Uige Imani yao

‘Mahali Wewe Unapokuenda, Nitakuenda’

RUTHU na Naomi walitembea katika njia yenye kunyooka katika sehemu zenye kuinuka na tambarare za Moabu zenye upepo mukali. Walikuwa wao wawili tu katika eneo hilo kubwa. Wazia Ruthu anaona kama usiku unakaribia, anamuangalia mama mukwe wake na anajiuliza ikiwa watalala wapi. Alimupenda Naomi sana na alitaka kufanya yote awezayo ili kumushugulikia.

Wanawake hao wawili walikuwa na huzuni sana moyoni. Naomi amekuwa mujane kwa miaka mingi, lakini tena angali analia watoto wake wawili, Kilioni na Maloni ambao wametoka tu kufa. Ruthu naye ni mwenye kuhuzunika sana. Maloni ndiye alikuwa bwana yake. Ijapokuwa Ruthu na Naomi wanaelekea wote Bethlehemu huko Israeli, safari yao inatofautiana kwa njia fulani. Naomi anarudi nyumbani kwao lakini Ruthu anaenda mahali asipojua, ameacha watu wa jamaa yake, inchi yake, desturi za kwao, na hata miungu yake.​—Ruthu 1:3-6.

Ni nini kilichomusukuma kijana huyo mwanamuke kufanya mabadiliko hayo makubwa? Ni nini iliyomusaidia Ruthu kupata nguvu za kuzoea maisha mapya na kumushugulikia Naomi? Majibu ya maulizo hayo yatatusaidia kuona mambo mengi ambayo tunaweza kuiga katika imani ya Ruthu, mwanamuke Mumoabu. Kwanza, tuone sababu gani wanawake hao wawili walianza safari kuelekea Bethlehemu.

Familia Iliyotenganishwa na Kifo

Ruthu alikomalia Moabu, inchi ndogo iliyo mashariki mwa Bahari ya Chumvi. Inchi hiyo ilikuwa na sehemu zenye kuinuka na tambarare zisizo na miti mingi na zenye kugawanywa​-gawanywa na mabonde marefu. Mara nyingi ‘inchi ya Maobu’ ilitoa chakula kingi, hata wakati njaa ilikuwa katika inchi ya Israeli. Ni kwa sababu hiyo Ruthu alikutana na Maloni.​—Ruthu 1:1.

Kwa sababu ya njaa iliyotokea katika inchi ya Israeli, Elimeleki, pamoja na Naomi bibi yake na watoto wao wawili walilazimika kuhamia Moabu. Kuhamia huko Moabu kuliletea familia hiyo magumu kuhusu ibada, kwa sababu Waisraeli walipaswa kumuabudu Yehova kwa ukawaida mahali patakatifu ambapo alichagua. (Kumbukumbu la Torati 16:16, 17) Naomi alifanya yote awezayo ili imani yake iendelee kuwa nguvu. Lakini, alihuzunika sana wakati bwana yake alikufa.​—Ruthu 1:2, 3.

Baadaye Naomi alisumbuliwa tena sana wakati watoto wake walioa wanawake Wamoabu. (Ruthu 1:4) Naomi alijua kama, Abrahamu, babu wa taifa lao, alifanya yote aliyoweza ili kumutafutia mutoto wake Isaka mwanamuke anayemuabudu Yehova katika watu wa jamaa yake. (Mwanzo 24:3, 4) Baadaye, Sheria ya Musa iliwaonya Waisraeli wasiache watoto wao waoane na watu wa mataifa mengine, kwa sababu hilo lingeweza kuingiza watu wa Mungu katika ibada ya sanamu.​—Kumbukumbu la Torati 7:3, 4.a

Hata hivyo, Maloni na Kilioni walioa wanawake Wamoabu. Hata ikiwa Naomi alisumbuliwa ao kuvunjika moyo, alijikaza sana ili kuwaonyesha wema binti zake wakwe, Ruthu na Orpa, na kuwapenda sana. Labda alitumaini kama siku fulani wao pia watakuwa waabudu wa Yehova. Ruthu na Orpa pia walimupenda sana Naomi. Uhusiano muzuri ambao walifanya na Naomi uliwasaidia wakati walifiwa. Wanawake hao wote wawili walifiwa na bwana zao mbele ya kuwa na watoto.​—Ruthu 1:5.

Je, malezi ya Ruthu ya kidini yalimutayarisha kwa ajili ya hali hiyo ngumu iliyomupata? Inawezekana jibu ni hapana. Wamoabu waliabudu miungu mingi, mungu aliyeonekana kuwa mukubwa kupita wengine aliitwa Kemoshi. (Hesabu 21:29) Inawezekana dini ya Wamoabu ilikuwa ikifanya pia matendo yasiyo na huruma na yenye kuogopesha yaliyoenea katika siku hizo, hata kuwatoa watoto kuwa zabihu. Mambo yote ambayo Maloni na Naomi walimufundisha Ruthu juu ya Yehova, Mungu wa Israeli, Mungu mwenye upendo na huruma yalikuwa tofauti sana na mambo aliyoamini zamani na bila shaka yalimugusa moyo. Walimufundisha kama Yehova ni Mungu wa upendo, si wa kuogopesha! (Kumbukumbu la Torati 6:5) Baada ya kufiwa na bwana yake, inawezekana Ruthu alimufanya Naomi kuwa rafiki yake wa sana na alikuwa tayari kumusikiliza mwanamuke huyo muzee alipomufundisha juu ya Yehova, Mungu mweza yote, juu ya kazi zake za ajabu, na juu ya namna alivyowatendea watu wake kwa upendo na rehema.

Naomi pia alipenda sana kupata habari juu ya inchi yake. Siku moja, labda mufanyabiashara fulani alimujulisha kama njaa imekwisha katika inchi ya Israeli. Yehova alianza tena kuwahangaikia watu wake. Muji wao ulistahili tena kuitwa kwa jina la Bethlehemu, maana yake “Nyumba ya Mukate.” Kwa hiyo, Naomi aliamua kurudia katika inchi yake.​—Ruthu 1:6.

Sasa, Ruthu na Orpa wangefanya nini? (Ruthu 1:7) Walikuwa wamekwisha kufanya urafiki wa sana na Naomi katika hali ngumu iliyowapata. Inawezekana Ruthu ndiye aliyevutiwa sana na wema wa Naomi na imani yake yenye nguvu katika Yehova. Wajane hao watatu walifunga safari pamoja ili kuenda Yuda.

Habari ya Ruthu inatufundisha kama watu wote, iwe wazuri ao wabaya, wanaweza kupatwa na shida ao kufiwa. (Mhubiri 9:2, 11) Tena, inatuonyesha kama tunapohuzunika sana kwa sababu ya kufiwa na mutu tunayemupenda, ni jambo la hekima kutafuta faraja na kitulizo kutoka kwa wengine​—zaidi sana wale wanaomukimbilia Yehova, Mungu ambaye Naomi aliabudu.​—Methali 17:17.

Upendo Mushikamanifu wa Ruthu

Wajane hao watatu walipoendelea na safari, Naomi alianza kuhangaishwa na jambo lingine. Alikuwa akiwafikiria wanawake hao wawili vijana waliokuwa naye na upendo ambao wamemuonyesha yeye na watoto wake. Hakupenda kuwaongezea mateso mengine. Ikiwa wanaacha inchi yao na kumufuata, angewatendea nini huko Bethlehemu?

Mwishowe, Naomi akawaelezea mawazo yake waziwazi hivi: ‘Muende, murudi, kila mumoja nyumbani kwa mama yake. Yehova na awaonyeshe fazili zenye upendo, kama vile tu mulivyowaonyesha wanaume hawa ambao sasa wamekufa na mimi pia.’ Tena, alionyesha kama alikuwa na tumaini kwamba Yehova atawabariki kwa kuwasaidia wapate bwana wengine na maisha mapya. Biblia inasema tena hivi: “Kisha akawabusu, nao wakaanza kupaza sauti zao na kulia.” Inaonekana wazi kama Ruthu na Orpa walimupenda sana mwanamuke huyo mwenye moyo muzuri na anayefikiria wengine. Wote wawili waliendelea kumuambia hivi kwa mukazo: “Hapana, bali tutarudi pamoja nawe kwa watu wako.”​—Ruthu 1:8-10.

Lakini Naomi hakukubali hivyo. Alifikiri nao kwa kuwaonyesha kama hangeweza kuwafanyia jambo lolote wakimufuata huko Israeli, kwa sababu hakukuwa tena na bwana wa kumushugulikia, na hakukuwa tena na watoto ambao wangeweza kuwaoa, wala tumaini la kuzaa mutoto. Aliwaonyesha kama kutokuwa na uwezo wa kuwashugulikia kulimuletea huzuni nyingi.​—Ruthu 1:11-13.

Orpa yeye aliona kama Naomi alisema kweli. Huko Moabu alikuwa na jamaa, alikuwa na mama, na hangekosa nyumba. Aliona kama lilikuwa jambo lenye kufaa zaidi abaki Moabu. Basi, akiwa mwenye huzuni nyingi moyoni, akamubusu Naomi ili kumulaga na akarudia.​—Ruthu 1:14.

Ruthu yeye alifanya nini? Maneno ya Naomi yalimuelekea pia. Lakini Biblia inasema hivi: “Bali Ruthu akashikamana naye.” Labda Naomi alipoendelea kutembea, alitazama nyuma na kuona kama Ruthu alikuwa anamufuata. Akamuambia kwa mukazo: ‘Tazama! Shemeki yako amerudi kwa watu wake na kwa miungu yake. Rudi pamoja naye.’ (Ruthu 1:15) Maneno ya Naomi yanatuonyesha jambo fulani la lazima. Orpa hakurudi kwa watu wake tu lakini pia kwa “miungu yake.” Alipenda aendelee kuabudu Kemoshi na miungu mingine ya uongo. Tuseme nini juu ya Ruthu?

Walipokuwa wakibishana na Naomi, Ruthu alionyesha wazi kama hakutaka kurudilia miungu yake. Alikuwa anamupenda sana Naomi na Mungu ambaye Naomi alikuwa anatumikia. Alisema hivi: “Usiniombe nikuache, nigeuke nisifuatane nawe; kwa maana [mahali wewe unapokuenda nitakuenda], na mahali utakapokaa usiku kucha nitakaa. Watu wako watakuwa watu wangu, na Mungu wako Mungu wangu. Pale utakapokufa nitakufa nami, na hapo ndipo nitakapozikwa. Yehova na anitende hivyo na kuzidi ikiwa chochote isipokuwa kifo kitatutenganisha mimi na wewe.”​—Ruthu 1:16, 17.

Maneno ya Ruthu ni yenye kushangaza; hata ikiwa yaliandikwa kumepita sasa miaka karibu 3 000, watu wanaendelea kuyazungumuzia. Yanaonyesha kabisa sifa ya lazima sana aliyokuwa nayo, ni kusema, upendo mushikamanifu. Ruthu alikuwa na upendo wenye nguvu na mushikamanifu sana kwa Naomi, ndiyo maana alimufuata mahali popote alipoenda. Kifo tu ndicho kingewatenganisha. Watu wa Naomi wangekuwa watu wake, kwa sababu Ruthu alikuwa tayari kuacha kila kitu huko Moabu, hata miungu yake. Tofauti na Orpa, Ruthu alisema kwa moyo wake wote kama alipenda Yehova, Mungu wa Naomi awe Mungu wake pia.b

Kwa hiyo, wakaendelea na safari wao wawili tu, katika njia ndefu inayoelekea Bethlehemu. Uchunguzi fulani unaonyesha kama labda safari yao ilichukua juma muzima. Kwa kweli, wote wawili waliendelea kufarijiana muda wote wa safari yao.

Watu wengi wanapatwa na hali ngumu katika ulimwengu huu. Biblia inasema kama tunaishi katika nyakati ‘za hatari zilizo ngumu kushugulika nazo.’ Ndiyo maana tunapatwa na shida za kila namna ao hata kufiwa. (2 Timotheo 3:1) Sifa ambayo Ruthu alikuwa nayo ni ya lazima sana leo kuliko wakati mwengine wowote. Upendo mushikamanifu ao upendo unaoshikamana na kitu bila kuacha unatusaidia sana katika ulimwengu huu wenye giza. Tuna lazima ya upendo huo katika maisha ya ndoa, katika familia, katika uhusiano wetu pamoja na marafiki wetu, na katika kutaniko la Kikristo. Tunapoonyesha upendo wa namna hiyo, tunaiga mufano muzuri wa Ruthu.

Ruthu na Naomi Huko Bethlehemu

Ni vyepesi kwa mutu kusema kama ana upendo mushikamanifu, lakini ni vigumu kuuonyesha. Ruthu alikuwa na nafasi ya kuonyesha upendo wake mushikamanifu kwa Naomi na pia kwa Yehova, Mungu ambaye alichagua kutumikia.

Mwishowe wanawake hao wawili walifika Bethlehemu, muji mudogo ulio kwenye kilometre 10 hivi kusini mwa Yerusalemu. Inawezekana Naomi na familia yake walikuwa watu wenye kujulikana sana katika muji huo mudogo, kwa sababu kila mutu alikuwa akizungumuzia juu ya kurudi kwa Naomi. Wanawake wa muji huo walimuangalia na kusema, “Je, huyu ni Naomi?” Ni wazi kama alikuwa amebadilika kwa sababu ya wakati aliopitisha huko Moabu; sura yake na mwendo wake vilionyesha kama alikuwa ameteseka na kuhuzunika kwa miaka mingi.​—Ruthu 1:19.

Naomi aliwaambia wanawake hao wa jamaa yake na majirani wake wa zamani shida ambazo zilimufikia. Na hata aliona kama jina lake linapaswa kubadilishwa; alisema wasimuite tena Naomi, jina linalomaanisha “Uzuri Wangu,” lakini wamuite Mara, jina linalomaanisha “Uchungu.” Yoooo, masikini wabo! Kama Ayubu aliyeishi mbele yake, Naomi aliwaza ni Yehova Mungu ndiye alimuletea mateso.​—Ruthu 1:20, 21; Ayubu 2:10; 13:24-26.

Wajane hao wawili walipoanza kuishi huko Bethlehemu, Ruthu alianza kuwaza jambo la kufanya ili kupata chakula kwa ajili yake na kwa ajili ya Naomi. Alijifunza kama Sheria ambayo Yehova alikuwa amewapatia watu wake katika Israeli ilikuwa na mupango wenye upendo kwa ajili ya masikini. Waliruhusiwa kuenda katika mashamba wakati wa mavuno na kufuata wavunaji ili kuokota masalio na mimea iliyoota kwenye mipaka ya mashamba.c​—Mambo ya Walawi 19:9, 10; Kumbukumbu la Torati 24:19-21.

Huo ulikuwa wakati wa mavuno ya shayiri, inawezekana mavuno yalifanywa katika mwezi wa 4 kwenye kalendari yetu, hivyo Ruthu akaenda kwenye mashamba ili kuona ikiwa kuna mutu ambaye angemuruhusu kuokota masalio. Alifika katika mashamba ya mwanaume tajiri anayeitwa Boazi, aliyekuwa mutu wa jamaa ya marehemu Elimeleki, bwana ya Naomi. Ijapokuwa Sheria ilimuruhusu kuokota masalio, aliomba kwanza ruhusa kwa kijana aliyesimamia kazi ya mavuno. Kijana huyo alikubali, na hivyo Ruthu akaanza kufanya kazi.​—Ruthu 1:22–2:3, 7.

Wazia Ruthu akiwafuata wavunaji nyuma ili kuokota masalio. Walipokuwa wakikata shayiri kwa kutumia vyombo vyao vya kuvunia, alikuwa nyuma yao akiokota sehemu walizoangusha ao kuacha, alizifunga marundo-marundo na kuzipeleka mahali ambapo atazipigapiga ili mbegu zitoke. Kazi hiyo iliomba uvumilivu mwingi, ilikuwa yenye kuchosha, na ilikuwa ngumu zaidi wakati jua lilikuwa kali. Lakini, Ruthu aliendelea kuifanya kwa bidii, alipumuzika tu ili kupanguza jasho ao wakati wa kula chakula chepesi katika “nyumba”​—inawezekana nyumba hiyo ni nafasi fulani iliyojengwa ili wavunaji wafichame jua ndani.

Labda Ruthu hakuwa na tumaini kama mutu yeyote anaweza kumuhangaikia​—lakini kuna mutu aliyemuhangaikia. Boazi alimuona na akamuuliza kijana aliyesimamia kazi ya mavuno kama mwanamuke huyo ni nani. Boazi, mutu mwenye imani, alizoea kuwasalimia wafanyakazi wake, labda kati ya wafanyakazi hao wamoja walichukuliwa ili watumike kwa siku moja na wengine walikuwa wageni. Alikuwa akiwasalimia kwa maneno haya: “Yehova na awe pamoja nanyi.” Wao pia walimujibu kwa kurudilia maneno hayo. Boazi, mwanaume aliyezeeka ambaye alimupenda Yehova sana, alimuhangaikia Ruthu kama baba.​—Ruthu 2:4-7.

Boazi alimuita Ruthu “binti yangu,” na akamushauria aendelee kuja katika mashamba yake ili kuokota masalio na akamuambia abaki karibu na wanawake vijana wa nyumba yake ili wafanyakazi wanaume wasimuchokoze. Boazi alihakikisha kama Ruthu alipewa chakula cha kutumia wakati wa muchana. Na jambo la maana zaidi, Boazi alimupongeza Ruthu na kumutia moyo. Sababu gani?​—Ruthu 2:8, 9, 14.

Wakati Ruthu alimuuliza Boazi sababu gani aliendelea kumuonyesha wema ijapokuwa yeye ni mugeni, Boazi alimujibu kama alisikia mambo yote mazuri ambayo alimufanyia Naomi, mama yake mukwe. Inawezekana Naomi alikuwa anamusifu Ruthu alipokuwa akizungumuza na wanawake wa Bethlehemu, na habari hiyo ilimufikia Boazi. Tena, alijua kama Ruthu amekuwa muabudu wa Yehova, kwa maana alimuambia hivi: ‘Yehova na akupe sawabu kwa sababu ya jinsi unavyotenda, na upate malipo kamili kutoka kwa Yehova Mungu wa Israeli, ambaye umekuja kutafuta kimbilio chini ya mabawa yake.’​—Ruthu 2:12.

Maneno hayo yalimutia Ruthu moyo sana! Kwa kweli, tayari alikuwa ameamua kutafuta kimbilio chini ya mabawa ya Yehova Mungu, kama vile kitoto cha ndege kinavyotafuta ulinzi chini ya mabawa ya mama yake. Alimushukuru sana Boazi kwa namna alivyomutia moyo, na akaendelea kutumika mupaka mangaribi.​—Ruthu 2:13, 17.

Imani ambayo Ruthu alionyesha kupitia matendo ni mufano muzuri kwetu leo kwa sababu tunaishi katika nyakati ngumu za matatizo ya feza. Hakutazamia kama wengine walilazimishwa kumupatia kitu chochote, kwa hiyo alifurahia kile ambacho walimutolea. Ili kujilisha na pia kumulisha Naomi ambaye alipenda sana, Ruthu hakusikia haya kufanya kazi ngumu, kutumika saa nyingi, na hata kukubali kazi ya hali ya chini sana. Alionyesha shukurani kwa kukubali kutumia mashauri yenye hekima ambayo alipewa juu ya namna ya kutumika kwa usalama na pamoja na watu wazuri. Jambo la lazima zaidi, hakusahau kama kimbilio lake la kweli ni Yehova Mungu, Baba yake.

Ikiwa tunaonyesha upendo mushikamanifu kama Ruthu na kuiga mufano wake wa unyenyekevu, kutumika kwa bidii, na kuonyesha shukurani, tutaona kama imani yetu pia inaweza kuwa mufano muzuri kwa wengine. Namna gani Yehova aliwashugulikia Ruthu na Naomi? Tutapata jibu la ulizo hilo katika habari yenye kichwa “Uige Imani yao” itakayofuata.

[Maelezo ya chini]

[Sanduku katika ukurasa wa 26]

Kitabu Kidogo Kilichoandikwa Vizuri

Kitabu cha Ruthu kimeelezwa kuwa hazina ndogo, kitabu kidogo kilichoandikwa vizuri. Kwa kweli, kitabu hicho hakina habari nyingi kama kitabu cha Waamuzi kinachokitangulia, lakini kinatusaidia kujua wakati ambapo mambo yaliyozungumuziwa ndani yalitokea. (Ruthu 1:1) Kitabu cha Waamuzi na kitabu cha Ruthu viliandikwa na nabii Samweli. Unaposoma Biblia yote, unaweza kuona kama kitabu cha Ruthu kinapatikana mahali kinapofaa katika vitabu vingine vya Biblia vinavyokubalika. Kisha kusoma habari juu ya vita na juu ya mashambulizi mbalimbali zilizo katika kitabu cha Waamuzi, utasoma kitabu hicho kidogo kinachotukumbusha kama Yehova hawezi kuwasahau hata kidogo watu wake wenye amani wanaopambana na magumu kila siku. Kitabu hicho kidogo kinachozungumuzia mambo yaliyotukia katika familia fulani kinaweza kutufundisha mambo mengi juu ya upendo, kufiwa, imani, na uaminifu.

[Picha katika ukurasa wa 24]

Ruthu alikuwa na hekima kwa kumufanya Naomi kuwa rafiki yake wa sana wakati wa shida na kufiwa

[Picha katika ukurasa wa 24, 25]

“Watu wako watakuwa watu wangu, na Mungu wako Mungu wangu”

[Picha katika ukurasa wa 27]

Ruthu alikuwa tayari kufanya kazi ngumu na ya hali ya chini ili kujilisha na pia kumulisha Naomi