Ndoa

Je, ni muhimu kufunga ndoa kupatana na matakwa ya kisheria?

Tito 3:1: “Endelea kuwakumbusha wajitiishe na kuzitii serikali na mamlaka zikiwa watawala.” (Watu wanapotii maagizo hayo, kila mmoja katika muungano huo hawezi kushutumiwa, nao watoto hawashutumiwi kama watoto ambao wazazi wao hawajafunga ndoa. Pia, kuandikisha ndoa kisheria hulinda haki za mali za familia, ikiwa mmoja wa wenzi hao atakufa.)

Ebr. 13:4: “Ndoa na iheshimiwe kati ya wote, na kitanda cha ndoa kiwe bila unajisi, kwa maana Mungu atawahukumu waasherati na wazinzi.” (Kufunga ndoa kisheria hutimiza sehemu muhimu katika kuwa na ndoa inayoonwa kuwa ‘yenye kuheshimiwa.’ Tunapoeleza maana ya maneno “uasherati” na “uzinzi,” lazima tukumbuke yanayosemwa katika andiko la Tito 3:1, lililotangulia kunukuliwa.)

1 Pet. 2:12-15: “Dumisheni mwenendo wenu ukiwa mzuri katikati ya mataifa, ili, katika jambo ambalo wanasema juu yenu ya kuwa ninyi ni watenda-maovu, waweze, likiwa tokeo la matendo yenu mazuri ambayo wameshuhudia kwa macho, kumtukuza Mungu katika siku ya ukaguzi wake. Kwa ajili ya Bwana jitiisheni wenyewe kwa kila kitu kilichofanywa na binadamu: iwe ni kwa mfalme akiwa mkubwa au ni kwa magavana wakiwa wametumwa naye kuwapa adhabu watenda-maovu bali kuwasifu watenda-mema. Kwa maana ndivyo mapenzi ya Mungu yalivyo, kwamba kwa kutenda mema mzibe maneno ya ujinga ya watu wasio na akili.”

Adamu na Hawa walipoanza kuishi pamoja, je, kulikuwa na “utaratibu wowote wa kisheria”?

Mwa. 2:22-24: “Yehova Mungu akaufanya ubavu ambao alikuwa ameuchukua kutoka kwa mwanamume [Adamu] kuwa mwanamke na kumleta kwa huyo mwanamume. Ndipo huyo mwanamume akasema: ‘Mwishowe huyu ni mfupa wa mifupa yangu na nyama ya nyama yangu. Huyu ataitwa Mwanamke, kwa sababu huyu alitolewa katika mwanamume.’ Hiyo ndiyo sababu mwanamume atamwacha baba yake na mama yake naye atashikamana na mke wake nao watakuwa mwili mmoja.” (Ona kwamba Yehova Mungu mwenyewe, Mwenye Enzi Kuu ya Ulimwengu Wote, ndiye aliyewaunganisha Adamu na Hawa. Mwanamume wala mwanamke hawakujiamulia kuishi pamoja bila kujali mamlaka ya kisheria. Ona, pia, jinsi Mungu alivyokazia kudumu kwa muungano huo.)

Mwa. 1:28: “Mungu akawabariki [Adamu na Hawa] na Mungu akawaambia: ‘Zaeni, muwe wengi, mjaze dunia na kuitiisha, na mtawale samaki wa baharini na viumbe vinavyoruka vya mbinguni na kila kiumbe hai kinachotambaa juu ya dunia.’” (Muungano huo ulibarikiwa na Yule mwenye mamlaka kuu ya kisheria, nao waliruhusiwa kuwa na uhusiano wa kingono, wakapewa kazi ambayo ingefanya maisha yao yawe na kusudi.)

Je, mtu anaweza kuoa wake wengi ikiwa sheria ya kwao inaruhusu ndoa za aina hiyo?

1 Tim. 3:2, 12: “Mwangalizi anapaswa kuwa asiyelaumika, mume wa mke mmoja . . . Watumishi wa huduma na wawe waume wa mke mmoja.” (Wanaume hao walikabidhiwa daraka na pia walitazamiwa wawe mifano ya kuigwa na wengine katika kutaniko la Kikristo.)

1 Kor. 7:2: “Kwa sababu ya kuenea kwa uasherati, kila mwanamume na awe na mke wake mwenyewe na kila mwanamke awe na mume wake mwenyewe.” (Hakuna mwenzi anayeruhusiwa kuwa na wenzi kadhaa wa ndoa.)

Kwa nini Mungu aliwaruhusu Abrahamu, Yakobo, na Sulemani kuwa na zaidi ya mke mmoja?

Yehova hakuanzisha ndoa ya wake wengi. Alimpa Adamu mke mmoja tu. Baadaye, Lameki, mzao wa Kaini, akajitwalia wake wawili. (Mwa. 4:19) Baadaye wengine wakaiga mfano wake, na baadhi yao wakawachukua vijakazi wawe masuria wao. Mungu alivumilia jambo hilo, na chini ya Sheria ya Musa hata aliweka hatua za kuhakikisha kwamba wanawake waliokuwa katika ndoa hizo wanatendewa inavyofaa. Alifanya hivyo mpaka kutaniko la Kikristo lilipoanzishwa, lakini tangu wakati huo akawataka watumishi wake warudie kiwango ambacho yeye mwenyewe alikuwa ameanzisha katika Edeni.

Abrahamu alimchukua Sarai (Sara) awe mke wake. Sarai alipokuwa na umri wa miaka 75 hivi na kuanza kufikiri kwamba hatazaa mtoto kamwe, yeye alimwomba mume wake alale na mjakazi wake ili aweze kuwa na mtoto halali kupitia mjakazi huyo. Abrahamu alifanya hivyo, lakini hilo likatokeza matatizo makubwa nyumbani kwake. (Mwa. 16:1-4) Baadaye, Yehova alitimiza ahadi yake kwa Abrahamu kuhusu “uzao” kwa kumwezesha kimuujiza Sara mwenyewe awe na mimba. (Mwa. 18:9-14) Baada ya kifo cha Sara ndipo Abrahamu alipomchukua mke mwingine.—Mwa. 23:2; 25:1.

Yakobo alioa zaidi ya mke mmoja kwa sababu ya kudanganywa na baba-mkwe wake. Yakobo hakuwa amepanga hivyo alipoenda kutafuta mke huko Padan-aramu. Biblia inasimulia kirefu jinsi wake zake hawakuwa na furaha kwa sababu ya mashindano kati yao.—Mwa. 29:18–30:24.

Inajulikana wazi kwamba Sulemani alikuwa na wake wengi na masuria pia. Lakini si kila mtu anayejua kwamba, kwa kuoa wake wengi, alikuwa akivunja amri ya Yehova iliyosema waziwazi kwamba mfalme “asizidishe wake kwa ajili yake, ili moyo wake usigeuke kando.” (Kum. 17:17) Pia tunapaswa kukumbuka kwamba, kwa sababu ya wake zake wa kigeni, Sulemani aligeuka kando akaanza kuabudu miungu ya uwongo na ‘kuanza kufanya yaliyokuwa mabaya machoni pa Yehova . . . Na Yehova akamkasirikia Sulemani.’—1 Fal. 11:1-9.

Ikiwa wenzi wa ndoa hawawezi kuishi pamoja kwa amani, je, wanaweza kutengana?

1 Kor. 7:10-16: “Kwa watu waliofunga ndoa natoa maagizo, lakini si mimi bali ni Bwana, kwamba mke hapaswi kuondoka kwa mume wake; lakini kwa kweli akiondoka, na akae mseja kama sivyo apatane tena na mume wake; na mume hapaswi kumwacha mke wake. Lakini kwa wale wengine nawaaambia, ndiyo, mimi, si Bwana [lakini, kama mstari wa 40 unavyoonyesha, Paulo alikuwa akiongozwa na roho takatifu]: Ikiwa ndugu yeyote ana mke asiyeamini, na bado mke huyo anakubali kukaa pamoja naye, basi asimwache; na mwanamke aliye na mume asiyeamini, na bado mume huyo anakubali kukaa pamoja naye, basi asimwache mume wake. Kwa maana mume asiyeamini hutakaswa kuhusiana na mke wake, na mke asiyeamini hutakaswa kuhusiana na huyo ndugu; kama sivyo, watoto wenu kwa kweli hawangekuwa safi, lakini sasa wao ni watakatifu. Lakini yule asiyeamini akiondoka, acha aondoke; ndugu au dada hayumo katika utumwa chini ya hali za namna hiyo, lakini Mungu amewaita ninyi kwenye amani. Kwa maana, wewe mke, unajuaje kama utamwokoa mume wako? Au, wewe mume, unajuaje kama utamwokoa mke wako?” (Kwa nini mwamini avumilie shida na kujitahidi kudumisha ndoa hiyo? Kwa sababu anamheshimu Mungu aliyeianzisha ndoa na anatumaini kwamba huenda baadaye mwenzi asiyeamini akasaidiwa awe mtumishi wa Mungu wa kweli.)

Biblia ina maoni gani kuhusu talaka kukiwa na kusudi la kufunga ndoa tena?

Mal. 2:15, 16: “‘Nanyi jilindeni kuhusiana na roho yenu, na yeyote asimtendee kwa hila mke wa ujana wake. Kwa maana yeye amechukia talaka,’ Yehova, Mungu wa Israeli, amesema.”

Mt. 19:8, 9: “[Yesu] akawaambia: ‘Musa, kwa kufikiria ugumu wenu wa moyo, aliwapa ruhusa ya kuwataliki wake zenu, lakini haikuwa hivyo kutoka mwanzo. Ninawaambia kwamba mtu yeyote anayemtaliki mke wake na kumwoa mwingine, ila kwa sababu ya uasherati [ngono nje ya ndoa], anafanya uzinzi.’” (Kwa hiyo, mwenzi asiye na hatia anaruhusiwa, lakini si lazima, kumtaliki mwenzi anayefanya “uasherati.”)

Rom. 7:2, 3: “Mwanamke aliyeolewa amefungwa na sheria kwa mume wake akiwa hai; lakini mume wake akifa, yeye amefunguliwa kutoka katika sheria ya mume wake. Hivyo, basi, mume wake anapokuwa hai, mwanamke huyo ataitwa mzinzi ikiwa atakuwa wa mwanamume mwingine. Lakini mume wake akifa, yeye yuko huru kutoka katika sheria ya mume, hivi kwamba mwanamke huyo si mzinzi akiwa wa mwanamume mwingine.”

1 Kor. 6:9-11: “Msipotoshwe. Wala waasherati, wala waabudu-sanamu, wala wazinzi, wala wanaume wanaowekwa kwa ajili ya makusudi yasiyo ya asili, wala wanaume wanaolala na wanaume . . . hawataurithi ufalme wa Mungu. Na bado wengine wenu mlikuwa hivyo. Lakini mmeoshwa mkawa safi, lakini mmetakaswa, lakini mmetangazwa kuwa waadilifu katika jina la Bwana wetu Yesu Kristo na kwa roho ya Mungu wetu.” (Hili lakazia uzito wa jambo hilo. Wazinzi wasiotubu hawataurithi Ufalme wa Mungu. Hata hivyo, watu ambao walifanya uzinzi zamani, labda hata kuoa au kuolewa upya isivyofaa, wanaweza kupata msamaha wa Mungu na kuwa na msimamo safi mbele zake wakitubu kikweli na kuwa na imani katika dhabihu ya Yesu inayofunika dhambi.)

Kwa nini zamani Mungu aliruhusu ndugu na dada waoane?

Biblia inaonyesha kwamba Kaini alimwoa mmoja wa dada zake (Mwa. 4:17; 5:4) na kwamba Abramu alimwoa dada yake. (Mwa. 20:12) Lakini baadaye, katika Sheria iliyotolewa kupitia Musa, ndoa hizo zilikataliwa waziwazi. (Law. 18:9, 11) Haziruhusiwi kati ya Wakristo leo. Kufunga ndoa na mtu wa ukoo wa karibu kunaweza kuwafanya watoto wazaliwe wakiwa na kasoro.

Kwa nini ndoa kati ya ndugu na dada haikuwa jambo baya mwanzoni mwa historia ya wanadamu? Mungu aliwaumba Adamu na Hawa wakiwa wakamilifu naye alikusudia wanadamu wote wazaliwe kutoka kwao. (Mwa. 1:28; 3:20) Ni wazi kwamba kungekuwa na ndoa kati ya watu wa ukoo wa karibu, hasa katika vizazi vya kwanza. Hata baada ya dhambi kutokea, hakukuwa na hatari kubwa ya kuzaa watoto wenye kasoro zilizo wazi katika vizazi vya kwanza, kwa sababu wanadamu walikuwa karibu zaidi na ukamilifu waliokuwa nao Adamu na Hawa. Urefu wa maisha ya watu wa wakati huo unathibitisha jambo hilo. (Ona Mwanzo 5:3-8; 25:7.) Lakini miaka ipatayo 2,500 baada ya Adamu kutenda dhambi, Mungu alikataza ndoa kati ya watu wa familia moja. Hatua hiyo iliwalinda watoto na kuyafanya maadili ya ngono ya watumishi wa Yehova yawe bora kuliko ya watu waliowazunguka ambao wakati huo walikuwa wakifanya namna zote za matendo mapotovu.—Ona Mambo ya Walawi 18:2-18.

Ni nini kinachoweza kuboresha ndoa?

(1) Kujifunza Neno la Mungu pamoja kwa ukawaida na kusali kwa Mungu ili kupata msaada wa kutatua matatizo.—2 Tim. 3:16, 17; Met. 3:5, 6; Flp. 4:6, 7.

(2) Kuthamini kanuni ya ukichwa. Mume ana daraka zito. (1 Kor. 11:3; Efe. 5:25-33; Kol. 3:19) Mke pia anapaswa kujitahidi.—Efe. 5:22-24, 33; Kol. 3:18; 1 Pet. 3:1-6.

(3) Kuwa na uhusiano wa ngono katika ndoa tu. (Met. 5:15-21; Ebr. 13:4) Kuhangaikia kwa upendo mahitaji ya mwenzi wa ndoa kwaweza kumlinda asishawishiwe kufanya kosa.—1 Kor. 7:2-5.

(4) Kuzungumza kwa fadhili, kwa kufikiriana; kuepuka kufoka kwa hasira, kusumbua-sumbua, na maneno makali ya kuchambua-chambua.—Efe. 4:31, 32; Met. 15:1; 20:3; 21:9; 31:26, 28.

(5) Kufanya kazi kwa bidii na kutegemeka katika kutunza makao ya familia na mavazi, pia katika kutayarisha vyakula vyenye kujenga mwili.—Tito 2:4, 5; Met. 31:10-31.

(6) Kutumia kwa unyenyekevu shauri la Biblia hata kama unahisi mwenzako anafanya kila jambo analopaswa kufanya au hafanyi.—Rom. 14:12; 1 Pet. 3:1, 2.

(7) Kuhangaikia kusitawisha sifa za kiroho za mtu binafsi.—1 Pet. 3:3-6; Kol. 3:12-14; Gal. 5:22, 23.

(8) Kutoa upendo unaohitajiwa, malezi, na nidhamu kwa watoto, ikiwa kuna watoto.—Tito 2:4; Efe. 6:4; Met. 13:24; 29:15.