Maelezo ya Ziada 1

Yehova ni jina la Mungu na linamaanisha kwamba “Yeye Husababisha Kuwa.” Yehova ni Mungu mweza-yote na aliumba kila kitu. Ana uwezo wa kufanya jambo lolote ambalo angependa kufanya.

Katika Kiebrania, jina la Mungu liliandikwa kwa herufi nne. Katika Kiswahili herufi hizo hutafsiriwa kuwa YHWH, yaani, “Yehova”. Jina la Mungu linapatikana katika maandishi ya awali ya Maandiko ya Kiebrania karibu mara 7,000. Ulimwenguni pote, watu huandika jina Yehova kwa njia mbalimbali, na kulitamka kulingana na lugha zao.

▸ Sura ya 1, fu. 15

Mungu ndiye Mtungaji wa Biblia, hata hivyo, aliwatumia wanadamu kuiandika. Ni sawa na babu anapomwomba mjukuu wake amsaidie kuandika barua. Mungu alitumia roho takatifu kuwaongoza waandikaji wa Biblia waandike mawazo yake. Roho ya Mungu iliwaongoza kwa njia mbalimbali, nyakati nyingine kupitia ndoto au maono.

▸ Sura ya 2, fu. 5

Ni mafundisho yanayofafanua kweli za msingi za Biblia. Kwa mfano, kanuni inayosema “kushirikiana na watu wabaya huharibu tabia nzuri” inatufundisha kwamba watu tunaoshirikiana nao wanaweza kutuathiri kwa njia nzuri au mbaya. (1 Wakorintho 15:33) Pia, kanuni inayosema “lolote analopanda mtu, ndilo atakalovuna” inatufundisha kwamba hatuwezi kuepuka matokeo ya matendo yetu.—Wagalatia 6:7.

▸ Sura ya 2, fu. 12

Unabii ni ujumbe kutoka kwa Mungu. Unaweza kuwa ufafanuzi unaohusu mapenzi ya Mungu, mafundisho ya maadili, amri, au hukumu. Pia unaweza kuwa ujumbe unaohusu jambo litakalotukia wakati ujao. Unabii mwingi ulio katika Biblia tayari umetimia.

▸ Sura ya 2, fu. 13

Yesu ndiye aliyetimiza unabii wa Biblia unaomhusu Masihi. Soma sanduku “Unabii Kumhusu Masihi.”

▸ Sura ya 2, fu. 17, Maelezo ya chini.

Yehova aliiumba dunia paradiso kwa ajili ya wanadamu wanaompenda. Kusudi lake halijabadilika. Hivi karibuni, Mungu ataondoa uovu na kuwapa watu wake uzima wa milele.

▸ Sura ya 3, fu. 1

Shetani ni malaika aliyeanzisha uasi dhidi ya Mungu. Anaitwa Shetani, jina linalomaanisha “Mpinzani” kwa sababu anampinga Yehova. Pia, anaitwa Ibilisi, jina linalomaanisha “Mchongezi.” Alipewa jina hilo kwa sababu yeye huwadanganya watu na kusema uwongo kumhusu Mungu.

▸ Sura ya 3, fu. 4

Yehova aliwaumba malaika miaka mingi kabla hajaumba dunia. Waliumbwa waishi mbinguni. Kuna malaika zaidi ya milioni mia moja. (Danieli 7:10) Wana majina na utu wao unatofautiana. Malaika washikamanifu hawakubali kuabudiwa na wanadamu. Wanatofautiana vyeo na kazi zao. Baadhi ya kazi hizo ni kutumikia mbele ya kiti cha Ufalme cha Yehova, kupeleka ujumbe wa Mungu, kuwalinda na kuwaongoza watumishi wake duniani, kutekeleza hukumu, na kutegemeza kazi ya kuhubiri. (Zaburi 34:7; Ufunuo 14:6; 22:8, 9) Wakati ujao, watashirikiana na Yesu katika vita vya Har–Magedoni.—Ufunuo 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Sura ya 3, fu. 5; Sura ya 10, fu. 1

Dhambi ni kufikiri au kutenda jambo lolote lililo kinyume na mapenzi ya Yehova. Kwa kuwa dhambi inaharibu uhusiano wetu na Mungu, ametupatia sheria na kanuni zinazotusaidia kuepuka kufanya dhambi. Mwanzoni, Yehova aliumba kila kitu kikiwa kikamilifu, lakini Adamu na Hawa walipochagua kutomtii Yehova, walifanya dhambi na wakapoteza ukamilifu. Walizeeka na kufa, na kwa sababu tulirithi dhambi kutoka kwa Adamu, sisi pia tunazeeka na kufa.

▸ Sura ya 3, fu. 7; Sura ya 5, fu. 3

Ni vita vya Mungu vya kuuharibu ulimwengu wa Shetani na kuondoa uovu wote.

▸ Sura ya 3, fu. 13; Sura ya 8, fu. 18

Ufalme wa Mungu ni serikali ambayo Yehova amesimamisha mbinguni. Mfalme wa serikali hiyo ni Yesu Kristo. Wakati ujao Yehova atatumia Ufalme huo kuondoa uovu wote. Ufalme wa Mungu utaitawala dunia.

▸ Sura ya 3, fu. 14

Mungu alimuumba Yesu kabla hajaumba kitu kingine chochote. Yehova alimtuma Yesu duniani ili afe kwa ajili ya wanadamu wote. Baada ya Yesu kuuawa, Yehova alimfufua. Sasa, Yesu anatawala akiwa Mfalme wa Ufalme wa Mungu mbinguni.

▸ Sura ya 4, fu. 2

Biblia ilitabiri wakati ambao Masihi angetokea. Hilo lingetokea mwishoni mwa kipindi cha wakati kinachoitwa majuma 69, kilichoanza mwaka 455 K.W.K. na kwisha mwaka wa 29 W.K.

Tunajuaje kwamba majuma hayo yaliishia mwaka wa 29 W.K.? Majuma 69 yalianza mwaka 455 K.W.K., Nehemia aliporudi Yerusalemu na kuanza kujenga upya jiji hilo. (Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8) Kama tu neno “dazeni” linavyomaanisha 12, neno “juma” humaanisha 7. Kulingana na kanuni ya kinabii ya “siku moja kwa mwaka mmoja,” majuma yanayotajwa katika unabii huu si majuma ya siku saba bali ni majuma ya miaka saba. (Hesabu 14:34; Ezekieli 4:6) Inamaanisha kwamba kila juma ni kipindi chenye urefu wa miaka saba, hivyo jumla ya majuma 69 ni miaka 483 (yaani 69 x 7). Tukihesabu miaka 483 kuanzia mwaka wa 455 K.W.K., inatufikisha mwaka wa 29 W.K. Huo ndio mwaka ambao Yesu alibatizwa na kuwa Masihi!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Unabii huo pia ulitabiri kuhusu juma lingine lenye miaka saba. Katika juma hilo, Masihi angeuawa mwaka wa 33 W.K. na kuanzia mwaka wa 36 W.K. habari njema ya Ufalme wa Mungu ingehubiriwa katika mataifa yote na si kwa Wayahudi peke yao.—Danieli 9:24-27.

▸ Sura ya 4, fu. 7

Biblia inafundisha kwamba Yehova Mungu ni Muumba na alimuumba Yesu kabla ya kuumba vitu vingine vyote. (Wakolosai 1:15, 16) Yesu si Mungu Mweza-Yote. Hakudai kamwe kwamba alikuwa sawa na Mungu. Badala yake alisema: “Baba ni mkuu kuliko mimi.” (Yohana 14:28; 1 Wakorintho 15:28) Hata hivyo, baadhi ya dini hufundisha Utatu, yaani, Mungu ni mmoja katika nafsi tatu, Baba, Mwana, na roho takatifu. Neno “Utatu” halipatikani katika Biblia. Hilo ni fundisho la uwongo.

Roho takatifu ni nguvu za utendaji za Mungu, ni nguvu zake zisizoonekana ambazo anazitumia kutimiza mapenzi yake. Si mtu. Kwa mfano, Wakristo wa mapema ‘walijazwa roho takatifu,’ na Yehova alisema: “Nitaimimina sehemu ya roho yangu juu ya kila aina ya mwili.”—Matendo 2:1-4, 17.

▸ Sura ya 4, fu. 12; Sura ya 15, fu. 17

Kwa nini Wakristo wa kweli hawatumii msalaba katika ibada?

1.  Msalaba umetumiwa na dini za uwongo kwa muda mrefu. Nyakati za kale msalaba ulitumiwa katika ibada ya viumbe na desturi za kipagani za ngono. Mwanzoni, Wakristo hawakutumia msalaba katika ibada yao hata miaka 300 baada ya kifo cha Yesu. Miaka mingi baadaye, Maliki Mroma, Konstantino aliufanya msalaba kuwa alama ya Ukristo. Alifanya hivyo ili kujaribu kuufanya Ukristo uwe maarufu. Hata hivyo, msalaba hauna uhusiano wowote na Yesu Kristo. Kitabu New Catholic Encyclopedia kinasema hivi: “Msalaba ulitumiwa na watu walioishi kabla ya enzi za Ukristo na wale ambao hawakuwa Wakristo.”

2.  Yesu hakufa msalabani. Neno la Kigiriki ambalo limetafsiriwa “msalaba” kihalisi linamaanisha “nguzo,” “ubao,” au “mti ulionyooka.” The Companion Bible inaeleza hivi: “Katika Maandiko ya Kigiriki [Agano Jipya] hakuna mahali panapotaja vipande viwili vya mbao.” Yesu alikufa kwenye mti ulionyooka.

3.  Yehova hataki tutumie sanamu au mifano katika ibada.—Kutoka 20:4, 5; 1 Wakorintho 10:14.

▸ Sura ya 5, fu. 12

Yesu aliwaamuru wanafunzi wake wafanye Ukumbusho wa kifo chake. Wanafanya hivyo Nisani 14 kila mwaka, tarehe inayolingana na siku ambayo Waisraeli walisherehekea Pasaka. Mkate na divai, vinavyowakilisha mwili na damu ya Yesu hupitishwa kwa kila mtu wakati wa Ukumbusho. Wale watakaotawala na Yesu mbinguni hula mkate na kunywa divai. Wale walio na tumaini la kuishi milele duniani wanahudhuria Ukumbusho wakiwa watazamaji wenye heshima lakini hawali mkate au kunywa divai.

▸ Sura ya 5, fu. 21

Katika Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya, neno “nafsi” humaanisha (1) mtu, (2) mnyama, au (3) uhai wa mtu au mnyama. Ifuatayo ni mifano michache:

• Mtu. “Katika siku za Noa,  . . watu wachache, yaani, nafsi nane, walichukuliwa salama kupitia maji.” (1 Petro 3:20) Hapa neno “nafsi” linamaanisha watu, yaani, Noa na mke wake, watoto wake watatu na wake zao.

• Mnyama. “Mungu akasema: ‘Maji na yajae viumbe walio hai [“nafsi,” maelezo ya chini], na viumbe wanaoruka waruke juu ya dunia katika anga la mbingu.’ Kisha Mungu akasema: ‘Dunia na itokeze viumbe walio hai [“nafsi,” maelezo ya chini] kulingana na aina zao, wanyama wa kufugwa na wanyama wanaotambaa na wanyama wa mwituni kulingana na aina zao.’ Na ikawa hivyo.”—Mwanzo 1:20, 24.

• Uhai wa mtu au mnyama. Yehova alimwambia hivi Musa: “Watu wote waliotaka kukuua [“waliokuwa wakiitafuta nafsi yako,” maelezo ya chini] wamekufa.” (Kutoka 4:19) Yesu alipokuwa duniani, alisema hivi: “Mimi ndiye mchungaji mwema; mchungaji mwema huutoa uhai wake [“nafsi yake,” maelezo ya chini], kwa ajili ya kondoo.”—Yohana 10:11.

  Kwa kuongezea, mtu anapofanya jambo fulani kwa “nafsi yote” hilo linamaanisha kwamba anafanya kwa hiari na kwa nguvu zake zote. (Mathayo 22:37; Kumbukumbu la Torati 6:5) Neno “nafsi” pia linaweza kutumiwa kuelezea tamaa au hamu ya kiumbe hai. Mtu aliyekufa au kiumbe aliyekufa anaweza kumaanisha nafsi iliyokufa.—Hesabu 6:6; Methali 23:2; Isaya 56:11; Hagai 2:13.

▸ Sura ya 6, fu. 5; Sura ya 15, fu. 17

Maneno ya Kiebrania na Kigiriki yanayotafsiriwa “roho” katika Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya yanaweza kumaanisha vitu mbalimbali. Hata hivyo, mara nyingi yanamaanisha kitu kisichoonekana kwa macho ya wanadamu, kama vile upepo au pumzi ya wanadamu au wanyama. Pia, maneno hayo yanaweza kumaanisha viumbe wa kiroho na roho takatifu, ambayo ni nguvu za utendaji za Mungu. Biblia haifundishi kwamba sehemu fulani ya mtu huendelea kuishi baada ya kufa.—Kutoka 35:21; Zaburi 104:29; Mathayo 12:43; Luka 11:13.

▸ Sura ya 6, fu. 5; Sura ya 15, fu. 17

Gehena ni jina la bonde lililokuwa karibu na Yerusalemu ambapo takataka zilichomwa na kuharibiwa. Hakuna ushahidi unaoonyesha kwamba wakati wa Yesu, wanyama au watu waliteswa au kuchomwa wakiwa hai katika bonde hilo. Hivyo, Gehena haimaanishi mahali pasipoonekana ambapo watu waliokufa wanateswa au kuchomwa kwa moto milele. Yesu alipozungumzia wale wanaotupwa katika Gehena, alikuwa akimaanisha kuharibiwa kabisa.—Mathayo 5:22; 10:28.

▸ Sura ya 7, fu. 20

Ni sala ambayo Yesu alitoa alipokuwa akiwafundisha wanafunzi wake jinsi ya kusali. Pia, inaitwa sala ya Baba Yetu au sala ya kielelezo. Kwa mfano, Yesu alitufundisha tusali hivi:

• “Jina lako na litakaswe”

  Tunasali Yehova alitakase jina lake kutokana na uwongo wote unaosemwa dhidi yake. Hilo linamaanisha kwamba kila mtu mbinguni na duniani aliheshimu na kulitukuza jina la Mungu.

• “Ufalme wako na uje”

  Tunasali serikali ya Mungu iharibu ulimwengu mwovu wa Shetani, itawale dunia, na kuifanya kuwa paradiso.

• “Mapenzi yako na yatendeke duniani”

  Tunasali kusudi la Mungu kwa dunia litimizwe ili wanadamu watiifu, na walio wakamilifu waweze kuishi milele katika paradiso kama Yehova alivyokusudia alipowaumba wanadamu.

▸ Sura ya 8, fu. 2

Yehova aliandaa fidia ili kuwakomboa wanadamu kutokana na dhambi na kifo. Fidia ni bei iliyohitajiwa kulipia uhai mkamilifu wa mwanadamu ambao mwanadamu wa kwanza, Adamu alipoteza, na kurudisha uhusiano ulioharibika kati ya Yehova na wanadamu. Mungu alimtuma Yesu duniani ili afe kwa ajili ya wanadamu wote wenye dhambi. Kwa sababu ya kifo cha Yesu, wanadamu wote wana nafasi ya kuishi milele na kuwa wakamilifu.

▸ Sura ya 8, fu. 21; Sura ya 9, fu. 13

Unabii wa Danieli sura ya 4 unatufundisha kwamba Mungu angeusimamisha Ufalme wake mwaka wa 1914.

Unabii: Yehova alimpa Mfalme Nebukadneza ndoto ya kiunabii iliyohusu mti mkubwa uliokatwa. Katika ndoto hiyo, kisiki cha mti huo kilifungwa kwa pingu ya chuma na shaba ili kisikue kwa kipindi cha “nyakati saba.” Baada ya hapo, mti huo ungeanza kuchipua tena.—Danieli 4:1, 10-16.

Unabii huo unamaanisha nini?: Mti unawakilisha utawala wa Mungu. Kwa miaka mingi, Yehova alitumia wafalme walioishi Yerusalemu kutawala taifa la Israeli. (1 Mambo ya Nyakati 29:23) Hata hivyo, wafalme hao hawakuwa waaminifu na utawala wao ukakoma. Yerusalemu liliharibiwa mwaka wa 607 K.W.K. Huo ukawa mwanzo wa zile “nyakati saba.” (2 Wafalme 25:1, 8-10; Ezekieli 21:25-27) Yesu aliposema: “Yerusalemu litakanyagwa-kanyagwa na mataifa, mpaka nyakati zilizowekwa za mataifa zitimie,” alikuwa akimaanisha zile “nyakati saba.” (Luka 21:24) Hivyo, zile “nyakati saba” hazikwisha Yesu alipokuwa duniani. Yehova aliahidi kumsimamisha Mfalme mwishoni mwa zile “nyakati saba.” Utawala wa Mfalme huyo mpya, Yesu, ungewaletea baraka nyingi za milele watu wa Mungu duniani.—Luka 1:30-33.

Urefu wa zile “nyakati saba”: Zile “nyakati saba” zilikuwa na urefu wa miaka 2,520. Tukihesabu miaka 2,520 kuanzia mwaka wa 607 K.W.K., tunafikia mwaka wa 1914. Mwaka huo, Yehova alimweka Yesu, ambaye ni Masihi, kuwa Mfalme wa Ufalme wa Mungu mbinguni.

Tunapataje miaka 2,520? Biblia inasema kwamba nyakati tatu na nusu ni sawa na siku 1,260. (Ufunuo 12:6, 14) Hivyo zile “nyakati saba” ni siku 2,520. Siku 2,520 ni sawa na miaka 2,520 kwa sababu ya ile kanuni ya kinabii ya “siku moja kwa mwaka mmoja.”—Hesabu 14:34; Ezekieli 4:6.

▸ Sura ya 8, fu. 23

Neno “malaika mkuu” linamaanisha “mkuu wa malaika.” Biblia inataja malaika mmoja tu kuwa mkuu na jina lake ni Mikaeli.—Danieli 12:1; Yuda 9.

Mikaeli ni kiongozi wa jeshi la Mungu la malaika waaminifu. Ufunuo 12:7 inasema: “Mikaeli na malaika zake wakapigana na yule joka . . . na malaika zake.” Kitabu cha Ufunuo kinasema kwamba Kiongozi wa jeshi la Mungu ni Yesu, hivyo, Mikaeli ni jina lingine la Yesu.—Ufunuo 19:14-16.

▸ Sura ya 9, fu. 4

Maneno hayo yanamaanisha kipindi cha wakati ambapo kungekuwa na matukio makubwa duniani kabla Ufalme wa Mungu kuharibu ulimwengu wa Shetani. Maneno mengine kama vile “umalizio wa mfumo wa mambo” na “kuwapo kwa Mwana wa binadamu,” yanatumiwa katika unabii wa Biblia kumaanisha kipindi hicho hicho. (Mathayo 24:3, 27, 37) “Siku za mwisho” zilianza mwaka wa 1914 Ufalme wa Mungu ulipoanza kutawala mbinguni na zitaisha ulimwengu wa Shetani utakapoharibiwa katika Har–Magedoni.—2 Timotheo 3:1; 2 Petro 3:3.

▸ Sura ya 9, fu. 5

Kitendo cha Mungu kumrudishia uhai mtu aliyekufa huitwa ufufuo. Masimulizi tisa ya ufufuo yanatajwa katika Biblia. Eliya, Elisha, Yesu, Petro, na Paulo waliwafufua watu. Miujiza hiyo iliwezekana kwa sababu ya nguvu za Mungu. Mungu ameahidi kwamba atawafufua “waadilifu na wasio waadilifu” ili waishi duniani. (Matendo 24:15) Biblia inataja pia, ufufuo wa wale watakaoenda mbinguni. Ufufuo huo hufanywa wakati wale waliochaguliwa au waliotiwa mafuta na Mungu wanapofufuliwa wakaishi na Yesu mbinguni.—Yohana 5:28, 29; 11:25; Wafilipi 3:11; Ufunuo 20:5, 6.

▸ Sura ya 9, fu. 13

Hilo ni zoea baya la kuwasiliana na roho au pepo kwa njia ya moja kwa moja au kupitia mtu mwingine kama vile mchawi, au mwaguzi. Watu wanaowasiliana na roho, wanafanya hivyo kwa sababu wanaamini mafundisho ya uwongo kwamba roho za wanadamu zinaendelea kuishi baada ya mtu kufa na zinakuwa mizimu. Roho waovu pia huwashawishi watu wasimtii Mungu. Unajimu, uaguzi, uchawi, na ulozi ni kuwasiliana na roho. Vitabu vingi, magazeti, kusoma nyota, sinema, mabango, na nyimbo hufanya kuwasiliana na roho kuwe kama njia ya kujifurahisha na isiyo na madhara. Desturi nyingi za mazishi, kama vile dhabihu kwa ajili ya wafu, sherehe za mazishi, siku za maombezi ya wafu, siku za kuwatakasa wajane, na mikesha ya mazishi inahusisha pia kuwasiliana na roho waovu. Mara nyingi watu hutumia dawa za kishirikina ili kupata nguvu za roho waovu.—Wagalatia 5:20; Ufunuo 21:8.

▸ Sura ya 10, fu. 10; Sura ya 16, fu. 4

Yehova ni Mungu Mweza-Yote, na ndiye Muumba wa ulimwengu wote mzima. (Ufunuo 15:3) Kwa hiyo, vitu vyote ni mali yake, naye ndiye Mwenye-Enzi kuu na ana mamlaka kamili ya kutawala uumbaji wake wote. (Zaburi 24:1; Isaya 40:21-23; Ufunuo 4:11) Ameweka sheria kwa kila kitu alichoumba. Yehova pia ana mamlaka ya kuwaweka wengine wawe watawala. Tunaunga mkono enzi kuu ya Mungu kwa kumpenda na kumtii.—1 Mambo ya Nyakati 29:11.

▸ Sura ya 11, fu. 10

Kutoa mimba ni kusababisha kimakusudi kifo cha kitoto ambacho hakijazaliwa. Hakusababishwi na tukio lisilotazamiwa au hali fulani ya asili katika mwili wa binadamu. Mimba inapotungwa, kitoto hakiwi sehemu ya mwili wa mama, bali ni mtu tofauti.

▸ Sura ya 13, fu. 5

Ni njia ya matibabu ambayo mtu hutiwa damu mishipani au zile sehemu kuu nne za damu kutoka kwa mtu mwingine au damu iliyohifadhiwa. Sehemu hizo kuu nne za damu ni utegili, chembe nyekundu, chembe nyeupe, na chembe sahani au vigandisha-damu.

▸ Sura ya 13, fu. 13

Katika Biblia, neno “nidhamu” halimaanishi tu kuadhibu. Kutiwa nidhamu ni kufundishwa, kuelimishwa, na kurekebishwa. Yehova si mkatili wala hawatendei kwa jeuri wale anaowatia nidhamu. (Methali 4:1, 2) Yehova ni mfano mzuri kwa wazazi. Nidhamu anayotoa inakuwa na matokeo mazuri hivi kwamba wale wanaoipata wanafurahia. (Methali 12:1) Yehova anawapenda watu wake, na anawazoeza. Anawapa mwongozo ambao unawasaidia kurekebisha mawazo yao mabaya na kujifunza kufikiri na kutenda kwa njia inayompendeza. Nidhamu ya wazazi inahusisha kuwasaidia watoto wao waelewe umuhimu wa kutii. Pia, inahusisha kuwafundisha kumpenda Yehova, kupenda Neno lake Biblia, na kuelewa kanuni zake.

▸ Sura ya 14, fu. 13

Ni viumbe waovu wasioonekana, wenye nguvu zisizo za kawaida. Roho waovu ni malaika waasi. Waliasi walipokataa kumtii Mungu, na hivyo wakawa adui zake. (Mwanzo 6:2; Yuda 6) Waliungana na Shetani kumwasi Yehova.—Kumbukumbu la Torati 32:17; Luka 8:30; Matendo 16:16; Yakobo 2:19.

▸ Sura ya 16, fu. 4