“ไปดูมดซิ”
กษัตริย์ซะโลโมทรงบันทึกว่า “ไปดูมดซิ เจ้าขี้เกียจ จงพิจารณาทางทั้งหลายของมัน และจงฉลาดขึ้น.” คนเกียจคร้าน หรือใครก็ตาม จะเรียนรู้อะไรจากมดได้เล่า? ท่านซะโลโมทรงกล่าวต่อไปว่า “มันไม่มีหัวหน้า ผู้กำกับ หรือผู้ปกครอง ถึงกระนั้นมันก็ยังสะสมอาหารไว้เมื่อฤดูร้อน และรวบรวมเสบียงของมันไว้เมื่อฤดูเกี่ยวข้าว.”—สุภาษิต 6:6-8.
เห็นได้ชัดว่า กษัตริย์ผู้ชาญฉลาดองค์นี้กำลังกล่าวถึงมดเก็บเกี่ยว. ในประเทศอิสราเอล และในที่อื่น ๆ อีกหลายแห่ง ภาพที่เห็นกันจนชินตาก็คือภาพที่มดเก็บเกี่ยวกุลีกุจอแบกเมล็ดพืชซึ่งมีขนาดใหญ่เกือบเท่าตัวมันเอง. (ดูภาพบนซ้าย.) มันจะนำเสบียงอาหารที่รวบรวมได้ไปเก็บไว้ที่ห้องใต้ดิน.
เนื่องจากอยู่ใต้ดินนี่เอง “ยุ้งฉาง” ของมันจึงค่อนข้างชื้นในช่วงฤดูฝน ทำให้เมล็ดพืชที่เก็บไว้เริ่มงอกเป็นต้น หรือไม่ก็ขึ้นราหากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้ดูแล. มดจึงมีงานพิเศษที่จะต้องทำ. ทันทีที่แดดออก มดงานจะนำเมล็ดพืชขึ้นมาผิงให้แห้งบนพื้นดิน. (ดูภาพบน.) และก่อนที่ดวงอาทิตย์จะลับฟ้า มดก็ต้องนำเมล็ดพืชทั้งหมดกลับลงไปใต้ดินอีก. มดบางพวกก็ฉลาดพอที่จะกัดตาเมล็ดทิ้งไปตอนเก็บ หรือตอนที่เริ่มงอก.
งานของมดไม่ได้จบสิ้นแค่การตระเตรียมเสบียงอาหาร. มันยังมีงานที่ต้องดูแลบรรดาลูกอ่อน. ไข่จะต้องนำมาเก็บไว้รวมกันเป็นกระจุก. ต้องให้อาหารแก่ตัวอ่อนที่ฟักออกมาจากไข่. พวกดักแด้ก็ต้องได้รับการดูแล. มดบางพวกจัดให้แม้กระทั่งบริการด้านปรับอากาศ. เมื่ออากาศร้อนในช่วงกลางวัน มันจะลำเลียงตัวดักแด้ให้ลงไปอยู่ส่วนลึกในรัง. เมื่ออากาศเริ่มเย็น มันจะนำตัวดักแด้เหล่านั้นกลับขึ้นมา. งานหนักใช่ไหม?
เมื่อนิคมของมันขยายตัว ก็ต้องมีการสร้างห้องใหม่เพิ่มขึ้น. มดงานจะใช้เขี้ยวของมันขุดและขนดินออกมา. ซึ่งมักจะทำกันหลังจากฝนตกเมื่อดินยังนุ่มอยู่. นอกจากนี้ยังปั้นดินให้เป็น “ก้อนอิฐ” ไว้ใช้ในโครงการทางวิศวกรรมโยธา นั่นคืองานสร้างกำแพงและเพดานของอุโมงค์และห้องใต้ดิน.
งานทั้งหมดเหล่านี้ มดทำโดย “ไม่มีหัวหน้า ผู้กำกับ หรือผู้ปกครอง.” แล้วนางพญามดล่ะ? นางไม่ได้เป็นผู้สั่งการ. หน้าที่อย่างเดียวของนางก็คือวางไข่ นางเป็นพญามดในแง่ที่ว่านางเป็นแม่ของนิคมนั้น. (ดูภาพบน.) แม้ว่าจะไม่มีผู้ควบคุมที่คอยตรวจตรา หรือไม่มีหัวหน้าที่คอยกระตุ้นให้ทำงาน มดก็ขะมักเขม้นกับงานของมันอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย. มีการสังเกตมดตัวหนึ่งทำงานตั้งแต่หกโมงเช้าจนถึงสี่ทุ่ม!
คุณได้บทเรียนจากการสังเกตมดไหม? คุณขยันขันแข็งและพยายามปรับปรุงการงานของคุณหรือเปล่า ไม่ว่าจะมีคนคอยเฝ้าดูคุณอยู่หรือไม่ก็ตาม? (สุภาษิต 22:29) คุณจะได้รางวัลตอบแทนเมื่อมองผลในระยะยาว แม้ว่านายจ้างของคุณจะไม่สังเกตเห็น. คุณจะมีสติรู้สึกผิดชอบที่สะอาดและจะได้รับความพึงพอใจเป็นส่วนตัว. ท่านซะโลโมได้ให้ข้อสังเกตไว้ว่า “การหลับของกรรมกรก็ผาสุก ไม่ว่าเขาจะได้กินน้อยหรือกินมาก.”—ท่านผู้ประกาศ 5:12, ฉบับแปลใหม่.
เราไม่ได้เรียนรู้จากมดเพียงเท่านี้. มดขยันทำงานก็เนื่องจากสัญชาตญาณของมัน. ที่จริง มีผู้สังเกตเห็นมดบางตัวซึ่งหลับหูหลับตาเดินตามรอยที่มดตัวอื่นทิ้งไว้. มีแต่จะเดินวน รอบแล้วรอบเล่า จนที่สุดล้มลงตาย.
คุณเคยรู้สึกไหมว่า บางครั้งคุณวิ่งเป็นวงกลม มีธุระยุ่งและเหนื่อยอยู่ตลอดเวลา แต่ไม่เคยบรรลุเป้าหมายใดเลย? ถ้าเช่นนั้น ก็ถึงเวลาที่จะตรวจสอบดูจุดมุ่งหมายที่คุณต้องทำงานหนักเช่นนั้น แล้วประเมินคุณค่าที่แท้จริงของเป้าหมายคุณ. พึงจดจำคำแนะนำอันฉลาดสุขุมของกษัตริย์ซะโลโมที่ว่า “จงเกรงกลัวพระเจ้า จงถือรักษาบัญญัติทั้งปวงของพระองค์ เพราะว่าการนี้เป็นหน้าที่ของมนุษย์ทุกคน.”—ท่านผู้ประกาศ 12:13.