Maoni ya Biblia

Kukopesha na Kukopa Kati ya Marafiki

“ASIYE HAKI HUKOPA WALA HALIPI, BALI MWENYE HAKI HUFADHILI, HUKIRIMU.”—ZABURI 37:21.

“USIWE mkopaji wala mkopeshaji; kwa sababu mara nyingi fedha hupotea na urafiki kuharibika.” Akaandika William Shakespeare mwandishi Mwingereza wa tamthilia, aliporudia kutaja ile hekima ya muda mrefu. Kwa hakika, ni mambo machache sana katika mahusiano ya kibinadamu ambayo huelekea kuzusha ugomvi kama ukopaji au ukopeshaji wa fedha. Hata kukiwa na mipango madhubuti na mielekeo iliyo minyoofu kabisa, sikuzote mambo hayawi kama yalivyotarajiwa.—Mhubiri 9:11, 12.

Huenda hali zikatokea ambazo hufanya iwe vigumu au hufanya isiwezekane kwa mkopaji kutimiza wajibu wake. Au huenda mkopeshaji akahitaji zile fedha alizozikopesha kwa sababu ya hali ya ghafula. Mambo kama hayo yatokeapo, urafiki na mahusiano yaweza kuhatarishwa, sawa na alivyosema Shakespeare.

Bila shaka, huenda mtu akawa na sababu halali za kukopa kiasi fulani cha fedha. Huenda mtu akaona ukopaji kuwa njia pekee ya kupata msaada, anapokabiliwa na tatizo la kifedha lililosababishwa na kugharimia aksidenti mbaya au kufutwa kazi. Biblia hutia moyo wale walio na uwezo wawasaidie wale walio na uhitaji ikiwa katika uwezo wa mkono wao kufanya hivyo. (Mithali 3:27) Huenda hili likatia ndani kukopesha fedha. Ingawa hivyo, Wakristo wanaoingia katika mpango wa namna hiyo wanapaswa kuonaje wajibu wao?

Kanuni za Kufikiria

Biblia si kitabu kinachotoa mwongozo wa mambo ya kifedha. Haizungumzii mambo yote yanayohusika katika ukopaji na ukopeshaji. Mambo kama vile kutoza au kutokutoza riba na kiasi cha riba kinachoweza kutozwa huachiwa wale wanaohusika.a Hata hivyo, Biblia huandaa kanuni zenye upendo na zilizo wazi, ambazo zapaswa kuongoza mitazamo na tabia ya mtu yeyote anayekopa au kukopesha.

Fikiria kanuni zinazomhusu mkopaji. Mtume Paulo aliwahimiza Wakristo wasiwe ‘wakiwiwa na yeyote hata jambo moja, ila kupendana.’ (Waroma 13:8) Ingawa Paulo alikuwa akitaarifu kanuni ya ujumla hapa, kwa hakika shauri lake laweza kuonwa kuwa tahadhari dhidi ya kuwa na deni. Nyakati nyingine ni afadhali kuwa bila fedha kuliko kuwiwa fedha na mtu mwingine. Kwa nini? Mithali 22:7 hueleza kwamba “akopaye ni mtumwa wake akopeshaye.” Ni lazima mkopaji ang’amue kwamba hadi anapolipa fedha hizo, bado ana deni. Kulingana na kanuni, mali yake si yake kikamili. Lazima kulipa deni kupatana na masharti waliyokubaliana kuwe jambo la kutangulizwa maishani mwake, ama sivyo yaelekea matatizo yatazuka.

Kwa kielelezo, huenda mkopeshaji akaudhika, muda upitapo anapokosa kupokea malipo yaliyo haki yake. Huenda mkopeshaji akashuku mambo yanayofanywa na mkopaji kama vile kununua mavazi, kula hotelini, au kwenda likizoni. Huenda akaanza kuwa na uchungu moyoni. Huenda kuwe na uhasama kati yao na kati ya familia zao au uhusiano huo uharibike kabisa. Huenda hayo yawe matokeo ya kuhuzunisha ikiwa mkopaji anashindwa kutimiza ahadi yake.—Mathayo 5:37.

Lakini namna gani ikiwa mkopaji anazuiwa kutimiza ahadi yake na hali fulani ya ghafula asiyoweza kuimudu? Je, hili linamwondolea deni? Hiyo si sababu ya kutosha. Mtunga-zaburi asema kwamba mtu mwadilifu “ingawa ameapa kwa hasara yake, hayabadili maneno yake.” (Zaburi 15:4) Katika kisa cha namna hiyo, jambo la upendo na lililo la hekima lingekuwa kwa mkopaji kumweleza mkopeshaji juu ya hali hiyo mara moja. Ndipo wawezapo kuafikiana juu ya mipango mingine ya badala. Hili litahakikisha kuwepo kwa amani, na litampendeza Yehova Mungu.—Zaburi 133:1; 2 Wakorintho 13:11.

Kwa kweli, mtu hufunua mambo mengi sana juu yake mwenyewe kwa namna anavyoshughulikia madeni aliyo nayo. Mtazamo mtepetevu na ulio wa kudharau ulipaji wa madeni unadhihirisha ukosefu wa kuhangaikia wengine. Na kwa kweli, mtu aliye na mtazamo huo anaonyesha ubinafsi—huku akitanguliza tamaa na matakwa yake. (Wafilipi 2:4 ) Mkristo anayekataa kimakusudi kulipa madeni aliyo nayo anahatarisha msimamo wake mbele ya Mungu, na matendo yake yanaweza kudhihirisha moyo wenye pupa, na ulio mwovu.—Zaburi 37:21.

Mkopeshaji

Ingawa wajibu ulio mkubwa ni wa mkopaji, pia kuna kanuni zinazomhusu mkopeshaji. Biblia yaonyesha kwamba ikiwa tuna uwezo wa kuwasaidia wenye uhitaji, twapaswa kufanya hivyo. (Yakobo 2:14-16) Lakini hiyo haimaanishi kwamba mtu awaye yote ana wajibu wa kukopesha fedha, hata kama anayeomba ni ndugu wa kiroho. “Mwenye busara huyaona mabaya na kujificha,” yasema Biblia.—Mithali 22:3.

Anapotambua na kuelewa hatari halisi za ukopaji na ukopeshaji, mtu mwenye utambuzi atafikiria kwa uangalifu mikopo yoyote ambayo huenda akaombwa. Je, ombi hilo ni halali? Je, yule anayeomba amefikiria kwa uangalifu jambo hilo? Je, yule anayekopa ana utaratibu mzuri na sifa njema? Je, yuko tayari kutia sahihi hati inayoonyesha masharti ya mapatano hayo? (Linganisha Yeremia 32:8-14.) Je, kwa kweli yuko tayari kulipa?

Hii haidokezi kwamba Mkristo hapaswi kumpa mkopo mtu aliye na uhitaji na ambaye yaonekana huenda asiweze kulipa. Wajibu wa kibinafsi wa Mkristo kuelekea watu wengine unapita ule wa shughuli za kibiashara. “Yeyote yule aliye na njia ya ulimwengu huu ya kutegemeza maisha na amwona ndugu yake akiwa na uhitaji na bado amfungia mlango wa huruma zake nyororo, ni katika njia gani kumpenda Mungu hukaa katika yeye?” auliza mtume Yohana. Ndiyo, ni lazima Wakristo waonyeshe ‘upendo, si katika neno wala kwa ulimi, bali katika kitendo na kweli.’—1 Yohana 3:17, 18.

Katika visa fulani mtu aweza kuamua kutomkopesha fedha ndugu yake mhitaji. Huenda akapendelea kumpa zawadi au kumpa msaada wa namna nyingine. Katika kuonyesha roho iyo hiyo, huenda mkopeshaji akatenda kwa rehema matatizo yanapozuka katika shughuli ya kutoa mkopo. Huenda akapenda kuzingatia kubadilika kwa hali ya mkopaji na kuongeza muda wa malipo ya deni, au akapunguza malipo, au hata kufuta hilo deni kabisa. Haya ni maamuzi ya kibinafsi ambayo lazima kila mtu ajifanyie.

Lazima Wakristo wakumbuke kwamba Mungu anaona kila jambo na kwamba tutatoa hesabu ya jinsi ambavyo tunajiendesha wenyewe na kwa njia ambayo tunatumia mali zetu. (Waebrania 4:13) Shauri la Biblia la kuacha ‘mambo yetu yote yatendeke kwa upendo’ bila shaka linatumika katika kukopesha na kukopa kati ya marafiki.—1 Wakorintho 16:14.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 18]

“Mbadili-Fedha na Mke Wake” (1514), na Quentin Massys

[Hisani]

Scala/Art Resource, NY