Jinsi ya Kuizoeza Dhamiri Yako

“DHAMIRI iliyotulia hukuruhusu ulale fofofo.” Msemo huo wa zamani hukazia ukweli wenye maana: Tunapoitii dhamiri yetu, sisi hufurahia amani na utulivu wa ndani.

Hata hivyo, si watu wote ambao huchagua kufanya hivyo. Adolf Hitler alijitangaza mwenyewe kuwa na utume wa kumwokoa mwanadamu kutokana na zimwi lenye kushusha, au hali ya kudanganyika kimawazo, ijulikanayo kuwa dhamiri. Utawala wake wa kutisha huandaa mwono kidogo tu wenye kuvunja moyo wa jinsi ambavyo wanadamu wakatili wanaweza kuwa wakati wanapokataa kutii dhamiri zao. Hata hivyo, wengi wa wahalifu wenye jeuri wa leo, ni wenye ukatili sawa na huo—wale ambao hubaka na kuua kimakusudi bila huruma. Hesabu yenye kuongezeka ya wakosaji hawa ni wachanga sana. Hivyo kitabu fulani chenye kuchunguza jambo hilo kilikuwa na kichwa kidogo Children Without a Conscience (Watoto Wasio na Dhamiri).

Ingawa watu walio wengi zaidi hawangefikiria kamwe kufanya uhalifu wenye jeuri, wengi hawana wasiwasi juu ya kushiriki katika ukosefu wa adili katika ngono, uwongo, au udanganyifu. Maadili yanaendelea kushuka tufeni pote. Akirejezea ule uasi mkubwa dhidi ya ibada ya kweli, mtume Paulo aliandika kwamba Wakristo fulani wangeshindwa na uvutano wa kilimwengu na hivyo kuwa “waliotiwa alama katika dhamiri zao kama kwa chuma chenye moto cha kutilia chapa.” (1 Timotheo 4:2) Leo tisho la ufisadi ni kubwa hata zaidi “katika siku [hizi] za mwisho.” (2 Timotheo 3:1) Kwa hiyo lazima Wakristo wajitahidi sana kulinda salama dhamiri yao. Tunaweza kufanya hilo kwa kuizoeza na kuikuza.

Akili, Moyo, na Dhamiri Yako

Mtume Paulo alisema hivi: “Ninasema kweli katika Kristo; sisemi uwongo, kwa kuwa dhamiri yangu yatoa ushahidi pamoja nami katika roho takatifu.” (Waroma 9:1) Kwa hiyo dhamiri inaweza kuwa mtoaji ushahidi. Inaweza kuchunguza mwenendo fulani na kuukubali au kuushutumu. Nyingi za hisi zetu za yaliyo sawa na yasiyo sawa zimewekwa ndani yetu na Muumba wetu. Hata hivyo, dhamiri yetu yaweza kufanyizwa na kuzoezwa. Jinsi gani? Kwa kutwaa ujuzi sahihi kutoka Neno la Mungu. ‘Geuzweni umbo kwa kufanya upya akili yenu, ili mpate kujithibitishia wenyewe mapenzi ya Mungu yaliyo mema na yenye kukubalika na makamilifu,’ asema mtume Paulo. (Waroma 12:2) Unapokazia akilini mwako mawazo na mapenzi ya Mungu, dhamiri yako huanza kutenda katika njia ya kimungu zaidi.

Mashahidi wa Yehova wamewasaidia mamilioni ya watu ulimwenguni pote ‘kutwaa ujuzi juu ya Yehova Mungu na Yesu Kristo.’ (Yohana 17:3) Kupitia mpango wao wa funzo la Biblia nyumbani bila malipo, wao huwafunza wenye mioyo ya haki viwango vya Yehova Mungu juu ya ngono, vinywaji vya alkoholi, ndoa, shughuli za kibiashara, na mambo mengine mengi.a (Mithali 11:1; Marko 10:6-12; 1 Wakorintho 6:9, 10; Waefeso 5:28-33) Kutwaa “ujuzi [huo] sahihi” ni hatua ya maana katika kusitawisha dhamiri ya kimungu. (Wafilipi 1:9) Bila shaka, hata baada ya Mkristo kupata uelewevu uliokomaa wa Biblia, lazima aendelee kulisha akili yake Neno la Mungu kwa ukawaida ikiwa dhamiri yake itatenda ifaavyo.—Zaburi 1:1-3.

Biblia pia huunganisha dhamiri na moyo wa kitamathali, unaohusisha hisia na hisia-moyo zetu. (Waroma 2:15) Lazima akili na moyo zifanye kazi pamoja kwa upatano ikiwa dhamiri itatenda ifaavyo. Hilo lamaanisha mengi zaidi ya kuitia tu habari akilini. Lazima pia uufanyize moyo wako—hisia za ndani, hamu, na tamaa zako. Hivyo kitabu cha Mithali hutumia misemo kama “elekeza moyo wako,” “kaza moyo wako,” na “ongoza moyo wako.” (Mithali 2:2; 23:19; 27:23, NW) Njia moja ya kufanya hivyo ni kwa kutafakari na kuyafikiria Maandiko. “Nitaitafakari kazi yako yote; nitaziwaza habari za matendo yako,” yasema Zaburi 77:12. Kutafakari hutusaidia kufikia hisia na nia zetu za ndani zaidi.

Mathalani, tuseme kwamba una zoea chafu kama vile uraibu wa tumbaku. Bila shaka, sawa na watu walio wengi zaidi, wewe unajua vizuri hatari zake kiafya. Hata hivyo, licha ya kusihiwa sana na marafiki na familia, umelipata kuwa zoea gumu kuliacha. Kutafakari juu ya ujumbe wa Biblia kungeimarishaje dhamiri yako kuhusu suala hili?

Kikiwa kielelezo, jaribu kutafakari juu ya maneno ya Paulo yapatikanayo kwenye 2 Wakorintho 7:1: “Kwa hiyo, kwa kuwa tuna ahadi hizi, wapendwa, acheni tujisafishe wenyewe kila unajisi wa mwili na wa roho, tukikamilisha utakatifu katika hofu ya Mungu.” Pata maana ya maneno hayo. Jiulize mwenyewe, ‘Ni “ahadi [gani] hizi” ambazo Paulo anarejezea?’ Kwa kusoma muktadha, utaona kwamba mistari inayotangulia yasema hivi: “‘“Tokeni miongoni mwao, na jitengeni wenyewe,” asema Yehova, “na komeni kugusa kitu kisicho safi”’; ‘“na hakika mimi nitawakaribisha ndani.”’ ‘“Na mimi nitakuwa baba kwenu, na nyinyi mtakuwa wana na mabinti kwangu,” asema Yehova Mweza-Yote.’”—2 Wakorintho 6:17, 18.

Amri ya Paulo kwamba ‘tujisafishe wenyewe kila unajisi’ sasa ina nguvu zilizoongezeka! Kikiwa kichocheo chenye nguvu cha kufanya hivyo, Mungu hutuahidi ‘kutukaribisha ndani,’ yaani, kutuweka chini ya ulinzi wake. ‘Je, mimi ningefurahia uhusiano wa karibu naye—kama ule wa mwana au binti na baba?’ huenda ukajiuliza mwenyewe. Je, si lenye kuvutia sana lile wazo la ‘kukaribishwa ndani’ au kupendwa na Mungu mwenye hekima na mwenye upendo? Ikiwa wazo hilo laonekana geni kwako, chunguza njia ambayo akina baba wenye upendo huwaonyesha watoto wao upendo na shauku. Sasa wazia kifungo kama hicho kikiwapo kati yako na Yehova! Kadiri uzidipo kutafakari juu ya hilo, ndivyo tamaa ya kuwa na uhusiano kama huo ikuavyo.

Lakini ona: Ukaribu na Mungu wawezekana tu ikiwa ‘unakoma kugusa kitu kisicho safi.’ Jiulize mwenyewe hivi: ‘Je, uraibu wa tumbaku si miongoni mwa ‘vitu visivyo safi’ ambavyo Mungu hushutumu? Je, kuitumia kungekuwa “unajisi wa mwili,” nikijiachilia mwenyewe kupatwa na namna zote za hatari za kiafya? Kwa kuwa Yehova ni Mungu safi, au “mtakatifu,” je, yeye angeweza kukubali hali yangu ya kujitia mwenyewe unajisi kimakusudi kwa njia hiyo?’ (1 Petro 1:15, 16) Ona kwamba Paulo pia huonya dhidi ya ‘kujitia roho unajisi,’ au mwelekeo wa akilini. Jiulize mwenyewe hivi: ‘Je, uraibu huu hutawala kufikiri kwangu? Je, nitafanya kila linalowezekana ili kutosheleza tamaa yangu, labda kwa kuhatarisha afya yangu, familia yangu, au hata msimamo wangu pamoja na Mungu? Nimeruhusu kwa kadiri gani uraibu wangu wa tumbaku uharibu maisha yangu?’ Huenda kukabili maswali hayo yenye kufadhaisha kukakupatia moyo mkuu wa kuacha!

Bila shaka, huenda ukahitaji msaada na tegemezo kutoka kwa wengine ili kuweza kushinda uraibu wa tumbaku. Hata hivyo, kutafakari juu ya Biblia kwaweza kutekeleza mengi katika kukuzoeza na kukuimarisha uachane na uraibu.

Tunapofanya Yasiyo Sawa

Licha ya jitihada zetu zote za kufanya yaliyo sawa, nyakati nyingine hali ya kutokamilika hutushinda na tunakosa. Kisha dhamiri yetu, itatusumbua, lakini huenda tukashawishika kujaribu kuipuuza. Au huenda tukawa wenye kuvunjika moyo sana hivi kwamba tunaacha jitihada zote za kumtumikia Mungu. Hata hivyo, kumbuka kisa cha Mfalme Daudi. Baada ya kufanya uzinzi pamoja na Bath-sheba, dhamiri yake ilimwumiza. Yeye aeleza hivi kule kuteswa-teswa alikohisi: “Mchana na usiku mkono wako ulinilemea. Jasho langu likakauka hata nikawa kama nchi kavu wakati wa kaskazi.” (Zaburi 32:4) Hali yenye maumivu? Bila shaka! Hata hivyo huzuni hiyo ya kimungu ilimsukuma Daudi atubu na kupatanishwa na Mungu. (Linganisha 2 Wakorintho 7:10.) Ombi la Daudi lenye maumivu makali la kupata msamaha hutoa uthibitisho wa kutosha wa toba yake ya moyo mweupe. Kwa sababu aliiitikia dhamiri yake, Daudi alisaidiwa abadilike na hatimaye kupata tena shangwe yake.—Zaburi 51.

Jambo sawa na hilo laweza kutokea leo. Watu fulani walijifunza Biblia pamoja na Mashahidi wa Yehova katika nyakati zilizopita lakini wakaacha walipojua kwamba maisha yao hayakupatana na viwango vya juu vya Mungu. Labda walikuwa wakiishi na mshiriki wa jinsia tofauti bila kufunga ndoa au walikuwa watumwa wa mazoea machafu. Dhamiri zao ziliwaumiza!

Ikiwa uko katika hali kama hiyo, fikiria maneno ya mtume Petro siku ya Pentekoste. Alipofichua dhambi za wananchi wenzake Wayahudi, “walichomwa hadi kwenye moyo.” Badala ya kufa moyo, walitii shauri la Petro la kutubu, na walipata upendeleo wa Mungu. (Matendo 2:37-41) Waweza kufanya vivyo hivyo! Badala ya kuiacha kweli kwa sababu dhamiri yako inakuumiza, acha dhamiri yako ikusukume ‘utubu na ugeuke.’ (Matendo 3:19) Kwa kuazimia na jitihada, waweza kufanya mabadiliko yahitajiwayo ili kupata upendeleo wa Mungu.

“Iweni na Dhamiri Njema”

Uwe ndio unaanza sasa kujifunza njia za Yehova au una miaka mingi ya uzoefu ukiwa Mkristo aliyekomaa, onyo hili la upole la Petro linafaa: “Iweni na dhamiri njema.” (1 Petro 3:16) Dhamiri ni manufaa, si mzigo wenye kulemea. Izoeze kwa kulisha akili na moyo wako hekima inayopatikana katika Neno la Mungu, Biblia. Tii dhamiri yako inapokuonya. Furahia amani ya ndani ya akilini ambayo kutii dhamiri yako kwaweza kuleta.

Kwa kukiri wazi, kuizoeza na kuifanyiza dhamiri yako si kazi rahisi. Hata hivyo, waweza kusali kwa Yehova Mungu akusaidie. Kwa msaada wake, utaweza kutumikia Mungu “kutokana na dhamiri njema na kutokana na imani bila unafiki.”—1 Timotheo 1:5.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 6]

Kusoma na kutafakari juu ya Neno la Mungu hutusaidia kuizoeza dhamiri yetu