Matabiri ya Biblia Ni Yenye Kutegemeka Kadiri Gani?

VITABU vya historia ni vingi sana leo. Mara nyingi masimulizi hayo ya yale ambayo yametukia wakati uliopita huthibitika kuwa yenye kuvutia kwa kweli. Tunapoyasoma, twaweza kujiwazia tukiwa katika vikao vya kale. Kuwazia kwetu kwaweza kuongezeka wakati watu, mahali-mahali, na matukio yanapoonekana kutoka kwa ghafula katika kurasa zilizo kimya.

Biblia ni kitabu cha jinsi hiyo—kimoja kilichojaa masimulizi ya kihistoria yenye kusisimua. Kupitia kurasa zayo, tunaweza kufahamiana na wanaume na wanawake kama vile Abrahamu, mke wake Sara, Mfalme Daudi, Maliki Esta, na yule Mwalimu Mkuu, Yesu Kristo. Kwa kweli, tunaweza kutembea nao, kusikia walichosema, na kuona walichoona. Lakini wengi huiona Biblia kuwa zaidi ya kitabu cha historia. Wanaamini kwamba ina ile ambayo imeitwa historia iliyoandikwa kimbele. Kwa nini? Kwa sababu Biblia imejaa matabiri, au unabii mwingi.

Hata hivyo, matabiri ya Biblia ni yenye kutegemeka kadiri gani? Ikiwa unabii mwingi wa Biblia ulitimizwa katika matukio ya wakati uliopita, je, tusitazamie matabiri ya jinsi hiyo juu ya matukio ya wakati ujao yatimie? Acheni sasa tuchunguze baadhi ya vielelezo ili tuone kama matabiri ya Biblia ni yenye kutegemeka.

Israeli na Ashuru Yapata Umashuhuri Ulimwenguni

Nabii wa Mungu Isaya, aliyeanza kutoa unabii karibu 778 K.W.K, alitabiri hivi: “Taji ya kiburi ya walevi wa Efraimu [Israeli] itakanyagwa kwa miguu; na ua la uzuri wa fahari yake linalonyauka, lililo kichwani mwa bonde linalositawi, litakuwa kama tini iliyotangulia kuiva kabla ya wakati wa hari, ambayo, aionapo yeye aiangaliaye, huila mara anapoishika mkononi mwake.” (Isaya 28:3, 4) Kama ilivyotabiriwa, kufikia katikati ya karne ya nane K.W.K., jiji kuu la Israeli, Samaria, lilikuja kuwa kama tini mbivu iliyo tayari kuchumwa na kuliwa na majeshi ya Ashuru. Ndilo jambo hasa lililotukia wakati Samaria liliposhindwa na Waashuri katika 740 K.W.K.—2 Wafalme 17:6, 13, 18.

Baadaye wakati ukaja wa Ashuru kuwa milki ya wakati uliopita. Jiji lalo kuu lilikuwa Ninawi, lenye sifa mbaya sana ya kuwatenda kikatili wale waliotekwa nyara nalo hivi kwamba liliitwa “[jiji la] damu.” (Nahumu 3:1) Yehova Mungu mwenyewe alikuwa ameamuru uharibifu wa Ninawi. Kwa mfano, kupitia nabii Nahumu, Mungu alisema hivi: “Tazama, mimi ni juu yako . . . kukufanya uwe mchafu, nami nitakufanya kitu cha kutazamwa kwa dharau. Hata itakuwa, wote wakutazamao watakukimbia, wakisema, Ninawi umeharibika.” (Nahumu 3:5-7) Sefania alitabiri pia uangamizo wa Ashuru na kuwekwa ukiwa kwa Ninawi. (Sefania 2:13-15) Unabii huo mbalimbali ulitimizwa katika 632 K.W.K., wakati, kwa njia ya kushtua, yale majeshi yaliyounganika ya mfalme Mbabuloni Nabopolassar na Siakserez Mmede yalipouteka nyara na kuuteketeza Ninawi—kikamili sana hivi kwamba mahali pa jiji hilo hapakujulikana kwa zaidi ya miaka 2,000. Milki ya Kibabuloni ilifuata kuwa mashuhuri ulimwenguni.

Uharibifu wa Babuloni Watabiriwa

Biblia ilitabiri kwamba Milki ya Babuloni ingepinduliwa na ilitabiri jinsi jiji layo kuu, Babuloni, lingeanguka. Karibu karne mbili kimbele, nabii Isaya alionya kwamba Mto Frati ungekaushwa. Mto huo ulitiririka kupitia Babuloni, na malango yaliyokuwa kando ya mto yalikuwa sehemu muhimu ya ulinzi wa jiji hilo. Unabii huo ulimtaja Koreshi kuwa mshindi na ukaonyesha kwamba wenye kushambulia wasingefungiwa “milango.” (Isaya 44:27–45:7) Kwa hiyo, Mungu alihakikisha kwamba milango ya Babuloni iliyokuwa kando ya Mto Frati iliachwa wazi wakati wa karamu fulani usiku ambapo majeshi ya Koreshi Mkuu yalishambulia. Kwa hiyo, bila ugumu, waliingia jiji hilo kupitia bonde la mto wakaliteka nyara Babuloni.

Mwanahistoria Herodotus aliandika hivi: “Koreshi . . . aliweka sehemu moja ya jeshi lake mahali ambapo Mto Frati hutiririka ndani ya [Babuloni] na sehemu nyingine kwenye ule upande mwingine ambapo mto huo hutokea, akiamuru sehemu zote mbili ziingie kwa nguvu kupitia bonde la mto mara zilipoona kwamba maji yalikuwa machache vya kutosha. . . . Kupitia mfereji uliochimbwa aligeuza mto ili uingie ziwa (lililokuwa bwawa wakati huo) na kwa njia hiyo akapunguza sana kina cha maji katika bonde la mto wenyewe hivi kwamba ukawa wenye kuvukika, na jeshi la Kiajemi, lililokuwa limeachwa Babuloni kwa kusudi hilo, likaingia mtoni, uliokuwa sasa wenye kina kilichofikia katikati ya paja la mwanamume, na, kwa kuupitia mto, wakaliingia jiji hilo. . . . Karamu ilikuwa ikiendelea, na hata wakati jiji hilo lilipokuwa likianguka waliendelea kucheza dansi na kujifurahisha wenyewe, mpaka walipong’amua lile lililokuwa likitukia hasa.”—Herodotus—The Histories, kilichotafsiriwa na Aubrey de Selincourt.

Usiku uo huo, Danieli nabii wa Mungu alimwonya mtawala Mbabuloni juu ya msiba uliokuwa karibu kuja. (Danieli, sura 5) Babuloni yenye nguvu kidogo zaidi ilikuwako kwa muda wa karne kadhaa baadaye. Kwa mfano, kutoka hapo, mtume Petro aliandika barua yake ya kwanza iliyopuliziwa katika karne ya kwanza W.K. (1 Petro 5:13) Lakini unabii wa Isaya ulikuwa umesema hivi: “Babeli, . . . utakuwa kama Sodoma na Gomora hapo Mungu alipoiangamiza. Hautakaliwa na watu tena kabisa.” Mungu alikuwa amesema hivi pia: “Katika Babeli nitang’oa jina na mabaki, mwana na mjukuu.” (Isaya 13:19-22; 14:22) Kama ilivyotabiriwa, hatimaye Babuloni ilikuja kuwa rundo la mabomoko. Kurudishwa kokote kwa jiji hilo la kale kungeweza kuwavutia watalii lakini bado kungeliacha bila “mwana na mjukuu.”

Danieli—nabii wa Yehova aliyekuwapo katika Babuloni wakati ilipoanguka—alikuwa na njozi iliyohusisha Wamede na Waajemi walioshinda. Aliona kondoo dume mwenye pembe mbili na beberu aliyekuwa na pembe kubwa kati ya macho yake. Beberu huyo alimshambulia kondoo dume huyo akamwangusha, akivunja pembe zake mbili. Halafu ile pembe kubwa ya beberu ilivunjika, na pembe nne zikachukua mahali payo. (Danieli 8:1-8) Kama vile Biblia ilivyotabiri na historia imethibitisha, yule kondoo dume mwenye pembe mbili alisimamia Umede na Uajemi. Beberu aliwakilisha Ugiriki. Na namna gani “pembe [yake] mashuhuri”? Huyo alithibitika kuwa Aleksanda Mkuu. Pembe hiyo mashuhuri ya kitamathali ilipovunjika, pembe nne za ufananisho (au, falme) zilichukua mahali payo. Kweli kulingana na unabii huo, baada ya kifo cha Aleksanda, wanne wa majemadari wake walianza kutawala—Ptolemi Lago katika Misri na Palestina; Seleuko Niketa katika Mesopotamia na Siria; Kasanda katika Makedonia na Ugiriki; na Lisimako katika Thrasi na Esia Ndogo.—Danieli 8:20-22.

Matabiri ya Wakati Ujao Mwangavu

Matabiri ya Biblia kuhusu matukio kama vile ukiwa wa Babuloni na kupinduliwa kwa Umede na Uajemi yalikuwa vielelezo tu vya unabii mwingi wa Kimaandiko ambao umetimia wakati uliopita. Biblia pia ina matabiri ya wakati ujao mwangavu ambayo yangetimia kwa sababu ya Mesiya, Mpakwa kwa Roho wa Mungu.

Baadhi ya matabiri ya Kimesiya katika Maandiko ya Kiebrania yalitumiwa na waandishi wa Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo kumhusu Yesu Kristo. Kwa mfano, waandishi wa Gospeli walionyesha kwamba Yesu alizaliwa katika Bethlehemu, kama ilivyotabiriwa na nabii Mika. (Mika 5:2; Luka 2:4-11; Yohana 7:42) Katika utimizo wa unabii wa Yeremia, watoto wachanga waliuawa baada ya kuzaliwa kwa Yesu. (Yeremia 31:15; Mathayo 2:16-18) Maneno ya Zekaria (9:9) yalitimizwa wakati Kristo alipoingia Yerusalemu akiwa juu ya mwanapunda. (Yohana 12:12-15) Askari-jeshi walipogawanya mavazi ya Yesu baada ya kutundikwa kwake, hilo lilitimiza maneno haya ya mtunga zaburi: “Wanagawanya nguo zangu, na vazi langu wanalipigia kura.”—Zaburi 22:18.

Matabiri mengine ya Kimesiya yanaelekeza kwenye wakati wa furaha kwa jamii ya binadamu. Katika njozi, Danieli alimwona “mtu fulani kama mwana wa binadamu” akipokea “utawala na adhama na ufalme” kutoka kwa Yehova, “Mkale wa Siku.” (Danieli 7:13, 14, NW) Kuhusu utawala wa Kimesiya wa Mfalme huyo wa kimbingu, Yesu Kristo, Isaya alijulisha hivi: “Ataitwa jina lake, Mshauri wa ajabu, Mungu mwenye nguvu, Baba wa milele, Mfalme wa amani. Maongeo ya enzi yake na amani hayatakuwa na mwisho kamwe, katika kiti cha enzi cha Daudi na ufalme wake; kuuthibitisha na kuutegemeza kwa hukumu na kwa haki, tangu sasa na hata milele. Wivu wa BWANA [Yehova, NW] wa majeshi ndio utakaotenda hayo.”—Isaya 9:6, 7.

Kabla ya utawala mwadilifu wa Mesiya kutawala kikamili, ni lazima jambo fulani la maana litukie. Hilo pia lilitabiriwa katika Biblia. Kuhusu Mfalme Mesiya, mtunga zaburi aliimba hivi: “Jifungie upanga wako pajani, wewe uliye hodari . . . Katika fahari yako usitawi uendelee kwa ajili ya kweli na upole na haki.” (Zaburi 45:3, 4) Yakielekeza kwenye siku yetu, Maandiko yalitabiri hivi pia: “Katika siku za wafalme hao Mungu wa mbinguni atausimamisha ufalme ambao hautaangamizwa milele, wala watu wengine hawataachiwa enzi yake; bali utavunja falme hizi zote vipande vipande na kuziharibu, nao utasimama milele na milele.”—Danieli 2:44.

Zaburi 72 huandaa mmweko wa kimbele wa hali chini ya utawala wa Kimesiya. Kwa mfano, “siku zake yeye, mtu mwenye haki atasitawi, na wingi wa amani hata mwezi utakapokoma.” (Mstari 7) Wakati huo hakutakuwako uonevu au jeuri. (Mstari 14) Hakuna atakayeona njaa, kwani “[kutakuwepo] wingi wa nafaka katika ardhi juu ya milima.” (Mstari 16) Na ebu wazia! Waweza kufurahia baraka hizo na nyinginezo katika dunia paradiso wakati mahali pa mfumo wa mambo uliopo patakapochukuliwa na ulimwengu mpya wa Mungu ulioahidiwa.—Luka 23:43; 2 Petro 3:11-13; Ufunuo 21:1-5.

Basi, kwa hakika matabiri ya Biblia yanastahili uchunguzi wako. Kwa hiyo, kwa nini usiwaombe Mashahidi wa Yehova wakupe habari zaidi? Uchunguzi wa unabii mbalimbali wa Biblia waweza kukusaidia uone tulimo katika mkondo wa wakati. Huenda pia ikachochea ndani ya moyo wako uthamini wenye kina kwa ajili ya Yehova Mungu na mpango wake mzuri ajabu wa baraka ya milele kwa wote wampendao na kumtii.

[Picha katika ukurasa wa 5]

Je! wewe wajua maana ya njozi ya Danieli inayohusu beberu na kondoo dume?

[Picha katika ukurasa wa 7]

Je! wewe utakuwako kufurahia utimizo wa matabiri ya Biblia kuhusu maisha yenye furaha kwenye dunia paradiso?