Je, Utaokolewa Mungu Atendapo?

“Kwa kweli, kama siku hizo hazingekatwa ziwe fupi, hakuna mwili ambao ungeokolewa; lakini kwa sababu ya wale wachaguliwa siku hizo zitakatwa ziwe fupi.”—MATHAYO 24:22, NW.

1, 2. (a) Kwa nini ni jambo la kawaida kupendezwa na wakati ujao wetu? (b) Upendezi wa kiasili huenda ukawa ulihusika katika maswali gani muhimu?

WAJIPENDA kadiri gani? Watu wengi leo hujipenda kupita kiasi, na wanakuwa wenye kujifikiria mno. Hata hivyo, Biblia hailaumu upendezi ufaao katika mambo yanayotuathiri. (Waefeso 5:33) Hilo latia ndani kupendezwa na wakati ujao wetu. Kwa hiyo lingekuwa jambo la kawaida kwako kutaka kujua ni mambo gani yatakayokuwa katika wakati ujao wako. Je, unapendezwa?

² Twaweza kuwa na uhakika kwamba mitume wa Yesu walikuwa na upendezi huo katika wakati ujao wao. (Mathayo 19:27) Yaelekea jambo hilo lilihusika wanne kati yao walipokuwa pamoja na Yesu juu ya Mlima wa Mizeituni. Waliuliza hivi: “Mambo hayo yatakuwa lini? Nayo ni nini dalili ya wakati, hayo yote yatakapokuwa karibu kutimia?” (Marko 13:4) Yesu hakupuuza upendezi wa kiasili katika wakati ujao—kupendezwa kwao na kupendezwa kwetu. Mara kwa mara alikazia jinsi wafuasi wake wangeathiriwa na tokeo la mwisho lingekuwa nini.

3. Kwa nini tunalihusianisha jibu la Yesu na wakati wetu?

³ Jibu la Yesu lilitokeza unabii wenye utimizo mkuu katika wakati wetu. Twaweza kuona hilo kutokana na vile vita vya ulimwengu na mapambano mengine katika karne yetu, matetemeko ya dunia yanayoua watu wasiohesabika, upungufu wa chakula uletao ugonjwa na kifo, na tauni—kuanzia na homa ya Kihispania yenye kuenea sana ya 1918 hadi pigo la sasa la UKIMWI. Hata hivyo, sehemu kubwa ya jibu la Yesu ilikuwa pia na utimizo ulioongoza kwenye, na kutia ndani kuharibiwa kwa Yerusalemu na Waroma katika 70 W.K. Yesu aliwaonya wanafunzi wake hivi: “Nanyi jihadharini nafsi zenu; maana watawapeleka ninyi mabarazani, na katika masinagogi mtapigwa; nanyi mtachukuliwa mbele ya maliwali na wafalme kwa ajili yangu, kuwa ushuhuda kwao.”—Marko 13:9.

Yale Ambayo Yesu Alitabiri, na Yale Yaliyotukia

4. Ni yapi baadhi ya maonyo yaliyotiwa ndani katika jibu la Yesu?

⁴ Yesu hakutabiri tu jinsi wengine wangewatenda wanafunzi wake. Aliwaweka macho pia kuhusu jinsi wao wenyewe walivyopaswa kutenda. Kwa kielelezo: “Mlionapo chukizo la uharibifu likisimama pasipolipasa, (asomaye na afahamu), ndipo walio katika Uyahudi na wakimbilie milimani.” (Marko 13:14) Simulizi linalolingana na hilo kwenye Luka 21:20 lasema hivi: “Mtakapoona mji wa Yerusalemu umezungukwa na majeshi.” Hilo lilithibitikaje kuwa sahihi katika utimizo wa kwanza?

5. Ni jambo gani lililotendeka miongoni mwa Wayahudi katika Yudea mwaka wa 66 W.K.?

⁵ Kichapo The International Standard Bible Encyclopedia (1982) chatuambia hivi: “Wayahudi walizidi kuasi chini ya udhibiti wa Waroma na wenye mamlaka walizidi kuwa wajeuri, wakali, na wasiofuatia haki. Uasi wa wazi ulitokea katika A.D. 66. . . . Vita ilianza wakati Wazeloti walipotwaa Masada kisha, wakiwa chini ya uongozi wa Menahem, wakaelekea Yerusalemu. Wakati uleule Wayahudi wengi walichinjwa katika lile jiji la Kaisaria lenye kuongozwa na gavana, na habari kuhusu tendo hilo katili ikaenea nchini kote. Sarafu mpya zilinakshiwa Mwaka wa 1 hadi Mwaka wa 5 wa uasi huo.”

6. Uasi wa Wayahudi ulitokeza itikio gani kutoka kwa Waroma?

⁶ Lejioni ya Kumi na Mbili ya Kiroma chini ya Sesho Galo ilipiga miguu kutoka Siria, ikaharibu Galilaya na Yudea, kisha ikashambulia mji mkuu, hata ikitwaa sehemu ya juu ya “Yerusalemu mji mtakatifu.” (Nehemia 11:1; Mathayo 4:5; 5:35; 27:53) Likitoa muhtasari wa matukio, lile buku The Roman Siege of Jerusalem lasema hivi: “Kwa siku tano Waroma walijaribu kuupanda ukuta, wakizuiwa mara kwa mara. Hatimaye, walinzi, wakashindwa na zile silaha nyingi za kurushwa. Wakifanyiza testudo—ile njia ya kuunganisha ngao zao juu ya vichwa vyao ili kujilinda wenyewe—askari-jeshi Waroma waliharibu ukuta wakajaribu kuliteketeza lango. Wakinzani walipatwa na hofu kuu.” Wakristo waliokuwa ndani ya jiji waliweza kuyakumbuka maneno ya Yesu na kutambua kwamba kitu chenye kuchukiza kilikuwa kimesimama katika patakatifu.a Lakini jiji likiwa limezingiwa, Wakristo hao wangewezaje kukimbia, sawa na vile Yesu alivyokuwa ameshauri?

7. Waroma walifanya nini walipokuwa karibu kushinda katika 66 W.K.?

⁷ Mwanahistoria Flavio Yosefo asimulia hivi: “Sesho [Galo], bila kutambua wala hali ya kukata tamaa ya wale waliozingiwa wala hisia za wale watu, aliwaamuru kwa ghafula wanaume wake waache lile shambulio, akatupilia mbali tumaini ingawa hakuwa amepata kushindwa hata kidogo, naye akaondoka hilo Jiji upesi akitenda kinyume kabisa cha kufikiri kuzuri.” (The Jewish War, II, 540 [19, 7]) Kwa nini Galo alikimbia? Sababu iwe ni nini, kukimbia kwake kuliwaruhusu Wakristo kutii amri ya Yesu na kukimbilia milimani na kwenye usalama.

8. Sehemu ya pili ya jitihada ya Waroma dhidi ya Yerusalemu ilikuwa nini, na waokokaji walipatwa na nini?

⁸ Utii ulikuwa jambo lenye kuokoa uhai. Punde si punde Waroma walichukua hatua ya kukomesha huo uasi. Ile kampeni iliyoongozwa na Jenerali Tito ilifikia upeo katika mazingiwa ya Yerusalemu kutoka Aprili hadi Agosti 70 W.K. Inamhofisha mtu kusoma ufafanuzi wa Yosefo wa jinsi Wayahudi walivyoteseka. Zaidi ya wale waliouawa wakipigana na Waroma, Wayahudi wengine walichinjwa na vikundi vya ushindani vya Wayahudi, na njaa kali iliongoza kwenye hali ya watu kula wenzao. Kufikia wakati wa ushindi wa Waroma, Wayahudi 1,100,000 walikuwa wamekufa.b Kati ya wale waokokaji 97,000, baadhi yao waliuawa mara moja; wengine walifanywa watumwa. Yosefo asema hivi: “Wale wenye umri wa zaidi ya miaka kumi na saba walifungwa kwa pingu na kutumwa Misri ili kufanya kazi ngumu, huku watu wengi wakitolewa na Tito kwa mikoa ili kuangamia kwenye nyanja za michezo kwa kuuawa kwa upanga au kwa kuuawa na hayawani-mwitu.” Hata wakati ukaguzi huo ulipokuwa ukiendelea, wafungwa 11,000 walikufa njaa.

9. Kwa nini Wakristo hawakupatwa na tokeo ambalo Wayahudi walipatwa nalo, lakini ni maswali gani yanayobaki?

⁹ Wakristo waliweza kushukuru kwamba walikuwa wametii onyo la Bwana na walikuwa wamelikimbia hilo jiji kabla ya jeshi la Roma kurudi. Kwa njia hiyo waliokolewa na sehemu ya kile ambacho Yesu aliita ‘dhiki kubwa ambayo haikupata kutokea namna yake tangu mwanzo wa ulimwengu hata wakati ule, wala haingekuwapo tena’ juu ya Yerusalemu. (Mathayo 24:21) Yesu aliongeza hivi: “Kwa kweli, kama siku hizo hazingekatwa ziwe fupi, hakuna mwili ambao ungeokolewa; lakini kwa sababu ya wale wachaguliwa siku hizo zitakatwa ziwe fupi.” (Mathayo 24:22, NW) Hilo lilimaanisha nini wakati huo, nalo lamaanisha nini sasa?

10. Tumeelezaje Mathayo 24:22 wakati uliopita?

¹⁰ Wakati uliopita ilielezwa kwamba “mwili ambao ungeokolewa” ulirejezea Wayahudi waliookoka ile dhiki juu ya Yerusalemu katika 70 W.K. Wakristo walikuwa wamekimbia, kwa hiyo Mungu aliweza kuruhusu Waroma walete uharibifu wa upesi. Yaani, kwa sababu ya jambo la hakika kwamba “wachaguliwa” hawakuwa hatarini, siku za dhiki ziliweza kukatwa ziwe fupi, hilo likiruhusu sehemu fulani ya “mwili” wa Kiyahudi iokolewe. Ilihisiwa kwamba Wayahudi waliookoka walifananisha wale ambao wangeokoka dhiki kubwa inayokuja katika siku yetu.—Ufunuo 7:14.

11. Kwa nini yaonekana kwamba elezo hilo la Mathayo 24:22 lapaswa lifikiriwe tena?

¹¹ Lakini, je, elezo hilo linapatana na yale yaliyotendeka katika 70 W.K.? Yesu alisema kwamba “mwili” wa kibinadamu ulitazamiwa ‘kuokolewa’ kutoka katika ile dhiki. Je, ungetumia neno ‘kuokolewa’ ili kufafanua wale waokokaji 97,000, unapofikiria jambo la hakika kwamba maelfu kati yao yalikufa upesi kutokana na njaa kali au yalichinjwa katika majumba ya michezo? Yosefo asema hivi kuhusu jumba moja la michezo, katika Kaisaria: “Idadi ya wale walioangamia katika mashindano pamoja na hayawani-mwitu au katika kupigana mmoja na mwenzake au kwa kuteketezwa wakiwa hai, ilipita 2,500.” Ingawa hawakufa katika mazingiwa, wao bila shaka ‘hawakuokolewa.’ Na je, Yesu angewaona kuwa sawa na wale waokokaji wenye furaha wa “dhiki kubwa” inayokuja?

Mwili Waokolewa—Jinsi Gani?

12. Ni nani waliokuwa “wachaguliwa” wa karne ya kwanza ambao Mungu alipendezwa nao?

¹² Kufikia 70 W.K., Mungu hakuwaona tena Wayahudi wa kiasili kuwa watu wake wachaguliwa. Yesu alionyesha kwamba Mungu alikuwa amelikataa taifa hilo na angeruhusu jiji lalo kuu, hekalu lalo, na mfumo walo wa ibada ukome. (Mathayo 23:37–24:2) Mungu alichagua taifa jipya, Israeli la kiroho. (Matendo 15:14; Warumi 2:28, 29; Wagalatia 6:16) Lilitia ndani wanaume na wanawake waliochaguliwa kutoka katika mataifa yote na waliotiwa mafuta kwa roho takatifu. (Mathayo 22:14; Yohana 15:19; Matendo 10:1, 2, 34, 35, 44, 45) Miaka kadhaa kabla ya shambulio la Sesho Galo, Petro aliwaandikia “wachaguliwa kulingana na ujuzi wa kimbele wa Mungu aliye Baba, kwa utakaso na roho.” Hao watiwa-mafuta kwa roho walikuwa “jamii iliyochaguliwa, ukuhani wa kifalme, taifa takatifu.” (1 Petro 1:1, 2; 2:9, NW) Mungu angewachukua wachaguliwa hao mbinguni watawale pamoja na Yesu.—Wakolosai 1:1, 2; 3:12; Tito 1:1; Ufunuo 17:14.

13. Huenda ikawa maneno ya Yesu kwenye Mathayo 24:22 yalikuwa na maana gani?

¹³ Kutambulishwa huko kwa wachaguliwa ni jambo lenye kusaidia, kwa kuwa Yesu alitabiri kwamba siku za dhiki zingekatwa ziwe fupi “kwa sababu ya wachaguliwa.” Neno la Kigiriki linalotafsiriwa “kwa sababu ya” (NW) laweza pia kufasiriwa “kwa ajili ya” au “kwa . . . ajili.” (Marko 2:27; Yohana 12:30; 1 Wakorintho 8:11; 9:10, 23; 11:9; 2 Timotheo 2:10; Ufunuo 2:3) Kwa hiyo yawezekana kwamba Yesu alikuwa akisema, ‘Isipokuwa kama siku hizo zinakatwa ziwe fupi, hakuna mwili utakaookolewa; lakini kwa ajili ya wachaguliwa siku hizo zitakatwa ziwe fupi.’c (Mathayo 24:22, NW) Je, jambo fulani lilitendeka lililonufaisha au lililokuwa ‘kwa ajili ya’ Wakristo wachaguliwa walionaswa katika Yerusalemu?

14. “Mwili” uliokolewaje jeshi la Kiroma lilipokimbia Yerusalemu bila kutazamiwa katika 66 W.K.?

¹⁴ Kumbuka kwamba katika 66 W.K., Waroma walipitia bara lote, wakatwaa sehemu ya juu ya Yerusalemu, nao wakaanza kuuharibu ukuta. Yosefo aeleza hivi: “Laiti angalidumu na yale mazingiwa kwa muda mrefu zaidi yeye angaliteka hilo Jiji mara moja.” Ebu jiulize, ‘Kwa nini lile jeshi lenye nguvu la Kiroma lingeacha kampeni hiyo kwa ghafula na kukimbia “kinyume kabisa cha kufikiri kuzuri”?’ Rupert Furneaux, stadi wa kufafanua historia ya kijeshi, aeleza hivi: “Hakuna mwanahistoria ambaye amefanikiwa katika kutoa sababu yoyote ifaayo kwa ule uamuzi wa Galo wa ajabu na wenye kuleta msiba.” Lakini hata sababu iwe ni nini, tokeo lilikuwa kwamba hiyo dhiki ilikatwa iwe fupi. Warumi walikimbia, huku Wayahudi wakiwashambulia walipokuwa wakienda zao. Namna gani wale “wachaguliwa” Wakristo watiwa-mafuta waliokuwa wamenaswa? Kukomeshwa kwa mazingiwa kulimaanisha kwamba waliokolewa na machinjo yoyote yaliyotisha wakati wa hiyo dhiki. Kwa sababu hiyo, wale Wakristo walionufaika na kule kukatwa kwa dhiki ya mwaka wa 66 W.K. iwe fupi walikuwa ndio “mwili” uliookolewa unaotajwa kwenye Mathayo 24:22.

Wakati Ujao Wako Una Mambo Gani?

15. Kwa nini ungesema kwamba Mathayo sura ya 24 yapaswa iwe yenye upendezi hasa katika siku yetu?

¹⁵ Huenda mtu akauliza, ‘Kwa nini nipendezwe hasa na uelewevu huu wenye kusahihishwa wa maneno ya Yesu?’ Kuna sababu za kutosha kukata kauli kwamba unabii wa Yesu ungekuwa na utimizo mkubwa zaidi, kuliko yale yaliyotendeka kufikia na kutia ndani 70 W.K.d (Linganisha Mathayo 24:7; Luka 21:10, 11; Ufunuo 6:2-8.) Kwa miongo kadhaa, Mashahidi wa Yehova wamehubiri kwamba utimizo mkuu unaotukia wakati wetu wathibitisha kwamba twaweza kutazamia “dhiki kubwa” ya kadiri kubwa karibuni sana. Katika hiyo, maneno ya kiunabii kwenye Mathayo 24:22 yatatimizwaje?

16. Kitabu cha Ufunuo kinaandaa jambo jipi lenye kutia moyo kuhusu dhiki kubwa inayokaribia?

¹⁶ Miongo ipatayo miwili baada ya ile dhiki juu ya Yerusalemu, mtume Yohana aliandika kitabu cha Ufunuo. Hicho kilithibitisha kwamba dhiki kubwa ilikuwa mbele. Na, kwa kupendezwa na yale yanayotuathiri kibinafsi, huenda tukafarijiwa kujua kwamba Ufunuo hutuhakikishia kiunabii kwamba mwili wa kibinadamu utaishi kupita dhiki hiyo kubwa inayokuja. Yohana alitabiri juu ya “mkutano mkubwa . . . [kutoka] kila taifa, na kabila, na jamaa, na lugha.” Hao ni nani? Sauti itokayo mbinguni yajibu: “Hao ndio wanatoka katika dhiki ile iliyo kuu.” (Ufunuo 7:9, 14) Ndiyo, hao watakuwa waokokaji! Ufunuo hututolea pia ufahamu wenye kina juu ya jinsi mambo yatakavyotokea katika ile dhiki kubwa inayokuja na jinsi Mathayo 24:22 litakavyotimizwa.

17. Sehemu ya kwanza ya dhiki kubwa itatia ndani nini?

¹⁷ Sehemu ya kwanza ya dhiki hiyo itakuwa shambulio juu ya yule kahaba wa ufananisho aitwaye “Babiloni Mkubwa.” (Ufunuo 14:8; 17:1, 2, linganisha, NW.) Yeye huwakilisha milki ya ulimwenguni pote ya dini isiyo ya kweli, Jumuiya ya Wakristo ikiwa yenye kulaumika zaidi. Kulingana na maneno ya Ufunuo 17:16-18, Mungu atatia moyoni mwa ile sehemu ya kisiasa wazo la kushambulia kahaba huyo wa ufananisho.e Fikiria jinsi shambulio hilo litaweza kuonekana kwa “wachaguliwa” watiwa-mafuta wa Mungu na washiriki wenzao, “umati mkubwa.” (NW) Shambulio hilo lenye uharibifu liendeleapo, huenda ikaonekana kwamba litafutilia mbali matengenezo yote ya kidini, kutia na watu wa Yehova.

18. Kwa nini huenda ikaonekana kwamba hakuna “mwili” utakaookolewa kupitia sehemu ya kwanza ya dhiki kubwa?

¹⁸ Ndipo maneno ya Yesu yanayopatikana kwenye Mathayo 24:22 yatakapotimizwa kwa kadiri kubwa. Sawa na vile wachaguliwa katika Yerusalemu walivyoonekana kuwa hatarini, huenda watumishi wa Yehova wakaonekana kuwa katika hatari ya kuangamizwa wakati wa lile shambulio juu ya dini, kana kwamba shambulio hilo litafutilia mbali “mwili” wote wa watu wa Mungu. Hata hivyo, acheni tukumbuke yale yaliyotendeka katika 66 W.K. Ile dhiki iliyosababishwa na Waroma ilikatwa iwe fupi, ikiruhusu wachaguliwa watiwa-mafuta wa Mungu wawe na fursa ya kutosha kuponyoka na kubaki wakiwa hai. Kwa njia hiyo, twaweza kuwa na uhakika kwamba lile shambulio lenye uharibifu juu ya dini halitaruhusiwa kuangamiza kutaniko la tufeni pote la waabudu wa kweli. Litatukia upesi, kana kwamba “katika siku moja.” Lakini kwa njia fulani litakatwa liwe fupi, halitaruhusiwa likamilishe lengo lalo, ili watu wa Mungu waweze ‘kuokolewa.’—Ufunuo 18:8.

19. (a) Baada ya sehemu ya kwanza ya dhiki kubwa, ni jambo gani litakalokuwa dhahiri? (b) Hilo litaongoza kwenye nini?

¹⁹ Sehemu nyinginezo za tengenezo la kidunia la Shetani Ibilisi zitaendelea kwa muda fulani baada ya shambulio hilo, zikiomboleza kwa sababu ya kupoteza mahusiano pamoja na rafiki yao wa kidini wa zamani. (Ufunuo 18:9-19) Kufikia hatua fulani, wataona kwamba watumishi wa kweli wa Mungu wamebaki, “wanaokaa salama, wote wakikaa pasipo kuta” na wakionekana kuwa windo rahisi. Hao wana jambo la kuwashangaza kama nini karibuni sana! Akiitikia shambulio halisi au lenye kutisha dhidi ya watumishi wake, Mungu atainuka katika kuwahukumu maadui wake katika sehemu ya mwisho ya dhiki kubwa.—Ezekieli 38:10-12, 14, 18-23.

20. Kwa nini sehemu ya pili ya dhiki kubwa haitawahatarisha watu wa Mungu?

²⁰ Sehemu hii ya pili ya dhiki kubwa italingana na yale yaliyolipata Yerusalemu na wakazi walo katika shambulio la pili la Waroma mwaka wa 70 W.K. Itathibitika kuwa ‘dhiki kubwa, ambayo haijatokea namna yake tangu mwanzo wa ulimwengu hata wakati huo, wala haitakuwapo kamwe.’ (Mathayo 24:21) Lakini, twaweza kuwa na hakika kwamba wachaguliwa wa Mungu na washiriki wao hawatakuwa katika eneo la hatari, katika hatari ya kuuawa. Oh, hawatakuwa wamekimbilia mahali pamoja pa kijiografia. Wakristo wa karne ya kwanza katika Yerusalemu waliweza kulikimbia jiji hilo hadi eneo la milimani, kama Pela ng’ambo ya Yordani. Hata hivyo, wakati ujao, Mashahidi waaminifu wa Mungu watakuwa kotekote tufeni, kwa hiyo usalama na ulinzi hautategemea mahali pa kijiografia.

21. Ni nani atakayepigana katika vita ya mwisho, na tokeo litakuwa nini?

²¹ Uharibifu hautafanywa na majeshi ya Roma wala na shirika jingine lolote la kibinadamu. Badala ya hivyo, kitabu cha Ufunuo chafafanua kuwa majeshi ya kuangamiza yanatoka mbinguni. Ndiyo, sehemu ya mwisho ya dhiki kubwa haitatekelezwa na jeshi lolote la kibinadamu, bali na “Neno la Mungu,” Mfalme Yesu Kristo, akisaidiwa na “majeshi yaliyo mbinguni,” kutia na Wakristo watiwa-mafuta waliofufuliwa. ‘Mfalme wa Wafalme, na Bwana wa Mabwana’ atatekeleza angamizo lililo kamili zaidi kuliko walivyofanya Waroma katika 70 W.K. Litaangamiza wapinzani wote wa kibinadamu wa Mungu—wafalme, makamanda wa kijeshi, watu huru na watumwa, wadogo na wakubwa. Hata matengenezo ya kibinadamu ya ulimwengu wa Shetani yatafikia mwisho wayo.—Ufunuo 2:26, 27; 17:14; 19:11-21; 1 Yohana 5:19.

22. “Mwili” utaokolewa katika maana gani zaidi?

²² Kumbuka kwamba “mwili,” wa mabaki ya watiwa-mafuta na pia wa “umati mkubwa” (NW), utakuwa tayari umeokolewa wakati Babiloni Mkubwa utakapoangamia upesi na kikamili katika sehemu ya kwanza ya dhiki. Vilevile katika sehemu ya mwisho ya dhiki, “mwili” ambao umekimbilia upande wa Yehova utaokolewa. Jambo hili litatofautiana kama nini na tokeo kwa wale Wayahudi waasi katika 70 W.K.!

23. “Mwili” unaookolewa waweza kutazamia nini huko mbele?

²³ Ukifikiria mambo yanayowezekana kwa wakati ujao wako mwenyewe na ule wa wapendwa wako, ona yale yanayoahidiwa kwenye Ufunuo 7:16, 17: “Hawataona njaa tena, wala hawataona kiu tena, wala jua halitawapiga, wala hari iliyo yote. Kwa maana huyo Mwana-Kondoo, aliye katikati ya kiti cha enzi, atawachunga, naye atawaongoza kwenye chemchemi za maji yenye uhai, na Mungu atayafuta machozi yote katika macho yao.” Kwa hakika, huko kwa kweli ni ‘kuokolewa’ katika maana nzuri ajabu, yenye kudumu.

[Maelezo ya Chini]

Ungejibuje?

◻ Shambulio la jeshi la Roma juu ya Yerusalemu lilikuwa na sehemu gani mbili?

◻ Kwa nini haielekei kwamba wale waokokaji Wayahudi 97,000 katika 70 W.K. walifanyiza ule “mwili” unaotajwa kwenye Mathayo 24:22?

◻ Siku za dhiki ya Yerusalemu zilikatwaje ziwe fupi, na “mwili” uliokolewaje kwa njia hiyo?

◻ Katika dhiki kubwa inayokaribia, siku zitakatwaje ziwe fupi na “mwili” utaokolewaje?

[Picha katika ukurasa wa 16]

Sarafu ya Kiyahudi iliyofanyizwa baada ya uasi. Herufi za Kiebrania zasema “Mwaka wa pili,” zikimaanisha 67 W.K., mwaka wa pili wa kujitawala kwao wenyewe

[Hisani]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picha katika ukurasa wa 17]

Sarafu ya Kiroma iliyofanyizwa 71 W.K. Upande wa kushoto kuna Mroma mwenye silaha; upande wa kulia kuna mwanamke Myahudi akiomboleza. Maneno “IVDAEA CAPTA” yamaanisha “Yudea Lililotekwa”

[Hisani]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.