SURA 14
Ni Mamlaka ya Nani Unayopaswa Kutambua?
1, 2. Je, namna zote za mamlaka ni zenye kudhuru? Eleza.
“MAMLAKA” ni neno lenye kuchukiza kwa watu wengi. Hilo laeleweka, kwani mara nyingi mamlaka hutumiwa vibaya—kazini, katika familia, na katika serikali. Biblia husema hivi kihalisi: “Mwanadamu amemtawala mwanadamu kwa kumuumiza.” (Mhubiri 8:9, NW) Ndiyo, wengi wametawala wengine kwa kutenda kwa njia ya ukatili na ya kujitumikia.
2 Lakini si mamlaka yote iliyo yenye kudhuru. Kwa kielelezo, inaweza kusemwa kwamba mwili wetu huwa na mamlaka juu yetu. “Unatuamuru” tupumue, tule, tunywe, na kulala. Je, huo ni uonevu? La. Kutii amri hizo ni kwa manufaa yetu. Ingawa kunyenyekea mahitaji yetu ya kimwili kwaweza kuwa jambo ambalo hatufanyi kwa hiari, kuna namna nyingine za mamlaka zinazotaka ujitiisho wetu wa hiari. Fikiria baadhi ya vielelezo.
MAMLAKA ILIYO KUU KULIKO ZOTE
3. Sababu gani Yehova anaitwa kwa haki “Bwana Mwenye Enzi Kuu”?
3 Yehova huitwa “Bwana Mwenye Enzi Kuu,” zaidi ya mara 300 katika Biblia. Mwenye enzi kuu ni mtu aliye na mamlaka kuu kuliko zote. Ni nini kinachompa Yehova haki ya kuwa na cheo hicho? Ufunuo 4:11 hujibu hivi: “Umestahili wewe, Bwana wetu na Mungu wetu, kuupokea utukufu na heshima na uweza; kwa kuwa wewe ndiwe uliyeviumba vitu vyote, na kwa sababu ya mapenzi yako vilikuwako, navyo vikaumbwa.”
4. Yehova huchagua kutumiaje mamlaka yake?
4 Akiwa Muumba wetu, Yehova ana haki ya kutumia mamlaka yake jinsi anavyochagua. Hilo huenda likaonekana kuwa jambo la kuhofisha, hasa tunapofikiria kwamba Mungu ana “wingi wa nishati yenye msukumo.” Yeye anaitwa “Mungu Mweza Yote”—usemi ambao katika Kiebrania huonyesha wazo la nguvu yenye kushinda uwezo. (Isaya 40:26, NW; Mwanzo 17:1, NW) Hata hivyo, Yehova huonyesha nguvu yake kwa njia ya ufadhili, kwani sifa yake kuu ni upendo.—1 Yohana 4:16.
5. Sababu gani si vigumu kujinyenyekeza kwa mamlaka ya Yehova?
5 Ingawa Yehova alionya kwamba yeye angeleta adhabu juu ya wakosaji wasiotubu, Musa alimjua hasa kuwa “ndiye Mungu [wa kweli]; Mungu mwaminifu, ashikaye agano lake na rehema zake kwao wampendao, na kushika amri zake.” (Kumbukumbu la Torati 7:9) Ebu wazia hilo! Mwenye Mamlaka Iliyo Kuu Kuliko Zote wa ulimwengu wote mzima hatulazimishi tumtumikie. Badala ya hivyo, tunavutwa kwake kwa sababu ya upendo wake. (Warumi 2:4; 5:8) Kujitiisha kwa mamlaka ya Yehova hata ni jambo la kupendeza, kwani sikuzote sheria zake hutunufaisha hatimaye.—Zaburi 19:7, 8.
6. Suala la mamlaka lilitokeaje katika bustani ya Edeni, na tokeo likawa nini?
6 Wazazi wetu wa kwanza walikataa katakata enzi kuu ya Mungu. Walitaka kujiamulia yaliyo mema na yaliyo mabaya. (Mwanzo 3:4-6) Likiwa tokeo, wao walifukuzwa kutoka katika makao yao ya Paradiso. Baada ya hapo Yehova aliruhusu wanadamu waunde mifumo ya mamlaka ambayo ingewawezesha waishi katika jamii yenye utaratibu, ingawa si kamilifu. Ni nini baadhi ya mamlaka hizo, na Mungu hututazamia sisi tujinyenyekeze kadiri gani kwazo?
“MAMLAKA ZILIZO KUBWA”
7. Ni nani walio “mamlaka zilizo kubwa,” na cheo chazo chahusianaje na mamlaka ya Mungu?
7 Mtume Paulo aliandika hivi: “Kila nafsi na iwe katika ujitiisho kwa mamlaka zilizo kubwa, kwa maana hakuna mamlaka ila kwa njia ya Mungu.” Ni nani walio “mamlaka zilizo kubwa”? Maneno ya Paulo katika mistari inayofuata yanaonyesha kwamba hizo ni mamlaka za kiserikali za kibinadamu. (Warumi 13:1-7, NW; Tito 3:1, NW) Yehova hakuzianzisha mamlaka za kiserikali za mwanadamu, lakini ziko kwa ruhusa yake. Kwa hiyo Paulo angeweza kuandika hivi: “Mamlaka zilizopo zimesimama zikiwa zimewekwa na Mungu katika mahali pa vyeo vyazo vyenye kuhusiana.” (NW ) Hilo linaonyesha nini juu ya mamlaka hiyo ya kidunia? Kwamba ni ndogo, au ya chini, kwa kulinganishwa na mamlaka ya Mungu. (Yohana 19:10, 11) Kwa hiyo, sheria ya mwanadamu inapopingana na sheria ya Mungu, ni lazima Wakristo waongozwe na dhamiri yao yenye kuzoezwa na Biblia. ‘Imewapasa kumtii Mungu kuliko wanadamu.’—Matendo 5:29.
8. Wewe hunufaikaje na mamlaka zilizo kubwa, na unaweza kuonyeshaje ujitiisho wako kwazo?
8 Hata hivyo, mara nyingi mamlaka zilizo kubwa za kiserikali hutenda zikiwa ‘mhudumu wa Mungu kwetu kwa manufaa yetu.’ (Warumi 13:4, NW) Kwa njia zipi? Ebu fikiria ule utumishi mwingi unaoandaliwa na mamlaka zilizo kubwa, kama vile kupeleka barua, polisi na kulindwa na moto, usafi, na elimu. “Kwa sababu hiyo tena mwalipa kodi,” akaandika Paulo, “kwa kuwa wao ni wahudumu wa Mungu, wakidumu katika kazi iyo hiyo.” (Warumi 13:6) Kwa habari ya kodi au wajibu mwingine wowote ulio halali, tunapaswa “kuwa na mwenendo mwema [“kufuatia haki,” NW].”—Waebrania 13:18.
9, 10. (a) Mamlaka zilizo kubwa zina sehemu gani katika mpango wa Mungu? (b) Sababu gani lingekuwa jambo baya kupinga mamlaka zilizo kubwa?
9 Nyakati nyingine, mamlaka zilizo kubwa hutumia vibaya nguvu yazo. Je, hilo latuondolea daraka letu la kuendelea kujitiisha kwao? La, halituondolei daraka hilo. Yehova huona matendo mabaya ya wenye mamlaka hao. (Mithali 15:3) Kuvumilia kwake utawala wa mwanadamu hakumaanishi kwamba yeye hupuuza ufisadi wao; wala yeye hatutazamii tufanye hivyo. Kwa kweli, karibuni Mungu ‘atavunja falme hizi zote,’ akiweka mahali pazo utawala wa serikali yake mwenyewe ya uadilifu. (Danieli 2:44) Lakini mpaka hilo litukie, mamlaka zilizo kubwa zina kusudi lenye mafaa.
10 Paulo alieleza hivi: “Amwasiye mwenye mamlaka hushindana na agizo la [“mpango wa,” NW] Mungu.” (Warumi 13:2) Mamlaka zilizo kubwa ni “mpango” wa Mungu kwa habari ya kwamba zinahifadhi kiasi fulani cha utaratibu, ambao bila huo fujo na mchafuko ungeenea. Kuzipinga kungekuwa kinyume cha maandiko na jambo lisilo la akili. Kutoa kielezi: Ebu wazia kwamba ulikuwa umepasuliwa na mishono ilikuwa ikishikanisha jeraha hilo. Ingawa mishono hiyo ni kitu kigeni mwilini, hiyo ina kusudi kwa muda fulani mfupi. Kuiondoa kabla ya muda huo lingekuwa jambo lenye kudhuru. Vivyo hivyo, mamlaka za kiserikali za kibinadamu hazikuwa sehemu ya kusudi la kwanza la Mungu. Hata hivyo, mpaka Ufalme wake unapoitawala dunia kikamili, serikali za kibinadamu huungamanisha jamii pamoja, zikifanya kazi inayopatana na mapenzi ya Mungu kwa wakati huu. Hivyo tunapaswa kuendelea kujitiisha kwa mamlaka zilizo kubwa, huku tukitanguliza sheria na mamlaka ya Mungu.
MAMLAKA KATIKA FAMILIA
11. Wewe ungefafanuaje kanuni ya ukichwa?
11 Familia ni sehemu ya msingi ya jamii ya kibinadamu. Ndani yayo mume na mke wanaweza kupata ushirika wenye kuthawabisha, na watoto wanaweza kulindwa na kuzoezwa kwa ajili ya wakati watakapokuwa watu wazima. (Mithali 5:15-21; Waefeso 6:1-4) Mpango huo bora unahitaji kupangwa kwa njia inayowezesha washiriki wa familia waishi kwa amani na upatano. Njia ya Yehova ya kutimiza hilo ni kupitia kanuni ya ukichwa, inayojumlishwa kwa maneno haya yanayopatikana kwenye 1 Wakorintho 11:3: “Kichwa cha kila mwanamume ni Kristo, na kichwa cha mwanamke ni mwanamume, na kichwa cha Kristo ni Mungu.”
12, 13. Kichwa cha familia ni nani, na ni somo jipi liwezalo kupatikana kutokana na njia ya Yesu ya kutumia ukichwa?
12 Mume ni kichwa cha familia. Hata hivyo, yeye ana kichwa juu yake—Yesu Kristo. Paulo aliandika hivi: “Enyi waume, wapendeni wake zenu, kama Kristo naye alivyolipenda Kanisa [“kutaniko,” NW], akajitoa kwa ajili yake.” (Waefeso 5:25) Mume huonyesha ujitiisho wake kwa Kristo anapomtendea mke wake kwa njia ambayo Yesu alitendea kutaniko sikuzote. (1 Yohana 2:6) Yesu amekabidhiwa mamlaka kubwa, lakini yeye huitumia kwa uanana sana, upendo, na hali ya kukubali sababu. (Mathayo 20:25-28) Akiwa mwanadamu, Yesu hakutumia vibaya kamwe cheo chake cha mamlaka. Alikuwa “mpole na mnyenyekevu wa moyo,” naye aliwaita wafuasi wake “rafiki” badala ya “watumwa.” “Nitawapumzisha,” yeye akawaahidi, na ndivyo alivyofanya.—Mathayo 11:28, 29; Yohana 15:15.
13 Kielelezo cha Yesu chafundisha waume kwamba ukichwa wa Kikristo si cheo cha utawala usio na huruma. Badala ya hivyo, ni cheo cha staha na cha upendo wa kujidhabihu. Kwa wazi hilo lisingemruhusu mtu kumtenda vibaya mwenzi kimwili au kwa maneno. (Waefeso 4:29, 31, 32; 5:28, 29; Wakolosai 3:19) Ikiwa mwanamume Mkristo angemtenda mke wake vibaya hivyo, matendo yake mengine mema yangekuwa ya bure, na sala zake zingezuiwa.—1 Wakorintho 13:1-3; 1 Petro 3:7.
14, 15. Ujuzi juu ya Mungu humsaidiaje mke ajinyenyekeze kwa mume wake?
14 Mume anapoiga kielelezo cha Kristo, ni rahisi zaidi kwa mke wake kutii maneno ya Waefeso 5:22, 23: “Enyi wake, watiini waume zenu kama kumtii Bwana wetu. Kwa maana mume ni kichwa cha mkewe, kama Kristo naye ni kichwa cha Kanisa [“kutaniko,” NW].” Kama vile mume apaswavyo kujinyenyekeza kwa Kristo, ni lazima mke ajitiishe kwa mume wake. Biblia huonyesha wazi pia kwamba wake hodari wanastahili heshima na sifa kwa ajili ya hekima yao ya kimungu na bidii yao ya kazi.—Mithali 31:10-31.
15 Ujitiisho wa mke Mkristo kwa mume wake ni wa kadiri. Hiyo yamaanisha kwamba ni lazima kumtii Mungu kuliko mwanadamu ikiwa kujinyenyekeza katika jambo fulani kungevunja sheria ya kimungu. Hata hivyo, msimamo imara wa mke unapasa usawazishwe na “roho ya upole na utulivu.” Inapaswa iwe wazi kwamba ujuzi juu ya Mungu umemfanya awe mke bora zaidi. (1 Petro 3:1-4) Ingekuwa vivyo hivyo kwa habari ya mwanamume Mkristo ambaye mke wake si mwamini. Kutii kwake kanuni za Biblia kunapaswa kumfanye awe mume bora zaidi.
16. Watoto wanaweza kuigaje kielelezo ambacho Yesu aliweka alipokuwa kijana?
16 Waefeso 6:1 laeleza fungu la watoto, likisema hivi: “Enyi watoto, watiini wazazi wenu katika Bwana, maana hii ndiyo haki.” Watoto Wakristo wanafuata kielelezo cha Yesu, aliyeendelea kujitiisha kwa wazazi wake alipokuwa akikua. Akiwa mvulana mtiifu, yeye “a[li]zidi kuendelea katika hekima na kimo, akimpendeza Mungu na wanadamu.”—Luka 2:51, 52.
17. Njia ambayo wazazi hutumia mamlaka inaweza kuwaje na uvutano juu ya watoto wao?
17 Njia ambayo wazazi hushughulika na madaraka yao inaweza kuwa na uvutano juu ya kama watoto wao watastahi mamlaka au wataasi dhidi yayo. (Mithali 22:6) Kwa hiyo inafaa wazazi waweze kujiuliza, ‘Je, mimi hutumia mamlaka yangu kwa upendo au bila huruma? Je, mimi ni mwenye uendekevu?’ Mzazi amwogopaye Mungu anatazamiwa kuwa mwenye upendo na mwenye ufikirio, hata hivyo akiwa imara katika kushikamana na kanuni za kimungu. Kwa kufaa, Paulo aliandika hivi: “Akina baba, msiwachokoze watoto wenu [kihalisi, ‘kuwachokoza wakasirike’]; bali waleeni katika adabu na maonyo ya [“nidhamu na rekebisho la akilini la Yehova,” NW] Bwana.”—Waefeso 6:4; Wakolosai 3:21.
18. Nidhamu ya wazazi yapasa itiweje?
18 Wazazi wanapaswa kuchunguza sana njia zao za kuzoeza, hasa ikiwa wanatamani kwamba watoto wao wawe watiifu na hivyo wawaletee shangwe. (Mithali 23:24, 25) Katika Biblia, nidhamu ni namna hasa ya kuagiza. (Mithali 4:1; 8:33) Inahusianishwa na upendo na upole, wala si na hasira na ukatili. Kwa hiyo, wazazi Wakristo wanahitaji kutenda kwa hekima na kujizuia wanapotia watoto wao nidhamu.—Mithali 1:7.
MAMLAKA KUTANIKONI
19. Mungu amepangaje ili kuwe utaratibu mzuri katika kutaniko la Kikristo?
19 Kwa kuwa Yehova ni Mungu mwenye utaratibu, ni jambo la akili kwamba yeye angewaandalia watu wake uongozi wenye mamlaka na uliopangwa vema. Kwa hiyo, yeye amemweka Yesu rasmi kuwa Kichwa cha kutaniko la Kikristo. (1 Wakorintho 14:33, 40; Waefeso 1:20-23) Chini ya uongozi wa Kristo usioonekana, Mungu ameweka mpango ambao katika huo wazee waliowekwa rasmi katika kila kutaniko wanachunga kundi kwa bidii, kwa hiari, na kwa upendo. (1 Petro 5:2, 3) Watumishi wa huduma huwasaidia kwa njia mbalimbali na kutoa utumishi wenye thamani ndani ya kutaniko.—Wafilipi 1:1.
20. Sababu gani tujinyenyekeze kwa wazee Wakristo waliowekwa rasmi, na sababu gani hilo linanufaisha?
20 Paulo aliandika hivi kuhusu wazee Wakristo: “Watiini wenye kuwaongoza, na kuwanyenyekea; maana wao wanakesha kwa ajili ya roho zenu, kama watu watakaotoa hesabu, ili kwamba wafanye hivyo kwa furaha wala si kwa kuugua; maana isingewafaa ninyi.” (Waebrania 13:17) Kwa hekima, Mungu amewakabidhi waangalizi Wakristo daraka la kutunza mahitaji ya kiroho ya wale walio kutanikoni. Wazee hao hawafanyizi jamii ya makasisi. Wao ni watumishi na watumwa wa Mungu, wakihudumia mahitaji ya waabudu wenzao, kama vile Bwana-Mkubwa wetu, Yesu Kristo, alivyofanya. (Yohana 10:14, 15) Kujua kwamba wanaume wanaostahili Kimaandiko hupendezwa na maendeleo yetu na ukuzi wetu wa kiroho kunatutia moyo tuwe wenye kushirikiana na wenye kunyenyekea.—1 Wakorintho 16:16.
21. Wazee waliowekwa rasmi hujaribuje kusaidia Wakristo wenzao kiroho?
21 Nyakati nyingine, huenda kondoo wakapotea njia au kuhatarishwa na mambo ya kilimwengu yenye kudhuru. Chini ya uongozi wa Mchungaji Mkubwa, wazee wakiwa wachungaji wa cheo cha chini huwa macho kuelekea mahitaji ya wale walio chini ya utunzaji wao na huwapa uangalifu wa kibinafsi kwa bidii-nyendelevu. (1 Petro 5:4) Wao hutembelea washiriki wa kutaniko na kutoa maneno ya kitia-moyo. Wakijua kwamba Ibilisi anajaribu kuvunja amani ya watu wa Mungu, wazee hutumia hekima itokayo juu katika kushughulika na matatizo yoyote. (Yakobo 3:17, 18) Wao hujitahidi sana kudumisha muungamano na umoja wa imani, ambao ni jambo ambalo Yesu mwenyewe aliomba katika sala.—Yohana 17:20-22; 1 Wakorintho 1:10.
22. Wazee huandaa msaada gani katika visa vya ukosaji?
22 Namna gani ikiwa Mkristo apatwa na maovu au anavunjika moyo kwa sababu ya kutenda dhambi? Shauri la Biblia lenye kutuliza na sala za wazee zenye kuhisiwa moyoni zinazotolewa kwa niaba yake zinaweza kusaidia kumrudisha kwenye afya ya kiroho. (Yakobo 5:13-15) Wanaume hawa, wanaowekwa rasmi kwa roho takatifu, wana mamlaka pia ya kutia nidhamu na kukaripia wowote wanaofuatia mwendo wa ukosaji au wanaohatarisha usafi wa kiroho na wa kiadili wa kutaniko. (Matendo 20:28; Tito 1:9; 2:15) Ili kudumisha kutaniko likiwa safi, huenda ikawa lazima kwa watu mmoja-mmoja kuripoti ukosaji mzito. (Mambo ya Walawi 5:1) Ikiwa Mkristo ambaye ametenda dhambi nzito anakubali nidhamu na karipio la Kimaandiko na kutoa uthibitisho wa toba ya kweli, yeye atasaidiwa. Bila shaka, wale wanaoendelea kuvunja sheria ya Mungu bila kutubu hutengwa na ushirika.—1 Wakorintho 5:9-13.
23. Waangalizi Wakristo huandaa nini kwa manufaa ya kutaniko?
23 Biblia ilitabiri kwamba chini ya Yesu Kristo akiwa Mfalme, wanaume waliokomaa kiroho wangewekwa rasmi ili kuwaandalia watu wa Mungu faraja, ulinzi, na burudisho. (Isaya 32:1, 2) Wao wangeongoza wakiwa waeneza-evanjeli, wachungaji, na walimu ili kuendeleza ukuzi wa kiroho. (Waefeso 4:11, 12, 16) Ingawa waangalizi Wakristo huenda nyakati nyingine wakakaripia, kukemea, na kuhimiza waamini wenzao, kutumia mafundisho ya wazee yenye afya yanayotegemea Neno la Mungu husaidia kudumisha wote katika barabara iongozayo kwenye uhai.—Mithali 3:11, 12; 6:23; Tito 2:1.
KUBALI MAONI YA YEHOVA JUU YA MAMLAKA
24. Ni suala jipi tunalojaribiwa juu yalo kila siku?
24 Mwanamume na mwanamke wa kwanza walijaribiwa juu ya suala la ujitiisho kwa mamlaka. Si ajabu kwamba, jaribu lilo hilo hutukabili sisi kila siku. Shetani Ibilisi ameendeleza roho ya uasi miongoni mwa wanadamu. (Waefeso 2:2) Kwa njia yenye kuvutia, mwendo wa kujitegemea hufanywa uonekane kuwa bora zaidi kuliko ule wa ujitiisho.
25. Ni manufaa gani za kukataa katakata roho ya uasi ya ulimwengu na za kuwa wenye kujinyenyekeza kwa mamlaka ambayo Mungu hutumia au huruhusu?
25 Hata hivyo, ni lazima tukatae katakata roho ya uasi ya ulimwengu. Kwa kufanya hivyo, tutaona kwamba ujitiisho wa kimungu huleta thawabu nyingi. Kwa mfano, tutaepuka mahangaiko na mafadhaiko yaliyo ya kawaida kwa wale wanaokorofiana na mamlaka za kilimwengu. Tutapunguza ugomvi ambao umejaa familia nyingi. Na tutafurahia manufaa za ushirika mchangamfu na wenye upendo pamoja na waamini wenzetu Wakristo. Zaidi ya yote, ujitiisho wetu wa kimungu utatokeza uhusiano mzuri pamoja na Yehova, aliye Mamlaka Iliyo Kuu Kuliko Zote.
TAHINI UJUZI WAKO
Yehova hutumiaje mamlaka yake?
Ni nani walio “mamlaka zilizo kubwa,” na sisi tunaendeleaje kujitiisha kwazo?
Kanuni ya ukichwa humwekea kila mshiriki wa familia daraka gani?
Tunaweza kuonyeshaje unyenyekeo katika kutaniko la Kikristo?
[Sanduku katika ukurasa wa 134]
WENYE KUNYENYEKEA, SI WENYE NIA YA KUPINDUA
Kupitia utendaji wao wa kuhubiri hadharani, Mashahidi wa Yehova huelekeza kwenye Ufalme wa Mungu kuwa tumaini pekee la amani na usalama wa kweli. Lakini hao wapiga-mbiu wenye bidii wa Ufalme wa Mungu, si wenye nia ya kupindua hata kidogo serikali ambazo wao wanaishi chini yazo. Kinyume cha hilo, Mashahidi wamo miongoni mwa raia walio wenye staha na wenye kufuata sheria zaidi. “Ikiwa makundi yote ya kidini yangekuwa kama Mashahidi wa Yehova,” akasema ofisa fulani katika nchi moja ya Afrika, “tusingekuwa na uuaji wa kimakusudi, wizi wa kuvunja nyumba, uhalifu wa vijana, wafungwa wa gerezani na mabomu ya atomu. Milango isingetiwa kufuli sikuzote.”
Wakitambua hili, maofisa katika mabara mengi wameruhusu kazi ya kuhubiri ya Mashahidi iendelee bila kuzuiwa. Katika mabara mengine, marufuku au vizuizi vimeondolewa wakati wenye mamlaka walipotambua kwamba Mashahidi wa Yehova ni uvutano wenye manufaa. Ni kama vile mtume Paulo alivyoandika juu ya kutii mamlaka zilizo kubwa: “Fanya mema, nawe utapata sifa kwake.”—Warumi 13:1, 3.