Kupumua “Hewa ya Ulimwengu Huu Kunaleta Kifo!

“Ni ninyi ambao Mungu alifanya hai ingawa ninyi mlikuwa mmekufa katika makosa yenu na dhambi, ambazo katika hizo wakati mmoja mlitembea... kulingana na mtawala wa mamlaka ya hewa.”​—WAEFESO 2:1, 2, NW.

 1. Uchafuzi wa hewa umekujaje kuwa wenye kuletea wanadamu kifo?

MPUMUO wa hewa safi! Ni wenye kuburudisha kama nini baada ya mtu kuwa katika chumba kilichojazana hewa nzito! Lakini hata katika nafasi zilizo wazi sana, uchafuzi ni tatizo kubwa leo. Sumu zinatupwa-tupwa ndani ya anga kwa kadiri ya kugutusha katika nchi nyingi. Mivukizo yenye sumu, mavumbi ya redioaktivu, (au, redio-utendaji) viini vibaya vyenye kuleta magonjwa, na virasi fulani fulani vyote vinasafiri kwa hewa. Hewa yenye kuendeleza uhai ilivyoandaliwa, kwa ukarimu sana na Muumba wetu mwenye upendo inaendelea zaidi na zaidi kuleta kifo kwa sababu ya pupa na uzembe wa wanadamu.

 2. Ni “hewa” gani iliyochafuliwa iliyo hatari kuliko hewa ile iliyochafuliwa ambayo huenda tukapumua?

² Hata hivyo, ingawa uchafuzi wa hewa ni hatari sana, kuna namna yenye kufisha zaidi ya “hewa” iliyochafuliwa. Hiyo si hewa iliyotiwa uchafu kutokana na aksidenti ile ya nyukilia iliyotukia Chernobyl (Urusi) wala si hewa iliyojaa ukungu-moshi wa Los Angeles, California (United States). Hapana, sisi tumo katika hatari ya kupumua “hewa” yenye kuua kuliko hiyo. Mtume Paulo aliitaja alipoambia Wakristo wenzake hivi: “Ni ninyi ambao Mungu alifanya hai ingawa ninyi mlikuwa mmekufa katika makosa yenu na dhambi, ambazo katika hizo wakati mmoja mlitembea kulingana na mfumo wa mambo wa ulimwengu huu, kulingana na mtawala wa mamlaka ya hewa, roho ile inayotenda kazi sasa katika wana wa kutokutii.”—Waefeso 2:1, 2, NW.

 3, 4. (a) Ni nani “mtawala wa mamlaka ya hewa”? (b) Kwa sababu gani ile “hewa” ya Waefeso 2:1, 2 (NW) si kao la mashetani?

³ “Hewa” hiyo ni nini? Paulo anaonyesha kwamba ina “mamlaka” au uwezo na kuna “mtawala” juu yayo. Hakuna shaka mtawala huyo ni naini. Yeye ni Shetani Ibilisi, yule ambaye Yesu Kristo aliita “mtawala wa ulimwengu huu.” (Yohana 12:31, NW) Kwa kutambua hivyo, wanachuo fulani wa Biblia wanahisi kwamba hapo Paulo aliazima neno la Kiyahudi au la vyanzo vya kipagani akasema juu ya hewa kuwa ndilo kao la mashetani ambao Ibilisi anawaongoza. Tafsiri nyingi za Biblia zinaonyesha maoni hayo. Lakini “hewa” hiyo si kitu kile kile kimoja na “mahali pa kimbingu” ambamo “majeshi ya roho waovu” wanakaa.—Waefeso 6:11, 12, NW.

⁴ Wakati Paulo alipoandikia Wakristo katika Efeso, Shetani na mashetani walikuwa wangali mbinguni, ingawa walikuwa nje ya upendeleo wa Mungu. Walikuwa hawajatupwa chini kwenye ujirani wa dunia. (Ufunuo 12:7-10) Zaidi ya hilo, hewa inahusiana zaidi na wanadamu kuliko viumbe wa kiroho. Kulingana na hivyo, jamii ya kibinadamu ingehisi matokeo wakati bakuli lile la mwisho la hasira ya Mungu lingemiminwa juu ya “ile hewa.”—Ufunuo 16:17-21, NW.

 5. Ni nini ile “hewa” inayozungumzwa hapa, na ina tokeo gani juu ya watu?

⁵ Kwa sababu hiyo, inaonekana kwamba Paulo anatumia hewa halisi, au anga, kufananisha roho ya ujumla, au mwelekeo mkuu wa ubinafsi na kutokutii, inayoonyeshwa na watu waliotengwa mbali na urafiki wa Mungu. Roho hiyo ni kitu kile kimoja na “roho ile inayotenda kazi sasa katika wana wa kutokutii” na “roho ya ulimwengu. (Waefeso 2:2:1 Wakorintho 2:12, NW) Sawa na vile hewa. ..halisi ilivyo kila mahali, ikiwa tayari kupumuliwa, hivyo ndivyo “roho ya ulimwengu” ilivyopo sikuzote. Kutoka utoto mchanga mpaka kaburini, roho hiyo inawaenea watu, inakuwa na mavutano juu yao, inafanyiza njia yao ya kufikiri na kutenda wanapotafuta kutimiza tamaa, matumaini, na kutaka makuu kwao.

 6. (a) Nguvu za “hewa” ya ulimwengu huu zinazidishwaje, nayo inatumiaje “mamlaka”? (b) Kupumua “hewa” hiyo kunavutaje mtu aige mwendo wa uasi wa Ibilisi?

⁶ Roho hiyo ya udhambi na uasi ina nguvu nyingi katika jamii isiyokamilika ya kibinadamu. “Hewa” hiyo inapopumuliwa, nguvu zayo za kuua zinaongezewa na mikazo rika na hamu yenye kuongezeka daima ya kutaka kufurahisha nyege. Hivyo, hewa hiyo ina “mamlaka” kubwa juu ya watu. (Linganisha Warumi 6:12-14.) Ibilisi ndiye mwanzishi wa maovu yote. (Yohana 8:44) Kwa hiyo, yeye anavuta wanadamu waige mwendo wake mwenyewe wa uasi na kwa njia hiyo anaipulizia, kufanyiza, na kuiongoza roho au “hewa” hiyo ya kijumuiya. Akiwa ndiye “mtawala” juu ya uwezo au “mamlaka” hiyo mbovu, Shetani anaitumia kuongoza kufikiri kwa watu. Mambo yaliyo katika hewa hiyo yanafanyizwa ili kuendeleza watu wakiwa na shughuli nyingi sana za kutosheleza tamaa za kimwili na kufuatia mapendezi ya kilimwengu hivi kwamba hawana wakati au elekeo la kupata kujua Mungu na kujiweka chini ya uongozi wa roho takatifu yake, ‘roho ile itiayo uzima.’ (Yohana 6:63) Kwa usemi wa kiroho, wao ni wafu.

 7. (a) Ni kwa njia gani Wakristo walikuwa “watoto wa ghadhabu” wakati mmoja? (b) Tulipokwisha kuwa Wakristo, ni mgeuzo gani uliotukia?

⁷ Wakristo pia walikuwa chini ya “mamlaka,” au uongozi, wa “hewa” hii iliyochafuliwa kabla ya kujifunza ukweli wa Neno la Mungu na kuanza kujipatanisha na viwango vyake vya uadilifu. “Ndivyo, kati yao wakati mmoja sote tulijiendesha kwa kupatana na tamaa za mwili wetu, tukifanya mambo yanayotakwa na mwili na mawazo, nasi kwa asili tulikuwa watoto wa ghadhabu hata kama walivyo wengine.” Lakini baada ya kuwa Wakristo, tuliacha kuipumua “hewa” yenye kuleta kifo ya ulimwengu huu. ‘Tuliuvua utu wa kale unaofanana na mwenendo wetu wa zamani tukauvaa utu mpya ulioumbwa kulingana na mapenzi ya Mungu katika uadilifu wa kweli na ushikamanifu.’—Waefeso 2:3; 4:22-24, NW.

 8. Hali yetu leo inafananaje na ile ya taifa la Israeli jangwani?

⁸ Sasa hatari ni kwamba baada ya kuponyoka kutoka anga iliyochafuliwa ya ulimwengu huu huenda tukashawishwa kurudi humo. Tumekwisha kuingia kwa kina kirefu katika “wakati wa mwisho” na tupo penye ukingo kabisa wa ulimwengu mpya. (Danieli 12:4) Kwa uhakika, hatutaki kushindwa kwa sababu ya kutumbukia katika mitego ile ile walimotumbukia Waisraeli. Baada ya wao kukombolewa kimwujiza kutoka Misri na walikuwa wamewasili kwenye mpaka wa Nchi ya Ahadi, maelfu “waliangamizwa jangwani.” Kwa sababu gani? Kwa sababu walikuja kuwa waabudu sanamu, wengine wakafanya uasherati, na bado wengine wakamtia Yehova kwenye jaribu kwa kunung’unika na kulalamika kwao. Paulo anaonyesha jambo moja lenye nguvu akisema: “Sasa mambo hayo yaliendelea kuwapata kuwa mifano, nayo iliandikwa kuwa onyo kwa sisi ambao juu yetu miisho ya mifumo ya mambo imewasili.”—1 Wakorintho 10:1-11, NW.

 9. (a) Tunaweza kuwaje katika ulimwengu na bado tusiwe sehemu yao? (b) Ni lazima tuwe nini ili tuepuke kufyonzwa kurudishwa ndani ya ile anga yenye kuleta kifo ya ulimwengu?

⁹ Kwa habari ya wanafunzi wake, Yesu alisali hivi: “Wao si sehemu ya ulimwengu, sawa na vile mimi nisivyo sehemu ya ulimwengu. Mimi nakuomba, usiwaondoe katika ulimwengu, bali uwalinde kwa sababu ya yule mwovu.” (Yohana 17:14, 15, NW) Yehova atatupa sisi kinga salama, lakini yeye haweki “ukingo” kutuzunguka, wala hatuwekei kimuujiza ngao ya kutuzuia na “hewa” ya ulimwengu huu. (Ayubu 1:9, 10) Kwa hiyo, tatizo lile linalotukabili ni kuwa katika ulimwengu wa Shetani bado tusiwe sehemu yao, kuzungukwa na “hewa” yao iliyochafuliwa bado tusiipumue. Wakati sisi tunaposoma vichapo vya habari za kilimwengu, tunapotazama televisheni, au tunapoenda mahali-mahali pa vitumbuizo, inaelekea tutakuwa tunaletwa nje kwenye “hewa” ya ulimwengu. Ingawa haiepukiki kuwa na mkaribiano wa kadiri fulani pamoja na walimwengu—kazini, shuleni, na kwingeneko—ni lazima sisi tuwe macho tusije tukafyonzwa kwa kurudishwa ndani ya anga yenye kuleta kifo ya ulimwengu huu.—1 Wakorintho 15:33, 34.

10, 11. (a) Kuwa kwetu katika paradiso ya kiroho ya Yehova kungeweza kulinganishwaje na kukaa katika eneo linalosemwa “hakuna kuvuta sigareti”? (b) Ni hatua gani zinazopaswa kuchukuliwa ikiwa mipumuo ya “hewa” ya ulimwengu huu inagunduliwa?

¹⁰ Tunaweza kulinganisha hali yetu na kuketi katika mkahawa wenye maeneo yaliyoandikwa “kuvuta sigareti” na “hakuna kuvuta sigareti.” Kwa kuwa sisi ni Wakristo katika paradiso ya kiroho ya Yehova, kwa kufaa tumo katika sehemu ile ya “hakuna kuvuta sigareti” mbali na roho ya ulimwengu huu. Kwa hakika, sisi kwa makusudi hatungeketi katika sehemu ile ya “kuvuta sigareti.” Huo ungekuwa upumbavu. Lakini ni jambo gani linalotukia mara nyingi wakati sisi tunapokuwa katika sehemu ile ya “hakuna kuvuta sigareti” ya mkahawa? Hewa ile chafu-chafu iliyojazwa moshi inapeperushwa mahali tulipo, nasi tunapata mipumuo yayo! Wakati jambo hilo linapotukia, je! tunaikuta hewa hiyo iliyochafuliwa kuwa yenye kushawishi? Au, badala ya hivyo hatuondoki ilipo kwa haraka tuwezavyo?

¹¹ Lakini unafanya nini wakati mipumuo ya “hewa” ya ulimwengu huu inapokuja mahali ulipo?.Je! unachukua hatua bila kukawia uondoke kwenye mavutano hayo machafu? Ukikaa hapo na kuyapumua, uwe na uhakika kwamba kufikiri kwako kutaathiriwa. Kwa kadiri unavyozidi kupumua “hewa” hiyo, ndivyo unavyozidi kujenga nguvu za kuivumilia. Zaidi ya hilo, baada ya muda mnuko ule hauwi tena wa kukuchukiza bali unakuwa wa kuvutia. wa kulevya, na wenye kutamanika kwa mwili. Huenda ukazidisha sana tamaa fulani ya siri ambayo umekuwa ukipigana nayo kuizuia.

12. Ni jambo gani linalotakwa ili kuepuka kuathiriwa na pande zile za “hewa” ya ulimwengu huu ambazo hazigunduliwe kwa urahisi?

¹² Vichafuzi fulani vyenye kuleta kifo vya “hewa” ya ulimwengu huu havigunduliwi kwa urahisi, kama vile vichafuaji vya hewa halisi kaboni monoksaidi visivyo na harufu na ladha. Basi, hatari ni kwamba, huenda tusiigundue ile ‘mivukizo yenye kufisha’ mpaka inapokuwa imetulemea. Hivyo, tunahitaji kuwa chonjo kwamba tusiongozwe ndani ya mtego wa kifo na mielekeo ya uendekevu ya ulimwengu huu au kutokutii kwao viwango vya Mungu vya uadalifu. Paulo aliwatia moyo Wakristo wenzake “mwendelee kushauriana kwa bidii mtu na mwenzake kila siku . . . kwa kuogopa ye yote kati yenu asije kufanywa mgumu na uwezo ule wenye kudanganya wa dhambi.”—Waebrania 3:13; Warumi 12:2, NW

Ni Mambo Gani Yanayojumlika Pamoja Kuwa “Hewa” ya Ulimwengu Huu?

13. (a) Ni nini namna moja ya “hewa” ya ulimwengu huu tunayopaswa kujikinga dhidi yayo? (b) Inaonekanaje kwamba “hewa” hiyo imeathiri wengine wa watu wa Yehova?

¹³ Ni mielekeo gani inayopatikana kwa wingi ambayo huenda sisi tukaanza kufuata, hata kabla hatujatambua hivyo, kwa sababu ya mavutano yenye nguvu ya “hewa” ya ulimwengu huu? Mmoja ni ule mwinamio wa kucheza na mambo yasiyo ya adili. Mawazo ya ulimwengu huu juu ya ngono na tabia za kiadili yanatuzunguka kila mahali. Wengi wanasema: ‘Ni sawa tu kufanya uasherati, kuzaa watoto nje ya kifungo cha ndoa, na kuzoea ugoni-jinsia-moja. Sisi tunafanya tu jambo lililo la kawaida, la asili.’ Je! “hewa” hii, au roho ya ulimwengu, imeathiri watu wa Yehova? Jambo la kusikitisha ni kwamba wakati wa mwaka wa utumishi wa 1986, ilikuwa lazima watu 37,426 watengwe na ushirika wa kundi la Kikristo, hesabu kubwa zaidi kati yao ikiwa ni kwa sababu ya kuzoea ukosefu wa adili katika ngono. Na hiyo haitii ndani hesabu iliyo kubwa hata zaidi ya waliokaripiwa kwa ukosefu wa adili lakini wasitengwe na ushirika kwa sababu wao walitubu kwa moyo mweupe.—Mithali 28:13.

14. Kwa sababu gani Wakristo fulani wanakengeuka kiadili, nao wanakataa shauri gani la Kimaandiko?

¹⁴ Inatukia nini katika kisa cha wale wanaojiacha washindwe na ukosefu wa adili katika ngono? Wakati mambo ya uhakika yanajulikana, mara nyingi inakutwa kwamba wao wamerudia kuipumua “hewa” ile yenye kuleta kifo ya ulimwengu huu. Wao wameacha mielekeo ya kilimwengu iwafanye washushe viwango vyao. Kwa mfano, huenda wao wakaanza kutazama sinema ambazo miaka mingi mapema wao wangaliziondokea. Ubaya unaozidi huo ni kwamba, huenda wao wakatazama katika vifaa vya kinyumbani vya vidio sinema ambazo kwa wazi hazimfai Mkristo. Kucheza-cheza hivyo pamoja na mambo ya ukosefu wa adili kunalipinga moja kwa moja agizo hili la Kimaandiko: “Acheni uasherati na ukosefu wa usafi wa kila namna au kuwa na pupa hata yasitajwe miongoni mwa ninyi, sawasawa na vile iwafaavyo watu watakatifu; wala mwenendo wenye aibu wala maongezi ya upumbavu wala mzaha wa mambo machafu.”—Waefeso 5:3, 4, NW.

15. Ni jinsi gani kishawishi cha kucheza-cheza na ukosefu wa adili katika ngono kingeweza kuanza hivi hivi tu?

¹⁵ Ni kweli kwamba huenda wewe ukakataa kwa haraka mnuizo wo wote wa waziwazi wa kufanya uasherati. Lakini wewe umetendaje wakati mtu fulani kazini au shuleni anapojaribu kukufanyia utani wa kimapenzi, akijaribu kukuzoea-zoea kupita kiasi kimwili, au akikualika mwende nje kufanya matembezi? Mipumuo ya “hewa” ya ulimwengu huu inakuwa imepeperuka kuja ulipo wewe. Je! wewe unajiruhusu ufurahie fikira hizo unazoelekezewa, kutia moyo jambo hilo? Kulingana na ripoti zilizopokewa kutoka kwa wazee, mara nyingi kufanya makosa kunaanza kwa njia hizo za hivi hivi tu. Huenda mwanamume mlimwengu akaambia mwanamke Mkristo hivi: “Lo, leo una sura nzuri kama nini!” Huenda ikafurahisha kusikia hivyo, hasa ikiwa mwanamke yule anahisi kidogo akiwa mpweke. Jambo zito zaidi ya hilo, wengine hawakutenda kwa hekima walipofanyiwa majaribio ya kuguswa-guswa isivyofaa. Wao wamejifanya ni kana kwamba wanakataa lakini kwa njia ya moyo nusu-nusu sana hata mlimwengu yule akatiwa moyo kuendelea na jambo alilokuwa akifanya. Namna gani kama matongozi yale ya ukosefu wa adili kuelekea mwanamke Mkristo yangeendelea, kama mipulizo yenye nguvu ya hewa iliyochafuliwa yenye kuelekezwa kwake? Inampasa yeye amwambia mtu huyo kwa imara kwamba yeye hataki na hatakubali fikira anazomwelekezea. Mwanamke yule akiendelea kuipumua “hewa” hiyo, upingaji wake utaelekea kubomoka-bomoka. Angeweza kuongozwa aingie katika ukosefu wa adili, ikiwa si katika ndoa isiyo ya hekima.—Linganisha Mithali 5:3-14; 1 Wakorintho 7:39.

16. Ni jambo gani linilotakwa ili kuwa “manukato ya Kristo”?

¹⁶ Basi, uwe mwenye haraka kuikataa “hewa” isiyo ya adili, yenye kuleta kifo, ya ulimwengu huu. Badala ya kujiacha ufuate harufu yayo yenye kuvuta na kuleta suto juu ya jina na tengenezo la Yehova, na uwe harufu ya kupendeza Mungu kwa mwelekeo na mwenendo wako wa kumtii yeye. Paulo alieleza jambo hilo hivi: “Kwa maana sisi tu manukato ya Kristo, mbele za Mungu, katika wao wanaookolewa, na katika wao wanaopotea; katika hawa wa pili harufu ya mauti iletayo mauti; katika hawa wa kwanza harufu ya uzima iletayo uzima.” (2 Wakorintho 2:15, 16) Si kitu hata kama wengi watakunja pua zao kwa kuudharau mwendo huo wa Kikristo. (1 Petro 4:1-5) Acha ulimwengu uendelee kufuata njia yao, ukivuna matunda yao mabaya kwa namna ya nyumba zilizovunjika-vunjika, uzazi wa watoto haramu, magonjwa yenye kuambukizwa kingono, kama vile UKIMWI, na ole mwingine usiohesabika wa maono ya kimoyo na kimwili. Wewe hutaepushwa na maumivu mengi tu bali utapata pia upendeleo wa Mungu. Zaidi ya hilo, angalau watu fulani watavutwa na mwenendo wako mwema na ujumbe wa Ufalme unaohubiri, kwa njia hiyo wavutwe na ile “harufu ya uzima iletayo uzima.”

“Hewa” ya Mitindo ya Kilimwengu

17. Mitindo ya kuvalia na kujipamba huenda ikafunuaje kwamba mtu amevutwa na roho ya ulimwengu huu?

¹⁷ Upande mwingine wa “hewa” ya ulimwengu huu unahusu mitindo ya kuvalia na kujipamba. Watu wengi katika ulimwengu wanavaa ili wajifanye kuwa wenye kuvutia kingono. Hata vijana wasiofikia umri wa miaka 13 wanataka kujifanya waonekane wenye umri mkubwa zaidi, ili wavute fikira kwenye mambo ya ngono. Je! wewe umeambukizwa na “hewa” au mwelekeo huo ulioenea pote? Je! wewe unavalia ili usisimue, uchokoze-chokoze, uamushe isivyofaa upendezi wa wale wa jinsia tofauti? Ikiwa ndivyo, wewe unacheza na moto. Kuipumua “hewa” hiyo kutaikaba roho yako ya kiasi, tamaa yako ya kuwa safi kiadili. (Mika 6:8) Wale wenye roho ya kilimwengu watavutwa kwako. Kutokana na vitendo vyako, wao wataupata ujumbe wa kwamba wewe uko tayari kujiunga nao katika ukosefu wa adili. Lakini mbona uanza kuelekea upande huo kwa kuacha “hewa” kama hiyo ikushawishi kufanya lililo baya machoni pa Mungu?

18. Kukumbuka sikuzote kwamba sisi tunawakilisha Yehova kutatusaidiaje katika kuchagua mitindo ya mavazi na kujipamba?

¹⁸ Ili tuwe wenye kiasi, si lazima tuvalie au tujipambe ovyo-ovyo tu au kwa njia isiyovutia. Fikiria njia ile ambayo walio wengi sana wa Mashahidi wa Yehova wanavalia na kujipamba. Wao wanaiepuka mitindo ya kupita kiasi ya ulimwengu huu lakini wanajitokeza mbele ya watu kwa njia ya kuvutia, wakizingatia kwamba wao ni wahudumu wanaomwakilisha Mwenye Enzi Kuu wa ulimwengu wote mzima, Yehova. Acha ulimwengu wa kale uwe mchambuzi juu ya mitindo yenye kiasi ya wahudumu hao. Wao hawathubutu kuiacha mielekeo ya ulimwengu huu iwafanye washushe viwango vyao vya Kikristo. “Kwa hiyo, nasema hivi na kushuhudia katika Bwana,” akaandika mtume Paulo, “kwamba ninyi msienende tena kama yaendavyo mataifa pia katika mambo yasiyo na faida ya akili zao . . . Kwa kuwa walikuwa wamekuja kupita hisi ya kiadili yote wao walijitoa wenyewe upande ule mwingine kwenye mwenendo mlegevu wafanye ukosefu wa usafi wa kila namna.” (Waefeso 4:17-20, NW) Mkristo aliye mkomavu atavalia kwa kiasi, asitembee sawasawa na yanavyofanya mataifa.—1 Timotheo 2:9, 10.

19. Baada ya kufikiria pande mbili kubwa za “hewa” ya ulimwengu huu, tayari ni jambo gani linaloonekana juu ya hatari ya kuivuta?

¹⁹ Kufikia hapo, tumefikiria pande mbili tu za ile “hewa” ya ulimwengu huu. Lakini tayari tumekwisha kuona kwamba “hewa” hiyo ni yenye madhara sana kwa afya ya kiroho. Katika makala inayofuata, tutasonga tuzungumzie sehemu nyingine za “hewa” hiyo yenye kufisha ambayo Ibilisi na mfumo wake anaendelea kupulizia Wakristo, akitumaini kwamba wao watajiacha washindwe nayo. Ni jambo la maana kama nini tuepuke “hewa” kama hiyo kwa maana kuvuta roho ya ulimwengu huu ni kama kupumua mivuke ya kifo!

Wewe Ungejibuje?

◻ “Hewa” ya ulimwengu huu ni nini? Na ni nani mwenye mamlaka juu yayo?

◻ “Hewa” ya ulimwengu ina “mamlaka” gani juu ya watu?

◻ Kwa sababu gani inaweza kusemwa kwamba Wakristo wamo katika eneo linalosema “hakuna kuvuta sigareti”?

◻ Kwa habari ya kucheza-cheza na mambo yasiyo ya adili, “hewa” ya ulimwengu huu inaweza kuathirije watu wa Yehova?

◻ Kiasi kinaweza kutusaidiaje tuepuke kuvutwa na “hewa” ya ulimwengu huu kuhusu mavazi na kujipamba?

[Picha katika ukurasa wa 10]

Je! wewe unakataa kupumua “hewa” yenye kuleta kifo ya ulimwengu huu?

[Picha katika ukurasa wa 13]

Wewe unafanya nini wakati mipumuo ya “hewa”ya ulimwengu huu inapopeperuka kuja ulipo wewe?