“Yesu Kristo Ni Bwana”—Jinsi Gani na Wakati Gani?

“NENO la BWANA kwa Bwana wangu, Uketi mkono wangu wa kuume, hata niwafanyapo adui zako kuwa chini ya miguu yako.” Hiyo ndiyo tafsiri ya Zaburi 110:1 kulingana na Union Version. Ni nani huyo “BWANA” asemapo hapo, naye anasema na nani?

Tafsiri yenye usahihi zaidi ya maandishi-awali ya Kiebrania hujibu upesi swali hilo la kwanza. “Tamko la Yehova kwa Bwana yangu ni: . . . ” Hivyo, “BWANA” likiwa na herufi kubwa humrejezea Mungu mweza yote, Yehova mwenyewe. Ingawa Union Version hutambua jina la Mungu kwa kutumia “BWANA” badala ya “Bwana,” hiyo haikuwa ya kwanza kuvuruga majina haya ya cheo, kwani Septuagint ya Kigiriki ya kale, iliyotafsiri kutoka Kiebrania, ilitumia “Bwana” mahali pa Yehova katika nakala zayo za baadaye. Kwa nini? Kwa sababu jina la cheo “Bwana” lilitumiwa badala ya jina la Mungu, ile Tetragramatoni (יהוה). Msomi A. E. Garvie asema hivi: “Utumizi wa jina la cheo Bwana [kyʹri·os] unaelezwa kwa urahisi zaidi na labda kutokana na utumizi wa jina hilo la cheo katika sinagogi la Kiyahudi badala ya jina la agano Yahveh [Yehova], wakati Maandiko yalipokuwa yakisomwa.”

Biblia humtambulisha Yehova kuwa “Bwana Mwenye Enzi Kuu.” (Mwanzo 15:2, 8; Matendo 4:24; Ufunuo 6:10, NW) Yeye aitwa pia “Bwana wa kweli” na “Bwana wa dunia nzima.” (Kutoka 23:17; Yoshua 3:13; Ufunuo 11:4, NW) Basi, ni nani yule “Bwana” mwingine wa Zaburi 110:1, naye alikujaje kutambuliwa na Yehova kuwa “Bwana”?

Yesu Kristo Akiwa “Bwana”

Yesu anaitwa “Bwana” katika zile Gospeli nne, hasa katika Luka na Yohana. Katika karne ya kwanza W.K., jina hilo la cheo lilikuwa lenye staha na heshima. (Yohana 12:21; 20:15, Kingdom Interlinear) Katika Gospeli ya Marko neno “Mwalimu,” au Rab·boʹni, linatumiwa mara nyingi zaidi katika kumwita Yesu. (Linganisha Marko 10:51 na Luka 18:41.) Hata swali la Sauli akiwa njiani kwenda Dameski, “U nani wewe, Bwana?” lilikuwa na maana iyo hiyo ya ujumla ya ulizo lenye adabu. (Matendo 9:5) Lakini wafuasi wa Yesu walipokuja kumjua Bwana-Mkubwa wao, ilikuwa wazi kwamba kutumia kwao lile jina la cheo “Bwana” kulionyesha mengi zaidi ya staha pekee.

Baada ya kifo na ufufuo wake kabla ya kupaa kwake mbinguni, Yesu alitokea kwa wanafunzi wake, akafanya tangazo hili la kushtusha: “Nimepewa mamlaka yote mbinguni na duniani.” (Mathayo 28:18) Kisha, katika siku ya Pentekoste, chini ya uvutano wa roho takatifu iliyomwagwa, Petro alirejezea Zaburi 110:1 akasema: “Basi nyumba yote ya Israeli na wajue yakini ya kwamba Mungu amemfanya Yesu huyo mliyemsulibisha [mliyemtundika, NW] kuwa Bwana na Kristo.” (Matendo 2:34-36) Kwa sababu ya uaminifu wake kufikia hatua ya kifo cha aibu juu ya mti wa mateso, Yesu alifufuliwa na kupewa thawabu kuu zaidi. Kisha akaingia katika ubwana wake mbinguni.

Mtume Paulo alithibitisha maneno ya Petro alipoandika kwamba Mungu “a[li]mweka [Kristo] mkono wake wa kuume katika ulimwengu wa roho; juu sana kuliko ufalme wote, na mamlaka, na nguvu, na usultani, na kila jina litajwalo, wala si ulimwenguni humu tu, bali katika ule ujao pia.” (Waefeso 1:20, 21) Ubwana wa Yesu Kristo ni juu ya ubwana mwingine wote, nao utaendelea hadi katika ulimwengu mpya. (1 Timotheo 6:15) Alitukuzwa kwenye “cheo cha juu zaidi” na kupewa “jina lililo juu ya kila jina jingine” ili kila mtu akiri “kwamba Yesu Kristo ni Bwana kwa utukufu wa Mungu Baba.” (Wafilipi 2:9-11, NW) Hivyo sehemu ya kwanza ya Zaburi 110:1 ikatimizwa, na “malaika na enzi na nguvu” zilitiishwa chini ya ubwana wa Yesu.—1 Petro 3:22; Waebrania 8:1.

Katika Maandiko ya Kiebrania, maneno “Bwana wa mabwana” hutumiwa kumhusu Yehova pekee. (Kumbukumbu la Torati 10:17; Zaburi 136:2, 3) Lakini akiwa chini ya upulizio Petro alisema hivi juu ya Kristo Yesu: “Ndiye Bwana wa wote, [au, “Bwana wa sisi sote,” Goodspeed].” (Matendo 10:36) Kwa kweli yeye “awamiliki [ni Bwana juu ya, NW] waliokufa na walio hai pia.” (Warumi 14:8, 9) Wakristo humtambua Yesu Kristo kwa utayari kuwa Bwana na Mwenyeji wao nao humwonyesha utii kwa nia wakiwa raia zake, walionunuliwa na damu yake yenye thamani nyingi sana. Na Yesu Kristo ametawala akiwa Mfalme wa wafalme na Bwana wa mabwana juu ya kutaniko lake tangu Pentekoste 33 W.K. Lakini sasa, tangu 1914, amepewa mamlaka ya kifalme ya kutawala katika cheo hicho huku adui zake wakiwa wamewekwa ‘chini ya miguu yake.’ Sasa wakati ulikuwa umewadia wa yeye ‘kwenda hali akishinda katikati ya adui zake,’ (NW) hayo yote kwa utimizo wa Zaburi 110:1, 2.—Waebrania 2:5-8; Ufunuo 17:14; 19:16.

Basi, tueleweje maneno ya Yesu “nimekabidhiwa vyote na baba yangu,” ambayo alisema kabla ya kifo na ufufuo wake? (Mathayo 11:25-27; Luka 10:21, 22) Taarifa hiyo si ya ujumla kama zile ambazo zimezungumziwa tayari. Katika Mathayo na Luka pia, muktadha huonyesha kwamba Yesu alikuwa akiongea juu ya ujuzi uliofichwa kutoka kwa wenye hekima ya kilimwengu lakini uliofunuliwa kupitia yeye kwa sababu ‘amjua baba.’ Alipobatizwa majini na kuzaliwa akiwa Mwana wa Mungu wa kiroho, Yesu aliweza kukumbuka kuwako kwake mbinguni kabla ya kuwa binadamu na ule ujuzi wote aliokuwa nao, lakini hilo lilikuwa jambo tofauti na ubwana wake wa baadaye.—Yohana 3:34, 35.

Kumtofautisha Yesu Kristo Akiwa Bwana

Fasiri nyingine za Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo hutokeza tatizo zinapotafsiri manukuu kutoka Maandiko ya Kiebrania yanayorejezea kwa wazi, “BWANA,” Yehova Mungu. Kwa kielelezo, linganisha, Luka 4:19 na Isaya 61:2 ama katika Union Version au The New Jerusalem Bible. Watu wengine hudai kwamba Yesu alitwaa jina la cheo “Bwana” kutoka kwa Yehova na kwamba Yesu akiwa mwanadamu kwa kweli alikuwa ni Yehova, lakini hiyo ni hoja isiyoungwa mkono Kimaandiko. Sikuzote Yehova Mungu na Mwana wake, Yesu Kristo, hutofautishwa katika Maandiko. Yesu alijulisha jina la Babake na kumwakilisha.—Yohana 5:36, 37.

Katika vielelezo vinavyofuata, ona manukuu kutoka katika Maandiko ya Kiebrania kama yalivyo katika Maandiko ya Kigiriki. Yehova Mungu na Yule Mtiwa-Mafuta wake, au Mesiya, wanatajwa wote wawili kwenye Matendo 4:24-27, linalonukuu kutoka Zaburi 2:1, 2. Muktadha wa Warumi 11:33, 34 unamrejezea Mungu kwa wazi, ambaye ndiye Chanzo cha hekima na ujuzi, kwa kutumia nukuu kutoka Isaya 40:13, 14. Akiwa aandikia kutaniko la Korintho, Paulo arudia nukuu hili, “Ni nani aliyeifahamu nia ya Bwana [akili ya Yehova, NW], amwelimishe?” kisha aongeza hivi: “Lakini sisi tunayo nia ya Kristo.” Bwana Yesu aliwafunulia wafuasi wake akili ya Yehova juu ya mambo mengi ya maana.—1 Wakorintho 2:16.

Nyakati nyingine maandishi katika Maandiko ya Kiebrania hurejezea Yehova, lakini kwa sababu ya kukabidhi Kwake nguvu na mamlaka, yanatimizwa katika Yesu Kristo. Kwa kielelezo, Zaburi 34:8, latualika ‘tuonje tuone ya kuwa Yehova yu mwema.’ Lakini Petro hutumia andiko hilo kumhusu Bwana Yesu Kristo asemapo hivi: “Ikiwa mmeonja ya kwamba Bwana ni mwenye fadhili.” (1 Petro 2:3) Petro achukua kanuni fulani na kuonyesha jinsi ilivyo ya kweli vilevile kwa habari ya Yesu Kristo. Kwa kupata ujuzi juu ya Yehova Mungu na Yesu Kristo na kutenda kulingana nao, Wakristo waweza kufurahia baraka nyingi kutoka kwa Baba na Mwana wake pia. (Yohana 17:3) Matumizi ya Petro hayafanyi Bwana Mwenye Enzi Kuu Yehova awe yuleyule mtu na Bwana Yesu Kristo.—Ona kielezi-chini cha 1 Petro 2:3, NW.

Vyeo vinavyohusiana vya Yehova Mungu na Mwana wake, Yesu Kristo, vinadhihirishwa waziwazi sana na mtume Paulo asemapo hivi: “Kwetu sisi Mungu ni mmoja tu, aliye Baba, ambaye vitu vyote vimetoka kwake, nasi tunaishi kwake; yuko na Bwana mmoja Yesu Kristo, ambaye kwake vitu vyote vimekuwapo, na sisi kwa yeye huyo.” (1 Wakorintho 8:6; 12:5, 6) Akiandikia kutaniko la Kikristo katika Efeso, Paulo alimtambulisha “Bwana mmoja,” Yesu Kristo, kuwa tofauti kabisa na “Mungu mmoja, naye ni Baba wa wote.”—Waefeso 4:5, 6.

Yehova Mkuu Zaidi Juu ya Wote

Tangu mwaka wa 1914, maneno ya Ufunuo 11:15 yamekuwa ya kweli: “Ufalme wa dunia umekwisha kuwa ufalme wa Bwana wetu [Yehova Mungu] na wa Kristo wake, naye atamiliki hata milele na milele.” The New International Dictionary of New Testament Theology (Buku 2, ukurasa 514) yasema: “Wakati Kristo ameshinda kila nguvu (1 Kor. 15:25), yeye atajitiisha kwa Mungu Baba. Hivyo ubwana wa Yesu utakuwa umetimiza mradi wao na Mungu atakuwa yote katika wote (1 Kor. 15:28).” Mwishoni mwa Utawala wake wa Mileani, Kristo Yesu amkabidhi Baba yake, Mungu Mweza Yote, nguvu na mamlaka ambayo Mungu alikuwa amemkabidhi kimbele. Kwa hiyo, utukufu na ibada inatolewa kwa Yehova ifaavyo, “Mungu wa Bwana wetu Yesu Kristo.”—Waefeso 1:17.

Ingawa Yesu sasa ni Bwana wa mabwana, yeye haitwi kamwe Mungu wa miungu. Yehova huendelea kuwa mkuu zaidi juu ya wote. Kwa njia hiyo, Yehova atakuwa “yote katika wote.” (1 Wakorintho 15:28) Ubwana wa Yesu humpa yeye cheo chake cha haki akiwa Kichwa cha kutaniko la Kikristo. Ingawa huenda tukaona “mabwana” wengi wenye nguvu katika vyeo vya juu katika ulimwengu huu, tunadumisha uhakika wetu katika yule aliye Bwana wa mabwana. Hata hivyo, Yesu Kristo, katika cheo chake cha juu na kilichoinuka, bado huendelea kujitiisha kwa Baba yake, “ili Mungu atawale juu ya wote.” (1 Wakorintho 15:28, The Translator’s New Testament) Yesu amewawekea wanafunzi wake kielelezo chema cha unyenyekevu kama nini cha kufuata, huku wakimkiri kuwa Bwana wao!

[Sanduku katika ukurasa wa 30]

“Waandishi wa Agano Jipya wanaposema juu ya Mungu wao humaanisha Mungu na Baba wa Bwana yetu Yesu Kristo. Wanaposema juu ya Yesu Kristo, wao hawasemi, wala hawamwoni kuwa Mungu. Yeye ni Kristo wa Mungu, Mwana wa Mungu, Hekima ya Mungu, Neno la Mungu. Hata utangulizi wa Mt. Yohana, unaofanana sana na Fundisho la Nisea, wapasa usomwe kwa kufikiria fundisho la wazi katika Gospeli hiyo nzima juu ya ujitiisho [wa Yesu]; na katika Kigiriki kwa kutumia kiarifu [the·osʹ] kisicho na nukta-dhihirisho, utangulizi huo hauonyeshi mambo waziwazi kama yaonekanavyo katika Kiingereza.”—“The Divinity of Jesus Christ,” cha John Martin Creed.