Toa Ushahidi kwa Ajili ya Yehova na Usichoke

“Mfikirieni kwa ukaribu yule ambaye amevumilia maongezi-kinyume kama hayo yenye kufanywa na watenda dhambi... kwamba nyinyi msipate kuchoka na kukata tamaa katika nafsi zenu.”—WAEBRANIA 12:3, NW.

 1, 2. Ni uthibitisho gani wenye kusadikisha ambao Yesu aliwatolea wanafunzi wake kwamba alifufuliwa?

“NITIMEMWONA Bwana.” Kwa maneno hayo yenye kustaajabisha, Mariamu Magdalene akajulisha habari kuhusu ufufuo wa Yesu. (Yohana 20:18) Hiyo ilitia alama mwanzo wa siku 40 zenye kujaa matukio yenye kusisimua kwa wanafunzi wa Kristo, ambao mapema walikuwa wamehuzunishwa na kifo chake.

² Yesu hakutaka kuacha shaka lolote akilini mwa wanafunzi wake kwamba kwa kweli alikuwa hai. Hivyo, kama vile Luka asimulia: ‘Yesu aliwadhihirishia nafsi yake, kwa dalili nyingi, baada ya kuteswa kwake, ya kwamba yu hai, akiwatokea muda wa siku arobaini.’ (Matendo 1:3) Kwa kweli, katika pindi moja “aliwatokea ndugu zaidi ya mia tano pamoja.” (1 Wakorintho 15:6) Kwa uhakika, sasa hakukuwa na nafasi zaidi ya kutia shaka. Yesu alikuwa hai!

 3. Wanafunzi wa Yesu walimwuliza swali gani kuhusu Ufalme, na kwa nini jibu lake liliwashangaza?

³ Wakati ule wanafunzi wa Yesu walifikiria “ufalme wa Mungu” wa kidunia tu, ambao Israeli wangerudishiwa. (Luka 19:11; 24:21) Kwa hiyo walimwuliza Yesu: “Bwana, je! unawarudishia Israeli ufalme wakati huu?” Bila shaka jibu lake liliwashangaza, kwa kuwa alisema hivi: “Si shauri lenu kupata kujua nyakati au majira ambayo Baba ameweka katika mamlaka yake mwenyewe; lakini nyinyi mtapokea nguvu wakati roho takatifu itakapowasili juu yenu nyinyi, na nyinyi mtakuwa mashahidi wangu mimi katika Yerusalemu na katika Yudea yote na katika Samaria na kwenye sehemu ya mbali zaidi sana ya dunia.” (Matendo 1:6-8, NW) Lo, ni takwa kubwa kama nini lililowekwa mbele ya wanafunzi wale! Tena lilikuwa daraka lililoje! Wangeweza kutimizaje kazi hiyo? Upesi jibu likaja katika njia yenye kugutusha.

Kulikubali Takwa

 4. Eleza kilichotokea siku ya Pentekoste.

⁴ Luka asimulia hivi: “Basi siku ya sherehe ya Pentekoste ilipokuwa ikiendelea wote walikuwa pamoja mahali pamoja, na ghafula kukatukia toka mbinguni kelele kama ile ya upepo mgumu wenye kwenda kasi, na ukajaa nyumba yote walimokuwa wameketi. Na ndimi kana kwamba za moto zikaonekana kwao na zikajigawanya-gawanya, na mmoja ukaketi juu ya kila mmoja wao, nao wote wakajawa na roho takatifu na wakaanza kusema kwa lugha zilizo tofauti, kwa kadiri roho ilivyokuwa ikiwapa kusema.” Kelele hiyo ilikuwa kubwa sana hivi kwamba ikavuta fikira za Wayahudi wengi waliokaa Yerusalemu kwa ajili ya sikukuu. Walishangaa kusikia katika ‘ndimi zao wenyewe mambo makuu ya Mungu.’—Matendo 2:1-11, NW.

 5. Baada ya muda mfupi utabiri wa Yesu kwenye Matendo 1:8 ulitimizwa kwa kadiri gani?

⁵ Bila kupoteza wakati Petro akatoa hotuba yenye msukumo, ikithibitisha pasipo shaka lolote kwamba “Yesu wa Nazareti,” ambaye walikuwa wamemuua, ndiye “Bwana” aliyetabiriwa na Daudi katika maneno haya: “Bwana [Yehova, NW] alimwambia Bwana wangu, keti upande wa mkono wangu wa kuume. Hata nitakapowaweka adui zako chini ya miguu yako.” Wakiwa wamechomwa mpaka kwenye mioyo yao, wasikilizaji wa Petro walimuuliza: “Tutendeje, ndugu zetu?” Kwa kujibu Petro aliwahimiza: “Tubuni mkabatizwe kila mmoja katika jina lake Yesu Kristo, mpate ondoleo la dhambi zenu.” Tokeo likawa nini? Elfu tatu wakabatizwa! (Matendo 2:14-41) Tayari ushahidi ulikuwa ukitolewa katika Yerusalemu. Baadaye, ulipanuka kuingia ndani ya Yudea yote, halafu Samaria, na mwishowe “kwenye sehemu ya mbali zaidi sana ya dunia.” Kazi ya kuhubiri Ufalme ilipanuka upesi sana hivi kwamba yapata 60 W.K., mtume Paulo angeweza kusema kwamba habari njema ‘zilihubiriwa katika uumbaji wote ulio chini ya mbingu.’—Wakolosai 1:23, NW.

Upanuzi wa Ufalme na Mnyanyaso

 6, 7. (a) Mpanuko wa Ufalme na mnyanyaso wa Wakristo yaliambatanaje pamoja katika karne ya kwanza? (b) Ni uhitaji gani wa haraka uliotokea miongoni mwa Wakristo katika Yerusalemu, na uhitaji huo ulitimizwaje?

⁶ Muda mfupi baada ya Pentekoste 33 W.K., wanafunzi wa Yesu walikuwa na sababu ya kuyakumbuka maneno yake: “Mtumwa si mkubwa kuliko bwana-mkubwa wake. Ikiwa wameninyanyasa mimi, watawanyanyasa nyinyi pia.” (Yohana 15:20, NW) Viongozi Wayahudi waligadhibika ‘Neno la Mungu lilipoenea; na hesabu ya wanafunzi ikazidi sana katika Yerusalemu.’ Mwanafunzi Stefano alipigwa mawe mpaka akafa kwa mashtaka bandia. Hiyo ilionekana kuwa ndiyo ishara iliyokuwa ikingojewa na wengi, kwa kuwa “siku hiyo mnyanyaso mkubwa ukazuka dhidi ya kundi ambalo lilikuwa katika Yerusalemu; wote isipokuwa mitume wakatawanyika katika majimbo yote ya Yudea na Samaria.”—Matendo 6:7; 7:58-60, UV; 8:1, NW.

⁷ Mnyanyaso ukapungua kwa muda. Lakini upesi baada ya hapo, Herode Agripa I akamwua mwanafunzi Yakobo. Petro akatiwa gerezani lakini alifunguliwa na malaika. Baadaye akina ndugu katika Yerusalemu wakawa maskini kimwili, na ikahitajiwa msaada upelekwe kwao na waamini wenzi waliokuwa katika sehemu nyingine. (Matendo 9:31; 12:1-11; 1 Wakorintho 16:1-3) Wakati wa ziara ya mtume Paulo katika Yerusalemu, ushupavu wa kidini ulionekana wazi huku wengi wakipaaza sauti hivi: “Mwondoe huyu katika nchi, kwa maana haifai aishi.” (Matendo 22:22) Kwa uhakika, Wakristo walioishi katika Yerusalemu na Yudea walihitaji kitia-moyo kingi ili waendelee kwa uaminifu kutoa ushahidi juu ya Ufalme. Yesu alikuwa amewaahidi wanafunzi wake kwamba “roho takatifu, ambayo Baba atatuma katika jina langu,” ingetenda kama ‘msaidiaji.’ (Yohana 14:26, NW) Lakini sasa Baba angeandaaje msaada au faraja hiyo iliyohitajiwa? Kwa sehemu, jibu lilikuwa kupitia mtume Paulo.

Barua ya Paulo kwa Waebrania

 8. (a) Ni nini kilichomsukuma Paulo awaandikie Waebrania barua yake? (b) Twataka kukaza fikira zetu upande gani wa barua yake, na kwa nini?

⁸ Katika 61 W.K. hivi, Paulo alitiwa gerezani katika Roma, lakini yeye alijua kilichokuwa kikitendeka kwa ndugu zake katika Yerusalemu. Basi, chini ya mwongozo wa roho ya Yehova, aliwaandikia Waebrania barua yake ya wakati ufaao. Imejaa hangaiko la upendo kwa ndugu na dada zake Waebrania. Paulo alijua walichohitaji ili imani na tumaini lao litiwe nguvu katika Yehova akiwa Msaidiaji wao. Ndipo wangeweza ‘kupiga mbio kwa saburi katika yale mashindano yaliyowekwa mbele yao’ na kusema hivi kwa uthabiti: “Yehova ndiye msaidiaji wangu; mimi sitaogopa. Mwanadamu aweza kunifanya nini?” (Waebrania 12:1; 13:6, NW) Sasa twataka kukazia fikira zetu upande huu wa barua ya Paulo kwa Waebrania (sura za 11-13). Kwa nini? Kwa sababu hali iliyokabili Wakristo hao wa mapema ndiyo ile ile yenye kukabili Mashahidi wa Yehova leo.

 9. Ni suala gani lililowakabili Wakristo katika karne ya kwanza ambalo lawakabili Wakristo leo, nalo laweza kujibiwa kwa njia gani tu?

⁹ Katika muda wa kizazi chetu, wengi wameitikia ujumbe wa Ufalme kwa kujiweka wakfu wenyewe kwa Yehova na kubatizwa wakiwa Mashahidi wake. Hata hivyo, pamoja na mpanuko huu wa ibada ya kweli mnyanyaso mkali umetokea, hata Wakristo wengi wakipoteza uhai wao kama walivyofanya Stefano, Yakobo, na mashahidi wengine waaminifu wa karne ya kwanza. Kwa sababu hiyo, suala ni lile lile lililokuwako wakati ule: Ni nani wataweza kusimama mtihani wa kushika ukamilifu wao usoni pa upinzani unaoongezeka kwa ujumbe wa Ufalme? Zaidi ya hayo, ni nani wataweza kukabiliana na matukio yenye kuogofya wakati “dhiki kubwa” isiyo na ulinganifu ishukapo karibuni juu ya kizazi hiki? (Mathayo 24:21) Jibu ni, wale walio tayari ‘kupiga vita vile vizuri vya imani,’ wale walio “thabiti katika imani.” Hawa ndio wataweza kusema hivi mwishowe: “Huku ndiko kushinda kuushindako ulimwengu, hiyo imani yetu.”—1 Timotheo 6:12; 1 Petro 5:9; 1 Yohana 5:4.

Kunufaika na Vielelezo vya Uaminifu

10. (a) Imani ni nini? (b) Mungu alihisije juu ya wanaume na wanawake wenye imani wa nyakati za kale?

¹⁰ Imani ni nini? Paulo ajibu hivi: “Imani ni taraja lililohakikishwa la mambo yanayotumainiwa, wonyesho dhahiri wa mambo hakika ijapokuwa hayaonwi. Kwa maana, kwa njia hiyo wanaume wa nyakati za kale walitolewa ushahidi.” (Waebrania 11:1, 2, NW) Ndipo Paulo ategemeza fasili yake ya imani kwa kuonyesha imani ikitenda. Yeye atwaa mambo makuu katika maisha ya “wanaume wa nyakati za kale,” na pia wanawake kama vile Sara na Rahabu. Ni jambo lenye kutia moyo kama nini kujua kwamba “Mungu haoni haya kuitwa Mungu wao”! (Waebrania 11:16) Je! Mungu aweza kusema vivyo hivyo juu yetu kwa sababu ya imani yetu? Na tusimpe sababu yoyote ya kutuonea haya kila siku imalizikapo.

11. Sisi leo twaweza kunufaikaje na “wingu kubwa sana la mashahidi kuzunguka sisi”?

¹¹ Baada ya masimulizi ambayo yahusu wanaume na wanawake hawa waaminifu, Paulo asema: “Hivyo, basi, kwa sababu sisi tuna wingu kubwa sana la mashahidi kuzunguka sisi, acheni sisi pia tuvue kila uzito na dhambi ambayo hutatanisha sisi kwa urahisi, na acheni sisi tukimbie kwa uvumilivu katika shindano la mbio ambalo limewekwa mbele yetu sisi.” (Waebrania 12:1, NW) Ingawa sasa wamelala kaburini, je! mashahidi hawa waaminifu waliokuwa kielelezo wako hai katika akili yetu? Je! wewe unawajua wao vizuri pamoja na mambo yaliyowapata hivi kwamba waweza kujibu ndiyo? Hii ni mojapo ya thawabu nyingi za funzo la Biblia la ukawaida, kutumia hisi zetu zote kukumbuka mambo ya kusisimua yaliyopata hili “wingu kubwa sana la mashahidi.” Kweli kweli, kuzingatia kielelezo chao cha uaminifu kutatusaidia sana tushinde ukosefu wowote wa imani. Kutatusaidia sisi nasi tutoe ushahidi wenye ujasiri na kutokuhofu kuhusu ukweli chini ya hali zote. —Warumi 15:4.

Kutochoka

12. (a) Kielelezo cha Yesu chaweza kutusaidiaje ‘tusichoke na kukata tamaa katika nafsi zetu’? (b) Ni vielelezo gani vingine vya kisasa vya wale wasiochoka?

¹² Kielelezo chetu kikubwa cha imani ni Yesu. Paulo ahimiza hivi: “Acheni sisi tukimbie kwa uvumilivu katika shindano la mbio ambalo limewekwa mbele yetu sisi, tunapotazama kwa mkazo sana Wakili Mkuu na Mkamilishaji wa imani yetu, Yesu. . . . Kweli kweli, mfikirieni kwa ukaribu ambaye amevumilia maongezi-kinyume kama hayo yenye kufanywa na watenda dhambi dhidi ya masilahi yao wenyewe, kwamba nyinyi msipate kuchoka na kukata tamaa katika nafsi zenu.” (Waebrania 12:1-3, NW) Wewe umefikiria kielelezo cha Yesu “kwa ukaribu” kadiri gani? Wewe ‘umemtazama kwa mkazo’ kadiri gani? (1 Petro 2:21) Shetani ataka ‘tuchoke na kukata tamaa katika nafsi zetu.’ Yeye ataka tuache kufanya kazi ya kutoa ushahidi. Afanyaje hivyo? Nyakati fulani kupitia upinzani wa waziwazi kutoka mamlaka ya kidini na ya kilimwengu, kama ilivyokuwa katika karne ya kwanza. Mwaka uliopita, kazi ya kuhubiri Ufalme ilizuiwa katika nchi 40 hivi. Lakini je! hilo liliwafanya ndugu zetu wachoke? Hapana! Kazi yao ya uaminifu ilitokeza kubatizwa kwa watu 17,000 na zaidi katika mabara hayo katika 1988. Hicho chapasa kuwa kichocheo kilichoje kwa wale wote ambao wanaishi katika nchi ambako kuna uhuru wa kadiri! Acheni sisi tusichoke kamwe kuhubiri habari njema za Ufalme!

13. (a) Ni baadhi ya mambo gani yasiyoonekana wazi sana ambayo yaweza kutufanya tuchoke katika kazi yetu ya kuhubiri? (b) ‘Shangwe ambayo iliwekwa mbele ya Yesu’ ilikuwa nini, nasi twaweza kupataje mtazamo kama huo wa shangwe?

¹³ Hata hivyo, kuna mambo mengine yasiyoonekana wazi sana ambayo yaweza kutufanya tuchoke. Haya ni kutia ndani upinzani katika nyumba iliyogawanyika, usumbufu wa kiakili, matatizo ya afya, mkazo kutoka kwa marika, kuvunjika moyo kwa sababu ya kukosa matokeo mazuri katika kazi yetu ya kuhubiri, au labda kukosa subira kwa sababu mwisho wa mfumo huu wa mambo haujaja bado. Basi, ni nini kilichomsaidia Yesu avumilie mteseko wa kiakili na kimwili? Ilikuwa “shangwe ambayo iliwekwa mbele yake.” (Waebrania 12:2, NW) Yesu alitegemezwa na shangwe ya kuufanya moyo wa Baba yake utereme kwa kumtetea Yeye na kwa kutazamia furaha ya baadaye ambayo angepata kwa kutoa baraka za ajabu za Ufalme wa Kimesiya. (Zaburi 2:6-8; 40:9, 10; Mithali 27:11) Je! tungeweza kufuata mtazamo huu wa shangwe ya Yesu kwa mkazo zaidi? Na kumbuka uhakikishio wa Petro kwenye 1 Petro 5:9, NW: “Mambo ayo hayo kwa namna ya mateso yanatimizwa katika ushirika mzima wa ndugu zenu ulimwenguni.” Kujua kwamba Yehova aelewa, kuhisi uchangamfu wa udugu wa ulimwenguni pote, na kukaza macho yetu kwenye shangwe zilizo mbele yetu chini ya utawala wa Ufalme—yote haya yatatusaidia tusichoke kumtumikia Yehova kwa imani na kuhubiri wakati huu ambapo mwisho u karibu sana.

Sababu kwa Nini Yehova Hutoa Nidhamu

14. Ni manufaa zipi zaweza kutokana na mitihani na mateso ambayo huenda tukahitaji kuvumilia?

¹⁴ Sasa Paulo aangaza nuru juu ya sababu ambayo huenda tukahitaji kuvumilia mitihani na mateso. Yeye adokeza kwamba tuyaone kuwa aina fulani ya nidhamu. Paulo asababu hivi: “Mwanangu, usipuuze nidhamu kutoka kwa Yehova, wala kulegea unaposahihishwa na yeye; kwa maana Yehova humtia nidhamu yule ambaye ampenda.” (Waebrania 12:5, 6, NW) Hata Yesu “alijifunza utii kutokana na mambo aliyoteseka kwayo.” (Waebrania 5:8, NW) Hakika, sisi pia twahitaji kujifunza utii. Angalia matokeo yenye manufaa ya kuruhusu nidhamu itutengeneze. Akasema Paulo: “Kwa wale ambao wamezoezwa nayo hiyo inazaa tunda lenye kuleta amani, yaani, uadilifu.” Hiyo inatia moyo kama nini!—Waebrania 12:11, NW.

15. Twaweza kutumiaje shauri la Paulo kuendelea ‘kufanyia miguu yetu njia za kunyoka’?

¹⁵ Tukikubali “nidhamu kutoka kwa Yehova” katika maana hiyo, tutazingatia shauri zuri la Paulo: “Kwa hiyo inyosheni mikono iliyolegea na magoti yaliyopooza, mkaifanyie miguu yenu njia za kunyoka.” (Waebrania 12:12, 13) Nyakati fulani ni rahisi sana kugeuka kutoka ‘njia ambayo imesonga iendayo uzimani.’ (Mathayo 7:14) Wakati mmoja mtume Petro na wengine katika Antiokia walikuwa na hatia ya kufanya hivyo. Kwa nini? Kwa sababu walikuwa ‘hawatembei sawasawa na ile kweli ya Injili.’ (Wagalatia 2:14) Leo, twapaswa tuendelee kumsikiliza Mkufunzi wetu Mwadhamu, Yehova Mungu. Twahitaji kutumia kikamili misaada yenye kuandaliwa kupitia “mtumwa mwaminifu na mwenye uangalifu.” Hii itahifadhi nyayo zetu katika ‘kijia kilichonyooka.’—Mathayo 24:45-47; Isaya 30:20, 21, NW.

16. (a) “Mzizi wenye sumu” wawezaje kukaa katika kundi? (b) Kwa nini Paulo afungamanisha ukosefu wa adili na kutothamini mambo matakatifu, nasi twaweza kujilindaje dhidi ya hatari hizi?

¹⁶ Kisha Paulo aonya kwamba twapaswa kuwa ‘waangalifu kwamba mtu hata mmoja asipate kunyimwa fadhili zisizostahiliwa za Mungu; kwamba mzizi wenye sumu usitokeze na kusababisha matata na kwamba wengi wasipate kutiwa nao unajisi.’ (Waebrania 12:15, NW) Kununa, kutoridhika, kutafuta-tafuta makosa kuhusu jinsi mambo hufanywa katika kundi kwaweza kuwa kama “mzizi wenye sumu” ambao waweza kuenea upesi sana na kuingiza sumu katika mawazo yenye kujenga ya wengine katika kundi. Twaweza kuzuia mawazo hayo mabaya kwa kufikiria mibaraka isiyohesabika ambayo ukweli umeleta maishani mwetu. (Zaburi 40:5) Hatari nyingine ni ile ya kuwa na mielekeo ya kukosa adili au ‘kutothamini mambo matakatifu, kama Esau.’ (Waebrania 12:16) Paulo afungamanisha hatari hizi mbili pamoja, kwa kuwa moja yaweza kwa urahisi kuongoza kwenye nyingine. Hakuna Mkristo ahitajiye kutumbukia katika tamaa hizi za ubinafsi akitumia maneno ya Petro: “Nanyi mpingeni huyo [Ibilisi], mkiwa thabiti katika imani.” — 1 Petro 5:9.

“Mambo Hakika Ijapokuwa Hayaonwi”

17. Linganisha matukio yenye kuogofya kwenye Mlima Sinai na yale ambayo Wakristo wanakabili leo.

¹⁷ Imani yetu yategemea sana “mambo hakika ijapokuwa hayaonwi.” (Waebrania 11:1, NW) Kwenye Waebrania 12:18-27, NW, Paulo aendelea kuzungumzia baadhi ya mambo hakika haya ambayo hayaonwi. Asimulia matukio yenye kuogofya kwenye Mlima Sinai wakati Mungu aliposema na Israeli moja kwa moja na wakati Musa aliposema: “Mimi nina hofu na kutetema.” Kisha mtume aongezea hivi: “Lakini nyinyi mmekaribia Mlima Sayuni na jiji la Mungu aliye hai, Yerusalemu la kimbingu, na mamiriadi ya malaika, katika kusanyiko la watu wote.” Kwa habari ya Waisraeli wa kale wakiwa kwenye Mlima Sinai, sauti ya Yehova ilitikisa dunia, akasema “Hata hivyo mara moja tu mimi nitasukasuka si dunia tu bali mbingu pia.” Ingawa maneno haya yasemwa kwanza kwa Wakristo wapakwa-mafuta, “umati mkubwa” wa mfano wa kondoo waweza pia kuyazingatia. (Ufunuo 7:9, NW) Je! wewe wathamini kikamili yale ambayo Paulo asema? Sisi twasimama mbele ya kusanyiko la makumi ya maelfu ya malaika. Bila shaka, twasimama pia mbele ya Yehova. Yesu Kristo yuko kwenye mkono wake wa kulia. Kweli kweli, tumo katika hali yenye kuogofya zaidi na chini ya daraka kubwa zaidi ya walivyokuwa wale Waebrania wa kale kwenye Mlima Sinai! Na kumbuka, mtikiso ambao utafanywa wakati wa vita ya Har–Magedoni inayokuja utafanya mbingu na dunia mbovu zilizopo sasa zitoweke. Hakika sasa sio wakati wa ‘kutoa udhuru’ wa kutosikiliza Neno la Mungu na kulitii!

18. Twaweza kuendelea kutoa ushahidi kwa ajili ya Yehova katika njia gani peke yake, na kutochoka?

¹⁸ Kweli kweli, basi, sisi tunaishi wakati ambao ndio wenye kuogofya zaidi katika historia ya kibinadamu. Tukiwa Mashahidi wa Yehova, tumepelekwa kwenye sehemu ya mbali zaidi sana ya dunia ili tuhubiri habari njema za Ufalme wa Mungu uliosimamishwa. Ili tufanye hivyo, ni lazima tuwe na imani isiyoweza kutikiswa, imani isiyochoka, imani yenye kutuwezesha tukubali nidhamu ya Yehova. Tukiwa na imani ya namna hiyo, tutapatikana tukiwa miongoni mwa wale ambao ‘wataendelea kuwa na fadhili zisizostahiliwa, ambazo kupitia kwazo twaweza kutolea Mungu utumishi mtakatifu kwa njia yenye kukubalika tukiwa na hofu na kicho cha kimungu.’ (Waebrania 12:28, NW) Ndiyo, nasi tutaendelea kutoa ushahidi kwa ajili ya Yehova na hatutachoka.

Wewe Ungeitikiaje?

◻ Kwa nini barua ya Paulo kwa Waebrania ni yenye manufaa kwetu?

◻ Ni suala gani ambalo ni lazima Wakristo wakabili leo?

◻ Twaweza kunufaikaje na mashahidi waaminifu wa zamani?

◻ Kwa nini Yehova huwatia nidhamu wale ambao awapenda?

◻ Ni nini ufunguo wa kutoa ushahidi bila kuchoka?