Siku ya Bwana Itamaanisha Nini Kwako Wewe?

“Nenda hali ukitiisha katikati ya adui zako.”​—ZABURI 110:2, NW.

 1-3. (a) Kwa nini mwanzo wa siku ya Bwana umekuwa wakati wa pigano, na baadhi ya mafanikio ya Yesu yamekuwa nini? (b) Ni jinsi gani Yesu ‘atakamilisha ushindi wake’?

KULE nyuma katika 1914, Yesu alitawazwa kuwa Mfalme wa Ufalme wa Mungu, na siku ya Bwana ikaanza. Mara hiyo, Mfalme huyo mpya alikabiliwa na upinzani kutoka kwa Shetani Ibilisi na mawakili wake hapa duniani. (Zaburi 2:1-6) Hivyo miaka hii ya mapema ya siku ya Bwana imekuwa wakati wa pigano ambalo katika hilo Yesu ameenda ‘akitiisha katikati ya adui zake.’​—Zaburi 110:2, NW.

² Ushindi mbalimbali wa Mfalme huyo mpya umekuwa wa kuvutia. Baada ya 1914, Shetani alijaribu ‘kumeza’ Ufalme huo uliokuwa mpya katika kuzaliwa, lakini, badala ya hivyo, yeye akatupwa kwa njia yenye fedheha atoke mbinguni. (Ufunuo 12:1-12, NW) Ndipo ‘alipofanya vita’ pamoja na waliobaki wa wapakwa-mafuta, lakini hakuweza kuwazuia ‘wasisimame’ katika 1919 wala wasikubali “ile hatikunjo” ndogo kutoka mkononi mwa Yesu Kristo. (Ufunuo 10:8-11; 11:11, 12; 12:17, NW) Yeye alikuwa hoi jinsi hiyo hiyo asiweze kuzuia kukusanywa kwa walio wa mwisho wa wale 144,000 na kuletwa pamoja kwa umati mkubwa (kutoka mataifa yote), ambao wanatoa “utumishi mtakatifu mchana na usiku katika hekalu [la Yehova].”​—Ufunuo 7:1-3, 9-15, NW.

³ Kweli kweli, tangu 1914 Yesu ‘ameenda akishinda.’ Hata hivyo, mengi yanabakia kufanywa. Ni lazima bado Yesu ‘akamilishe ushindi wake.’ Ni lazima bado achukue kitendo cha kuondoa alama zote zilizobakia za mfumo wa mambo ya ulimwengu wa Shetani. (Ufunuo 6:1, 2; 19:11-21, NW) Kitendo hicho chenye umaana mkubwa kitamaanisha nini kwetu tukiwa mmoja mmoja?

Kumvua Nguo Babuloni Mkuu Akiwa Mahali Peupe

 4. Dini bandia inaelezwa kuwa jinsi gani katika Ufunuo?

⁴ Uharibifu wa ulimwengu wa Shetani unaanza na mwisho wa dini bandia. Ufunuo unaeleza milki nzima ya ulimwengu ya dini bandia​—kutia ndani Jumuiya ya Wakristo​—kuwa malaya, Babuloni Mkuu, ambaye ana mahusiano pamoja na wafalme wa dunia na anafanya aina ya binadamu ilewe uasherati wake. Yeye mwenyewe pia amelewa​—kwa njia yenye machukizo​—kutokana na kunywa damu, ile damu ya watumishi wa Mungu. (Ufunuo 17:1-6) Ufunuo unaeleza pia juu ya mwisho wa kahaba huyo wa zamani mwenye kunyarafisha, nasi tunaweza kuelewa vizuri zaidi jambo hilo litamaanisha nini tukifikiria yaliyopata kahaba mwingine wa kidini aliyekuwako kule nyuma katika karne ya saba kabla ya Wakati wa Kawaida wetu.

 5, 6. Kwa nini Yerusalemu isiyo na uaminifu iliitwa malaya, na jambo hilo lilileta hukumu gani juu yake kutoka kwenye mkono wa Yehova?

⁵ Kahaba huyo alikuwa lile jiji la Yerusalemu. Jiji hilo lilipaswa kuwa kitovu cha ibada ya Yehova duniani, lakini Mungu aliliambia hivi: “Umekuwa na hatia katika damu yako uliyomwaga.” (Ezekieli 22:4) Jiji hilo lilipaswa pia kuwa lenye kutakata kiroho, lakini lilikuwa limejitia umalaya kwa kufanya uhusiano wa kirafiki na mataifa. “Mimi nimejawa na hasira kali kama nini dhidi yako wewe,” Yehova akaliambia, “kwa kutenda kwako mambo yote haya, kazi ya mwanamke, malaya mwenye kupiga ubwana!”​—Ezekieli 16:30; 23:1-21; Yakobo 4:4, NW.

⁶ Basi, fikiria hukumu ya Yehova juu ya kahaba huyo: “Tazama, nitawakusanya wapenzi wako wote [mataifa] ambao umejifurahisha pamoja nao . . . , nao watakuvua nguo zako, na kutwaa vyombo vyako vya uzuri, nao watakuacha uchi, huna nguo. Nao watazipiga moto nyumba zako.” (Ezekieli 16:37, 39, 41; 23:25-30) Historia ina maandishi ya kikumbukumbu juu ya lililotukia. Wababuloni walikuja katika 607 K.W.K. wakaivua Yerusalemu ikabaki uchi. Watu wa jiji hilo na utajiri walo walipelekwa Babuloni. Jiji liliharibiwa, hekalu likachomwa, na bara lile likaachwa ukiwa.​—2 Nyakati 36:17-21.

 7. Mwisho wa Babuloni Mkuu utakuwa nini?

⁷ Jambo linalofanana na hilo litapata Babuloni Mkuu. Ufunuo unaonya hivi: “Hao [“wafalme,” au watawala wa ki-siku-hizi, ambao Babuloni Mkuu amefanya uasherati wa kiroho pamoja nao] watamchukia yule kahaba, nao watamfanya kuwa mkiwa na uchi, watamla nyama yake, watamteketeza kabisa kwa moto.” (Ufunuo 17:2, 16) Kutokana na kielelezo cha Yerusalemu ya kale, sisi tunajua hiyo itamaanisha nini. Dini bandia itaharibiwa na serikali za kitaifa ambazo hapo kwanza ‘zilifanya mapenzi’ nayo. Utajiri wayo utararuliwa mbali, nayo itachomwa, iharibiwe kabisa. Huo ni mwisho unaolifaa kama nini tengenezo lenye kunyarafisha!

Mbingu Zatiwa Giza

 8. Dhiki kubwa itakuwa wakati wa aina gani kwa aina ya binadamu?

⁸ Babuloni Mkuu itakapokuwa imeharibiwa, sisi tutakuwa tumeingia katika ile “dhiki kubwa” iliyosemwa na Yesu kwa unabii. (Mathayo 24:21; Ufunuo 7:14) Ukinena juu ya wakati huo, Ufunuo unasema hivi: “Palikuwa na tetemeko kuu la nchi; jua likawa jeusi kama gunia la singa, mwezi wote ukawa kama damu, na nyota zikaanguka juu ya nchi.” (Ufunuo 6:12, 13) Tetemeko hilo kubwa ni lile “tetemeko kubwa” katika “nchi ya Israeli” ambalo Ezekieli alisema kwa unabii. (Ezekieli 38:18, 19; Yoeli 3:14-16) Ni ule uharibifu wa mwisho wa mfumo huu mbovu wa mambo. Je! kuna jambo lolote litakalopata jua, mwezi, na nyota halisi wakati huo?

 9, 10. Ezekieli alitoa unabii gani kwa habari ya Misri, nao ulitimizwa jinsi gani?

⁹ Akionya juu ya anguko lililokuwa likija kupata jirani mkubwa wa kusini mwa Israeli, Misri, Ezekieli alisema: “Nami nitakapokuzimisha [Farao], nitazifunikiza mbingu, na kuzifanya nyota zake kuwa giza; nami nitalifunika jua kwa wingu, wala mwezi hautatoa nuru yake. Mianga yote ya mbinguni iangazayo nitaifanya kuwa giza juu yako, nami nitatia giza katika nchi yako, asema Bwana MUNGU [Yehova, NW].”​—Ezekieli 32:7, 8.

¹⁰ Wakati Farao na majeshi yake walipoanguka, mbingu halisi hazikuingiwa na giza. Lakini wakati ujao wa Misri ulipata kuwa wenye giza sana. Kama vile mwanachuo wa Biblia C. F. Keil anavyosema, “giza lililofuata [baada ya anguko la Farao] ni uwakilisho wa kitamathali wa mastakimu yasiyo na tumaini.” Ikiwa imekwisha nguvu isiwe tena serikali kubwa ya ulimwengu yenye kujitegemea, Misri ilitawalwa na mfuatano-fuatano wa serikali kubwa za ulimwengu! Leo, sehemu kubwa ya eneo la ile serikali ya Kifarao ambayo hapo kale ilikuwa ndiyo kubwa ulimwenguni inatawalwa na taifa moja la Kiarabu.

11. (a) Ni nini kinachofananishwa na lililopata Misri? (b) Ni jinsi gani wakati ujao utakuwa wenye giza kabisa kwa ulimwengu wa Shetani kwenye ile dhiki kubwa?

¹¹ Lakini Keil aliona maana zaidi katika unabii wa Ezekieli. Yeye anaandika hivi: “Kupinduliwa kwa hiyo serikali kubwa ya ulimwengu [Misri] ni dalili na utangulizi wa kupinduliwa kwa kila serikali kubwa ya ulimwengu isiyotii Mungu katika ile siku ya hukumu ya mwisho.” Hiyo ni kweli, katika maana ya kiujumla. Kama vile Ufunuo unavyoonyesha, wakati wa ile dhiki kubwa matazamio ya aina ya binadamu wasiotii Mungu yatakuwa yenye giza kama yale ya Misri. Itakuwa kama kwamba jua halitoi nuru wakati wa mchana na anga la usiku halina nuru yoyote ya uchangamshi kutokana na mwezi, na bila nyota zozote zenye kumweka-mweka kirafiki. Wale wanaokataa kuheshimu Mfalme wa Yehova watapotelea mbali bila hata maziko yenye kuheshimika wakati Mwendeshaji huyo aliyepanda yule farasi mweupe atakapokuwa akikamilisha ushindi wake. (Ufunuo 19:11, 17-21; Ezekieli 39:4, 17-19) Si ajabu kwamba wanadamu wasiotii Mungu watapaaza kilio “wakiiambia milima na miamba, Tuangukieni, tusitirini, mbele za uso wake yeye aketiye juu ya kiti cha enzi, na hasira ya Mwana-Kondoo. Kwa maana siku iliyo kuu, ya hasira yao, imekuja; naye ni nani awezaye kusimama?”​—Ufunuo 6:16, 17; Mathayo 24:30.

Vita Inayoendelea!

12. Ni jinsi gani Shetani ameonyesha chuki yake kwa Yesu Kristo wakati wa siku ya Bwana?

¹² Ingawa hivyo, namna gani juu ya Wakristo katika nyakati hizi? Wao wameathiriwa sana na vita inayoendelea bila kukoma kati ya Shetani na yule Mwendeshaji aliyepanda farasi mweupe. Kwa kuwa Shetani amekuwa hawezi kumpata Yesu binafsi, yeye amerusha kani zote za kiruu chake juu ya waliobakia wa wapakwa-mafuta na​—hivi majuzi zaidi​—juu ya ule umati mkubwa wa kondoo wengine ambao umekusanyika kuwazunguka. Kama Yesu alivyoonya, wao wamekuwa “watu wa kuchukiwa na mataifa yote kwa ajili ya jina [lake].” (Mathayo 24:9) Shetani ametumia kila silaha iliyo katika matumizi yake, kutia na fujo za watu wenye ghasia, visa vya kufungwa gerezani, kuteswa-teswa, na kuuawa, ili kupigana dhidi yao.​—2 Timotheo 3:12.

13. Ni jinsi gani Shetani ametumia hila katika vita yake dhidi ya watu wa Mungu?

¹³ Shetani ametumia hila kwa ustadi pia. (Waefeso 6:11) Kwa kutumia “udanganyifu wa mali,” yeye ameshawishi watu fulani wapunguze mwendo au hata wakomeshe utumishi wao mtakatifu. (Mathayo 13:22; 1 Timotheo 6:9, 10) Amenasa wengine kwa chambo cha kuingia katika kukosa usafi na adili za ngono. (1 Wakorintho 5:1, 2) Wengi wako chini ya mfinyo mzito kwa sababu ya “masumbufu ya maisha,” na Shetani anatumia jambo hilo kwa faida yake ili kujaribu ‘kuwalemea.’ (Luka 21:34) Katika visa vingine, yeye ametumia mahitilafiano ya kiutu au maelekeo ya uasi ili kuvuta fikira zitoke kwenye “mambo yaliyo ya maana zaidi.”​—Wafilipi 1:10; 1 Wakorintho 1:11, 12; Yakobo 4:1-3, NW.

14, 15. Sisi tunaweza kushinda jinsi gani katika pambano letu dhidi ya Shetani?

¹⁴ Kwa sababu hiyo, Wakristo wamehitaji kusitawisha uvumilivu wakati wa siku ya Bwana. Baadhi yao wameshindwa, na kila kisa cha kushindwa kimempa Shetani ushindi mdogo. (1 Petro 5:8) Lakini walio wengi wametii ahadi ya Yesu: “Mwenye kuvumilia hata mwisho, ndiye atakayeokoka.” (Mathayo 24:13) Kwa kuwa na msaada kutoka kwa Yehova, wao wameshinda na kuuletea shangwe moyo wake.​—Mithali 27:11; 1 Yohana 2:13, 14.

¹⁵ Kwa uhakika, hakuna yeyote kati yetu anayetaka kumpa Shetani uradhi wa kutuona tukishika njia kwenda zetu! Kwa sababu hiyo, acheni tufuate shauri la Paulo na kujivika silaha za ukweli, uadilifu, na imani​—tukihubiri zile habari njema kwa bidii na kujifunza ili tuendeleze imani yetu ikiwa imara. Acheni pia tusali wakati wote na kukaa chonjo. Kwa njia hiyo, sisi hatutaweza ‘kulaumiwa siku ile ya Bwana wetu Yesu Kristo.’ (1 Wakorintho 1:8; Waefeso 6:10-18; 1 Wathesalonike 5:17; 1 Petro 4:7) Bali, siku ya Bwana itakuwa chanzo cha baraka nyingi kwetu.

Mapendeleo Mazuri Sana ya Utumishi

16. Kwa nini Yohana aliambiwa asiandike yaliyosemwa na zile ngurumo saba, na hiyo ilimaanisha nini kwa Wakristo wapakwa mafuta katika 1919?

¹⁶ Kwenye Ufunuo 10:3, 4, Yohana anasema kwamba yeye alisikia “zile ngurumo saba” zikitoa sauti zao zenyewe. Alitaka kuandika aliyosikia, lakini yeye anaripoti hivi: “Nikasikia sauti kutoka mbinguni ikisema, Yatie muhuri maneno hayo yaliyonenwa na hizo ngurumo saba, usiyaandike.” Kwa uwazi, ulikuwa bado haujafika wakati wa kutolewa kwa habari hizo. Badala ya hivyo, Yohana aliambiwa achukue ile hatikunjo ndogo na kuila. Inaonekana ngurumo zile saba zinawakilisha wonyesho kamili wa makusudi ya Yehova. (Zaburi 29:3; Yohana 12:28, 29; Ufunuo 4:5) Kule nyuma katika 1919, wakati Wakristo wapakwa mafuta walipokula kwa njia ya kitamathali ile hatikunjo ndogo, huo haukuwa wakati wao wa kupata uelewevu kamili juu ya makusudi ya Yehova. (Linganisha Danieli 12:8, 9.) Lakini walisonga mbele bila woga wakiwa na kadiri ile ya uelewevu waliokuwa nao na wakajithibitisha kuwa wanastahiki nuru zaidi ya elimu.

17. Ni nini baadhi ya miono-ndani ya karibuni ambayo Yehova amewapa watu wake katika ile miaka ya tangu 1919?

¹⁷ Ndipo, katika muda wa miaka, wakapewa uelewevu wenye kubainika hatua kwa hatua juu ya mapenzi ya Yehova. Mathalani, wao walikuja kung’amua kwamba kondoo za mfano wa Yesu walikuwa wakitengwa kutoka kwenye mbuzi, hata kabla ya Har–Magedoni. (Mathayo 25:31-46) Wao waliona kwamba kuzaliwa kwa Ufalme katika 1914 kulikuwa utimizo wa Ufunuo sura ya 12. Walipata uthamini wa kina kirefu zaidi juu ya umaana wa jina la Yehova, na wakajifunza ni nani hasa ule umati mkubwa wa Ufunuo sura ya 7. Mafunuo hayo ya hatua kwa hatua yaliwapa watu wa Mungu uhakika ulioje!​—Mithali 4:18; 2 Petro 1:19.

18. Ni mapendeleo gani yenye kutokeza ambayo watu wa Yehova wameyashiriki wakati wa siku ya Bwana, na hiyo inajenga ung’amuzi gani katika mioyo yetu?

¹⁸ Wakati ule ule, Yehova alikabidhi watumishi wake wa kidunia mapendeleo ya utumishi yaliyo ya kutokeza. Katika njozi moja ya kimo cha juu sana, Yohana aliona malaika wakitangaza habari njema za milele kwa ajili ya aina ya binadamu, wakitangaza anguko la Babuloni Mkuu, na kuonya dhidi ya kupokea alama ya yule hayawani. (Ufunuo 14:6-10) Ingawa bila shaka malaika ndio waliokuwa waangalizi wenye kusimamia hayo mapendeleo ya kimungu ya utumishi, wanadamu, Mashahidi wa Yehova duniani, ndio hasa walionena ujumbe huo mbalimbali kwa aina ya binadamu. Pia Yohana aliona Yesu akivuna “mavuno ya nchi.” (Ufunuo 14:14-16) Lakini imekuwa ni kupitia ile kazi ya raia za Yesu duniani ya kuhubiri Ufalme na kufanya wanafunzi kwamba yeye amevuna mavuno hayo. (Mathayo 24:14; 28:19, 20) Ni pendeleo lililoje kushiriki pamoja na malaika na pamoja na Yesu Kristo mwenyewe katika mapendeleo ya utumishi yaliyo ya umuhimu mkubwa hivyo! Katika kufanya hivyo, sisi tunajihisi tukiwa katika upatano pamoja na tengenezo kuu la Yehova, lisiloonekana la viumbe-roho walio waaminifu.

Himaya ya Kimungu

19. (a) Ni nini utakaokuwa upeo wa uhasama wa Shetani kuelekea watu wa Mungu? (b) Ni nani atashinda katika lile pigano la mwisho kabisa, la upeo?

¹⁹ Kwa kadiri ambavyo mwisho wa ulimwengu wake unakaribia, Shetani ataweka mfinyo mwingi zaidi na zaidi juu ya Wakristo. Upeo wa uhasama wake unaelezwa katika Ezekieli sura 38 na 39, ambapo yeye anaitwa Gogu wa Magogu kwa njia ya unabii. Kulingana na unabii huo uliovuviwa, Shetani atafanya ushambulizi wa kufa na kupona ili ajaribu kwa mara ya mwisho kabisa kuharibu watu wa Mungu. Je! atafanikiwa? Ufunuo unajibu: “Zile pembe kumi [“wafalme,” au watawala, wa ki-siku-hizi]. . . watafanya vita na Mwana-Kondoo, na Mwana-Kondoo atawashinda, kwa maana Yeye ni Bwana wa Mabwana, na Mfalme wa Wafalme; na hao walio pamoja naye ndiyo walioitwa, na wateule, na waaminifu.” (Ufunuo 17:12, 14) Hakika Wakristo waaminifu watashinda ikiwa watabaki wakiwa waaminifu kwa Mfalme wao mkuu, mwenye kushinda. Kani za Gogu zitaharibiwa kabisa kabisa.​—Ezekieli 39:3, 4, 17-19; Ufunuo 19:17-21.

20. Ni baraka gani ambazo siku ya Bwana italetea Wakristo waaminifu kwenye ile dhiki kubwa?

²⁰ Hivyo, siku ya Bwana inamaanisha wokovu kwa watu wa Mungu. Wale wa wapakwa-mafuta watakaokuwa wangali hai wakiwa wanadamu kwenye ile dhiki kubwa watakuwa wamethibitishiwa kikamili kupata cheo chao cha kimbingu, nao watapiga moyo konde bila kuyumba-yumba ili wamalize mwendo wa maisha yao katika uaminifu. (Ufunuo 7:1-3; 2 Timotheo 4:6-8) Ule umati mkubwa utaokoka pia, na Yesu “atawaongoza kwenye chemchemi za maji yenye uhai, na Mungu atayafuta machozi yote katika macho yao.” (Ufunuo 7:14, 17) Hiyo itakuwa thawabu nzuri kama nini kwa ajili ya uvumilivu wa uaminifu!

21. Ni nini kitatokea duniani wakati wa siku ya Bwana baada ya ile dhiki kubwa?

²¹ Sasa ile siku ya Bwana inaingia katika hatua nzuri ajabu: ule Utawala wa Miaka Elfu wa Kristo Yesu. (Ufunuo 20:6, 11-15) Ule mto wa maji ya uhai, uliosemwa kwa unabii katika Ufunuo na Ezekieli pia, utatiririka chini kutoka kwenye kiti cha kifalme cha Yehova ufikie aina ya binadamu, na wale ambao watakunywa kutokana nao watainuliwa pole kwa pole wafikie ukamilifu wa kibinadamu. (Ezekieli 47:1-12; Ufunuo 22:1, 2) Hadesi itaondolewa waliomo ibaki utupu, na mabilioni ya wale ambao wamekufa watakuwa pia na fursa ya kunywa kutokana na mto huo.​—Yohana 5:28, 29.

22. Ni matukio gani makubwa yanayongojea aina ya binadamu kwenye mwisho wa ule Utawala wa Miaka Elfu wa Kristo?

²² Kwenye mwisho wa ile miaka elfu, aina ya binadamu itakuwa imeinuliwa ikafikia ukamilifu. Huo utakuwa wakati wenye kufaa kama nini Shetani ajitokeze mara ya mwisho katika tamasha ya kidunia! Kwa mara nyingine yeye atajaribu kudanganya aina ya binadamu, na watu fulani watamfuata, hata wakati huo. Kwa njia yenye maana ya pekee hao wanaitwa “Gogu na Magogu” kwa kuwa bado watadhihirisha roho ile ile mbovu iliyoonyeshwa na ‘umati wa Gogu’ katika unabii wa Ezekieli. Lakini roho yao ya uasi itafutiliwa mbali kwa umilele wote wakati wao, pamoja na Shetani mwenyewe na roho wake wabaya, watupwapo ndani ya lile ziwa la moto lililo la ufananishi. (Ufunuo 20:7-10; Ezekieli 39:11, NW) Wakati ujao wenye mibaraka kweli kweli unawangojea wale ambao wamebaki wakiwa waaminifu muda wote wa mtihani huo wa mwisho, na ndipo ile jamii kamilifu ya kibinadamu itakuwa kitu kimoja pamoja na tengenezo la Yehova la ulimwengu wote mzima lililo la uadilifu. Yehova Mungu mwenyewe ‘atakuwa vitu vyote kwa kila mmoja’!—1 Wakorintho 15:24, 28; Ufunuo 20:5, NW.

23. Kwa sababu ya wakati ambao tunaishi, ni shauri gani la Paulo linalofaa sana kila mmoja wetu alitii?

²³ Basi, sisi tunangojewa na baraka zisizowazika ikiwa tutavumilia! Kumbuka, siku ya Bwana imekwisha kuanza. Mambo mazuri ajabu yamekwisha tayari kuanza kutukia. Basi, maneno ya Paulo yanafaa: “Tusichoke katika kutenda mema; maana tutavuna kwa wakati wake, tusipozimia roho.” (Wagalatia 6:9) Kweli kweli acheni “tusichoke katika kutenda mema” katika hii siku ya Bwana. Tukivumilia, siku hii italeta manufaa za milele kwa kila mmoja wetu.

Wewe Unaweza Kueleza?

◻ Ni nini hatua ya kwanza ya uharibifu wa ulimwengu wa Shetani?

◻ Ni jinsi gani Yesu ‘atakamilisha ushindi wake’ juu ya adui zake?

◻ Ni jinsi gani Shetani amepigana dhidi ya Mashahidi wa Yehova wakati wa ile siku ya Bwana?

◻ Ni baraka gani za ajabu ambazo watu wa Mungu wamefurahia tangu 1919?

◻ Kwa sababu ya mahali ambapo sisi tumefika katika mkondo wa wakati, wewe binafsi umepiga moyo konde kufanya nini?

[Picha katika ukurasa wa 16]

Msiba wa Yerusalemu ya kale unaonyesha jambo ambalo litapata Babuloni Mkuu karibuni