Yehova—Baba Yetu Mwenye Huruma nyororo
“Yehova ni mwenye wororo sana katika shauku na mwenye huruma.” —YAKOBO 5:11, NW, kielezi-chini.
1. Kwa nini watu wenye hali ya chini wavutwa kwa Yehova Mungu?
ULIMWENGU wote mzima ni mkubwa sana hivi kwamba waastronomia hawawezi hata kuthubutu kuanza kuhesabu galaksi zao zote. Galaksi yetu, iitwayo Njia ya Maziwa, ni kubwa mno hivi kwamba mwanadamu hata hawezi kuanza kuhesabu nyota zayo zote. Baadhi ya nyota, kama ile Antaresi, ni zenye ukubwa na uangavu mara maelfu kadhaa kuliko jua letu. Ni lazima Muumba Mtukufu wa nyota zote katika ulimwengu wote mzima awe mwenye uwezo kama nini! Kwa kweli, ni ‘Yeye aletaye nje jeshi lao kwa hesabu; aziita zote kwa majina.’ (Isaya 40:26) Na bado, Mungu uyu huyu mwenye kutia hofu vilevile “ni mwenye wororo sana katika shauku na mwenye huruma.” Kujua hivyo kwafariji kama nini watumishi wa Yehova wanyenyekevu, hasa kwa wale wanaopatwa na mnyanyaso, ugonjwa, kushuka moyo, au magumu mengine!
2. Hisia zenye wororo huonwaje na watu wa ulimwengu huu?
2 Wengi huona hisia za upole, kama “shauku nyororo na huruma” za Kristo, kuwa udhaifu. (Wafilipi 2:1, NW) Wakiwa wamevutiwa na falsafa zenye kuleta mabadiliko makubwa, wao hutia watu moyo kujitanguliza hata kama kufanya hivyo kwamaanisha kuumiza hisia za wengine. Idadi fulani ya watu waigizwao katika vitumbuizo na michezo huonwa kuwa wenye uwezo sana na wasiotoa machozi au kuonyesha shauku nyororo. Watawala fulani wa kisiasa hutenda vivyo hivyo. Mwanafalsafa wa Stoiki aitwaye Seneca, aliyeelimisha maliki Nero aliyekuwa mkatili, alikazia kwamba “sikitiko ni udhaifu.” Cyclopædia ya M’Clintock na Strong yasema: “Mavutano ya Ustoiki . . . huendelea kutenda katika akili za watu hata katika nyakati za kisasa.”
3. Yehova alijifafanuaje kwa Musa?
3 Kwa kutofautisha, utu wa Muumba wa mwanadamu ni wenye kuchangamsha moyo. Yeye alijieleza kwa Musa kwa maneno haya: “Yehova, Yehova, Mungu mwenye rehema na neema, asiye mwepesi wa hasira na mwenye wingi wa upendo wenye fadhili na kweli, . . . akisamehe kosa na uhalifu na dhambi, lakini kamwe hatakosa kutoa adhabu.” (Kutoka 34:6, 7, NW) Ni kweli kwamba Yehova alimalizia ufafanuzi huo wake mwenyewe kwa kukazia sifa yake ya haki. Yeye hatakosa kuwapa watendao dhambi kimakusudi adhabu istahiliyo. Na bado, yeye ajifafanua kwanza kabisa kuwa Mungu mwenye rehema.
4. Ni nini maana ichangamshayo moyo ya neno la Kiebrania ambalo hutafsiriwa “rehema”?
4 Nyakati nyingine neno “rehema” hufikiriwa tu kwa habari ya kutotoa nidhamu katika mambo ya hukumu. Lakini, mlinganisho wa tafsiri za Biblia waleta maana nyingi za kivumishi cha Kiebrania chenye asili ya kitenzi ra·chamʹ. Kulingana na wasomi fulani, asili ya neno hilo ni “kuwa mwororo.” “Racham,” chaeleza kitabu Synonyms of the Old Testament, “huonyesha hisia ya ndani sana ya huruma nyororo, kama ile ihisiwayo kwa kuona udhaifu au mateseko ya watu tuwapendao au wanaohitaji msaada wetu.” Mafafanuzi mengine yanayochangamsha moyo ya sifa hiyo yenye kutamanika yaweza kupatikana katika Insight on the Scriptures, Buku 2, kurasa 375-9.
5. Rehema ilionekanaje wazi katika Sheria ya Kimusa?
5 Huruma nyororo za Mungu zaonekana wazi katika Sheria alizolipa taifa la Israeli. Wale hawakuwa na hali nzuri, kama vile wajane, mayatima, na walio maskini, walikuwa wakitendewa kwa huruma. (Kutoka 22:22-27; Mambo ya Walawi 19:9, 10; Kumbukumbu la Torati 15:7-11) Wote, kutia na watumwa na wanyama, walikuwa wanufaike na lile pumziko la Sabato ya kila juma. (Kutoka 20:10) Zaidi ya hayo, Mungu aliwaona watu mmoja-mmoja waliowatendea watu wenye hali ya chini kwa wororo. Mithali 19:17 yasema hivi: “Amhurumiaye maskini humkopesha BWANA; naye atamlipa kwa tendo lake jema.”
Vikomo vya Huruma ya Kimungu
6. Kwa nini Yehova alituma manabii na wajumbe kwa watu wake?
6 Waisraeli walibeba jina la Mungu nao waliabudu hekaluni katika Yerusalemu, lililokuwa “nyumba kwa jina la BWANA.” (2 Mambo ya Nyakati 2:4; 6:33) Hata hivyo, baadaye walianza kukubali ukosefu wa adili, ibada ya sanamu, na uuaji wa kimakusudi, wakileta suto kubwa sana kwa jina la Yehova. Kwa kupatana na utu wake wenye huruma, Mungu alijaribu kwa subira kurekebisha hali hii mbaya bila kuangamiza taifa lote. Yeye “akatuma kwao kwa mikono ya wajumbe wake, akiondoka mapema, na kutuma; kwa sababu aliwahurumia watu wake, na makao yake; lakini waliwadhihaki wajumbe wa Mungu, na kuyadharau maneno yake, na kuwacheka manabii wake, hata ilipozidi ghadhabu ya BWANA juu ya watu wake, hata kusiwe na kuponya.”—2 Mambo ya Nyakati 36:15, 16.
7. Huruma ya Yehova ilipofikia kikomo, ni nini kilipata ufalme wa Yuda?
7 Ingawa Yehova ni mwenye huruma na asiye mwepesi wa hasira, yeye huonyesha hasira ya uadilifu inapohitajika. Wakati ule wa zamani, huruma ya kimungu ilikuwa imefikia kikomo. Twasoma juu ya matokeo: “Kwa hiyo [Yehova] akaleta juu yao mfalme wa Wakaldayo, aliyewaua vijana wao kwa upanga nyumbani mwa patakatifu pao, asiwahurumie kijana wala mwanamwali, mzee wala mkongwe; akawatia wote mkononi mwake.” (2 Mambo ya Nyakati 36:17) Hivyo Yerusalemu na hekalu layo liliharibiwa, na taifa hilo lilichukuliwa mateka kwenda Babiloni.
Huruma kwa Ajili ya Jina Lake
8, 9. (a) Kwa nini Yehova alitangaza kwamba yeye angekuwa na huruma kwa jina lake? (b) Maadui wa Yehova walinyamazishwaje?
8 Mataifa yaliyowazunguka yalifurahia msiba huu. Kwa njia ya kudhihaki, hao walisema: “Watu hawa ni watu wa BWANA, nao wametoka katika nchi yake.” Akitambua suto hilo, Yehova alitangaza: “Nitahurumia jina langu takatifu . . . Na kwa hakika nitalitakasa jina langu kuu, . . . na ni lazima mataifa yatajua ya kwamba mimi ni Yehova.”—Ezekieli 36:20-23, NW.
9 Baada ya taifa lake kuwa katika utekwa kwa miaka 70, Mungu mwenye huruma, Yehova, aliwafungua na kuwaruhusu warudi na kulijenga hekalu katika Yerusalemu. Jambo hilo lilinyamazisha mataifa yaliyowazunguka, yaliyotazama kwa mshangao. (Ezekieli 36:35, 36) Ingawa hivyo, kwa kusikitisha taifa la Israeli lilitumbukia tena kwenye mazoea mabaya. Myahudi mmoja mwaminifu, Nehemia, alisaidia kurekebisha hali. Katika sala ya peupe, yeye alitaja shughuli za Mungu zenye huruma pamoja na taifa hilo, akisema:
10. Nehemia alikaziaje huruma za Yehova?
10 “Wakati wa shida yao, walipokulilia, uliwasikia kutoka mbinguni; na kwa wingi wa rehema zako ukawapa waokozi waliowaokoa katika mikono ya adui zao. Lakini walipokuwa wamekwisha kustarehe, walitenda mabaya tena mbele zako; kwa hiyo ukawaacha katika mikono ya adui zao, nao wakawatawala; hata hivyo waliporejea na kukulilia, uliwasikia toka mbinguni; ukawaokoa mara nyingi kwa rehema zako. . . . Miaka mingi ukachukuliana nao.”—Nehemia 9:26-30; ona pia Isaya 63:9, 10.
11. Kuna tofauti gani iliyopo kati ya Yehova na miungu ya wanadamu?
11 Hatimaye, baada ya kumkataa kikatili Mwana mpendwa wa Mungu, taifa la Kiyahudi likapoteza milele cheo chalo cha kupendelewa. Ushikamano wenye uaminifu mshikamanifu wa Mungu pamoja nao ulikuwa umedumu kwa muda unaozidi miaka 1,500. Huo ni ushahidi wa milele wa hakika ya kwamba kwa kweli Yehova ni Mungu wa rehema. Yu tofauti kama nini na miungu mikatili na viabudiwa visivyo na hisia vilivyobuniwa na wanadamu wenye dhambi!—Ona ukurasa 8.
Wonyesho Mkuu Zaidi wa Huruma
12. Wonyesho mkuu zaidi wa huruma ya Mungu ulikuwa upi?
12 Wonyesho mkuu zaidi wa huruma ya Mungu ulikuwa kutuma kwake Mwana wake mpendwa duniani. Kweli, maisha ya uaminifu-maadili ya Yesu yalimletea Yehova furaha kuu, yakimpa jibu kamili kwa mashtaka ya uongo ya Ibilisi. (Mithali 27:11) Hata hivyo, wakati uo huo kulazimika kutazama Mwana wake mpendwa akifa kwa njia yenye ukatili na yenye kuaibisha bila shaka kulimletea Yehova uchungu mwingi zaidi kuliko ule ambao mzazi yeyote amepata kuvumilia. Ilikuwa ni dhabihu yenye upendo sana, iliyofungua njia ya wokovu wa wanadamu. (Yohana 3:16) Kama Zekaria, baba ya Yohana Mbatizaji, alivyotabiri, ilitukuza “huruma nyororo za Mungu wetu.”—Luka 1:77, 78, NW.
13. Ni katika njia gani muhimu Yesu ameonyesha utu wa Baba yake?
13 Kutumwa kwa Mwana wa Mungu duniani pia kuliwapa wanadamu mwono wa wazi zaidi wa utu wa Yehova. Kwa njia gani? Kwa njia ya kwamba Yesu alionyesha kikamilifu utu wa Baba yake, hasa katika njia ya huruma nyororo aliyotendea wale wenye hali ya chini! (Yohana 1:14; 14:9) Kwa habari hiyo, waandikaji watatu wa Gospeli Mathayo, Marko, na Luka watumia kitenzi cha Kigiriki, splag·khniʹzo·mai, chenye asili ya neno la Kigiriki limaanishalo “matumbo.” “Kuanzia asili yayo hasa,” aeleza msomi wa Biblia William Barclay, “yaweza kuonekana kwamba halirejezei sikitiko au huruma ya kawaida tu, bali hisia imsukumayo mtu mpaka ndani kabisa ya nafsi yake, ndilo neno lenye nguvu zaidi katika Kigiriki limaanishalo hisia ya huruma.” Limetafsiriwa kwa njia mbalimbali kuwa ‘kuhisi sikitiko’ au ‘kusukumwa na sikitiko.’—Marko 6:34; 8:2, NW.
Yesu Alipohisi Sikitiko
14, 15. Katika jiji fulani la Galilaya, Yesu asukumwaje na sikitiko, na jambo hilo latoa kielezi cha nini?
14 Ilikuwa katika jiji moja la Galilaya. Mtu mmoja aliyekuwa “amejaa ukoma” amwendea Yesu bila kutahadharisha kama ilivyo desturi. (Luka 5:12) Je, Yesu amkaripia vikali kwa sababu ya kutopaaza sauti, “Ni najisi, ni najisi,” kama ilivyotakikana na Sheria ya Mungu? (Mambo ya Walawi 13:45) La. Badala ya kufanya hivyo, Yesu asikiliza maombi ya kukatisha tamaa ya mtu huyo: “Ukitaka, waweza kunitakasa.” ‘Naye akimhurumia,’ Yesu amfikia na kumgusa huyo mwenye ukoma, akisema: “Nataka, takasika.” Afya nzuri ya mtu huyo yarudishwa mara hiyo. Hivyo Yesu haonyeshi tu uwezo wake wa kimwujiza aliopewa na Mungu, bali pia aonyesha hisia zenye wororo zinazomsukuma kutumia uwezo huo.—Marko 1:40-42.
15 Je, ni lazima Yesu aendewe kabla aonyeshe hisia zenye huruma? La. Muda fulani baadaye, yeye akutana na msafara wa maziko ukitoka nje ya jiji la Naini. Bila shaka Yesu alikuwa ameona maziko mengi kabla ya wakati huo, lakini haya hasa ni yenye kuhuzunisha sana. Yule mfu ndiye mwana wa pekee wa mjane fulani. ‘Akimsikitikia,’ Yesu amkaribia mjane huyo na kusema: “Koma kutoa machozi.” Kisha afanya mwujiza wenye kutokeza sana wa kumwinua mwana wake kwenye uhai tena.—Luka 7:11-15, NW.
16. Kwa nini Yesu asikitikia umati mkubwa unaomfuata?
16 Somo lenye kutokeza lililopatwa kutokana na matukio hayo yaliyotajwa juu ni kwamba Yesu ‘asikitikapo,’ yeye hufanya jambo fulani zuri ili kusaidia. Katika pindi moja baadaye, Yesu akagua umati mkubwa uliokuwa ukifuliza kumfuata. Mathayo aripoti kwamba “alihisi sikitiko kwa ajili yao, kwa sababu walikuwa wamechunwa ngozi na kutupwa huku na huku kama kondoo wasio na mchungaji.” (Mathayo 9:36, NW) Mafarisayo hawafanyi mambo mengi ili kuridhisha njaa ya kiroho ya watu wa kawaida. Badala ya hivyo, wao hutwika watu wanyenyekevu kwa sheria nyingi zisizohitajika. (Mathayo 12:1, 2; 15:1-9; 23:4, 23) Maoni yao juu ya watu wa kawaida yalifunuliwa waliposema hivi juu ya watu waliomsikiliza Yesu: “Makutano hawa wasioifahamu torati wamelaaniwa.”—Yohana 7:49.
17. Sikitiko la Yesu kwa umati mkubwa lamsukumaje, naye aandaa uongozi gani muhimu sana hapo?
17 Kwa kutofautisha, Yesu aguswa moyo sana na hali mbaya ya kiroho ya ule umati. Lakini kuna watu wengi mno wenye kupendezwa asiweze kuwashughulikia mmoja-mmoja. Kwa hiyo aambia wanafunzi wake wasali kwa ajili ya wafanyakazi zaidi. (Mathayo 9:35-38) Kwa kupatana na sala hizo, Yesu atuma mitume wake wakiwa na ujumbe huu: “Ufalme wa mbinguni umekaribia.” Maagizo yaliyotolewa katika pindi hiyo yametumika yakiwa kiongozi chenye manufaa kwa ajili ya Wakristo kufikia leo hii. Bila shaka, hisia za Yesu za huruma zamsukuma kuridhisha njaa ya kiroho ya wanadamu.—Mathayo 10:5-7.
18. Yesu atendeaje umati mkubwa unapoingilia faragha yake, nasi twajifunza somo gani kutokana na tukio hili?
18 Katika pindi nyingine, Yesu tena ahisi hangaiko kwa ajili ya mahitaji ya kiroho ya umati. Wakati huu yeye na mitume wake wamechoka baada ya kuwa na shughuli nyingi katika ziara ya kuhubiri, nao watafuta mahali pa kupumzika. Lakini upesi watu wawapata. Badala ya Yesu kuudhika kwa kuingiliwa kwa faragha yao, Marko aandika kwamba yeye ‘alisukumwa na sikitiko.’ Na ni nini iliyotokeza hisia za ndani za Yesu? “Walikuwa kama kondoo wasio na mchungaji.” Tena, Yesu atenda kwa kupatana na hisia zake naye aanza kufundisha umati kuhusu “habari za ufalme wa Mungu.” Ndiyo aliguswa moyo sana na njaa yao ya kiroho hivi kwamba alidhabihu pumziko alilohitaji ili awafundishe.—Marko 6:34, NW; Luka 9:11.
19. Hangaiko la Yesu kwa ajili ya umati mkubwa lilipitaje hata mahitaji yao ya kiroho?
19 Ingawa Yesu hasa alihangaikia mahitaji ya kiroho ya watu, yeye hakupuuza kamwe mahitaji yao ya kimwili. Katika pindi iyo hiyo, yeye vilevile ‘aliwaponya wale wenye haja ya kuponywa.’ (Luka 9:11) Katika pindi nyingine baadaye, umati ulikuwa umekuwa naye kwa muda mrefu, nao walikuwa mbali na nyumbani. Akitambua mahitaji yao ya kiroho, Yesu akawaeleza wanafunzi wake hivi: “Nahisi sikitiko kwa ajili ya umati, kwa sababu tayari ni siku tatu ambazo wamekaa pamoja nami nao hawana kitu cha kula; nami sitaki kuwaacha waende zao wakifunga. Yawezekana wakazimia barabarani.” (Mathayo 15:32, NW) Sasa Yesu afanya jambo fulani la kuepusha mauguo yoyote yawezayo kutokea. Kimwujiza yeye aandalia maelfu ya wanaume, wanawake, na watoto mlo uliotokana na mikate saba na samaki wachache wadogo.
20. Twajifunza nini kutokana na pindi ya mwisho iliyorekodiwa ya Yesu akisukumwa na sikitiko?
20 Pindi ya mwisho iliyorekodiwa ya Yesu kusukumwa na sikitiko ni katika safari yake ya mwisho kwenda Yerusalemu. Umati mkubwa wasafiri pamoja naye kwenda kusherehekea Sikukuu ya Kupitwa. Akiwa njiani karibu na Yeriko, vipofu wawili waombaji wafuliza kupaaza sauti: “Uturehemu, Bwana.” Umati wajaribu kuwanyamazisha, lakini Yesu awaita na kuwauliza yale wanayomtaka afanye. “Bwana, twataka macho yetu yafumbuliwe,” wao wasihi. “Akisikitika,” NW, agusa macho yao, nao wapata kuona. (Mathayo 20:29-34) Twajifunza somo muhimu kama nini kwa jambo hili! Yesu akaribia kuingia katika juma la mwisho la huduma yake duniani. Ana kazi nyingi ya kutimiza kabla ya kupatwa na kifo chenye ukatili mikononi mwa wakilishi wa Shetani. Na bado haruhusu mikazo ya wakati huo muhimu kumzuia asionyeshe hisia zake zenye huruma nyororo kwa mambo yasiyo muhimu sana ya wanadamu.
Vielezi Vikaziavyo Huruma
21. Ni jambo gani lafananishwa na kielezi cha bwana-mkubwa kufuta deni kubwa la mtumwa wake?
21 Kitenzi cha Kigiriki splag·khniʹzo·mai, kilichotumiwa katika masimulizi haya ya maisha ya Yesu, yatumiwa pia katika vitatu kati ya vielezi vya Yesu. Katika simulizi moja mtumwa aomba apewe muda wa kulipa deni kubwa. Bwana-mkubwa wake, ‘akisikitishwa,’ afuta deni hilo. Jambo hilo latoa kielezi kwamba Yehova Mungu ameonyesha huruma nyingi sana kwa kufuta deni kubwa la dhambi ya kila Mkristo aliye na imani katika dhabihu ya fidia ya Yesu.—Mathayo 18:27; 20:28.
22. Mfano wa mwana mpotevu watoa kielezi cha jambo gani?
22 Kisha kuna lile simulizi la mwana mpotevu. Kumbuka yale yatendekayo mwana huyo mpotevu arudipo nyumbani. “Alipokuwa angali mbali sana, baba yake alimwona mara hiyo naye akasikitika, naye akakimbia akaangukia shingo yake na kumbusu kwa wororo.” (Luka 15:20, NW) Jambo hilo laonyesha kwamba Mkristo ambaye amekuwa mpotevu aonyeshapo toba ya kweli, Yehova atamsikitikia na kumkubali kwa wororo. Hivyo, kwa vielezi hivi viwili, Yesu aonyesha kwamba Baba yetu, Yehova, “ni mwenye wororo sana katika shauku na mwenye huruma.”—Yakobo 5:11, NW, kielezi-chini.
23. Twajifunza somo gani kutokana na kielezi cha Yesu cha Msamaria mwenye ujirani?
23 Matumizi ya tatu ya splag·khniʹzo·mai katika kielezi yahusu Msamaria mwenye huruma ‘aliyesikitikia’ hali mbaya ya Myahudi aliyenyang’anywa vitu na kuachwa nusu-mfu. (Luka 10:33) Akitenda kupatana na hisia hizi, Msamaria huyo alifanya yote awezayo katika uwezo wake kusaidia mtu huyo asiyemjua. Jambo hilo laonyesha kwamba Yehova na Yesu wanatazamia Wakristo wa kweli kufuata mfano wao katika kuonyesha wororo na huruma. Baadhi ya njia tuwezazo kufanya hivyo zitazungumzwa katika makala ifuatayo.
Maswali ya Kupitia
◻ Yamaanisha nini kuwa mwenye rehema?
◻ Yehova alionyeshaje huruma kwa ajili ya jina lake?
◻ Ni wonyesho upi ulio mkuu zaidi wa huruma?
◻ Ni katika njia gani yenye kutokeza ambayo Yesu aonyesha utu wa Baba yake?
◻ Twajifunza nini kutokana na matendo ya Yesu yenye huruma na kutokana na vielezi vyake?
[Sanduku katika ukurasa wa 12, 13]
MANENO YAFAFANUAYO VIZURI “UTUNZI WENYE UPENDO MWORORO”
“O MATUMBO yangu, matumbo yangu!” akapaaza sauti nabii Yeremia. Je, alikuwa akilalamikia ugonjwa wa tumbo kwa sababu ya kitu fulani kibaya alichokula? La. Yeremia alikuwa akitumia maneno ya Kiebrania kwa njia ya mfano kufafanua hangaiko lake kubwa juu ya msiba uliokuwa ukija dhidi ya ufalme wa Yuda.—Yeremia 4:19, NW.
Kwa kuwa Yehova Mungu ana hisia za ndani sana, neno la Kiebrania limaanishalo “matumbo” (me·ʽimʹ), pia hutumiwa kufafanua hisia zake nyororo. Kwa kielelezo, miongo mingi kabla ya siku za Yeremia, ufalme wa Israeli wenye makabila kumi ulichukuliwa mateka na mfalme wa Ashuru. Yehova aliruhusu hilo likiwa adhabu kwa ajili ya ukosefu wao wa uaminifu. Lakini je, Mungu aliwasahau wakiwa uhamishoni? La. Angali alikuwa ameshikana sana nao wakiwa sehemu ya watu wake wa agano. Akiwarejezea kwa jina la kabila mashuhuri la Efraimu, Yehova aliuliza hivi: “Je! Efraimu siye mwanangu mpendwa? je! siye mtoto apendezaye? maana kila nisemapo neno juu yake, ningali nikimkumbuka sana; kwa sababu hiyo moyo wangu unataabika [“matumbo yangu yanataabika,” NW] kwa ajili yake; bila shaka nitamrehemu.”—Yeremia 31:20.
Kwa kusema kwamba “matumbo yangu yanataabika,” Yehova alitumia usemi wa mfano ili kufafanua hisia zake za ndani za shauku kwa ajili ya watu wake waliokuwa uhamishoni. Katika maelezo yake juu ya mstari huo, msomi wa Biblia wa karne ya 19 E. Henderson aliandika hivi: “Hakuna chochote kiwezacho kushinda wonyesho huu wa hisia nyororo ya mzazi kuelekea mwana mpotevu anayerudi, unaoonyeshwa hapa na Yehova. . . . Ingawa tayari alikuwa amesema hivyo dhidi ya [Waefraimu wenye kuabudu sanamu] na kuwaadhibu . . . , yeye hakuwasahau kamwe, bali, tofauti na hivyo, alifurahia tarajio la kurudishwa kwao hatimaye.”
Neno la Kigiriki limaanishalo “matumbo,” latumiwa kwa njia hiyo katika Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo. Lisipotumiwa kihalisi, kama vile katika Matendo 1:18, larejezea hisia zenye wororo za shauku au huruma. (Filemoni 12) Neno hilo nyakati nyingine huunganishwa na neno la Kigiriki limaanishalo “-zuri” au “-ema.” Mitume Paulo na Petro watumia usemi unaounganisha maneno hayo mawili wanapotia Wakristo moyo kuwa ‘wenye huruma nyororo,’ kihalisi ukimaanisha “wenye kuwa na sikitiko zuri.” (Waefeso 4:32; 1 Petro 3:8) Neno la Kigiriki limaanishalo “matumbo” laweza pia kuunganishwa na neno la Kigiriki pol·yʹ. Muungano wa maneno hayo kihalisi wamaanisha “kuwa na matumbo mengi.” Msemo huo wa Kigiriki upatikanao mara chache sana umetumiwa mara moja pekee katika Biblia, nao warejezea Yehova Mungu. New World Translation yatafsiri usemi huo hivi: “Yehova ni mwenye wororo sana katika shauku.”—Yakobo 5:11.
Twapaswa kuwa wenye shukrani kama nini kwamba mwenye uwezo zaidi ya wote katika ulimwengu wote mzima, Yehova Mungu, yu tofauti sana na miungu mikatili iliyobuniwa na wanadamu wasio na huruma! Wakiiga Mungu wao mwenye “huruma nyororo,” Wakristo wa kweli vilevile husukumwa kutenda vivyo hivyo wanaposhughulikiana mmoja na mwenzake.—Waefeso 5:1.
[Picha katika ukurasa wa 10]
Huruma ya kimungu ilipofikia kikomo, Yehova aliruhusu Wababiloni kushinda watu wake wapotevu
[Picha katika ukurasa wa 11]
Ni lazima kumtazama Mwana wake mpendwa akifa kulimtokezea Yehova Mungu uchungu mwingi mno kuliko uchungu wowote mtu yeyote amepata kuhisi
[Picha katika ukurasa wa 15]
Yesu alionyesha kikamilifu utu wenye huruma wa Baba yake