Ungamo La Dhambi—Njia ya Binadamu au ya Mungu?

MIONGONI mwa Wakatoliki, ungamo limebadilika sana muda wa karne zilizopita. Katika miaka ya mapema ya Kanisa Katoliki, ungamo na kitubio vilitakwa kwa ajili ya dhambi nzito tu. Kuhusu hilo, kitabu Religion in the Medieval West chasema hivi: “Mpaka mwishoni mwa karne ya sita mfumo wa kitubio ulikuwa mkali sana: sakramenti ingeweza kutolewa mara moja tu katika muda wa maisha, ungamo lilikuwa la peupe, kitubio kilikuwa cha muda mrefu na kikali.”

Kitubio hicho kilikuwa kikali kadiri gani? Katika 1052 mwenye kutubu mmoja alitakwa atembee miguu mitupu njia yote ya kutoka Bruges katika ‘Ubelgiji kwenda Yerusalemu! “Wakatoliki wangeweza bado kupatikana katika 1700 kwenye visima na chemchemi takatifu, wakipiga magoti mpaka kwenye shingo zao katika maji ya barafu ili watoe sala zao za kitubio,” chasema kitabu Christianity in the West 1400-1700. Kwa kuwa wakati huo msamaha ulingojezwa mpaka baada ya kitubio kumalizwa, wengi walikawiza ungamo lao mpaka walipokuwa wakifa.

Lile zoea la ki-siku-hizi la ungamo lilianza wakati gani? Religion in the Medieval West chasema hivi: “Namna mpya ya kitubio ilianzishwa na watawa Waselti mwishoni mwa karne ya sita. . . . Hili lilikuwa ungamo lenye kufanyiwa sikioni, ambamo mwenye kutubu aliungamia padri dhambi zake kwa faragha, na hiyo ilikuwa ni kufuata zoea la watawa waume la ushauri wa kiroho.” Kulingana na zoea la zamani la watawa waume, watawa waume waliungamiana dhambi zao ili wapate msaada wa kiroho kushinda udhaifu wao mbalimbali. Hata hivyo, katika ungamo jipya zaidi la kusema sikioni, kanisa lilidai kwamba padri awe na “uwezo au mamlaka [kubwa zaidi] ya kusamehe dhambi.”—New Catholic Encyclopedia.

Je! kwa kweli Yesu aliwapa wengine wa wafuasi wake uwezo huo? Alisema nini kilichoongoza watu fulani wakate shauri hivyo?

“Funguo za Ufalme”

Katika pindi moja, Yesu Kristo alimwambia hivi mtume Petro: “Nitakupa wewe funguo za ufalme wa mbinguni; na lo lote utakalolifunga duniani, litakuwa limefungwa mbinguni; na lo lote utakalolifungua duniani, litakuwa limefunguliwa mbinguni.” (Mathayo 16:19) Yesu alimaanisha nini kwa “funguo za ufalme”? Twaweza kuelewa hilo vizuri zaidi tukitazama pindi nyingine ambapo Yesu alilitumia neno “ufunguo.”

Wakati mmoja Yesu aliwaambia hivi viongozi Wayahudi wa kidini wenye ujuzi katika Sheria ya Kimusa: “Ole wenu nyinyi wana-sheria ambao mmepokonya ufunguo wa maarifa! Nyinyi hamjaingia wenyewe, na mmezuia wengine wasiingie ambao walitaka.” (Luka 11:52, JB) ‘Wakazuia wengine wasiingie’ wapi? Yesu atuambia kwenye Mathayo 23:13: “Ole wenu nyinyi, waandishi na Mafarisayo, nyinyi wanafiki! Nyinyi mfungao ufalme wa mbinguni katika nyuso za wanadamu, mkiwa nyinyi wenyewe hamwingii wala hamruhusu wengine watakao waingie.” (JB) Makasisi Wayahudi walifungia wengi mlango, yaweza kusemwa, kwa kuwanyang’anya nafasi ya kuwa pamoja na Yesu Kristo mbinguni. “Ufunguo” ambao viongozi wa kidini hao walikuwa ‘wamepokonya’ haukuhusiana hata kidogo na msamaha wa dhambi. Ulikuwa ufunguo wa kupata maarifa ya kimungu yaliyoandaliwa.

Vivyo hivyo, “funguo za ufalme” ambazo Petro alipewa haziwakilishi uwezo wa kujulisha mbingu ni dhambi za nani zapasa kusamehewa au kubakizwa. Bali, zawakilisha pendeleo kubwa la Petro la kufungua njia ya kwenda mbinguni kwa kueneza maarifa yaliyoandaliwa kimungu kupitia huduma yake. Yeye alifanya hivyo kwanza kwa ajili ya Wayahudi na waongofu Wayahudi, halafu kwa ajili ya Wasamaria, na mwishowe kwa ajili ya Wasio Wayahudi.—Matendo 2:1-41; 8:14-17; 10:1-48.

“Chochote Ambacho Nyinyi Mwafunga Duniani”

Baadaye, yale ambayo Yesu alikuwa amemwambia Petro yalirudiwa kwa wanafunzi wengine. “Mimi nawaambia kwa uzito,” akasema Yesu, “chochote ambacho nyinyi mwafunga duniani kitaonwa kuwa kimefungwa mbinguni; chochote ambacho nyinyi mwafungua duniani kitaonwa kuwa kimefunguliwa mbinguni.” (Mathayo 18:18, JB) Ni mamlaka gani ambayo Kristo hapa aliwakabidhi wanafunzi? Habari zenye kuzunguka zaonyesha kwamba alikuwa akiongea juu ya kutatua matatizo kati ya waamini mmoja mmoja na kuweka kundi likiwa safi bila watenda maovu wasiotubu.—Mathayo 18:15-17.

Katika mambo yanayohusisha mivunjo mizito ya sheria ya Mungu, wanaume wenye daraka katika kundi wangepaswa kuhukumu mambo na kuamua kama mtenda kosa angepaswa ‘kufungwa’ (kuonwa mwenye hatia) au ‘kufunguliwa’ (kuachiliwa hatia). Je! hii ilimaanisha kwamba mbingu zingefuata maamuzi ya wanadamu? Sivyo. Kama vile mwanachuo wa Biblia Robert Young aonyeshavyo, uamuzi wowote wenye kufanywa na wanafunzi ungefuata uamuzi wa mbingu, si kuutangulia. Yeye asema kwamba mstari wa 18 wapasa kusomeka kihalisi: Kile ambacho nyinyi mwafunga duniani “kitakuwa kile ambacho kimefungwa (tayari)” mbinguni.

Kwa kweli, si jambo la akili kufikiri kwamba binadamu yeyote asiyekamilika angeweza kufanya maamuzi ambayo yangekuwa yenye kufunga wale walio katika mabaraza ya kimbingu. Ni jambo la akili zaidi kusema kwamba wawakilishi wa Kristo waliowekwa wangefuata mielekezo yake ili kuweka kundi lake likiwa safi. Wangefanya hivyo kwa kufanya uamuzi wenye msingi wa kanuni ambazo tayari ziliwekwa mbinguni. Yesu mwenyewe angewaongoza kufanya hivyo.—Mathayo 18:20.

Je! binadamu yeyote aweza ‘kuwakilisha Kristo akiwa ndiye hakimu mwenye huruma ya kibaba’ kwa kadiri ya kuamua wakati ujao wa milele wa mwabudu mwenzake? (New Catholic Encyclopedia) Mapadri ambao husikia maungamo huwa karibu nyakati zote wakitoa msamaha, hata ingawa “kwaonekana kuwako imani isiyotamkwa [miongoni mwa wanatheolojia Wakatoliki] kwamba ni jambo haba kuwako mtu anayesikitika kikweli kwa dhambi zake.” (The New Encyclopædia Britannica) Kwa kweli, ni wakati gani uliokuwa wako wa mwisho kusikia padri akikataa kutoa msamaha au kukataa kuachilia kosa la mtenda ubaya? Yaelekea, hii ni kwa sababu yule padri mmoja hafikiri ana uwezo wa kuhukumu kama mtenda dhambi ametubu au sivyo. Lakini ikiwa ndivyo ilivyo, mbona yeye adai ule uwezo wa kutoa msamaha?

Wazia mahakama ya sheria ambamo hakimu mwenye huruma huwaachilia hatia wahalifu, hata wavunjaji sheria wa kudumu, kwa sababu walipita katika desturi ya kukubali-kubali matendo yao ya uhalifu na kusema kwamba wamesikitika. Ingawa huenda hilo likaridhisha watenda makosa, maoni hayo yenye kuongozwa vibaya juu ya rehema yangebomoa sana kuheshimu haki. Je! ingeweza kuwa kwamba ungamo kama linavyozoewa katika Kanisa Katoliki kwa kweli hufanya watu wawe wazoevu wa dhambi?—Mhubiri 8:11.

“Ungamo halitokezi mbetuko wowote wa kujaribu kuepuka dhambi wakati ujao,” asema Ramona, huku mwanamke huyo akielekeza kwenye yale aliyoona mwenyewe juu ya kuungama akiwa Mkatoliki tangu alipokuwa na umri wa miaka saba. Aongezea hivi: “Ungamo hukuza wazo la kwamba Mungu husamehe mambo yote na kwamba hata liwe ni jambo gani ambalo mnofu wako usiokamilika wakuongoza kufanya atalisamehe. Halikuzi tamaa ya kina kirefu kufanya yanayofaa.”a

Lakini namna gani maneno ya Yesu yaliyoandikwa penye Yohana 20:22, 23? Hapo yeye aliwaambia wanafunzi wake hivi: “Ipokeeni Roho Takatifu. Kwa maana wale ambao dhambi zao ninyi mwazisamehe, wao wasamehewa; kwa maana wale ambao dhambi zao nyinyi mwazibakiza, hizo zabakizwa.” (JB) Je! hapa Yesu hawapi wanafunzi wake waziwazi mamlaka ya kusamehe dhambi?

Kikichukuliwa peke yacho, kifungu hiki cha Biblia kingeweza kuonekana ni kama chasema hivyo. Hata hivyo, maneno haya yafikiriwapo pamoja na ule usimulizi ulio kwenye Mathayo 18:15-18 na kila jambo jingine ambalo Biblia hufundisha juu ya ungamo na msamaha, ni lazima tukate shauri gani? Kwamba kwenye Yohana 20:22, 23, Yesu aliwapa wanafunzi wake mamlaka ya kuondosha katika kundi wazoeaji wasiotubu wa dhambi nzito-nzito. Wakati ule ule, Kristo aliwapa wafuasi wake mamlaka ya kuwatolea rehema na msamaha watenda dhambi wenye kutubu. Kwa uhakika Yesu hakuwa akisema kwamba wanafunzi wake wapaswa kuungamia padri kila dhambi.

Hivyo wenye madaraka katika kundi walipewa mamlaka ya kuamua jinsi ya kushughulika na wale wanaotenda dhambi nzito-nzito. Maamuzi hayo yangefanywa chini ya mwongozo wa roho takatifu ya Mungu na kupatana na mielekezo ya Mungu iliyotolewa kupitia Yesu Kristo na Maandiko Matakatifu. (Linganisha Matendo 5:1-5; 1 Wakorintho 5:1-5, 11-13.) Kwa njia hiyo wanaume hao wenye madaraka wangeitikia mwelekezo kutoka mbinguni, si kulazimisha maamuzi yao juu ya mbingu.

“Ungamianeni Dhambi Zenu”

Hivyo, basi, ni wakati gani ifaapo Wakristo kuungamiana dhambi? Katika kisa cha dhambi nzito (si kila kosa dogo), mtu apaswa kuungamia waangalizi wenye madaraka wa kundi. Hata ikiwa dhambi si mbaya sana lakini dhamiri ya mtenda dhambi yamsumbua kupita kiasi, kuna thamani kubwa katika kuungama na kutafuta msaada wa kiroho.

Katika habari hii mwandikaji wa Biblia Yakobo asema hivi: “Ikiwa mmoja wenu ni mgonjwa [kiroho], apaswa kutuma waje wazee wa kanisa, na ni lazima wao wampake mafuta katika jina la Bwana na kusali juu yake. Sala ya imani itamwokoa mtu mgonjwa huyo na Bwana atamwinua tena; na ikiwa ametenda dhambi zozote, atasamehewa. Hivyo basi ungamianeni dhambi zenu, na msaliane.”—Yakobo 5:14-16, JB.

Katika maneno hayo, hamna dokezo lolote la ungamo lenye kusemwa sikioni kwa kufuata kawaida fulani, desturi fulani. Bali, wakati Mkristo alemewapo na dhambi hivi kwamba ahisi hawezi kusali, apaswa kuita wazee waliowekwa, au waangalizi, wa kundi, nao wata-sali pamoja naye. Kumsaidia apone kiroho, watatumia pia mafuta ya Neno la Mungu.—Zaburi 141:5; linganisha Luka 5:31, 32; Ufunuo 3:18.

Linalostahili kuangaliwa ni onyo la upole la Yohana Mbatizaji ‘kuzaa matunda yapasayo toba.’ (Mathayo 3:8; linganisha Matendo 26:20.) Mtenda kosa mwenye kutubu kweli kweli huacha mwendo wake wenye dhambi. Kama Mfalme Daudi wa Israeli ya kale, mtenda dhambi aungamiaye Mungu kosa lake atapokea msamaha. Daudi aliandika hivi: “Nalikujulisha dhambi yangu, wala sikuuficha upotovu wangu. Nalisema, Nitayakiri maasi yangu kwa BWANA [Yehova, NW], nawe ukanisamehe upotovu wa dhambi yangu.”—Zaburi 32:5.

Vitendo vya kitubio haviwezi kuchuma msamaha huo. Ni Mungu peke yake awezaye kuutoa. Yeye hufikiria matakwa ya haki kamilifu, lakini msamaha wake huonyesha upendo wake kwa ainabinadamu. Msamaha wake pia ni wonyesho wazi wa fadhili zisizostahiliwa zenye msingi wa dhabihu ya ukombozi ya Yesu Kristo nazo hunyooshwa kwa watenda dhambi wenye kutubu peke yao ambao wamegeuka mbali kutoka kwenye ubaya machoni pa Mungu. (Zaburi 51:7; Isaya 1:18; Yohana 3:16; Warumi 3:23-26) Ni wale tu wenye kusamehewa na Yehova Mungu watakaopata uhai wa milele. Na ili kupokea msamaha huo, ni lazima sisi tufanye ungamo kwa njia ya Mungu, si ya binadamu.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 7]

Daudi aliungamia Yehova, naye akatoa msamaha