Kitabu Cha Biblia Namba 6—Yoshua
Mwandikaji: Yoshua
Mahali Kilipoandikiwa: Kanaani
Uandikaji Ulikamilishwa: c. (karibu) 1450 K.W.K.
Wakati Uliohusishwa: 1473–c. (karibu) 1450 K.W.K.
1. Ni hali gani inayokabili Israeli katika 1473 K.W.K.?
NI MWAKA 1473 K.W.K. Tamasha ni yenye kutokeza na kusisimua sana. Waisraeli, wakiwa wamepiga kambi kwenye Nyanda za Moabu, wako tayari kuingia Kanaani, Bara Lililoahidiwa. Eneo lile kwenye ng’ambo nyingine ya Yordani lakaliwa na falme nyingi ndogo-ndogo, kila mmoja ukiwa na jeshi lao la faragha. Wamegawanyika miongoni mwao na kudhoofishwa na miaka mingi ya utawala mpotovu wa Misri. Hata hivyo, kwa taifa la Israeli, upinzani huo ni mkubwa mno. Majiji mengi yaliyozungukwa na kuta yenye ngome, kama vile Yeriko, Ai, Hazori, na Lakishi, lazima yatwaliwe ikiwa bara litatiishwa. Wakati wenye hatari uko mbele. Mapigano ya kukata maneno lazima yapiganwe na kushindwa, Yehova mwenyewe akipigania watu wake kwa miujiza yenye nguvu, ili atimize ahadi yake ya kuwakalisha katika bara hilo. Bila shaka, matukio hayo yenye kuchochea, yenye kutokeza sana katika shughuli za Yehova pamoja na watu wake, lazima yaandikwe, na hilo lifanywe na shahidi aliyejionea. Ni mwanamume gani angefaa zaidi ya Yoshua mwenyewe, yeye aliyewekwa na Yehova kuwa mwandamizi wa Musa!—Hes. 27:15-23.
2. Ni kwa nini kuchaguliwa kwa Yoshua, kuwa kiongozi na mwandishi pia, kwafaa?
2 Uchaguzi wa Yoshua, kuwa kiongozi na mwandishi pia wa matukio ambayo yatatukia karibuni, wafaa sana. Yeye amekuwa mshiriki wa karibu wa Musa miaka yote 40 iliyopita katika jangwa. Yeye amekuwa “mtumishi wa Musa tangu ujana wake,” akimwonyesha astahili kuwa kiongozi wa kiroho na pia wa kijeshi. (Hes. 11:28; Kut. 24:13; 33:11; Yos. 1:1) Katika mwaka ambao Israeli walitoka Misri, 1513 K.W.K., yeye alikuwa akida wa majeshi ya Israeli katika ushindi juu ya Waamaleki. (Kut. 17:9-14) Akiwa mwandamanaji mwenye uaminifu-mshikamanifu wa Musa na amiri-jeshi asiyehofu, yeye akawa chaguo la asili awakilishe kabila la Efraimu wakati ambao mwanamume mmoja alichaguliwa kutoka kila kabila kwa ajili ya utume hatari wa kupeleleza Kanaani. Moyo mkuu na uaminifu wake katika pindi hiyo vilimhakikishia kuingia katika Bara Lililoahidiwa. (Hes. 13:8; 14:6-9, 30, 38) Ndiyo, mwanamume huyo Yoshua, mwana wa Nuni, “mtu mwenye roho ndani yake,” mwanamume ‘aliyemwandama Yehova kwa moyo wote,’ mwanamume ‘aliyejaa roho ya hekima.’ Haishangazi kwamba ‘Israeli walimtumikia Yehova siku zote za Yoshua.’—Hes. 27:18; 32:12; Kum. 34:9; Yos. 24:31.
3. Ni nini kinachothibitisha kwamba Yoshua alikuwa mtumishi wa Yehova aliyeishi kihalisi, na pia kuwa ndiye mwandikaji wa kitabu chenye jina lake?
3 Kwa sababu ya ujuzi wake, mazoezi, na sifa zilizotiwa kwenye mtihani akiwa mwabudu wa kweli wa Yehova, hakika Yoshua alifaa kutumiwa kuwa mmoja wa waandikaji wa ‘Maandiko yenye pumzi ya Mungu.’ Yoshua si wa hadithi ya kimapokezi tu bali ni mtumishi wa maisha halisi wa Yehova. Yeye atajwa kwa jina katika Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo. (Mdo. 7:45; Ebr. 4:8) Ni jambo la akili kwamba sawa na ambavyo Musa alitumiwa kuandika kuhusu matukio ya maisha yake, ndivyo mwandamizi wake, Yoshua, angetumiwa kuandika matukio ambayo yeye mwenyewe alijionea. Kwamba kitabu hicho kiliandikwa na mtu aliyejionea matukio hayo yaonyeshwa na Yoshua 6:25. Mapokeo ya Kiyahudi humhesabia Yoshua uandishi, na kitabu chenyewe hueleza hivi: “Yoshua akayaandika maneno haya katika kitabu cha torati ya Mungu.”—Yos. 24:26.
4. Uasilia wa kitabu cha Yoshua umethibitishwaje na utimizo wa unabii na ushuhuda wa waandikaji wa baadaye wa Biblia?
4 Wakati wa uharibifu wa Yeriko, Yoshua aliweka laana ya kiunabii juu ya kujengwa upya kwa jiji hilo, iliyotimizwa kwa njia yenye kutokeza katika siku za Ahabu mfalme wa Israeli, miaka kama 500 baadaye. (Yos. 6:26; 1 Fal. 16:33, 34) Uasilia wa kitabu cha Yoshua unaimarishwa zaidi na marejezo mengi ambayo waandikaji wa Biblia wa baadaye hufanya kwa matukio yaliyoandikwa humo. Tena na tena, watunga zaburi hurejezea hayo (Zab. 44:1-3; 78:54, 55; 105:42-45; 135:10-12; 136:17-22), vilevile Nehemia (Neh. 9:22-25), Isaya (Isa. 28:21), mtume Paulo (Mdo. 13:19; Ebr. 11:30, 31), na mwanafunzi Yakobo (Yak. 2:25).
5. (a) Ni kipindi gani kinachohusishwa na kitabu cha Yoshua? (b) Ni kwa nini jina Yoshua lafaa?
5 Kitabu cha Yoshua chahusisha kipindi cha miaka zaidi ya 20, tangu kuingia Kanaani katika 1473 K.W.K. hadi karibu 1450 K.W.K., mwaka ambao yawezekana Yoshua alikufa. Jina lenyewe Yoshua (Kiebrania, Yehoh·shuʹa), maana yake “Yehova Ni Wokovu,” lafaa sana kwa sababu ya fungu la Yoshua akiwa kiongozi mwenye kuonekana katika Israeli wakati wa kushinda bara hilo. Yeye alimpa Yehova utukufu wote akiwa Mkombozi. Katika Septuagint kitabu hicho chaitwa I·e·sousʹ (kilinganisho cha Kigiriki cha Yehoh·shuʹa), na kutoka hilo jina Yesu limetwaliwa. Katika sifa zake njema za moyo mkuu, utii, na ukamilifu, Yoshua kwa kweli alikuwa kifananishi bora cha kiunabii cha “Bwana wetu Yesu Kristo.”—Rum. 5:1.
YALIYOMO KATIKA YOSHUA
6. Kitabu cha Yoshua kinajipanga katika sehemu gani za asili?
6 Kitabu hicho chajipanga katika sehemu nne za kiasili: (1) kuvuka kuingia Bara Lililoahidiwa, (2) kushinda Kanaani, (3) kugawanya bara, na (4) mawaidha ya kuaga ya Yoshua. Simulizi lote linaelezwa kiwazi na limejawa na visa vyenye kusisimua.
7. Ni kitia-moyo na shauri gani analopewa Yoshua na Yehova?
7 Kuvuka kuingia katika Bara Lililoahidiwa (1:1–5:12). Akijua juu ya mitihani iliyo mbele, Yehova ampa Yoshua uhakikisho na shauri pale mwanzoni: “Uwe hodari tu na ushujaa mwingi . . . Kitabu hiki cha torati kisiondoke kinywani mwako, bali yatafakari maneno yake mchana na usiku, upate kuangalia kutenda sawasawa na maneno yote yaliyoandikwa humo; maana ndipo utakapoifanikisha njia yako, kisha ndipo utakapositawi sana. Je! si mimi niliyekuamuru? Uwe hodari na moyo wa ushujaa . . . kwa kuwa BWANA [Yehova, NW], Mungu wako, yu pamoja nawe kila uendako.” (1:7-9) Yoshua ahesabia Yehova sifa ya kuwa Kiongozi na Amiri halisi na bila kukawia aanza kutayarisha kuvuka Yordani kama alivyoamuriwa. Waisraeli wamkubali kuwa mwandamizi wa Musa, na wakiri uaminifu-ushikamanifu wao. Haya, songeni mbele, kwenda kushinda Kanaani!
8. (a) Rahabu aonyeshaje waziwazi imani? (b) Yehova ajionyeshaje kuwa “Mungu aliye hai” kati ya Israeli?
8 Wanaume wawili watumwa wakapeleleze Yeriko. Rahabu yule kahaba atwaa nafasi hiyo kuonyesha wazi imani yake katika Yehova kwa kuwaficha wapelelezi hao na hivyo ahatirisha maisha yake. Basi, wapelelezi hao waapa kwamba ataokolewa wakati Yeriko liharibiwapo. Wapelelezi hao warudisha ripoti kwamba wakaaji wote wa bara hilo wamevunjika moyo kwa sababu ya Waisraeli. Ripoti hiyo ikiwa nzuri, Yoshua asonga mbele bila kukawia kwenye Mto Yordani, ambao umo kwenye kiwango cha furiko. Sasa Yehova atoa ushuhuda wenye kuonekana kwamba anategemeza Yoshua na kwamba, sawa na wakati wa Musa, kuna “Mungu aliye hai” katikati ya Israeli. (3:10) Makuhani waliochukua sanduku la agano wanapochukua hatua kuingia ndani ya Yordani, maji kutoka juu yarundamana, na kuruhusu Waisraeli wapitie nchi kavu. Yoshua atwaa mawe 12 kutoka katikati ya mto huo kuwa ukumbusho na aweka mawe mengine 12 ndani ya mto, ambapo makuhani wamesimama, kisha makuhani wavuka na maji yarudia kiwango chayo cha furiko.
9. Kisha kwatukia nini kule Gilgali?
9 Wakiisha kuvuka, watu wanapiga kambi kule Gilgali, katikati ya Yordani na Yeriko, na huko Yoshua aweka yale mawe ya ukumbusho kuwa ushahidi kwa vizazi vijavyo na ili “watu wote wa duniani wapate kujua mkono wa BWANA [Yehova, NW], ya kuwa ni mkono wenye uweza, ili wamche BWANA [Yehova, NW], Mungu wenu, milele.” (4:24) (Yoshua 10:15 hudokeza kwamba baada ya hapo huenda Gilgali ilitumiwa kuwa kambi ya kudumu kwa wakati fulani.) Ni hapa ambapo wana wa Israeli watahiriwa, kwa kuwa hakukuwako tohara wakati wa safari ya jangwani. Sikukuu ya Kupitwa yasherehekewa, mana yakoma, na mwishowe Waisraeli waanza kula mazao ya bara.
10. Yehova aagizaje Yoshua kuhusu kuteka Yeriko, na ni tendo gani kubwa lafuata?
10 Kushindwa kwa Kanaani (5:13–12:24). Sasa lengo la kwanza liko ukaribu wa kuweza kushambulika. Lakini jiji hili la Yeriko lililozungukwa na kuta likiwa ‘limefungwa kabisa’ litatwaliwaje? (6:1) Yehova mwenyewe aeleza utaratibu wenye mambo mengi, akituma “amiri wa jeshi la BWANA [Yehova, NW]” aagize Yoshua. (5:14) Safari moja kila siku kwa siku sita, majeshi ya Israeli yapaswa kuzunguka jiji hilo, wanaume wa vita wakiwa wanaongoza, wakifuatwa na mwandamano wa makuhani wakipuliza tarumbeta na wengine wamebeba sanduku la agano. Kwenye siku ya saba, wapaswa kuzunguka safari saba. Yoshua apokeza watu maagizo hayo kwa uaminifu. Sawasawa na walivyoagizwa, majeshi yazunguka Yeriko. Hakuna neno linalosemwa. Hakuna sauti ila kishindo cha nyayo na mpulizo wa tarumbeta na makuhani. Kisha, kwenye siku ya mwisho, baada ya kukamilisha mzunguko wa saba, Yoshua awatolea ishara wapaaze sauti. Wanapaaza sauti, “sauti kuu sana [ya vita, NW],” na kuta za Yeriko zaanguka chini! (6:20) Kama mtu mmoja, waliingilia jiji upesi, kulishinda, na kuliangamiza kwa moto. Ni Rahabu mwaminifu tu na nyumba yake wanaopata wokovu.
11. Kinyume cha awali cha Ai charekebishwaje?
11 Kisha wasonga mbele magharibi hadi Ai! Uhakika wa kupata ushindi mwingine rahisi wageuka kuwa kukatishwa tamaa, kwa kuwa wanaume wa Ai wawakimbiza askari 3,000 Waisraeli waliotumwa wakashinde jiji hilo. Kumetukia nini? Je! Yehova amewaacha? Yoshua amwulizia Yehova kwa kuhangaika. Katika kujibu Yehova afunua kwamba kinyume cha amri yake ya kuangamiza kila kitu katika Yeriko, mtu fulani katika kambi amekosa kutii, akaiba kitu fulani na kukificha. Unajisi huo lazima uondolewe kutoka kambini kabla Israeli hawajaweza kuendelea kufanikishwa na baraka ya Yehova. Chini ya uongozi wa kimungu, Akani, mtenda uovu, agunduliwa, na yeye na nyumba yake wapigwa mawe hadi kufa. Wakiwa na kibali cha Yehova kilichorudishwa, Waisraeli sasa wasonga wapigane na Ai. Kwa mara nyingine Yehova afunua mbinu ya kutumiwa. Wanaume wa Ai wavutwa kutoka kwenye jiji lao lenye kuta na kujikuta wamenaswa katika vizio. Jiji hilo lashindwa na kuangamizwa pamoja na wakaaji walo wote. (8:26-28) Hakuna cha kuridhiana na adui!
12. Kisha ni amri gani ya kimungu anayotekeleza Yoshua?
12 Kwa kutii amri ya Yehova kupitia Musa, sasa Yoshua ajenga madhabahu katika Mlima Ebali na kuandika juu yayo “nakala ya torati.” (8:32) Kisha asoma maneno ya Sheria, pamoja na baraka na laana, kwa kusanyiko la taifa zima wakiwa wamesimama, nusu mbele ya Mlima Gerizimu na nusu mbele ya Mlima Ebali.—Kum. 11:29; 27:1-13.
13. Ni nini tokeo la Wagibeoni kutenda ‘kwa hila’?
13 Wakiogofywa na kusonga mbele kwa kasi kwa uvamizi huo, hesabu fulani ya falme ndogo-ndogo za Kanaani zaungana katika jitihada ya kukomesha hatua ya kusonga mbele ya Yoshua. Hata hivyo, wakati ‘Wagibeoni wasikiapo habari ya yote Yoshua aliyokuwa ametenda Yeriko na Ai, wakatenda kwa hila.’ (Yos. 9:3, 4) Kwa kusingizia wametoka bara lililo mbali na Kanaani, wafanya agano pamoja na Yoshua “waachwe hai.” Ujanja huo ugunduliwapo, Waisraeli waheshimu agano hilo lakini wawafanya Wagibeoni kuwa “wenye kupasua kuni, na wenye kuteka maji,” kama ‘mtumwa wa chini kabisa,’ hivyo kutimiza kwa sehemu laana ya Nuhu yenye pumzi ya Mungu juu ya Kanaani, mwana wa Hamu.—Yos. 9:15, 27; Mwa. 9:25.
14. Yehova aonyeshaje waziwazi kule Gibeoni kwamba apigania Israeli?
14 Kuasi huko kwa Wagibeoni si jambo dogo, kwa maana “Gibeoni ulikuwa ni mji mkubwa . . . mkubwa kupita Ai, tena watu wake wote walikuwa ni mashujaa.” (Yos. 10:2) Adoni-sedeki, mfalme wa Yerusalemu, aona hilo kuwa tisho kwake na kwa falme nyinginezo katika Kanaani. Lazima kielelezo kitolewe ili kuzuia kukimbilia adui. Kwa hiyo Adoni-sedeki na wafalme wengine wanne (wale wa falme za majiji ya Hebroni, Yarmuthi, Lakishi, na Egloni) wajipanga na kupiga vita juu ya Gibeoni. Akiheshimu agano lake pamoja na Wagibeoni, Yoshua apiga hatua usiku kucha akawasaidie na kukimbiza majeshi ya wafalme hao watano. Kwa mara nyingine Yehova aingia kwenye pigano, akitumia nguvu zinazozidi zile za kibinadamu na ishara, kwa matokeo yenye maangamizi makubwa. Mawe makubwa ya mvua yanyesha chini kutoka mbinguni, yakiua wengi wa adui zaidi ya panga za jeshi la Kiisraeli. Na kisha, ajabu ya maajabu, “jua likasimama katikati ya mbingu, wala halikufanya haraka kuchwa kama muda wa siku nzima.” (10:13) Kwa hiyo, hatua za kukamilisha mambo zaweza kuchukuliwa. Wenye hekima ya kilimwengu waweza kujaribu kuchambua tukio hilo la kimwujiza, lakini wanaume wa imani hukubali maandishi ya kimungu, wakitambua sana nguvu za Yehova za kuongoza nguvu za ulimwengu wote mzima na kuzielekeza kulingana na mapenzi yake. Kwa kweli, “BWANA [Yehova, NW] alipiga vita kwa ajili ya Israeli.”—10:14.
15. Eleza mwendo wa uvamizi na upeo wao kule Hazori.
15 Baada ya kuchinja wale wafalme watano, Yoshua aangamiza Makeda. Akipita haraka kwenda kusini, aangamiza kabisa Libna, Lakishi, Egloni, Hebroni, na Debiri—majiji katika vilima katikati ya Bahari ya Chumvi na Bahari Kuu. Kufikia sasa habari za uvamizi zimeenea mapana ya Kanaani. Kule kaskazini, onyo latolewa na Yabini, mfalme wa Hazori. Kwenye mapana na marefu, ng’ambo zote mbili za Yordani, yeye apeleka mwito wa kukusanyika pamoja kwa ajili ya tendo la umoja la kupigana na Waisraeli. Wanapopiga kambi kando ya maji ya Meromu, chini ya Mlima Hermoni, majeshi yaliyokusanyika ya adui ni “wengi mno, kama mchanga ulio ufuoni mwa bahari.” (11:4) Kwa mara nyingine Yehova ahakikishia Yoshua ushindi na atoa muhtasari wa mbinu ya pigano. Na matokeo yawa nini? Ushinde mwingine mkubwa wa maadui wa watu wa Yehova! Hazori wateketezwa kwa moto, na majiji yenye muafaka nao na wafalme wayo waangamizwa. Kwa hiyo Yoshua apanua eneo la utawala wa Kiisraeli kwenye mapana na marefu ya Kanaani. Wafalme thelathini na mmoja wameshindwa.
16. Ni migawo gani ya bara inayotolewa?
16 Kugawanya bara (13:1–22:34). Ijapokuwa ushindi huo mwingi, kukiwako majiji mengi yaliyoimarishwa ambayo yameangamizwa na upinzani ulioungana ukiwa umevunjwa-vunjwa kwa wakati uliopo, “inasalia nchi nyingi sana bado kumilikiwa.” (13:1) Hata hivyo, Yoshua sasa akaribia miaka 80, na kuna kazi nyingine kubwa ya kufanywa—ile ya kugawanya bara kuwa urithi kwa makabila tisa kamili na nusu kabila la Manase. Reubeni, Gadi, na nusu kabila la Manase tayari wamekwisha pokea urithi wao wa bara upande wa mashariki mwa Yordani, na kabila la Lawi halitapokea wowote, ‘Yehova Mungu wa Israeli’ akiwa urithi wao. (13:33) Kwa msaada wa Eleazari kuhani, sasa Yoshua atoa migawo upande wa magharibi mwa Yordani. Kalebu mwenye miaka 85, mwenye tamaa ya kupigana na maadui wa Yehova hadi mwisho, aomba na kugawiwa mkoa wa Hebroni wenye kujaa Waanaki. (14:12-15) Baada ya makabila kupokea urithi wao kwa kura, Yoshua aomba jiji la Timnath-sera katika milima ya Efraimu, na apewa ‘kwa amri ya Yehova.’ (19:50) Hema la kusanyiko lasimamishwa kule Shilo, ambalo liko pia katika mkoa wa milima-milima wa Efraimu.
17. Ni mpango gani unaofanywa kwa ajili ya majiji ya makimbilio na kwa ajili ya majiji ya makao ya Walawi?
17 Majiji sita ya makimbilio kwa ajili ya mwuaji asiye wa kukusudia yawekwa kando, matatu kwenye kila ng’ambo ya Yordani. Yale kwenye magharibi mwa Yordani ni Kedeshi katika Galilaya, Shekemu katika Efraimu, na Hebroni katika nchi yenye vilima-vilima ya Yuda. Yale kwenye upande wa mashariki ni Bezeri katika eneo la Reubeni, Ramothi katika Gileadi, na Golani katika Bashani. Yapewa “cheo kitakatifu.” (20:7, NW) Majiji 48 pamoja na malisho yayo yagawanywa kwa kura kuwa majiji ya makazi ya Walawi kutoka kwa migawo ya kikabila. Hayo ni kutia yale majiji sita ya makimbilio. Kwa hiyo Israeli “wakaimiliki [bara], na kukaa mumo.” Sawa na alivyokuwa ameahidi Yehova, “yalitimia mambo yote.”—21:43, 45.
18. Ni hali gani ya hatari inayositawi baina ya makabila ya mashariki na ya magharibi, lakini inasuluhishwaje?
18 Wanaume wa vita kutoka makabila ya Reubeni na Gadi na kutoka nusu-kabila la Manase, ambao wameendelea kuwa na Yoshua hadi wakati huu, sasa warudi kwenye urithi wao ng’ambo ya Yordani, wakichukua waadhi wa Yoshua wa uaminifu na baraka yake. Wakiwa njiani, wakaribiapo Yordani, wanajenga madhabahu kubwa. Hilo lachochea hali ya hatari. Kwa kuwa mahali palipowekwa pa ibada ya Yehova ni hema la kusanyiko katika Shilo, yale makabila ya magharibi yahofu njama na ukosefu wa uaminifu-mshikamanifu, nayo yajitayarisha kwa ajili ya pigano juu ya hao wanaodhaniwa kuwa waasi. Hata hivyo, umwagaji wa damu unaepukwa wakati inapoelezwa kwamba madhabahu hiyo si ya dhabihu bali iwe tu “ushahidi kati yetu [Israeli upande wa mashariki na upande wa magharibi wa Yordani] kwamba yeye BWANA [Yehova, NW] ndiye Mungu [wa kweli, NW].”—22:34.
19, 20. (a) Ni mawaidha gani ya kuaga anayotoa Yoshua? (b) Ni suala gani analoweka mbele ya Israeli, na akaziaje uchaguzi unaofaa ufanywe na Israeli?
19 Mawaidha ya kuaga ya Yoshua (23:1–24:33). ‘Ikawa baada ya siku nyingi, Yehova alipokuwa amekwisha kuwapa Israeli raha mbele ya adui zao pande zote, naye Yoshua ni mzee, mwenye miaka mingi sana,’ aita Israeli wote pamoja kwa ajili ya mawaidha ya kuaga yenye kutia nguvu. (23:1) Akiwa mnyenyekevu hadi mwisho, yeye amhesabia Yehova sifa yote kwa ajili ya ushindi mkubwa juu ya mataifa. Sasa wote na waendelee kuwa waaminifu! “Iweni mashujaa sana, kuyashika yote yaliyoandikwa katika kitabu cha torati ya Musa, na kuyatenda, msiyaache kwa kugeukia upande wa kuume wala upande wa kushoto.” (23:6) Ni lazima waepuke miungu bandia na ‘kujihadhari nafsi zao daima kwa kupenda Yehova Mungu wao.’ (23:11) Kusiwe kuridhiana na Wakanaani waliosalia, wala mapatano ya ndoa wala ya kuchanganya imani pamoja nao, maana hilo litaleta kasirani iwakayo ya Yehova.
20 Akikusanya makabila yote kule Shekemu na kuwaita maofisa wao wenye kuwakilisha mbele za Yehova, ndipo Yoshua anaeleza simulizi la kibinafsi la Yehova la kushughulika Kwake na watu Wake tangu wakati Alipomwita Abrahamu na kumleta katika Kanaani hadi kushinda na kukalia Bara la Ahadi. Kwa mara nyingine Yoshua aonya juu ya dini bandia, akisihi Israeli ‘mcheni Yehova, mkamtumikie kwa unyofu wa moyo na kwa kweli.’ Ndiyo, ‘tumikieni Yehova’! Kisha aeleza lile suala kwa uwazi mkubwa: “Chagueni hivi leo mtakayemtumikia; kwamba ni miungu ile ambayo baba zenu waliitumikia . . . au kwamba ni miungu ya wale Waamori ambao mnakaa katika nchi yao; lakini mimi na nyumba yangu tutamtumikia BWANA [Yehova, NW].” Kwa usadikisho unaokumbusha ule wa Musa, akumbusha Israeli kwamba Yehova ni “Mungu mtakatifu; yeye ni Mungu mwenye wivu [anayedai ujitoaji usiotia ndani wengine, NW]” Kwa hiyo, ipotelee mbali miungu ya kigeni! Kwa njia hiyo watu wachochewa wajulishe rasmi kama mtu mmoja: “BWANA [Yehova, NW], Mungu wetu, ndiye tutakayemtumikia; na sauti yake ndiyo tutakayoitii.” (24:14, 15, 19, 24) Kabla ya kuwaaga, Yoshua afanya agano pamoja nao, aandika maneno hayo katika kitabu cha sheria ya Mungu, na kusimamisha jiwe kubwa kuwa ushahidi. Kisha Yoshua afa akiwa mzee mwenye miaka mingi, 110, akazikwa katika Timnath-sera.
KWA NINI NI CHENYE MAFAA
21. Ni kitia-moyo gani cha hekima katika kitabu cha Yoshua kilicho cha mafaa yenye kutokeza sana leo?
21 Unaposoma mawaidha ya kuaga ya Yoshua kuhusu utumishi wa uaminifu, je! hayachochei moyo wako? Je! wewe hurudishi mwangwi wa maneno ya Yoshua aliyotamka miaka zaidi ya 3,400 iliyopita: “Lakini mimi na nyumba yangu tutamtumikia BWANA [Yehova, NW]”? Au ikiwa unatumikia Yehova chini ya hali za jaribu au za kuwa peke yako mbali na waaminifu wengineo, je! wewe hutiwi nguvu na maneno ya Yehova kwa Yoshua, yaliyotamkwa mwanzoni mwa kupiga hatua kuingia Bara la Ahadi: “Uwe hodari tu na ushujaa mwingi”? Zaidi ya hayo, je! hupati mafaa yasiyokadirika katika kufuata kitia-moyo chake cha ‘kusoma [Biblia] kwa sauti ya chini mchana na usiku, ili ufanikishe njia yako’? (NW) Hakika, wote wanaofuata shauri hilo lenye hekima wataliona kuwa lenye mafaa makubwa.—24:15; 1:7-9.
22. Ni sifa gani za lazima kwa ibada ya kweli zinazokaziwa?
22 Matukio yaliyoandikwa kwa uwazi sana katika kitabu cha Yoshua ni zaidi ya kuwa historia ya kale tu. Yanakazia kanuni za kimungu—zaidi kwamba imani na utii kamili kwa Yehova ni muhimu ili kupata baraka yake. Mtume Paulo huandika kwamba kwa imani “kuta za Yeriko zikaanguka, zilipokwisha kuzungukwa siku saba,” na kwamba kwa sababu ya imani “Rahabu, yule kahaba, hakuangamia pamoja na hao walioasi.” (Ebr. 11:30, 31) Vivyo hivyo Yakobo ataja Rahabu kuwa kielelezo chenye mafaa kwa Wakristo katika kutokeza kazi za imani.—Yak. 2:24-26.
23. Ni vikumbusho gani vyenye nguvu vilivyomo katika Yoshua?
23 Matukio yanayozidi nguvu za kibinadamu yasiyo ya kawaida yaliyoandikwa kwenye Yoshua 10:10-14, wakati jua liliposimama bila kwenda na mwezi ukasimama tuli, na pia miujiza mingine mingi ambayo Yehova alifanya kwa niaba ya watu wake, ni vikumbusho vyenye nguvu vya uweza na kusudi la Yehova la kuleta uangamizo wa mwisho wa wapinzani waovu wote wa Mungu. Gibeoni, uwanja wa pigano wakati wa Yoshua na katika wakati wa Daudi pia, huhusianishwa na Isaya na kujitokeza kwa Yehova kwa msukosuko kwa ajili ya uangamizo huo, “apate kufanya kazi yake, kazi yake ya ajabu; na kulitimiza tendo lake, tendo lake la ajabu.”—Isa. 28:21, 22.
24. Kitabu cha Yoshua chakamatanaje na ahadi za Ufalme, nacho chatoa uhakikisho gani kwamba ‘zote zitatimizwa.’?
24 Je! matukio ya Yoshua yanaelekeza kwenye Ufalme wa Mungu? Bila shaka ndivyo! Kwamba kushinda na kukalia Bara Lililoahidiwa kunakamatanishwa na jambo kubwa zaidi kwadokezwa na mtume Paulo: “Maana kama Yoshua angaliwapa raha, asingaliinena siku nyingine baadaye. Basi, imesalia raha ya sabato kwa watu wa Mungu.” (Ebr. 4:1, 8, 9) Wanajikaza mbele ili kuhakikisha “kuingia katika ufalme wa milele wa Bwana wetu, Mwokozi wetu Yesu Kristo.” (2 Pet. 1:10, 11) Kama inavyoonyeshwa na Mathayo 1:5, Rahabu alikuja kuwa nyanya ya Yesu Kristo. Kwa hiyo kitabu cha Yoshua chatoa daraja jingine la muhimu katika maandishi yanayoongoza kwenye kutokezwa kwa Mbegu ya Ufalme. Chatoa uhakikisho thabiti kwamba ahadi za Ufalme wa Yehova zitatimizwa hakika. Yakinena juu ya ahadi ya Mungu waliyopewa Abrahamu, Isaka, na Yakobo na kurudiwa kwa Waisraeli, wazao wao, maandishi hayo yaeleza hivi kuhusu siku ya Yoshua: “Halikuanguka neno lo lote katika jambo lo lote lililokuwa ni jema ambalo BWANA [Yehova, NW] alikuwa amelinena katika habari ya nyumba ya Israeli; yalitimia mambo yote.” (Yos. 21:45; Mwa. 13:14-17) Vivyo hivyo, na ‘neno jema’ la Yehova kuhusu Ufalme wa uadilifu wa mbingu—yote yatatimia!