Jinsi ya Kusaidia Walioshuka Moyo Wapate Shangwe Tena

Epafrodito, mwanafunzi Mkristo wa karne ya kwanza, alikuwa ameshuka moyo. Alikuwa ametumwa akahudumie mahitaji ya Paulo mtume mfungwa gerezani lakini akawa mgonjwa mahututi. Ingawa Epafrodito alikuwa amepata nafuu, alishuka moyo kwa sababu kundi lake la nyumbani, lililokuwa limemtuma Roma, lilikuwa ‘limesikia alikuwa amekuwa mgonjwa.’ (Wafilipi 2:25, 26, NW) Kuwa mbali sana lakini kutaka kustarehesha akili yao juu ya jambo hilo kulileta mshuko wa moyo. Yaelekea kwamba alihisi pia kwamba wao walimwona yeye kuwa kazi bure. Angeweza kusaidiwaje apate tena shangwe yake?

Epafrodito alitumwa arudi nyumbani kwake Filipi akipeleka barua fulani kutoka kwa mtume Paulo. Humo, Paulo aliagiza kundi hivi: “Mpeni ukaribishaji ulio wa desturi katika Bwana kwa shangwe yote; na mfulize kuchukua watu wa namna hiyo kuwa wapendwa wa kuthaminiwa.” (Wafilipi 2:27-30, NW) Wakristo Wafilipi walihimizwa wavute Epafrodito karibu nao kwa njia ambayo ingeifaa sifa ile yenye kutokeza wazi ya ushirika halisi wa kundi la Kikristo. Maneno yao ya kuliwaza yangemwonyesha kwamba alikuwa akithaminiwa sana, ndiyo, ‘mwenye kuchukuliwa kuwa mpendwa wa kuthaminiwa.’ Kuangaliwa kwa shangwe hivyo kungemsaidia sana apate kitulizo cha mshuko wake wa akili.

Kielelezo hiki chaonyesha kwamba ingawa Wakristo kwa ujumla ‘hushangilia katika Bwana,’ baadhi yao huteswa na namna mbalimbali za mshuko wa moyo. (Wafilipi 4:4) Mshuko mkali wa akili ni mchafuko mzito wa kihisiamoyo ambao hata umeongoza kwenye kujiua. Nyakati fulani, utendaji wa kemia ya ubongo na visababishi vingine vya kimwili huhusika. Hata hivyo, mara nyingi mshuko wa moyo waweza kupunguzwa kupitia msaada wa ufahamu wenye kuandaliwa na wengine. Hivyo, Paulo alitoa waadhi huu: “Neneni kwa kuliwaza nafsi zilizoshuka moyo.” (1 Wathesalonike 5:14, NW) Kwa hiyo, makundi ya Mashahidi wa Yehova huandaa kwa shangwe tegemezo la kihisiamoyo kwa nafsi zilizoshuka moyo. Daraka hili lilitambuliwa na tengenezo la Kikristo la ki-siku-hizi kule nyuma sana katika 1903, kwa maana wakati huo The Watch Tower lilisema hivi juu ya nafsi zilizoshuka moyo, au wenye kuzimia moyo: “Wenye kuzimia moyo na walio dhaifu, wangehitaji msaada, tegemezo, kitiamoyo.” Lakini wewe waweza kusaidiaje nafsi zilizoshuka moyo?

Kwanza, kwa kuonyesha “hisiamwenzi,” huenda ukaweza kusaidia mwenye kushuka moyo afunue “wasiwasi” ulio katika moyo wake. Baada ya hapo, “neno jema” kutoka kwako huenda likamsaidia ashangilie. (1 Petro 3:8, NW; Mithali 12:25) Kumwacha tu anene kwa uhuru na kuhisi hangaikio lako huenda kukamletea kitulizo. “Mimi nilikuwa na marafiki kadhaa ambao kwa kweli ningeweza kuwamiminia moyo wangu,” akaeleza Mary, Mkristo mseja aliyeng’ang’ana na mshuko wa moyo. “Nilihitaji mtu fulani wa kusikiliza.” Kuwa na mtu wa kushiriki naye fikira za ndani kabisa juu ya dhiki za maisha kwaweza kusaidia sana.

Hata hivyo, mengi zaidi yahitajiwa kuliko kusikiliza tu na kutoa ushauri wa kijuujuu tu kama vile, “Tazama upande mwangavu wa maisha” au, “Fikiria mambo kwa mtazamo chanya.” Taarifa hizo zingeweza kuonyesha ukosefu wa hisia-mwezi na kuwa zisizofaa kabisa wakati mtu mwingine ameshuka moyo, hata kama vile Mithali 25:20 huonyesha kwa kusema hivi: “Amwimbiaye nyimbo mtu mwenye moyo mzito, ni kama yeye avuaye nguo wakati wa baridi.” Maelezo ya kutazamia mazuri yasiyo ya kihalisi huenda pia yakaacha mwenye kushuka moyo akihisi amefadhaika hata zaidi. Kwa nini? Kwa sababu jitihada hizo hazishughulikii sababu za mshuko wa moyo wake.

Imarisha kwa Maneno

Mtu mwenye mshuko mkali wa moyo hahisi akiwa mwenye huzuni tu bali huwa labda akihisi si mwenye ustahiki na kuwa hana tumaini. Neno la Kigiriki lililotafsiriwa “nafsi zilizoshuka moyo” humaanisha kwa uhalisi “wenye nafsi chache.” Mwanachuo mmoja Mgiriki aeleza neno hilo hivi: “Mtu ambaye anataabika chini ya taabu nyingi sana, hivi kwamba moyo wake huzama ndani yake.” Hivyo, asili za nguvu zake za hisia-moyo huwa zimekauka, na hali yake ya kujistahi huwa imebonyea.—Linganisha Mithali 17:22.

Ayubu mzee wa ukoo alisema hivi: “Mimi ningewaimarisha nyinyi kwa maneno ya kinywa changu.” (Ayubu 16:5, NW) Neno la Kiebrania kwa ‘imarisha’ hufasiliwa nyakati fulani kuwa “fanya kama ngome” au “tilia kani.” Hutumiwa kueleza jinsi hekalu ‘lilivyoimarishwa’ kwa njia ya matengenezo ya muundo. (Isaya 41:10; Nahumu 2:1; 2 Nyakati 24:13, NW) Ni lazima maneno yako yajenge upya kwa ustadi hali ya kujistahi ya mtu aliyeshuka moyo, tufali kwa tufali, ikisemwa kitamathali. Kufanya hivyo hutaka kwamba uvute ‘nguvu zake za kusababu.’ (Warumi 12:1, NW) Toleo la 1903 la The Watch Tower lililotajwa mapema kidogo lilisema hivi kwa habari ya walioshuka moyo: “Kwa kukosa . . . hali ya kujistahi, wao wahitaji kusukumwa mbele kidogo, ili kutokeza nje vipawa vyovyote walivyo navyo hasa, ili kuwatia moyo wao wenyewe na kubariki pia nyumba nzima ya imani.”

Kielelezo cha Biblia juu ya Elkana na Hana mke wake mwenye kushuka moyo ni kielezi cha jinsi wewe waweza kuimarisha kwa maneno, kama vile Ayubu alivyofanya. Elkana alikuwa na wake wawili. Mmoja wao, Penina, alikuwa na watoto kadhaa, lakini Hana alikuwa tasa. Yaelekea Hana alijiona kuwa asiyestahiki. (Linganisha Mwanzo 30:1.) Kana kwamba mzigo huu haukuwa mzito vya kutosha, Penina alimkerakera kufikia hatua ambayo hisia zilimlemea akatoa machozi na kupoteza hamu yake ya kula. Ingawa Elkana hakujua kina cha msononeko wa Hana, alipoona hali yake, aliulizia hivi: “Hana, unalilia nini? kwani huli chakula? kwa nini moyo wako una huzuni?”—1 Samweli 1:1-8.

Maswali ya Elkana yenye fadhili, yasiyo ya kushtaki yalimpa Hana fursa ya kutia hisia zake katika maneno. Kama alijibu au sivyo, alisaidiwa kuchanganua kwa nini yaelekea alihisi kuwa hana ustahiki. Kwa hiyo, pia, huenda nafsi aliyeshuka moyo akasema, ‘Mimi ni mtu mbaya tu.’ Ungeweza kuuliza, ‘Kwa nini wewe wahisi hivyo?’ Halafu sikiliza kwa uangalifu akutoleapo mzigo ambao ahisi katika moyo wake.—Linganisha Mithali 20:5.

Ndipo Elkana akauliza Hana swali hili lenye kuimarisha sana: “Je! mimi si bora kwako kuliko watoto kumi?” Hana alikumbushwa juu ya shauku ya Elkana kwake, japo utasa wake. Elkana alimwona yeye kuwa wa thamani kubwa, na kwa hiyo Hana angeweza kukata shauri hivi: ‘Kumbe basi mimi si mtu asiyefaa kitu. Kwa kweli nina upendo wa kina kirefu wa mume wangu!’ Maneno yake yaliimarisha Hana kama ngome, kwa maana alianza kula na akasonga mbele kwenda kwenye hekalu.—1 Samweli 1:8, 9.

Kama vile Elkana alivyotaja mambo kihususa na kuvuta uangalifu wa mke wake kwenye sababu halali ya kumfanya ahisi vizuri zaidi juu yake mwenyewe, wale watakao kusaidia watu walioshuka moyo ni lazima wafanye vile vile. Kwa kielelezo, Mkristo aitwaye Naomi alisema hivi juu ya kilichomsaidia apate upya shangwe yake: “Baadhi ya marafiki walisifu jinsi nilivyokuwa nimelea mwana wangu, jinsi nilivyotunza nyumba yangu, na hata jinsi nilivyotunza vizuri sura yangu japo mshuko wa moyo wangu. Kitia-moyo hicho kilisaidia sana!” Ndiyo, pongezi yenye kustahiliwa husaidia nafsi aliyeshuka moyo aone sifa zake njema na kufanya kadirio lifaalo juu ya ujistahiki wake.

Ikiwa mke wako ameshuka moyo, kwa nini usitafute kumjenga kupatana na maneno ya Mithali 31:28, 29? Hapo twasoma hivi: “Mumewe naye humsifu, na kusema, Binti za watu wengi wamefanya mema, lakini wewe umewapita wote.” Na bado, huenda mke aliyeshuka moyo asikubali mkadirio huo, kwa kuwa huenda akawa akihisi kuwa yu kazi bure kwa sababu ya kutoweza kutimiza kazi za nyumbani kwa kadiri nzuri kama afikirivyo yampasa. Hata hivyo, kwa kumkumbusha juu ya mwanamke aliye kwa ndani, na alivyokuwa kabla ya kushuka moyo, huenda ukaweza kumsadikisha kwamba sifa yako si kurairai kutupu tu. Pia ungeweza kukiri kwamba yale ambayo ayafanya sasa ni kiwakilishi cha jitihada bora kabisa. Ungeweza kusema hivi: ‘Mimi najua jitihada ambayo imehitajiwa ili ufanye hivi. Wastahili sana pongezi kwamba unafanya jitihada kubwa hivyo!’ Kupokea kibali na sifa ya mwenzi wa ndoa na watoto wa mtu, wale wamjuao mtu vizuri zaidi, ni muhimu ili kujenga upya hali ya kujistahi.—Linganisha 1 Wakorintho 7:33, 34.

Huenda utumizi wa vielelezo vya Biblia ukasaidia mtu aliyeshuka moyo aone ni mabadiliko gani ya kufikiri huenda yakahitajiwa kabisa. Mathalani, labda mtu ana hisia ya kuudhiwa upesi mno na maoni ya wengine. Ungeweza kuzungumzia kielelezo cha Epafrodito na kuuliza hivi: ‘Wewe wafikiri ni kwa nini yeye alishuka moyo alipojua kwamba kundi la nyumbani kwao lilikuwa limesikia juu ya ugonjwa wake? Je! kweli yeye alikuwa ni kazi bure? Kwa nini Paulo alisema achukuliwe kuwa mpendwa wa kuthaminiwa? Je! thamani ya Epafrodito akiwa mtu ilitegemea pendeleo la utumishi alilokuwa nalo?’ Maswali ya jinsi hiyo huenda yakasaidia Mkristo aliyeshuka moyo afanye utumizi wa kibinafsi na kung’amua kwamba yeye si kazi bure.

“Tegemezeni Walio Dhaifu”

Biblia huhimiza hivi: “Tegemezeni walio dhaifu.” (1 Wathesalonike 5:14, NW) Kuwako kwa mfumo wa marafiki Wakristo ambao waweza kuandaa utunzaji utumikao ni manufaa nyingine ya dini ya kweli. Marafiki halisi ni wale ambao “huzaliwa kwa ajili ya wakati ambapo kuna msononeko,” nao hushikamana kikweli na mtu aliyeshuka moyo. (Mithali 17: 17, NW) Wakati mtume Paulo alipohisi ‘akiwa ameshushwa chini’ na akawa na “hofu kindani,” alifarijiwa “na kuwapo kwa Tito.” (2 Wakorintho 7:5, 6, 2 NW) Vivyo hivyo, kufanya ziara zenye uchangamfu wa moyo na kupiga simu kutaelekea kuthaminiwa kwa kina kirefu na nafsi zilizoshuka moyo. Ungeweza kuuliza kama kuna njia yoyote ambayo waweza kutoa msaada utumikao, kama kutumwatumwa, kufanya kazi ya nyumbani, au mambo kama hayo.a Mkristo mmoja aitwaye Maria alisema hivi: “Niliposhuka moyo, rafiki aliniandikia mara kadhaa na sikuzote akatia ndani maandiko yenye kutia moyo. Nilikuwa nikisoma barua hiyo tena na tena, nikilia nilipokuwa nikiisoma. Barua za jinsi hiyo zilikuwa kama dhahabu kwangu.”

Baada ya kutia kundi moyo lisaidie “nafsi zilizoshuka moyo,” Paulo asema hivi: “Mwe wastahimilivu kuelekea wote. Oneni kwamba hakuna mmoja atoaye jeraha kwa jeraha kwa mtu mwingine yeyote.” (1 Wathesalonike 5:14, 15, NW) Saburi ni muhimu, kwa maana kwa sababu ya umivu wa kiakili, kufikiri kwa mwelekeo hasi, na kuchoka sana kwa sababu ya ukosefu wa usingizi, huenda mtu aliyeshuka moyo akaitikia kwa “mazungumzo ya kishenzi,” kama alivyofanya Ayubu. (Ayubu 6:2, 3, NW) Rachelle, Mkristo mmoja ambaye mama yake alikuja kuwa na mshuko mzito wa moyo, alifunua hivi: “Mara nyingi Mama alikuwa akisema jambo la kuchukiza sana. Nyingi za mara hizi, mimi nilijaribu kujikumbusha Mama ni mtu wa aina gani hasa—mwenye upendo, mfadhili, na mkarimu. Nilijifunza kwamba watu walioshuka moyo husema mambo mengi ambayo hawamaanishi. Jambo baya zaidi ambalo mtu aweza kufanya ni kurudisha maneno au vitendo viovu.”

Huenda wanawake fulani walio Wakristo wakomavu wakawa hasa katika hali ya kuwaletea kitulizo wanawake wengine wenye kuteswa na huzuni kali ya hisiamoyo. (Linganisha 1 Timotheo 5:9, 10.) Wanawake hawa hodari wa Kikristo waweza kujitahidi kunena na watu hao kwa kuwaliwaza katika pindi zinazofaa. Nyakati fulani yafaa zaidi kwamba dada Wakristo walio wakomavu badala ya akina ndugu waendelee kusaidia mwanamke. Kwa kupanga mambo kitengenezo na kuwasimamia ifaavyo, wazee Wakristo waweza kuhakikisha kwamba nafsi zilizoshuka moyo zapokea utunzaji wenye kuhitajiwa.

Wazee Wenye Ndimi Zilizoelimishwa

Hasa ni lazima wachungaji wa kiroho wawe na “maarifa na muonondani” hivi kwamba ‘watajua jinsi ya kuongea ili kuwatia moyo walionyong’onyea.’ (Yeremia 3:15; Isaya 50:4, Beck) Hata hivyo, ikiwa mzee si mwangalifu angeweza kufanya mtu aliyeshuka moyo ahisi vibaya zaidi bila kukusudia. Mathalani, yadhaniwa kuwa waandamani watatu wa Ayubu walienda ‘kumsikitikia na kumfariji.’ Lakini maneno yao, yenye kusukumwa na maoni mabaya juu ya muhali wa Ayubu, yalitumika ‘kumpondaponda’ badala ya kumfariji.—Ayubu 2:11; 8:1, 5, 6; 11:1, 13-19; 19:2, NW.

Makala mbalimbali katika vichapo vya Watch Tower zimetaarifu kanuni ambazo zaweza kutumiwa katika kushauri watu mmoja mmoja.b Wazee walio wengi wametumia habari kama hizo. Hata hivyo, katika visa fulani taarifa za kutofikiri vizuri za wazee—ama za maongeo ya kibinafsi ama katika hotuba—zimekuwa za kudhuru sana. Kwa hiyo wazee ‘wasinene bila kufikiri kama vile kwa michomo ya upanga’ bali kwa ‘ulimi unaoponya wenye hekima.’ (Mithali 12:18, NW) Ikiwa mzee afikiria athari ambayo matamko yake yaweza kuleta kabla hajanena, maneno yake yaweza kuwa yenye kuburudisha hisia. Kwa hiyo, wazee, iweni wenye haraka kusikiliza na wenye upolepole wa kukata mashauri ikiwa hamna picha kamili ya mambo.—Mithali 18:13.

Wazee wapendezwapo kihalisi na watu walioshuka moyo, watu hao mmoja mmoja huhisi wakipendwa na kuthaminiwa. Utunzaji huo usio na ubinafsi huenda ukasukuma hawa watu mmoja mmoja wasitie maanani matamko yoyote yenye kuvunja moyo. (Yakobo 3:2) Mara nyingi watu walioshuka moyo hulemewa na hatia, na wazee waweza kuwasaidia wapate maoni yenye usawaziko juu ya mambo. Hata wakati dhambi nzito imefanywa, utunzaji wa kiroho wenye kuandaliwa na wazee waweza kusaidia ‘kilicho kilema kiponywe.’—Waebrania 12:13, NW.

Watu walioshuka moyo wahisipo kwamba sala zao hazina matokeo, wazee waweza kusali nao na kwa ajili yao. Kwa kusoma nao makala zenye msingi wa Biblia zinazoshughulika na mshuko wa moyo, wazee waweza ‘kuwapaka mafuta’ hawa watu mmoja mmoja kwa maneno ya kiroho yenye kuburudisha hisia. (Yakobo 5:14, 15) Pia wazee waweza kusaidia mtu aliyeshuka moyo achukue hatua za Kimaandiko kumaliza tofauti zozote za kibinafsi ambazo huenda akawa nazo na mtu fulani, ikiwa hili ni tatizo. (Linganisha Mathayo 5:23, 24; 18:15-17.) Mara nyingi, mahitilafiano hayo, hasa katika familia, huwa ndiyo mzizi wa mshuko wa moyo.

Ng’amua kwamba kupona huchukua wakati. Hata jitihada zenye upendo za Elkana hazikumwondolea Hana mshuko wa moyo wake mara hiyo. Sala zake mwenyewe na pia mahakikishio ya kuhani wa juu yaliongoza kwenye kitulizo mwishowe. (1 Samweli 1:12-18) Hivyo, uwe mwenye saburi ikiwa itikio ni la polepole. Bila shaka, wazee kwa ujumla si madaktari na kwa hiyo huenda wakapata kwamba jitihada zao zina mipaka katika visa fulani. Wao, pamoja na washiriki wa familia ya mtu aliyeshuka moyo, huenda wakahitaji kutia moyo mtu huyo atafute msaada wa kitaalamu. Ikihitajiwa kabisa, wazee au washiriki wa familia waweza kumweleza wazi mtaalamu yeyote juu ya umaana wa kustahi masadikisho ya kidini ya mwenye kushuka moyo.

Mpaka ulimwengu mpya wa Mungu, hakuna mtu atakayekuwa na afya kamilifu ya kimwili, ya kiakili, au ya kihisiamoyo. Kwa wakati uliopo, Mkristo yeyote mwenye kupoteza shangwe yake kwa sababu ya mshuko wa moyo aweza kuchota imara si kutoka kwenye kundi la Kikristo tu bali pia kutoka kwa Baba yetu wa kimbingu, “ambaye hufariji walioshuka moyo.”—2 Wakorintho 7:6, New American Standard Bible.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku katika ukurasa wa 29]

JINSI YA KUNENA KWA KULIWAZA (KUFARIJI)

□ SIKILIZA KWA UANGALIFU—Kwa maswali ya ufahamu ‘teka’ hisia za moyo wa mtu, Uwe mwepesi kusikiliza mwenye upolepole kukata mashauri.—Mithali 20:5; 18:13.

□ ONYESHA HISIAMWENZI—“Hisiamwenzi” yapasa kuungana na ‘huruma nyororo’ ujaribupo kujihusisha kihisiamoyo na aliyeshuka moyo. ‘Dondosha machozi na mmoja adondoshaye machozi.’—1 Petro 3:8; Warumi 12:15, NW.

□ UWE MSTAHIMILIVU—Huenda ikachukua mazungumzo ya kurudiarudia, kwa hiyo uwe mwenye saburi. Achilia “mazungumzo ya kishenzi” ambayo huenda mtu huyo aliyeshuka moyo akanena kwa sababu ya mvurugiko wa fikira.—Ayubu 6:3, NW.

□ IMARISHA KWA MANENO—Saidia aliyeshuka moyo aone sifa zake njema. Toa pongezi iliyo hususa. Onyesha kwamba matatizo, maono mabaya ya wakati uliopita, au mapungukio hayaamui ustahiki wa kibinafsi wa mtu. Eleza kwa nini Mungu ampenda na kumjali.—Ayubu 16:5.