chini. Wengine wanaonyesha kuwa Biblia inalaumika angalau kwa kiasi fulani, wanadai kwamba katika Maandiko ya Kiebrania na Kigiriki, (ambayo sana-sana yanaitwa Agano la Kale na Jipya) Biblia ina maoni makali juu ya wanawake. Je! hiyo ni kweli?

Kusudi la Mungu kwa Mwanamke

Biblia inasema: “Mungu akaumba mtu kwa mfano wake . . . mwanamume na mwanamke aliwaumba.” Lilikuwa nini kusudi la kutofautisha jinsia hizo mbili? Jibu liko wazi. Kufanya hivyo kungewezesha mwanamume na mwanamke wa kwanza watekeleze agizo la kimungu lililopangwa katika mstari ule ule unaofuata: “Mungu akawaambia, Zaeni, mkaongezeke, mkaijaze nchi, na kuitiisha; mkatawale . . kila kiumbe chenye uhai kiendacho juu ya nchi.”​—Mwanzo 1:27, 28.

Angalia kwamba hapo panasema agizo hilo lilitolewa kwa ‘kuwaambia’ wote wawili mwanamume na mwanamke. Wangeshirikiana wote wawili si kujaza tu wanadamu wengine katika dunia bali kuitiisha pia dunia na kutawala viumbe wale wengine wa hali ya chini kupatana na mapenzi ya Mungu. Ili wafanye hivyo, wote wawili wangehitaji sifa za kiakili na kiroho, na kila mmoja wao alikuwa na uwezo wa kusitawisha hizo.

Lakini, Mungu aligawia mwanamume na mwanamke vyeo na madaraka yenye kutofautiana. Muda ambao ilimchukua Adamu kuchunguza namna-namna za wanyama na kuwapa majina, yeye alitenda akiwa mwanamume mkamilifu, aliye mtimilifu. Yeye hakupungukiwa cho chote katika kutimiza kazi hiyo aliyogawiwa. (Mwanzo 2:19, 20) Lakini wakati ulipofika mwanamume aanze kujaza dunia watoto, ni wazi alihitaji mke. Hiyo ndiyo sababu “Yehova Mungu akaendelea kusema: ‘Si vizuri mwanamume aendelee kuwa peke yake. Nitamfanyia msaidizi, awe kikamilisho chake.’”​—Mwanzo 2:18, NW.

Biblia inasema kwamba Mungu alimfanya mwanamke awe ‘msaidizi, awe kikamilisho chake.’ Neno la Kiebrania lililotafsiriwa “kikamilisho” linaweza pia kutafsiriwa “kifani,” neno ambalo limefafanuliwa kuwa “kitu kinachofaa kingine vizuri kabisa.” Kusudi la Mungu kwa mwanamke lilikuwa kwamba yeye awe kikamilisho chenye kumfaa mwanamume katika utimizo wa agizo la muungano walilopewa, nalo lilikuwa ‘kuijaza dunia na kuitiisha.’

Mpango wa Awali wa Mungu Wapotoshwa

Biblia inasema kwamba “Adamu ndiye aliyeumbwa kwanza, na Hawa baadaye.” (1 Timotheo 2:13) Inaeleza kwamba mwanamke ni “chombo dhaifu, huyo mwanamke,” na kusema kwamba, sawa na vile mwanamume alivyo na kichwa (Kristo), “kichwa cha mwanamke ni mwanamume.”​—1 Petro 3:7,NW; 1 Wakorintho 11:3.

Kulingana na mpango wa awali wa Yehova, kuwa na mwenzi mmoja tu wa ndoa ndicho kilichokuwa kiwango. (Mwanzo 2:24) Mwanamume ndiye aliyeumbwa kwanza na ilimfaa yeye aongoze katika mambo yote yenye kuhusu ibada na Utendaji mbalimbali wa kimungu wenye kutekelezwa kwa kusudi la kujaza dunia na kuitiisha. Hiyo ingetia ndani mambo ya kijamaa. Baba alipaswa kuwa ndiye kichwa cha nyumba. Lakini jambo hilo halingemdhuru mkeye. Bali, lingemfaidi kwa sababu yeye angekuwa na mtu wa kumuunga mkono anapotumia mamlaka aliyopewa na Mungu juu ya watoto wake.​—Waefeso 6:1-4.

Ni jambo la asili kwamba dhambi na hali ya kutokamilika imeuharibu uhusiano huo unaofaa kati ya mwanamume na mwanamke, kama ilivyofanya katika pande nyingine za jitihada za kibinadamu. (Warumi 7:14-20) Wanaume wachoyo wametumia vibaya ukichwa ulio haki yao, wakataabisha sana wanawake katika vizazi vyote. Akitangulia kuona matokeo hayo yenyewe hasa ya dhambi, Yehova alimwambia Hawa hivi baada ya uasi wake: “Tamaa yako itakuwa kwa mumeo, naye atakutawala.” (Mwanzo 3:16) Kutawala huko kubaya hakungekuwa matumizi yanayofaa ya ukichwa. Kungeonyesha udhambi wa mwanamume na wa mwanamke pia, kwa maana nyakati nyingine kutawalwa kwa mwanamke kwa njia hiyo kungetokana na jaribio lake la kutaka kunyakua mamlaka ya mumeye.

Wanawake Chini ya Sheria ya Musa

Sheria ambayo Yehova aliwapa Israeli ililinda haki za mabikira. (Kutoka 22:16) Ililinda “haki iwapasayo mabinti.” (Kutoka 21:9) Wake walipasa ‘kuthaminiwa sana,’ si ‘kutendwa hiana.’ (Kumbukumbu la Torati 13:6, NW; Malaki 2:14, 15) Hali ya kujiheshimu ya wanawake walioolewa ilipasa iheshimiwe katika mambo ya ngono. (Mambo ya Walawi 18:19) Wanawake hawakupasa kutumiwa vibaya katika ngono.​—Mambo ya Walawi 18:8-17.

Akiandika katika kitabu Religion and Sexism, mtaalamu wa wanachuo wa kidini Phyllis Bird anasema hivi: “Sheria za Israeli zinatofautiana sana na mafungu mengine ya sheria yanayojulikana katika ukali wazo usio wa kawaida katika upande wa makosa yanayohusu ngono . . . maoni ya Israeli juu ya maoni yanayofaa kuhusu ngono na adabu kali sana walizopewa wakosaji katika mambo yaliyohusu ngono yanachukuliwa kuwa yalikusudiwa yapinge waziwazi mazoea ya mataifa yaliyowazunguka (kwa kutaja wazi Wakanaani) . . . Makosa yanayohusu ngono ni makosa ya kidini katika Israeli. Hayo si mambo ya faragha bali ni mambo ya kuhangaikiwa sana na jumuiya nzima.” Hakika sheria hizo kali-kali zililinda haki za wanawake.

Katika Israeli, wanaume na wanawake walikuwa sawa mbele ya sheria ikiwa walipatikana na hatia ya uzinzi, zinaa ya maharimu, tendo la kulala na mnyama, au uhalifu wa namna nyinginezo. (Mambo ya Walawi 18:6, 23; 20:10-12) Sheria zenye kuhusu faida za Sabato, sikukuu, nadhiri za wanaziri, na maandalizi mengine zilitumika kwa hali yenye usawa kuhusu wanaume na wanawake.​—Kutoka 20:10; Hesabu 6:2; Kumbukumbu la Torati 12:18; 16:11-14.

Katika kitabu cha Mithali, Biblia inasifu ‘mke mwema,’ “mke anayeweza wajibu wake,” “mke mwenye akili,” “mwanamke mwenye hekima kweli kweli.” (Mithali 18:22; 12:4; 19:14; 14:1, NW) Mithali sura ya 31 inaeleza hali za “mke anayeweza wajibu wake” na kuonyesha ni kwa kadiri gani mumeye alimtumaini na kiasi cha mapendeleo ambacho yeye alimruhusu awe nayo katika kushughulikia mambo ya maana nyumbani. Bila shaka, wakati Sheria ilipofuatwa katika Israeli, wanawake hawakutendwa vibaya.

Wanawake Katika Kundi la Kikristo

Chini ya sheria ya wazee wa ukoo na ya Musa, kuoa wanawake wengi na masuria kulivumiliwa kuendelee; lakini kulisimamiwa kusiruke mipaka, na haki za wanawake walioolewa na pia za masuria zililindwa. (Mwanzo 16:3; 29:23-29; Kutoka 21:7, 8; Kumbukumbu la Torati 21:14-17) Lakini, Kristo alikirudisha kiwango kile cha awali kuhusu ndoa, yaani, mwanamume mmoja kwa mwanamke mmoja. (Mathayo 19:4-6) Yeye pia aliondolea mbali talaka yenye kutegemea sababu za namna yo yote, akaruhusu sababu moja halali​—uasherati.​—Mathayo 19:7-9.

Bila shaka, kukaza kwa Kristo mpango wa ndoa kulifaidi wanaume hata wanawake ndani ya kundi la Kikristo. Lakini ni wazi kwamba wanawake ndio waliofaidika zaidi.

Kulingana na viwango vya Kikristo, wanawake walioolewa walipaswa kupendwa na kuthaminiwa sana. (Waefeso 5:28, 29, 33) Washiriki wa kiume wa kundi walipaswa kutendea wanawake vijana “kama ndugu wa kike; katika usafi wote.” (1 Timotheo 5:1, 2) Wanawake Wakristo waliipokea roho takatifu na wakatabiri, “au wakanena kwa ujasiri matendo makuu ya Mungu.” (Matendo 2:11-18) Wanawake Wakristo wenye umri mkubwa zaidi walipaswa wawe “wafundishao mema” dada zao wa kiroho wenye umri mdogo zaidi. (Tito 2:3, 4) Wote, vijana kwa wazee walipaswa kushiriki kwa bidii kutekeleza agizo la ‘kufanya watu wa mataifa yote wawe wanafunzi.’​—Mathayo 28:19, 20.

Mpango ule wa awali wa Mungu kuhusu ndoa ulirudishwa ndani ya kundi la Kikristo. Kanuni ya ukichwa wa mwanamume ilipasa kuheshimiwa. (1 Wakorintho 11:3) Wanawake Wakristo walipaswa kujitiisha kwa waume zao. (Waefeso 5:22-24) Walipaswa pia kuheshimu wazee waliowekwa rasmi ndani ya kundi, wote hao wakiwa ni wanaume, wawe walikuwa waseja au ‘waume wa mke mmoja.’ (1 Timotheo 3:2) Wanawake Wakristo walipaswa kuacha ufundishaji wa hadharani katika kundi ufanywe na hao “wanaume wazee” waliowekwa rasmi na kujiepusha wasiwapinge hadharani walimu hao. (Tito 1:5-9, NW; 1 Timotheo 2:11-15; 1 Wakorintho 14:34, 35) Jambo hilo lingetokeza amani ndani ya makundi moja moja. (1 Wakorintho 14:33, 40). Mavutano yo yote ya kike yasiyofaa ndani ya kundi yangeleta hukumu isiyofaa ya Kristo.​—Ufunuo 2:20-23.

Yehova Anahangaikia Wanawake

Je! Biblia inafanya mambo yawe magumu kwa wanawake? Hapana. Katika sehemu zote za kurasa zayo, hiyo inafunua jinsi Yehova anavyohangaikia sana furaha na masilahi ya hiki “chombo dhaifu, huyo mwanamke,” ambacho yeye ndiye Muumba wacho. Wao wanagawiwa heshima. (1 Petro 3:7, NW) Yeye ndiye anayejua vizuri zaidi ni cheo kipi kinachofaa kila moja ya jinsia hizi. Ili zipate kufaidiana. Yeye amewapa wanaume ukichwa lakini akawapa mapendeleo mengi yenye thamani kubwa watumishi Wake wa kike, kutia na heshima kuu ya kuwa Mashahidi wa wake. “[Yehova] analitoa neno lake; wanawake watangazao habari [njema] ni jeshi kubwa.”​—Zaburi 68:11

Msaikolojia Carol Gilligan aliuliza, “Mbona mwanamke afanane zaidi na mwanamume?” Biblia inajibu: Hakuna sababu nzuri. Mwanamke atakuwa mwenye furaha zaidi na kufurahisha zaidi wengine akitimiza cheo chake alichogawiwa na Mungu.