Yehova Huthawabisha Imani na Ushujaa
“Mungu wetu ambaye sisi tunatumikia anaweza kutuokoa. Kutoka tanuri linalowaka moto na kutoka mkono wako, O mfalme, yeye atatuokoa.”—DANIELI 3:17, NW.
1. Ni somo gani lililokaziwa katika makala iliyotangulia, na kwa nini kuchunguza upya matukio hayo kunaweza kunufaisha?
YEH0VA MUNGU, Mwenye Enzi Kuu wa Ulimwengu Wote Mzima, amefunza watawala masomo ya maana kuhusu ukuu wake upitao wa wengine wote. Katika makala iliyotangulia, tuliona jinsi hiyo ilivyokuwa kweli kuhusu vituko vilivyoandikwa katika sura sita za kwanza za kitabu cha Danieli. Masimulizi ayo hayo yanaweza kuchunguzwa upya sasa ili tuone yanaweza kutufunza nini kupatana na maneno haya yaliyovuviwa ya mtume Paulo: “Yote yaliyotangulia kuandikwa yaliandikwa ili kutufundisha sisi; ili kwa saburi na faraja ya maandiko tupate kuwa na tumaini.”—Warumi 15:4.
2, 3. Ni nani waliokuwa miongoni mwa waliotekwa na Mfalme Nebukadreza, na tunaweza kukata maneno gani kutokana na maana ya majina yao?
2 Ilikuwa katika mwaka 617 K.W.K., wakati wa utawala mfupi wa Yehoyakini, mwana wa Mfalme Yehoyakini, kwamba Mfalme Nebukadreza akaagiza baadhi ya vijana Wayahudi walio wazuri zaidi na wenye hekima nyingi zaidi waletwe Babuloni. Miongoni mwao walikuwamo Danieli, Hanania, Mishaeli, na Azaria.—Danieli 1:3, 4, 6.
3 Kwa kuamua kulingana na maana ya majina yao, inaonekana wazi sana kwamba hali mbovu zijapokuwa sana katika Yuda wakati huo, hao vijana wanne Waebrania walikuwa na wazazi wenye kumcha Mungu. “Danieli” linamaanisha “Hakimu Wangu Ni Mungu.” Jina la Hanania linamaanisha “Yehova Ameonyesha Upendeleo; Yehova Amekuwa Mwenye Neema.” Inawezekana kuwa jina la Mishaeli linamaanisha “Ni Nani Aliye Kama Mungu?” au “Ni nani aliye wa Mungu?” Na jina la Azaria linamaanisha “Yehova Amesaidia.” Bila shaka majina yao yenyewe yaliwachochea wawe waaminifu kwa Mungu mmoja tu aliye wa kweli. Badala ya majina hayo, Wakaldayo waliita vijana hao wanne Waebrania Belteshaza, Shadraka, Meshaki, na Abednego. Bila shaka, kwa sababu ya kuwa watumwa kwa serikali kubwa ya kigeni, wao hawakuwa na hiari juu ya majina ambayo watekaji wao walipaswa kuwaita.—Danieli 1:7.
Imani na Ushujaa Vyatahiniwa
4. Ni nini kinachoonyesha kwamba Yehova alitaka watu wake wachukue kwa uzito sheria zake kuhusu wanyama safi na wasio safi?
4 Si kwamba tu wazazi wao wenye kumcha Mungu waliwapa Waebrania hao wanne mwanzo mwema maishani kulingana na majina waliyowapa, bali pia lazima iwe waliwalea kwa kufuatilia sana Sheria ya Musa, kutia na mambo yaliyohusu ulaji. Yehova Mungu mwenyewe aliyaona mambo hayo kuwa ya maana sana hivi kwamba baada ya yeye kuorodhesha makatazo mengi ya namna hiyo ndipo alipotaarifu hivi: “Lazima nyinyi mjithibitishe wenyewe kuwa watakatifu, kwa sababu mimi ni mtakatifu.”—Walawi 11:44, 45, NW.
5. Malezi mazuri sana ya wale vijana wanne Waebrania yalitahiniwaje?
5 Muda si muda malezi hayo mazuri kwa vijana hao wanne Waebrania yakatahiniwa. Ikawaje hivyo? Kwa sababu kila siku ‘waliagiziwa posho ya chakula cha mfalme, na ya divai aliyokunywa.’ (Danieli 1:5) Wao walijua kwamba miongoni mwa vitu vilivyoharamishwa na Sheria ya Musa vilikuwa vyakula kama nguruwe, sungura, chaza, na samaki-nyoka. Hata nyama zilizoruhusiwa na Sheria hiyo zilikuwa za mashaka katika makao ya utawala wa Babuloni, kwa maana hakukuwa na njia ya kujua kama zilikuwa zimeondolewa damu ifaavyo. Isitoshe, huenda ikawa nyama hizo zilikuwa zimetiwa unajisi na desturi za kidini za kipagani.—Walawi 3:16, 17.
6. Waebrania hao wanne waliitikia mtihani huo jinsi gani?
6 Waebrania hao wanne wangeweza kufanya nini? Tunasoma kwamba Danieli, na bila shaka wale wengine watatu, alipiga moyo konde asijitie unajisi kwa vyakula hivyo. Kwa sababu hiyo, yeye ‘aliendelea kuomba’ mboga za kimajani badala ya vitamutamu vya mfalme na maji badala ya divai yake. Akili zao hazikufikiria ni kipi cha vyakula hivyo kilichokuwa na ladha nzuri zaidi. Kwa uhakika imani na ushujaa vilihitajiwa ili kukazania suala hilo. Basi, kwa kuwa Yehova alipendezwa na vijana wanne hao, alihakikisha kwamba yule ofisa mkuu wa makao ya utawala angekuwa na nia nzuri kuelekea Danieli. Hata hivyo, ofisa huyo aliogopa kukubalia ombi la Danieli kwa kuhofu jinsi ulaji huo ungeathiri afya ya Danieli. Kwa hiyo Danieli akaomba waruhusiwe kujaribu ulaji huo kwa siku kumi. Yeye alikuwa na imani imara kwamba kutii Sheria ya Mungu kungethibitika kuwa na manufaa kiafya pia, zaidi ya kumpa dhamiri njema. Tokeo la msimamo wao ni kwamba, Waebrania hao wanne bila shaka walilazimika kuvumilia dhihaka nyingi.—Danieli 1:8-14; Isaya 48:17, 18.
7. Vijana hao Waebrania walithawabishwaje kwa ajili ya msimamo wao hodari
7 Imani na ushujaa vilikuwa vimehitajiwa ili Waebrania hao wanne watokeze suala kuhusu chakula chao. Lakini walithawabishwa kama nini kwa kufanya hivyo, kwa maana mwishoni mwa hizo siku kumi, walikuwa na sura za kupendeza na wenye afya kuliko wale wengine! Yehova alikuwa akiwapa maarifa, mwono-ndani, na hekima, hivi kwamba walipokuja mbele ya mfalme mwishoni mwa kipindi chao cha mazoezi ya miaka mitatu, yeye akawapata “kuwa walifaa mara kumi zaidi ya waganga na wachawi waliokuwa katika ufalme wake.”—Danieli 1:20.
8. Katika jambo hilo mna somo gani kwa ajili ya watumishi wa Yehova leo?
8 Katika jambo hilo mna somo kwa watumishi wote wa Yehova Mungu leo. Hao vijana Waebrania wangaliweza kusababu kwamba vizuizi vya ulaji vya Sheria ya Musa havikuwa vya maana sana, angalau si wakati vinapolinganishwa na Amri Kumi au sheria zilizohusu dhabihu au sikukuu za kila mwaka. Lakini sivyo, Waebrania hao washikamanifu walihangaikia kuishi kwa kutimiza sehemu zote za Sheria ya Mungu. Hiyo inatukumbusha kanuni aliyotaarifu Yesu, kama ilivyoandikwa kwenye Luka 16:10: “Aliye mwaminifu katika lililo dogo sana, huwa mwaminifu katika lililo kubwa pia; na aliye dhalimu katika lililo dogo, huwa dhalimu katika lililo kubwa pia.”—Linganisha Mathayo 23:23.
9. Mashahidi fulani wameonyeshaje ushujaa unaofanana na huo leo?
9 Mara nyingi Mashahidi wa Yehova huonyesha imani na ushujaa jinsi hiyo, kama vile kuwaomba waajiri wao wakati wa kuhudhuria mkusanyiko wa wilaya. Na mara nyingi, wao huruhusiwa kwa kadiri isivyokuwa kwa wengine. Mashahidi wenye kutaka kuingia upainia au kuwa mapainia wasaidizi wamekazania sana tamaa yao ili waajiriwe nusu-siku na wamepewa pendeleo hilo mara nyingi.
10. Katika yote hayo mna somo gani kwa wazazi Mashahidi?
10 Wazazi wa leo wenye kumcha Mungu wanaweza kujifunza somo zuri kama nini kutokana na mazoezi ambayo inaonekana wale vijana wanne Waebrania walipewa! Wakati wazazi Wakristo wanapokuwa wakithamini kweli kweli masilahi ya kiroho ya watoto wao, watayaweka kwanza katika maisha zao wenyewe, kupatana na Mathayo 6:33. Hapo wanaweza kutarajia kwamba watoto wao wataweza kukinza vishawishi na mibano ya marika wao na walimu wa shule ya kwamba waadhimishe siku za kuzaliwa au sikukuu au wavunje kanuni za Kimaandiko kwa njia nyinginezo. Kwa njia hiyo wazazi hao wenye kumcha Mungu wanathibitisha kwamba Mithali 22:6 inasema kweli.
Kufasiri Ndoto za Nebukadreza Bila Hofu
11. Sisi leo tungeweza kufuataje vielelezo vya Danieli na rafiki zake watatu?
11 Sura ya pili ya Danieli inatoa kielelezo kingine cha imani na ushujaa. Danieli alipopata habari kwamba mfalme alitoa amri wanaume wote wenye hekima wa Babuloni waharibiwe kwa sababu hawakuweza kumwambia ndoto yake na maana yayo, je! Danieli na waandamani wake watatu walianza kubabaika? Hasha! Bali, akiwa na imani nyingi kabisa kwamba Yehova angempa habari alizotaka mfalme, Danieli alikuja mbele ya mfalme huyo na kuomba wakati wa kuandaa jibu. Ombi hilo likaruhusiwa. Ndipo Danieli na rafiki zake watatu wakasali kwa moyo wa bidii. Yehova alithawabisha imani yao kwa kutoa habari zilizohitajiwa. Kisha, Danieli akatoa sala yenye kuhisiwa moyoni kumshukuru Yehova. (Danieli 2:23) Na ili Danieli atafsiri ile ndoto ya sura ya 4 alitakiwa aambie Mfalme Nebukadreza kwamba angetumia miaka saba akiishi kama hayawani pamoja na wanyama-mwitu. Hiyo ilihitaji imani na ushujaa wa aina ambayo ni lazima watu wa Mungu waonyeshe leo katika kutangaza ule ujumbe mkali wa kisasi Chake dhidi ya ulimwengu wa Shetani.
‘Kuzima Nguvu za Moto’
12, 13. Sura ya 3 ya Danieli inasimulia mtihani gani uliokabili rafiki watatu wa Danieli?
12 Danieli sura ya 3 inaonyesha visa vya kutokeza zaidi vya maandishi ya Biblia juu ya jinsi Yehova alivyothawabisha imani na ushujaa mkubwa ajabu wa watumishi watatu Waebrania. Wazia tamasha hiyo. Waheshimiwa wote wa Babuloni wamekusanyika katika uwanda wa Dura. Mbele yao umesimama mfano wa dhahabu wenye kimo kipatacho meta 27 na upana wa meta 2.7. Ili awavute hisiamoyo, mfalme ana kikundi cha wapiga-muziki. Muziki ukipigwa, wale waliokusanyika wanapaswa “kuanguka na kuiabudu sanamu ya dhahabu, mfalme Nebukadreza aliyoisimamisha. Na kila mtu asiyeanguka na kuabudu atatupwa saa iyo hiyo katika tanuru ya moto uwakao.”—Danieli 3:5, 6.
13 Hakuna shaka: Kukataa kutii agizo hilo kulihitaji imani na ushujaa mkuu. Lakini kutangulia kwao kuwa ‘waaminifu katika lililo dogo’ kuliwatayarisha kuwa ‘waaminifu katika lililo kubwa.’ Jambo la maana halikuwa kama msimamo wao ungeweza kuhatarisha Wayahudi wale wengine. Wao hawangeinamia wala hawangeabudu mfano ule. Katao lao la wazi sana lilionwa na baadhi ya washirika wao wenye wivu, nao hawakupoteza wakati kuripoti kwa mfalme.
14. Nebukadreza aliitikiaje walipokataa kuinama, nao walijibuje kuhusu neno lake mkataa?
14 Akiwa na “hasira kali na kiruu,” Nebukadreza akaagiza kwamba aletewe Waebrania hao watatu. Swali lake, “Je! kweli ndivyo ilivyo?” linaonyesha kwamba yeye alishindwa kuelewa ni jinsi gani hasa wangekataa kuinama na kuabudu mfano huo wa dhahabu. Yeye alikuwa na nia ya kuwapa nafasi nyingine, lakini wakizidi kukataa, wangetupwa ndani ya tanuri lenye kuwaka moto. “Na,” akasema mfalme wa Babuloni mwenye kujigamba, “ni mungu gani huyo ambaye anaweza kuokoa nyinyi kutoka mikono yangu?” Wakiwa na ushujaa na imani ya kweli katika Yehova, Waebrania hao watatu wakajibu mfalme kwa staha hivi: “Sisi hatuhitajiki kabisa kukurudishia wewe neno katika habari hii. Ikiwa itapasa kuwa hivyo, Mungu wetu ambaye sisi tunatumikia anaweza kutuokoa. Kutoka tanuri linalowaka moto . . . , 0 mfalme, yeye atatuokoa. Lakini ikiwa sivyo, acha ijulikane kwako wewe, 0 mfalme, kwamba miungu yako siyo sisi tunatumikia, na mfano wa dhahabu ambao wewe umesimamisha sisi hatutauabudu.”—Danieli 3:13-18, NW.
15. Nebukadreza alichukua hatua gani?
15 Ikiwa hapo kwanza Nebukadreza alikuwa na kasirani ya kikawaida tu, sasa yeye alikuwa na kiruu, kwa maana tunasoma kwamba “sura ya uso wake ikabadilika juu ya” wale Waebrania watatu. (Danieli 3:19) Amri yake ya kufanya tanuri liwe na moto ulio mara saba kuliko kawaida inaonyesha hasira kali aliyokuwa nayo. Ndipo wanaume wenye maungo imara katika jeshi lake wakachukua Waebrania hao watatu na kuwarusha ndani ya tanuri hilo lenye kuwaka moto. Miali ilikuwa mikubwa sana hata ikaua wanaume waliofanya kazi hiyo.
16. Imani ya Waebrania hao watatu ilithawabishwaje?
16 Lakini mfalme alishangaa kama nini kuona si wanaume watatu tu bali wanne wakitembeatembea katikati ya moto bila dhara lolote! Mfalme alipoita Waebrania hao watatu watokeze, akapata kwamba hata unywele mmoja wa vichwa vyao haukuwa umeunguzwa, na mnuko wa moshi hata haukuwa juu ya mavazi yao. Yehova alikuwa amethawabisha imani na ushujaa wao kama nini! Bila shaka kielelezo chao ndicho alichofikiria mtume Paulo wakati alipowaorodhesha wale ‘waliozima nguvu za moto’ kuwa ni miongoni mwa wingu kubwa la mashahidi. (Waebrania 11:34) Wao wamekuwa kielelezo kizuri kama nini kwa watumishi wote wa Yehova tangu wakati huo!
17. Leo sisi tuna vielelezo gani bora vinavyofanana na hicho?
17 Leo, watumishi wa Yehova hawakabili tisho la tanuri halisi linalowaka moto. Lakini ukamilifu wa wengi sana umetahiniwa vikali kuhusu kuonyesha kicho cha ibada kwa vifananishi vya kitaifa. Wengine wametahiniwa ushikamanifu wao kuhusu kununua kadi za chama cha kisiasa au kujiunga na kani za kijeshi. Yehova ametegemeza watu wote hao, akiwawezesha kushinda mwito huo wenye ushindani kwa ukamilifu wao na hivyo wakathibitisha Ibilisi kuwa mwongo na Yehova kuwa ndiye Mungu wa kweli.
Kielelezo Kingine cha Imani na Ushujaa
18. Belshaza alimwonyeshaje madharau Yehova, Mungu wa Wayahudi, kama ilivyoandikwa kwenye Danieli sura ya 5, mistari 3, 4?
18 Kielelezo kingine cha imani na ushujaa kimeandikwa katika kitabu cha Danieli, katika sura ya 5. Belshaza, mfalme wa Babuloni, alikuwa akiona shangwe kuhusu karamu nono ya kukufuru vitu vitakatifu akiwa pamoja na elfu moja ya waheshimiwa, masuria, na wake zake za pili. Kwa ghafula, mwandiko wa kigeni ukatokea ukutani. Hiyo ilibabaisha sana mfalme huyo mpaka maungo ya kiuno chake yakalegea na magoti yake yakagongana. Pale tena, Danieli, mtumishi wa Mungu wa kweli, aliitwa atoe fasiri kwa sababu wanaume wote wenye hekima wa Babuloni walizubaa akili.
19. Ni jambo gani lililokuwa la kutokeza zaidi wakati Danieli alipofasiri mwandiko ukutani?
19 Kusimama peke yake katika mazingira hayo yenye fahari na uhasama hakukulemea Danieli kwa hofu wala kusababisha atohoe uzito wa ujumbe wake wala kuacha kuona suala lililohusika. Bila wasiwasi na kwa utulivu, kwa uneni wenye kusikika wazi na wenye fahari, yeye alitoa ushuhuda kuhusu Mungu wake. Bila kuridhishwa na kufasiri tu mwandiko ule, Danieli alikumbusha mfalme kwamba Yehova Mungu alikuwa amenyenyekeza babu yake kwa kusababisha aishi kama hayawani-mwitu mpaka alipokuja kutambua kwamba Mungu Aliye Juu Zaidi ndiye Mtawala katika ufalme wa aina ya binadamu. “Ingawa ulijua yote hayo,” Danieli akamwambia Belshaza, ‘hukujinyenyekeza moyo wako bali umeondosha utakato wa vyombo vya hekalu la Yehova na ukasifu miungu ya dhahabu, fedha, shaba, chuma, mti, na jiwe ambayo wala haioni, haisikii, wala haijui kitu chochote. Lakini Mungu yule ambaye njia zako zote ni zake, wewe hukumtukuza. Kwa hiyo, uamuzi rasmi huu umetoka kwake. Wewe umepimwa katika mizani na kupatikana mpungukiwa, na ufalme wako umegawanywa na kupewa kwa Wamedi na Waajemi.’ Ndiyo, hapo tena Danieli aliwekea watumishi wa Mungu leo kielelezo kizuri ajabu cha imani na ushujaa.—Danieli 5:22-28, NW.
20. Wakati wa utawala wa Dario, Danieli aliweka kielelezo gani zaidi cha imani kuu?
20 Tukija kwenye sura ya 6 ya Danieli, tunapata kielelezo kimoja zaidi kilicho kizuri cha imani na ushujaa. Sasa Mfalme Dario alikuwa ndiye mtawala na alifanya Danieli awe mmoja wa watawala watatu wakuu wa ufalme. Wengine, kwa kuonea Danieli wivu, walimwomba sana mfalme huyo afikilize sheria ya kwamba kwa siku 30 mtu yeyote asiweze kufanya ombi rasmi kwa mtu yeyote isipokuwa mfalme. Wao waling’amua kwamba hiyo tu ilikuwa ndiyo njia ya kuweza kupata kisingizio dhidi ya Danieli. Yeye alipuuza sheria hiyo akaendelea kusali katika chumba chake kwenye dari akiwa amefungua dirisha, kukabilisha uso Yerusalemu. Alipopatikana na hatia ya kuvunja uamuzi rasmi wa mfalme, Danieli alitiwa katika tundu la simba kupatana na adhabu iliyoamriwa na sheria. Hapo tena Mungu akathawabisha Danieli kwa ajili ya imani na ushujaa wake. Jinsi gani? Kama vile Waebrania 11:33 inavyoweka wazo lenyewe, Yehova ‘alifunga vinywa vya simba.’
21. Kwa msaada wa vielelezo vizuri sana vya imani na ushujaa vilivyoandikwa katika sura sita za kwanza za kitabu cha Danieli, azimio letu imara linapasa kuwa nini?
21 Ni matukio ya kuimarisha imani kama nini yanayosimuliwa na sura ya 1 hadi ya 6 ya Danieli! Yehova Mungu aliwathawabisha kwa njia kubwa kama nini wale wenye kudhihirisha imani na ushujaa! Kwa upande mmoja, hilo lilitukia kwa kukwezwa kwao na, kwa upande ule mwingine, kwa kupata kwao makombozi ya kimuujiza. Kwa kweli, sisi tunaweza kuchota faraja na tumaini kutokana na yaliyopata mashahidi hao waaminifu wakati tunapokabiliwa na majaribu. Kwani, mambo hayo yaliandikwa kwa kusudi lilo hilo! Kwa hiyo, acheni sisi tuazimie kuwa waigaji bora wa imani na ushujaa huo.—Warumi 15:4; Waebrania 6:12.
Maswali kwa Kupitia
◻ Majina ya wale vijana wanne Waebrania yanadokeza nini juu ya malezi yao?
◻ Kukabili kwa Waebrania hao mtihani uliohusu chakula kuna somo gani kwa ajili yetu?
◻ Ukamilifu wa watumishi wa Mungu leo umetahiniwaje kama wa wale Waebrania watatu?
◻ Danieli alidhihirishaje imani na ushujaa katika kumtolea Belshaza ushuhuda?
[Picha katika ukurasa wa 17]
Danieli na waandamani wake walijifunza kusema hapana