Sura 15

Kujenga Familia Inayomheshimu Mungu

 1-3. Sababu gani watu fulani hawawezi kusuluhisha matatizo yaliyo kawaida ya ndoa na uzazi, lakini sababu gani Biblia yaweza kusaidia?

TUSEME unapanga kujijengea nyumba. Unanunua uwanja. Kwa hamu, unawazia nyumba yako mpya. Lakini namna gani ikiwa huna vyombo wala stadi za ujenzi? Jitihada zako zingekatisha tamaa kama nini!

² Waume na wake wengi waliooana huanza ndoa wakiwazia familia yenye furaha, lakini hawana wala vyombo wala stadi zinazohitajiwa ili kujenga familia hiyo. Muda mfupi baada ya siku ya arusi, vigezo hasi vya mwenendo hudhihirika. Kupigana na kugombana huwa kawaida ya kila siku. Watoto wanapozaliwa, baba na mama hao wapya wanaona kwamba wanakosa stadi katika kulea watoto kama vile wanavyokosa stadi katika kuwa na ndoa yenye furaha.

³ Hata hivyo, kwa furaha, Biblia inaweza kusaidia. Kanuni zayo ni kama vyombo vinavyokuwezesha ujenge familia yenye furaha. (Mithali 24:3) Acheni tuone ni kwa jinsi gani.

VYOMBO VYA KUJENGA NDOA YENYE FURAHA

 4. Sababu gani matatizo katika ndoa yanatazamiwa, na ni viwango vipi vinavyoandaliwa katika Biblia?

⁴ Haidhuru ni jinsi gani mume na mke wanavyoonekana kuwa wenye kufaana, wao wanatofautiana katika mfanyizo wa kihisiamoyo, maono ya utotoni, na malezi ya familia. Kwa hiyo, matatizo fulani yanatazamiwa baada ya kufunga ndoa. Hayo yatashughulikiwaje? Wajenzi wanapojenga nyumba, wao hutumia ramani iliyochorwa. Hiyo ni miongozo ya kufuatwa. Biblia huandaa viwango vya Mungu vya kujenga familia yenye furaha. Acheni sasa tuchunguze vichache kati yavyo.

 5. Biblia hukaziaje umaana wa uaminifu-mshikamanifu katika ndoa?

⁵ Uaminifu-Mshikamanifu. Yesu alisema hivi: “Aliowaunganisha Mungu, mwanadamu asiwatenganishe.”a (Mathayo 19:6) Mtume Paulo aliandika hivi: “Ndoa na iheshimiwe na watu wote, na malazi yawe safi; kwa maana waasherati na wazinzi Mungu atawahukumia adhabu.” (Waebrania 13:4) Kwa hiyo watu waliooana wanapaswa kuhisi wakiwa na wajibu kumwelekea Yehova wa kuendelea kuwa waaminifu kwa wenzi wao.—Mwanzo 39:7-9.

 6. Uaminifu-mshikamanifu utasaidiaje kuhifadhi ndoa?

⁶ Uaminifu-mshikamanifu huipa ndoa adhama na usalama. Wenzi wa ndoa walio waaminifu-washikamanifu wanajua kwamba, hata iweje, wao wataungana mkono. (Mhubiri 4:9-12) Ni tofauti kama nini na wale wanaoacha ndoa zao kunapokuwa tatizo dogo tu! Watu hao hukata maneno upesi kwamba ‘walichagua mtu asiyefaa,’ kwamba ‘hawapendani tena,’ kwamba mwenzi mpya ndilo suluhisho la tatizo hilo. Lakini kukata maneno hivyo hakumpi yeyote kati ya wenzi hao fursa ya kukomaa. Badala ya hivyo, watu hao wasio waaminifu-washikamanifu huenda wakapeleka matatizo ayo hayo kwa wenzi wapya. Mtu anapokuwa na makao mazuri lakini agundua kwamba paa inavuja, kwa hakika yeye hujaribu kuitengeneza. Yeye hahami kwenye nyumba nyingine tu. Vivyo hivyo, kubadili mwenzi si njia ya kusuluhisha masuala yanayosababisha ugomvi katika ndoa. Matatizo yanapotokea, usijaribu kuitoroka ndoa, bali jitahidi sana kuihifadhi. Uaminifu-mshikamanifu wa jinsi hiyo hufanya muungano huo uwe jambo linalostahili kulindwa, kudumishwa, na kuthaminiwa.

 7. Sababu gani uwasiliano ni jambo gumu mara nyingi kwa watu waliooana, lakini kujivika “utu mpya” kunaweza kusaidiaje?

⁷ Uwasiliano. “Pasipo mashauri makusudi hubatilika,” mithali moja ya Biblia husema. (Mithali 15:22) Hata hivyo, kuwasiliana ni jambo gumu kwa waume na wake fulani waliooana. Sababu gani hali ni hivyo? Kwa sababu watu wana njia tofauti za uwasiliano. Hili ni jambo la hakika ambalo mara nyingi huongoza kwenye hali ya kutoelewana na ya kukatisha tamaa sana. Malezi huenda yakachangia hali hii. Kwa kielelezo, huenda wengine wamelelewa katika mazingira yenye ugomvi wa daima kati ya wazazi. Sasa wakiwa watu wazima waliooana, huenda wasijue jinsi ya kusema na mwenzi wao kwa njia yenye fadhili na yenye upendo. Hata hivyo, si lazima nyumba yako izorote kufikia hali ya kuwa ‘nyumba ya ugomvi.’ (Mithali 17:1) Biblia hukazia kujivika “utu mpya,” na hairuhusu uchungu wenye nia mbovu, kupiga makelele, na usemi wa kutukana.—Waefeso 4:22-24, 31.

 8. Ni nini kinachoweza kusaidia unapokosa kuelewana na mwenzi wako?

⁸ Unaweza kufanya nini kunapokuwa hakuna kuelewana? Hamaki zinapoanza kuwaka, huenda ikafaa ufuate shauri la Mithali 17:14, NW: “Kabla ugomvi haujatokea, ondoka.” Ndiyo, unaweza kuahirisha mazungumzo hadi baadaye, wakati wewe na mwenzi wako mmepoa. (Mhubiri 3:1, 7) Hata iweje, jitahidi kuwa “mwepesi wa kusikia, bali si mwepesi wa kusema; wala kukasirika.” (Yakobo 1:19) Lengo lako linapaswa kuwa kurekebisha hali, si kushinda bishano. (Mwanzo 13:8, 9) Chagua maneno na njia ya kusema itakayokutuliza wewe na mwenzi wako. (Mithali 12:18; 15:1, 4; 29:11) Zaidi ya yote, msiendelee mkiwa katika hali ya kuchokozeka, bali tafuteni msaada kwa kuwasiliana na Mungu katika sala yenye unyenyekevu mkiwa pamoja.—Waefeso 4:26, 27; 6:18.

 9. Sababu gani inaweza kusemwa kwamba uwasiliano huanza moyoni?

⁹ Mithali moja ya Biblia husema hivi: “Moyo wake mwenye hekima hufundisha kinywa chake; huzidisha elimu ya midomo yake.” (Mithali 16:23) Kwa kweli basi, ufunguo wa uwasiliano wenye mafanikio umo moyoni, si kinywani. Mtazamo wako ni nini kuelekea mwenzi wako? Biblia hutia moyo Wakristo waonyeshe “hisia-mwenzi.” (1 Petro 3:8, NW) Je, unaweza kufanya hivyo wakati mwenzi wako wa ndoa anapopatwa na hangaiko lenye kutaabisha? Ikiwa ndivyo, itakusaidia ujue jinsi ya kujibu.—Isaya 50:4.

10, 11. Mume aweza kutumiaje shauri la 1 Petro 3:7?

¹⁰ Heshima na Staha. Waume Wakristo wanaambiwa wakae na wake zao “kulingana na ujuzi, [wa]kiwahesabia heshima kama kwa chombo dhaifu zaidi, kile cha kike.” (1 Petro 3:7, NW) Kumheshimu mke kunatia ndani kutambua thamani yake. Mume anayekaa na mkeye “kulingana na ujuzi” hujali sana maoni yake, nguvu zake, akili yake, na adhama yake. Inampasa atake kujifunza pia jinsi Yehova huwaona wanawake na anavyotaka watendewe.

¹¹ Katika nyumba yako, tuseme kwamba una chombo chenye mafaa sana ambacho ni rahisi sana kuvunjika. Je, usingeshughulika nacho kwa uangalifu sana? Petro alitumia maneno “chombo dhaifu” kwa njia iyo hiyo, na hili lapaswa kumsukuma mwanamume Mkristo adhihirishe ufikirio mwororo kuelekea mke wake mpendwa.

12. Mke aweza kuonyeshaje kwamba anamstahi sana mumeye?

¹² Lakini Biblia humpa mke shauri gani? Paulo aliandika: “Mke asikose kumstahi [“sana,” NW] mumewe.” (Waefeso 5:33) Kama vile mke anavyohitaji kuhisi kwamba anaheshimiwa na kupendwa sana na mwenzi wake, mume anahitaji kuhisi kwamba anastahiwa na mkeye. Mke mwenye staha hangejulisha kotekote makosa ya mumeye bila kufikiri, iwe mume wake ni Mkristo au la. Yeye hangemwondolea adhama yake kwa kumchambua na kumshusha ama faraghani ama hadharani.—1 Timotheo 3:11; 5:13.

13. Maoni yaweza kuonyeshwaje kwa njia ya amani?

¹³ Hilo halimaanishi kwamba mke hawezi kuonyesha maoni yake. Ikiwa jambo fulani linamsumbua, yeye anaweza kujieleza kwa staha. (Mwanzo 21:9-12) Kupitisha wazo fulani kwa mume wake kunaweza kufananishwa na kumtupia mpira. Mke aweza kuutupa kwa uanana ili mume aweze kuudaka kwa urahisi, au aweza kuurusha kwa nguvu sana hivi kwamba unamuumiza. Ni bora zaidi kama nini wakati wenzi wote wawili wanapoepuka kutupiana mashtaka bali, badala ya hivyo, kusema kwa njia yenye fadhili na yenye uanana!—Mathayo 7:12; Wakolosai 4:6; 1 Petro 3:3, 4.

14. Unapaswa kufanya nini ikiwa mwenzi wako aonyesha hapendezwi sana na matumizi ya kanuni za Biblia katika ndoa?

¹⁴ Kama vile ambavyo tumeona, kanuni za Biblia zinaweza kukusaidia ujenge ndoa yenye furaha. Lakini namna gani ikiwa mwenzi wako haonyeshi kupendezwa sana na yale ambayo Biblia husema? Bado kuna mengi yanayoweza kutimizwa ukitumia ujuzi juu ya Mungu katika sehemu yako. Petro aliandika hivi: “Ninyi wake, watiini waume zenu; kusudi, ikiwa wako wasioliamini Neno, wavutwe kwa mwenendo wa wake zao, pasipo lile Neno; wakiutazama mwenendo wenu safi, na wa hofu.” (1 Petro 3:1, 2) Bila shaka, lilo hilo lingehusu mume ambaye mke wake hapendezwi na Biblia. Hata mwenzi wako achague kufanya nini, acha kanuni za Biblia zikufanye wewe uwe mwenzi bora zaidi. Ujuzi juu ya Mungu unaweza kukufanya pia uwe mzazi bora.

KULEA WATOTO KULINGANA NA UJUZI JUU YA MUNGU

15. Njia za kulea zenye kasoro hupitishwaje nyakati nyingine, na mwendo huo unaweza kukomeshwaje?

¹⁵ Kuwa na msumeno au nyundo tu hakumfanyi mtu awe seremala stadi. Vivyo hivyo, kuwa na watoto tu hakumfanyi mtu awe mzazi stadi. Kwa kujua au bila kujua, mara nyingi wazazi hulea watoto wao kwa njia ambayo wao wenyewe walilelewa. Hivyo, nyakati nyingine njia za kulea zenye kasoro zinapitishwa kutoka kizazi kimoja hadi kingine. Mithali ya kale ya Kiebrania inasema hivi: “Baba wamekula zabibu mbichi, nao watoto wakatiwa ganzi la meno.” Hata hivyo Maandiko huonyesha kwamba si lazima mtu afuate mwendo uliowekwa na wazazi wake. Yeye anaweza kufuata kijia tofauti, kinachoongozwa na sheria za Yehova.—Ezekieli 18:2, 14, 17.

16. Sababu gani ni jambo la maana kuandalia familia yako, na huko kwatia ndani nini?

¹⁶ Yehova hutazamia wazazi Wakristo kuwapa watoto wao mwongozo na utunzaji unaofaa. Paulo aliandika hivi: “Lakini mtu ye yote asiyewatunza walio wake, yaani, wale wa nyumbani mwake hasa, ameikana Imani, tena ni mbaya kuliko mtu asiyeamini.” (1 Timotheo 5:8) Hayo ni maneno yenye nguvu kama nini! Kutimiza sehemu yako ukiwa mwandaliaji, inayotia ndani kutimiza mahitaji ya kimwili, ya kiroho, na ya kihisiamoyo ya watoto wako, ni pendeleo na daraka la mtu amwogopaye Mungu. Biblia hutoa kanuni zinazoweza kusaidia wazazi wajenge mazingira yenye furaha kwa ajili ya watoto wao. Fikiria baadhi yazo.

17. Ni nini kinachohitajiwa ikiwa watoto wako watakuwa na sheria ya Mungu moyoni mwao?

¹⁷ Wekeni kielelezo chema. Wazazi Waisraeli waliamuriwa hivi: “Nawe uwafundishe watoto wako [maneno ya Mungu] kwa bidii, na kuyanena uketipo katika nyumba yako, na utembeapo njiani, na ulalapo, na uondokapo.” Wazazi walipaswa kuwafundisha watoto wao viwango vya Mungu. Lakini agizo hili lilitanguliwa na taarifa hii: ‘Maneno haya ninayokuamuru leo, yatakuwa katika moyo wako.’ (Kumbukumbu la Torati 6:6, 7) Ndiyo, wazazi hawawezi kutoa kile ambacho hawana. Ni lazima sheria za Mungu zichorwe katika mioyo yenu wenyewe ikiwa mnataka ziandikwe mioyoni mwa watoto wenu.—Mithali 20:7; linganisha Luka 6:40.

18. Katika kuonyesha upendo, Yehova amewawekeaje wazazi kielelezo bora ajabu?

¹⁸ Toeni uhakikishio wa upendo wenu. Kwenye ubatizo wa Yesu, Yehova alitangaza hivi: “Wewe ndiwe Mwanangu, mpendwa wangu; nimependezwa nawe.” (Luka 3:22) Hivyo Yehova alimkiri Mwana wake, akionyesha kwa wazi kwamba alimkubali na kutoa uhakikishio wa upendo Wake. Baadaye Yesu alimwambia Baba yake hivi: “Ulinipenda kabla ya kuwekwa msingi ulimwengu.” (Yohana 17:24) Basi, mkiwa wazazi wamwogopao Mungu, waonyesheni watoto wenu upendo wenu kwa maneno na kwa njia ionekanayo—na mfanye hivyo mara nyingi. Kumbukeni sikuzote kwamba “upendo hujenga.”—1 Wakorintho 8:1.

19, 20. Nini linalohusika katika kutia watoto nidhamu kwa njia inayofaa, na wazazi wanaweza kunufaikaje na kielelezo cha Yehova?

¹⁹ Nidhamu. Biblia hukazia umaana wa nidhamu yenye upendo. (Mithali 1:8) Wazazi wanaoepuka daraka lao la kuongoza watoto wao leo kwa hakika yaelekea kwamba watakabili matokeo yenye kuvunja moyo kesho. Hata hivyo wazazi huonywa pia dhidi ya kupita kiasi katika jambo hilo. “Ninyi akina baba,” akaandika Paulo, “msiwachokoze watoto wenu, wasije wakakata tamaa.” (Wakolosai 3:21) Ni lazima wazazi waepuke kusahihisha watoto wao kupita kiasi au kusema-sema daima juu ya makosa yao na kuchambua jitihada zao.

²⁰ Yehova Mungu, Baba yetu wa kimbingu, huweka kielelezo katika kuandaa nidhamu. Kusahihisha kwake makosa hakupiti kiasi kamwe. “Nitalazimika kukuadhibu kwa kadiri inayofaa,” Mungu akawaambia watu wake. (Yeremia 46:28, NW) Wazazi wanapaswa kumwiga Yehova katika habari hii. Nidhamu inayopita kiasi kinachofaa au inayozidi kusudi layo la kusahihisha makosa na kufundisha kwa hakika ni yenye kukatisha tamaa.

21. Wazazi wanaweza kuamuaje kama nidhamu yao ni yenye matokeo?

²¹ Wazazi wanaweza kuamuaje kama nidhamu yao ni yenye matokeo? Labda yafaa kujiuliza wenyewe, ‘Nidhamu yangu inatimiza nini?’ Inapaswa kufundisha. Mtoto wako anapaswa aelewe sababu gani nidhamu inatolewa. Wazazi wanapaswa wafikirie pia matokeo ya nidhamu yao. Ni kweli, kwanza karibu watoto wote watachukizwa na nidhamu. (Waebrania 12:11) Lakini nidhamu haipaswi kamwe kumfanya mtoto ahofu au ahisi ameachwa au kumwacha akiwa na maoni ya kwamba yeye ni mwovu kiasili. Kabla ya kuwakosoa watu wake, Yehova alisema hivi: “Usiogope wewe, . . . kwa maana mimi ni pamoja nawe.” (Yeremia 46:28) Ndiyo, kukosoa kwapaswa kutolewa kwa njia ambayo mtoto wenu anahisi kwamba mko pamoja naye mkiwa wazazi wenye upendo na wenye kutegemeza.

KUJIPATIA “MWELEKEZO WENYE USTADI”

22, 23. Unaweza kujipatiaje mwelekezo unaohitajiwa ili kujenga familia yenye furaha?

²² Twaweza kushukuru kwamba Yehova ameandaa vyombo ambavyo tunahitaji ili kujenga familia yenye furaha. Lakini kuwa na vyombo tu hakutoshi. Ni lazima tuzoee kuvitumia inavyofaa. Kwa kielelezo, huenda mjenzi akasitawisha tabia mbaya kwa njia anayotumia vyombo vyake. Huenda akatumia baadhi yavyo vibaya kabisa. Chini ya hali hizo, yaelekea sana kwamba njia zake zitatokeza jengo duni. Vivyo hivyo, huenda sasa ukawa unajua tabia zisizofaa ambazo zimepenya ndani ya familia yako. Huenda nyingine zikawa zimekita sana na ni ngumu kubadili. Hata hivyo, fuata shauri hili la Biblia: “Mtu mwenye hekima atasikiliza na kutwaa agizo zaidi, na mwanamume mwenye uelewevu ndiye ajipatiaye mwelekezo wenye ustadi.”—Mithali 1:5, NW.

²³ Unaweza kujipatia mwelekezo wenye ustadi kwa kuendelea kutwaa ujuzi juu ya Mungu. Uwe macho kuona kanuni za Biblia zinazohusu maisha ya familia, na ufanye marekebisho inapohitajiwa. Angalia Wakristo wakomavu wanaoweka kielelezo chema wakiwa wenzi wa ndoa na wazazi. Ongea nao. Zaidi ya yote, mpelekee Yehova mahangaiko yako katika sala. (Zaburi 55:22; Wafilipi 4:6, 7) Yeye aweza kukusaidia uwe na familia yenye furaha inayomheshimu.

[Maelezo ya Chini]

TAHINI UJUZI WAKO

Uaminifu-mshikamanifu, uwasiliano, heshima, na staha huchangiaje ndoa yenye furaha?

Wazazi wanaweza kwa njia zipi kuhakikishia watoto wao upendo wao?

Ni mambo gani yanayohusika katika nidhamu inayofaa?

[Picha ya ukurasa mzima katika ukurasa wa 147]