Watu Huru Lakini Wanaotakwa Watoe Hesabu

“Mtaifahamu kweli, nayo hiyo kweli itawaweka huru.”—YOHANA 8:32.

1, 2. (a) Uhuru umetokezwaje katika historia ya kibinadamu? (b) Ni nani peke yake aliye huru kweli kweli? Eleza.

UHURU. Hilo ni neno lenye nguvu kama nini! Ainabinadamu imevumilia vita na mapinduzi yasiyohesabika pamoja na mchafuko wa kijamii mwingi sana kwa sababu ya tamaa ya wanadamu ya kutaka kuwa huru. Kwa kweli, The Encyclopedia Americana husema hivi: ‘Katika usitawi wa ustaarabu hakuna wazo ambalo limetimiza fungu la maana zaidi ya ukombozi.’

² Hata hivyo, kuna watu wangapi walio huru kweli kweli? Ni wangapi wajuao hata kilichomaanishwa na uhuru? The World Book Encyclopedia husema hivi: “Ili watu wawe na uhuru kamili, ni lazima kusiwe vizuizi vyovyote juu ya jinsi wanavyofikiri, wanavyosema, au kutenda. Ni lazima watambue mambo wawezayo kuchagua, na ni lazima wawe na uwezo wa kuamua miongoni mwa mambo hayo.” Kulingana na hilo, je, unajua mtu yeyote aliye huru kweli kweli? Awezaye kusema kwamba hana ‘vizuizi vyovyote juu ya jinsi anavyofikiri, anavyosema au kutenda’? Kwa kweli, kuna mtu mmoja tu katika ulimwengu wote mzima afaaye ufafanuzi huo—Yehova Mungu. Yeye peke yake ndiye aliye na uhuru kamili. Ni yeye tu awezaye kuchagua jambo lolote atakalo na kulitekeleza ujapokuwa upinzani wowote. Yeye ndiye “Mweza Yote.”—Ufunuo 1:8 NW; Isaya 55:11.

3. Kwa kawaida wanadamu huonea shangwe uhuru kwa sharti gani?

³ Kwa wanadamu duni, uhuru waweza kuwa wa kadiri tu. Kwa kawaida unapewa au kuhakikishiwa na mamlaka fulani na huhusika na ujitiisho wetu kwa mamlaka hiyo. Kwa kweli, katika karibu kila kisa, mtu aweza kuwa huru tu akitambua mamlaka ya mwenye kumpa uhuru huo. Kwa mfano, watu wanaoishi katika “ulimwengu huru” huonea shangwe manufaa mengi, kama vile uhuru wa kwenda mahali popote, uhuru wa usemi, na uhuru wa dini. Ni nini kinachohakikisha uhuru huo mbalimbali? Sheria ya nchi. Mtu aweza kuonea shangwe uhuru huo mbalimbali maadamu tu anatii sheria. Akitumia vibaya uhuru wake na kuvunja sheria, anatakiwa atoe hesabu na wenye mamlaka, na uhuru wake huenda ukazuiliwa sana kwa hukumu ya kifungo.—Warumi 13:1-4.

Uhuru wa Kimungu —Unaotaka Hesabu Itolewe

4, 5. Waabudu wa Yehova huonea shangwe uhuru gani, naye atawataka watoe hesabu juu ya nini?

⁴ Katika karne ya kwanza, Yesu alisema juu ya uhuru. Aliwaambia Wayahudi hivi: “Mkikaa katika neno langu, mmekuwa wanafunzi wangu kweli kweli; tena mtaifahamu kweli, nayo hiyo kweli itawaweka huru.” (Yohana 8:31, 32) Yeye hakuwa akisema juu ya uhuru wa usemi au uhuru wa dini. Kwa hakika hakuwa akisema juu ya ukombozi kutoka kwa uonevu wa Roma, ambao Wayahudi wengi walitamani sana. La, hilo lilikuwa jambo lenye thamani kubwa zaidi, uhuru uliopewa, si na sheria za kibinadamu au na tamaa ya mtawala fulani wa kibinadamu, bali na Mwenye Enzi Kuu mkuu zaidi wa ulimwengu wote mzima, Yehova. Ulikuwa uhuru bila ushirikina, uhuru bila ukosefu wa maarifa ya kidini, na mengi zaidi. Uhuru unaopewa na Yehova ndio uhuru wa kweli, nao utaendelea milele.

⁵ Mtume Paulo alisema hivi: “Yehova ndiye Roho; na mahali ambapo roho ya Yehova ipo, pana uhuru.” (2 Wakorintho 3:17, NW) Muda wote wa karne zilizopita Yehova amekuwa akishughulika na ainabinadamu ili kwamba waaminifu hatimaye waonee shangwe aina ya uhuru wa kibinadamu iliyo nzuri na kuu zaidi, “uhuru wa utukufu wa watoto wa Mungu.” (Warumi 8:21) Kwa sasa, Yehova hutupa sisi kadiri fulani ya uhuru kupitia kweli ya Biblia, naye hutaka tutoe hesabu tukitumia vibaya uhuru huo. Mtume Paulo aliandika hivi: “Hakuna kiumbe kisichokuwa wazi mbele zake, lakini vitu vyote vi utupu na kufunuliwa machoni pake yeye aliye na mambo yetu [aliyetaka hesabu kutoka kwetu, NW].”—Waebrania 4:13.

6-8. (a) Adamu na Hawa walionea shangwe uhuru gani mbalimbali, nao waliweza kuwa na uhuru huo kwa sharti gani? (b) Adamu na Hawa walijipotezea wenyewe na wazao wao nini?

⁶ Kumtolea Yehova hesabu kulikaziwa wakati wazazi wetu wa kwanza wa kibinadamu, Adamu na Hawa, walipokuwa hai. Yehova aliwaumba wakiwa na zawadi yenye thamani kubwa sana ya hiari ya kuchagua. Maadamu walitumia hiari hiyo ya kuchagua kwa kujali madaraka, walionea shangwe baraka nyinginezo, kama vile uhuru bila hofu, uhuru bila ugonjwa, uhuru bila kifo, na uhuru wa kumkaribia Baba yao wa kimbingu wakiwa na dhamiri safi. Lakini walipotumia vibaya hiari yao ya kuchagua, mambo hayo yote yalibadilika.

⁷ Yehova aliwaweka Adamu na Hawa katika shamba la Edeni, na kuwapa matunda ya miti yote ya shamba hilo ili wayafurahie—isipokuwa ya mti mmoja. Ule mmoja alijiwekea mwenyewe; ulikuwa “mti wa ujuzi wa mema na mabaya.” (Mwanzo 2:16, 17) Kwa kuepuka kula matunda ya mti huo, Adamu na Hawa wangekiri kwamba ni Yehova tu aliyekuwa na uhuru wa kuweka viwango vya yaliyo mema na mabaya. Kama wangetenda kwa kujali madaraka na kuepuka kula tunda lililokatazwa, Yehova angeendelea kuhakikisha uhuru wao mwingine mbalimbali.

⁸ Kwa huzuni, Hawa alisikiliza lile dokezo la hila la yule Nyoka kwamba angepaswa ajijulie mwenyewe ‘yaliyo mema na mabaya.’ (Mwanzo 3:1-5) Kwanza yeye, na kisha Adamu, alikula lile tunda lililokatazwa. Tokeo likawa kwamba, Yehova Mungu alipokuja kusema nao katika shamba la Edeni, waliaibika na kujificha wenyewe. (Mwanzo 3:8, 9) Sasa walikuwa watenda dhambi walikuwa wamepoteza ule uhuru wa kumkaribia Mungu uliotokana na dhamiri iliyo safi. Kwa sababu hiyo, walijipotezea wenyewe na wazao wao ule uhuru bila ugonjwa na kifo. Paulo alisema hivi: “Kwa mtu mmoja dhambi iliingia ulimwenguni, na kwa dhambi hiyo mauti; na hivyo mauti ikawafikia watu wote kwa sababu wote wamefanya dhambi.”—Warumi 5:12; Mwanzo 3:16, 19.

9. Ni nani wanaojulikana kuwa waliutumia vema ule uhuru wa kadiri walioonea shangwe?

⁹ Hata hivyo, ainabinadamu bado ilikuwa na hiari ya kuchagua, na baadaye, baadhi ya wanadamu wasiokuwa wakamilifu walitumia hiari hiyo kwa njia yenye kujali madaraka ili kumtumikia Yehova. Majina ya wengine wao yamehifadhiwa kutoka zamani za kale kwa ajili yetu. Wanaume kama vile Habili, Henoko, Noa, Abrahamu, Isaka, na Yakobo (aliyeitwa Israeli pia) ni mifano ya watu mmoja mmoja waliotumia kadiri fulani ya uhuru ambao bado waliuonea shangwe katika kufanya mapenzi ya Mungu. Na kwa sababu hiyo walikuwa na hali njema.—Waebrania 11:4-21.

Uhuru wa Watu Wateule wa Mungu

10. Masharti ya agano ambalo Yehova alifanya na watu wake wa pekee yalikuwa nini?

¹⁰ Katika siku za Musa, Yehova aliwakomboa wana wa Israeli—waliohesabika kuwa mamilioni wakati huo—kutoka kwa utumwa katika Misri na akafanya agano pamoja nao hivi kwamba wakawa watu wake wa pekee. Chini ya agano hilo, Waisraeli walikuwa na ukuhani na mfumo wa dhabihu za wanyama uliofunika dhambi zao kwa njia ya kadiri tu. Hivyo, walikuwa na uhuru wa kumkaribia Mungu katika ibada. Walikuwa pia na mfumo wa sheria na maagizo uliowaweka huru na mazoea ya kishirikina na ibada bandia. Baadaye, wangepokea Bara Lililoahidiwa likiwa urithi, wakiwa na uhakikisho wa kupata msaada wa kimungu dhidi ya maadui wao. Upande wao wa agano uliwataka Waisraeli wafuate Sheria ya Yehova. Waisraeli walikuwa na nia ya kukubali sharti hilo, wakisema hivi: “Hayo yote aliyoyasema BWANA [Yehova, NW] tutayatenda.”—Kutoka 19:3-8; Kumbukumbu la Torati 11:22-25.

11. Ni nini lililokuwa tokeo wakati Israeli liliposhindwa kushikamana na upande wake wa lile agano pamoja na Yehova?

¹¹ Kwa muda wa miaka zaidi ya 1,500, Waisraeli walikuwa katika uhusiano huo wa kipekee pamoja na Yehova. Lakini mara kwa mara walishindwa kulifuata agano hilo. Tena na tena walishawishwa na dini bandia wakaingia ndani ya utumwa wa ibada ya sanamu na ushirikina, kwa hiyo Mungu aliwaruhusu wawe watumwa wa kimwili kwa maadui wao. (Waamuzi 2:11-19) Badala ya kuonea shangwe baraka zenye kuwakomboa zilizotokana na kuweka agano hilo, waliadhibiwa kwa sababu ya kuliasi. (Kumbukumbu la Torati 28:1, 2, 15) Hatimaye, katika 607 K.W.K., Yehova alikubali taifa hilo liwe utumwani katika Babuloni.—2 Mambo ya Nyakati 36:15-21.

12. Ni nini lililokuwa wazi hatimaye kuhusu lile agano la Sheria ya Musa?

¹² Hilo lilikuwa somo gumu. Wangalipaswa wajifunze kwalo umaana wa kufuata Sheria. Hata hivyo, baada ya miaka 70, wakati Waisraeli waliporudi kutoka nchi yao wenyewe, bado walishindwa kulifuata agano la Sheria ilivyofaa. Karibu miaka mia moja baada ya kurudi kwao, Yehova aliwaambia makuhani Waisraeli hivi: “Ninyi mmegeuka mkaiacha njia; mmewakwaza watu wengi katika sheria; mmeliharibu agano la Lawi.” (Malaki 2:8) Kwa kweli, hata wale waliokuwa wanyofu zaidi miongoni mwa Waisraeli wasingeweza kufikia kiwango cha ile Sheria kamilifu. Badala ya kuwa baraka, ilikuwa “laana,” katika maneno ya mtume Paulo. (Wagalatia 3:13) Kwa wazi, jambo jingine zaidi ya lile agano la Sheria ya Musa lilihitajika ili kuwaleta wanadamu waaminifu, wasio wakamilifu hadi kwenye ule uhuru mtukufu wa watoto wa Mungu.

Asili ya Uhuru wa Kikristo

13. Ni msingi gani bora zaidi wa uhuru ulioandaliwa hatimaye?

¹³ Lile jambo la ziada lilikuwa ile dhabihu ya fidia ya Yesu Kristo. Yapata mwaka 50 W.K., Paulo aliandikia kundi la Wakristo wapakwa-mafuta katika Galatia. Alieleza jinsi Yehova alivyokuwa amewaweka huru na agano la Sheria na kisha akasema: “Kristo alitupa uhuru akataka tubaki huru. Basi, simameni imara wala msikubali tena kuwa chini ya nira ya utumwa.” (Wagalatia 5:1, Habari Njema kwa Watu Wote) Yesu aliweka watu huru kwa njia zipi?

14, 15. Yesu aliwaweka huru Wayahudi na wasio Wayahudi katika njia zipi nzuri ajabu?

¹⁴ Baada ya kifo cha Yesu, Wayahudi waliomkubali kuwa ndiye Mesiya na wakawa wanafunzi wake walikuja chini ya agano jipya, lililochukua mahali pa agano la Sheria la kale. (Yeremia 31:31-34; Waebrania 8:7-13) Chini ya hilo agano jipya, wao—na waamini wasiokuwa Wayahudi waliojiunga nao baadaye—wakawa sehemu ya taifa jipya, la kiroho lililochukua mahali pa Israeli wa kimnofu kuwa watu wa Mungu wa pekee. (Warumi 9:25, 26; Wagalatia 6:16) Hivyo, walionea shangwe ule uhuru ambao Yesu aliahidi aliposema: “Hiyo kweli itawaweka huru.” Zaidi ya kuwaweka huru na laana ya Sheria ya Musa, ile kweli iliwakomboa Wakristo Wayahudi kutoka yale mapokeo yenye kulemea ambayo viongozi wa kidini walikuwa wamewawekea. Nayo iliwakomboa Wakristo wasio Wayahudi kutoka kwa ibada ya sanamu na shirikina za ibada yao ya zamani. (Mathayo 15:3, 6; 23:4; Matendo 14:11-13; 17:16) Na kulikuwako mengine zaidi.

¹⁵ Yesu, alipokuwa akisema juu ya kweli iwekayo watu huru, alisema hivi: “Amin, amin, nawaambia, Kila atendaye dhambi ni mtumwa wa dhambi.” (Yohana 8:34) Kwa kuwa Adamu na Hawa walitenda dhambi, kila mtu aliyepata kuishi amekuwa mtenda dhambi na hivyo mtumwa wa dhambi. Yesu peke yake ndiye alikuwa tofauti, na dhabihu ya Yesu iliwakomboa waamini kutoka utumwa huo. Ni kweli kwamba, bado walikuwa wasio wakamilifu na wenye dhambi kiasili. Lakini sasa, wangeweza kutubu dhambi zao na kuomba msamaha kwa msingi wa dhabihu ya Yesu, wakiwa na uhakika kwamba maombi yao yangesikiwa. (1 Yohana 2:1, 2) Kwa msingi wa dhabihu ya fidia ya Yesu, Mungu aliwatangaza rasmi kuwa waadilifu, nao wangeweza kumkaribia wakiwa na dhamiri safi. (Warumi 8:33) Isitoshe, kwa kuwa fidia ilifungua taraja la ufufuo kwa uhai usio na mwisho, kweli iliwaweka huru hata na hofu ya kifo.—Mathayo 10:28; Waebrania 2:15.

16. Uhuru wa Kikristo ulikuwa wenye kutia ndani mengi zaidi katika njia gani kuliko uhuru wowote mwingineo unaotolewa na ulimwengu?

¹⁶ Kwa njia nzuri ajabu, uhuru wa Kikristo ulipatikana kwa wanaume na wanawake ijapokuwa hali yao, kwa kusema kibinadamu. Watu walio maskini, wafungwa, hata watumwa, wangeweza kuwa huru. Kwa upande ule mwingine, wakuu wa mataifa walioukataa ule ujumbe juu ya Kristo walikuwa bado katika utumwa wa ushirikina, dhambi, na hofu ya kifo. Tusiache kamwe kumshukuru Yehova kwa ajili ya uhuru tunaouonea shangwe. Hakuna lolote linalotolewa na ulimwengu liwezalo kuwa sawa nao hata kidogo.

Wenye Uhuru Lakini Wanaotakwa Watoe Hesabu

17. (a) Wengine katika karne ya kwanza walipotezaje uhuru wa Kikristo? (b) Kwa nini tusidanganyike na ule uonekanao kuwa uhuru katika ulimwengu wa Shetani?

¹⁷ Katika karne ya kwanza, yaelekea walio wengi wa Wakristo wapakwa-mafuta walishangilia katika uhuru wao nao wakadumisha uaminifu wao wa kimaadili kwa gharama yoyote ile. Lakini kwa huzuni, wengine walionja uhuru wa Kikristo pamoja na baraka zao zote na kisha wakaupuuza, wakirudia utumwa ulimwenguni. Kwa sababu gani? Bila shaka imani ya wengi ilidhoofika, nao ‘wakapeperuka’ tu. (Waebrania 2:1, NW) Wengine ‘waliisukumia mbali imani na dhamiri njema wakaangamia kwa habari ya imani.’ (1 Timotheo 1:19) Labda waliangukia upendo wa mali au mtindo-maisha wenye kukosa adili. Ni jambo la maana kama nini kuilinda imani yetu na kuijenga, tukiwa wenye shughuli nyingi katika funzo la kibinafsi, ushirika, sala, na utendaji wa Kikristo! (2 Petro 1:5-8) Na tusiache kamwe kuuthamini uhuru wa Kikristo! Ni kweli kwamba, wengine huenda wakashawishwa na ule ulegevu wanaouona nje ya kundi, wakifikiri kwamba wale walio ulimwenguni wana uhuru mwingi zaidi ya sisi. Lakini kwa kweli, ule uonekanao kuwa uhuru ulimwenguni kwa kawaida huwa ni kutojali madaraka tu. Ikiwa sisi si watumwa wa Mungu, sisi ni watumwa wa dhambi, na utumwa huo huwa na matokeo machungu.—Warumi 6:23; Wagalatia 6:7, 8.

18-20. (a) Wengine walipataje kuwa “adui za msalaba [mti wa mateso, NW]”? (b) Wengine walitumiaje ‘uhuru wao kwa kusitiri ubaya’?

¹⁸ Zaidi ya hayo, katika barua yake kwa Wafilipi, Paulo aliandika hivi: “Wengi huenenda, ambao nimewaambieni mara nyingi habari zao, na sasa nawaambia hata kwa machozi, kuwa ni adui za msalaba [mti wa mateso, NW] wa Kristo.” (Wafilipi 3:18) Naam, kulikuwako wale waliokuwa Wakristo wakati mmoja ambao walikuja kuwa adui za imani, labda wakiwa waasi-imani. Ni muhimu kama nini kwamba tusifuate mwendo wao! Kwa kuongezea, Petro aliandika hivi: “[Iweni] kama walio huru, ila wasioutumia uhuru huo kwa kusitiri ubaya, bali kama watumwa wa Mungu.” (1 Petro 2:16) Mtu aweza kutumiaje uhuru wake kwa kusitiri (kuuficha) ubaya? Kwa kufanya dhambi nzito—labda kisiri—huku akishirikiana bado na kundi.

¹⁹ Kumbuka Diotrefe. Yohana alisema hivi juu yake: “Diotrefe, apendaye kuwa wa kwanza kati yao [kundini], hatukubali. . . . wala . . . hawakaribishi hao ndugu, na wale watakao kuwakaribisha, huwazuia, na kuwatoa katika kanisa.” (3 Yohana 9, 10) Diotrefe alitumia uhuru wake kwa kusitiri tamaa yake ya makubwa yenye ubinafsi.

²⁰ Mwanafunzi Yuda aliandika hivi: “Kuna watu waliojiingiza kwa siri, watu walioandikiwa tangu zamani hukumu hii, makafiri, wabadilio neema ya Mungu wetu kuwa ufisadi, nao humkana yeye aliye peke yake Mola, na Bwana wetu Yesu Kristo.” (Yuda 4) Huku wakishirikiana na kundi, watu hao mmoja mmoja walikuwa uvutano wa kufisidi. (Yuda 8-10, 16) Katika Ufunuo twasoma kwamba katika makundi ya Pargamamu na Thiatira, kulikuwako mafarakano, ibada ya sanamu, na ukosefu wa adili. (Ufunuo 2:14, 15, 20-23) Hayo yalikuwa matumizi mabaya kama nini ya uhuru wa Kikristo!

21. Ni nini kinachowangojea wale wanaotumia vibaya uhuru wao wa Kikristo?

²¹ Ni nini kinachowangojea wale wanaotumia vibaya uhuru wao wa Kikristo katika njia hiyo? Kumbuka lile lililopata Israeli. Israeli lilikuwa taifa teule la Mungu, lakini Yehova alilikatalia mbali hatimaye. Kwa nini? Kwa sababu Waisraeli walitumia uhusiano wao na Mungu kwa kusitiri ubaya. Walijivunia kwamba walikuwa wana wa Abrahamu lakini walimkatalia mbali Yesu, ile Mbegu ya Abrahamu na Mesiye aliyeteuliwa na Yehova. (Mathayo 23:37-39; Yohana 8:39-47; Matendo 2:36; Wagalatia 3:16) “Israeli wa Mungu” kwa ujumla hawatathibitika kutokuwa waaminifu jinsi hiyo hiyo. (Wagalatia 6:16) Lakini Mkristo yeyote mmoja mmoja anayesababisha uchafu wa kiroho au wa kiadili atakabili nidhamu hatimaye, hata hukumu kali. Sisi sote twatakiwa tutoe hesabu kwa jinsi tunavyotumia uhuru wetu wa Kikristo.

22. Wale wanaotumia uhuru wao wa Kikristo kumtumikia Mungu hupata shangwe gani?

²² Ni bora zaidi kama nini kumtumikia Mungu na hivyo kuwa huru kweli kweli. Ni Yehova tu anayetoa ule uhuru wenye thamani. Mithali husema hivi: “Mwanangu, uwe na hekima na kunifurahisha moyo wangu; ili nipate kumjibu anilaumuye.” (Mithali 27:11) Acheni tuutumie uhuru wetu wa Kikristo ili kumtetea Yehova. Tukifanya hivyo, maisha yetu yatakuwa na maana, tutampendeza Baba yetu wa kimbingu, na hatimaye tutakuwa miongoni mwa wale wanaoonea shangwe ule uhuru mtukufu wa wana wa Mungu.

Waweza Kueleza?

◻ Ni nani peke yake aliye huru kweli kweli?

◻ Adamu na Hawa walionea shangwe uhuru gani mbalimbali, na ni kwa nini waliupoteza?

◻ Waisraeli walionea shangwe uhuru gani mbalimbali walipofuata agano lao pamoja na Yehova?

◻ Ni uhuru gani mbalimbali uliopatikana kwa wale waliomkubali Yesu?

◻ Wengine katika karne ya kwanza walipotezaje au kutumiaje vibaya uhuru wao wa Kikristo?

[Picha katika ukurasa wa 13]

Uhuru ambao Yesu alitoa ulikuwa bora zaidi ya uhuru wowote ambao mwanadamu aweza kutoa