ስእለ ጽዩፍ​—ጕድኣት ዘይብሉ ድዩ ወይስ ሓደገኛ፧

ሎሚ ዓለም ብስእለ ጽዩፍ ኣዕለቕሊቓ እያ ዘላ።a ስእለ ጽዩፍ ኣብ ረክላማት፡ ቅድታት፡ ፊልምታት፡ ሙዚቃታት፡ መጽሔታት፡ ተለቪዥን፡ ጸወታት ቪድዮ፡ ዘመናዊ ሞባይላት፡ ወብ ሳይታት፡ ኣብዚ ቐረባ ግዜ ኸኣ ብኢንተርነት ክትርእዮ እትኽእል ስእሊ ዚቕመጠሉ ሓባራዊ ወብ ሳይታት ይርከብ እዩ። ኣብ ዘመናዊ ሕብረተ ሰብ ተቐባልነት ዚረክብ ዘሎ ይመስል። ብዝሒ ስእለ ጽዩፍ ኰነ፡ ተዘርጊሑሉ ዘሎ ቦታታት፡ ከምኡውን ቍጽሪ እቶም ዜህልኽዎ ሰባት ከም ሎሚ ገይሩ ኣብ ታሪኽ ተራእዩ ኣይፈልጥን እዩ።—“ብዛዕባ ስእለ ጽዩፍ እቲ ሓቂ እንታይ እዩ፧” ዘርእስታ ሳጹን ርአ።

ዓይነት ስእለ ጽዩፍ እውን ይቕየር እዩ ዘሎ። ፕሮፌሰር ገይል ዳይንስ ከምዚ ኢላ ጸሓፈት፦ “ኣብዚ ግዜ እዚ ዘሎ ምስልታት ደረቱ ኣዝዩ ዝሓለፈ ኻብ ምዃኑ እተላዕለ፡ እቲ ቕድሚ ሕጂ ኸም ዕሉል ዚቝጸር ዝነበረ ስእለ ጽዩፍ፡ ሎሚ ኸም ቅቡል ይቝጸር ኣሎ።”

ነዚ ለውጥታት እዚ ብኸመይ ትርእዮ፧ ስእለ ጽዩፍ ጕድኣት ዘይብሉ መዘናግዒ ድዩ ወይስ ሓደገኛ፧ የሱስ፡ “ጽቡቕ ኦም ዘበለ ጽቡቕ ፍረ ይፈሪ፡ ሕማቕ ኦም ዘበለ ኸኣ ሕማቕ ፍረ ይፈሪ” በለ። (ማቴዎስ 7:17) ስእለ ጽዩፍ እንታይ ፍረ እዩ ዚፈሪ፧ መልሲ እዛ ሕቶ እዚኣ ንኽንረኽቦ፡ ብዛዕባ ስእለ ጽዩፍ መሰረታዊ ዝዀነ ነገራት ንመርምር፧

ክኢላታት ዚብልዎ፦ ስእለ ጽዩፍ ወልፊ ዜትሕዝ ብምዃኑ፡ ገሊኦም ተመራመርትን ሓካይምን ምስ ዜደንዝዝ ሳብስታንስ ኣተሓሒዞምዎ ኣለዉ።

ብመፈንጠራ እቲ ኣብ ኢንተርነት ዚቐርብ ስእለ ጽዩፍ ተታሒዙ ዝነበረ ብረይንb ከምዚ ይብል፦ “ኬቋርጸኒ ዚኽእል ዋላ ሓደ ነገር ኣይነበረን። እተዓንዘዝኩ ዀይኑ እዩ ዚስምዓኒ። ቃል ብቓሉ አንቀጥቅጥን ርእሰይ የሕመንን ነበረ። ንኸቋርጾ እኳ እንተ ተቓለስኩ፡ ዓመታት ጸኒሑ እውን እቲ ወልፊ ይደግሰኒ ነበረ።”

ስእለ ጽዩፍ ዚርእዩ ሰባት መብዛሕትኡ ግዜ፡ ነዚ ኣመሎም እዚ ይሓብእዎ እዮም። ምስጢራውያንን መደናገርትን እዮም። መብዛሕትኦም ከኣ ርእሶም ዜግልሉን ሓፋራትን ጭኑቓትን ቍጡዓትን እዮም ዚዀኑ። አረ ገሊኣቶምሲ፡ ርእሰ ቕትለት ኪፍጽሙ እውን ይደልዩ እዮም። ዳርጋ መዓልቲ መዓልቲ ኣብ ሞባይሉ ስእለ ጽዩፍ ዜራጋፍ ሰርጄ ኸምዚ በለ፦ “ኣብ ስምዒተይ ጥራይ እግደስ ነበርኩ፡ ተስፋ ድማ ቈረጽኩ። ናይ ጸጸት ስምዒት ነበረኒ። ዘይረብሕን እተገለልኩን ብመፈንጠራ እተታሓዝኩን ኰይኑ ድማ ይስምዓኒ ነበረ። ሓገዝ ንኸይሓትት ከኣ ኣዝየ እሓፍርን እሽቝረርን ነበርኩ።”

ብቕጽበት ወይ ብሃንደበት ዚርአ ስእለ ጽዩፍ እውን እንተ ዀነ፡ ሕማቕ ጽልዋ ኺህልዎ ይኽእል እዩ። ቀንዲ ተመራማሪት ስእለ ጽዩፍ ዝዀነት ዶክተር ጁዲት ረይዝማን፡ ኣብ ቅድሚ ኮሚተ ባይቶ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ቐሪባ ከምዚ ብምባል መስኪራ ኣላ፦ ‘ብዓይኒ ዚርአ ምስልታት ስእለ ጽዩፍ፡ ኣብ ኣእምሮ ይሕተምን ንኣእምሮ ይቕይሮን እዩ። ብቕጽበት፡ ከይደለኻዮ፡ ግናኸ ኽትሓኮ ዜጸግም ወይ ዘይከኣል ነባሪ ዝዀነ ቐመማዊ ኣሰር ድማ ዚሓድግ እዩ።’ ኣብ ወብ ሳይት ስእለ ጽዩፍ ንኽትርኢ እተፈንጠረት ጓል 19 ዓመት ዝዀነት ሱዛን፡ “እቲ ምስልታት ኣብ ኣእምሮይ ተቐሪጹ እዩ። ብሃንደበት ይቕልቀል እዩ። ምሉእ ብምሉእ ክሓኮ ዝኽእል ኰይኑ ኣይስምዓንን እዩ” በለት።

ኪሕሰበሉ ዘለዎ፦ ስእለ ጽዩፍ ነቶም ዚርእይዎ ሰባት ባሮቱ ይገብሮምን የበላሽዎምን እዩ።—2 ጴጥሮስ 2:19።

ክኢልታት ዚብልዎ፦ “ስእለ ጽዩፍ፡ ሓዳርን ስድራ ቤታትን ይበታትን እዩ።”—ዘ ፕሮን ትራፕ፡ ብዌንዲን ላሪ ሞትዝን እተዳለወ መምርሒ።

ስእለ ጽዩፍ በዚ ዚስዕብ ነጥብታት ንሰብ ሓዳርን ንስድራ ቤታትን ይጐድእ፦

• ነቲ ኣብ መንጎ ሰብ ሓዳር ዘሎ ምትእምማንን ምቅርራብን ፍቕርን የዳኽሞ።—ምሳሌ 2:12-17።

• ንሓደ ሰብ ፈታው ርእሱ፡ ብስምዒታዊ መዳይ ግሉል፡ ብመጻምድቱ ድማ ከም ዘይዓግብ ይገብሮ።—ኤፌሶን 5:28, 29።

• ዘይጥዑይ ጾታዊ ስምዒታትን ባህግን የጐሃህር።—2 ጴጥሮስ 2:14።

• ነቶም ተጠቀምቱ ኣብ መጻምድቶም ባህ ዘየብል ጾታዊ ርክብ ንኺፍጽሙ የስድዖም።—ኤፌሶን 5:3, 4።

• ብስምዒታውን ኣካላውን ጠላም ከም እትኸውን ይገብር።—ማቴዎስ 5:28።

መጽሓፍ ቅዱስ ንሰብ ሓዳር፡ ንሓድሕዶም ‘ከይጠላለሙ’ ይመኽሮም እዩ። (ሚልክያስ 2:16) ጥልመት፡ ሓዳር ይዘርግ፡ ናብ ምፍልላይን ፍትሕን ከኣ እዩ ዚመርሕ። ሓዳር እንተ ፈሪሱ ኸኣ ቈልዑ ይጕድኡ እዮም።

ስእለ ጽዩፍ ንቘልዑ ብቐጥታ እውን ይጐድኦም እዩ። እቲ ኣቐዲሙ እተጠቕሰ ብረይን ከምዚ ብምባል ይገልጽ፦ “ወዲ ዓሰርተ ዓመት ኣብ ዝነበርኩሉ እዋን፡ ጭርጭር እናተጻወትኩ ኸለኹ፡ ብኣጋጣሚ ኣቦይ ዘቐመጦ ስእለ ጽዩፍ ዝሓዘ መጽሔታት ርአኹ። ብሕቡእ ድማ ክርእዮ ጀመርኩ፣ በቲ ምስልታት ንምንታይ ከም እተማረኽኩ ኣይተረድኣንን። በዚ ኸምዚ እቲ ኻብ ሽዑ ኣትሒዙ ምስ ዓበኹ እውን ዝቐጸለ ሓደገኛ ልምዲ ጀመረ።” መጽናዕቲ ኸም ዚሕብሮ፡ ስእለ ጽዩፍ ንመንእሰያት ካብ ግዜ ንእስነቶም ጀሚሮም ብጾታዊ ርክብ ንጡፋትን ፍኑዋትን ዓመጽትን ከም ዝዀኑ፡ ብስምዒታውን ብስነ ኣእምሮኣውን መዳይ ድማ ዘይርጉኣት ከም ዝዀኑ ኺገብሮም ይኽእል እዩ።

ኪሕሰበሉ ዘለዎ፦ ስእለ ጽዩፍ፡ ፍቕራዊ ርክብ የበላሹ፡ ጓህን ስቓይን ከኣ የስዕብ።—ምሳሌ 6:27።

ቃል ኣምላኽ ከምዚ ይብል፦ “ነቲ ኣብ ምድሪ ዘሎ ኣካላትኩም፡ ማለት ምንዝርና፡ ርኽሰት፡ ፍትወተ ስጋ፡ ክፉእ ትምኒት፡ ስስዐ፡ እዚ ድማ ኣምልኾ ጣኦት ቅተሉ።”—ቈሎሴ 3:5።

ብሓጺሩ፡ የሆዋc ኣምላኽ፡ ስእለ ጽዩፍ ይጸልእ እዩ። እዚ ኺብሃል ከሎ፡ ብዛዕባ ጾታዊ ጕዳያት ፈጺሙ ኺልዓል ዘይደሊ ኣምላኽ እዩ ማለት ኣይኰነን። ከመይሲ፡ ንጾታዊ ኣካላትና ዝፈጠሮ ንሱ እዩ፣ ነዚ ኸኣ ሰብ ሓዳር ንሓድሕዶም ንምትሕጕጓስን ብስምዒታዊ መዳይ ንምቅርራብን ቈልዑ ንምውላድን ንኺጥቀሙሉ ብዚብል ዕላማ እዩ ፈጢርዎ።—ያእቆብ 1:17።

የሆዋ፡ ስእለ ጽዩፍ ኣዝዩ ኸም ዚፍንፍን ኣርጊጽና ኽንዛረብ እንኽእል ደኣ እሞ ብኸመይ ኢና፧ ሒደት ኣብነታት ንመርምር።

• የሆዋ፡ ስእለ ጽዩፍ፡ ህይወት ሰባት ኬበላሹ ኸም ዚኽእል ይፈልጥ እዩ።—ኤፌሶን 4:17-19።

• ስለ ዜፍቅረና፡ ካብ ጕድኣት ኬዕቝበና ይደሊ እዩ።—ኢሳይያስ 48:17, 18።

• መውስቦን ስድራ ቤታትን ኬዕቍብ ይደሊ እዩ።—ማቴዎስ 19:4-6።

• ብስነ ምግባር ንጹሃት ክንከውን ንመሰል ሰባት ከነኽብርን ድማ ይደልየና እዩ።—1 ተሰሎንቄ 4:3-6።

• ነቲ ንኽንፋረ ዜኽእለና ኣካላት ከነኽብሮን ብግቡእ ክንጥቀመሉን ይደልየና እዩ።—እብራውያን 13:4።

• ንሱ፡ ስእለ ጽዩፍ ነቲ ሰይጣናዊ ዝዀነ ስስዐ ዚንጸባረቐሉን ቄናንን ኣመለኻኽታ ጾታ ኸም ዜንጸባርቕ ይፈልጥ እዩ።—ዘፍጥረት 6:2፣ ይሁዳ 6, 7።

ኪሕሰበሉ ዘለዎ፦ ስእለ ጽዩፍ ምስ ኣምላኽ ንዘሎካ ዕርክነት የበላሽዎ እዩ።—ሮሜ 1:24።

ይኹን እምበር፡ የሆዋ ነቶም ካብ መፈንጠራ ስእለ ጽዩፍ ኪላቐቑ ዚደልዩ ሰባት ኣጸቢቑ ይርሕርሓሎም እዩ። መጽሓፍ ቅዱስ፡ የሆዋ “ርሕሩሕን መሓርን እዩ፡ ንዅራ ደንጓዪ፡ ብሳህሊ ድማ ምሉእ እዩ። ፍጥረትና ይፈልጥ እዩ እሞ፡ ሓመድ ምዃንና ይዝክር እዩ” ይብል። (መዝሙር 103:8, 14) የሆዋ ንትሑታት ሰባት ‘ምሕረት ምእንቲ ኪቕበሉን ብግዜኡ ዚረድኦም ጸጋ ምእንቲ ኺረኽቡን’ ንኪቐርብዎ ይዕድሞም።—እብራውያን 4:16፣ “ካብ ስእለ ጽዩፍ እትላቐቐሉ መገዲ” ዘርእስታ ሳጹን ርአ።

ማእለያ ዘይብሎም ውልቀ ሰባት ሓገዝ ኣምላኽ ረኺቦም እዮም። እሞኸ ተጠቒሞም ድዮም፧ መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ እቶም ሕማቕ ኣመላት ዝነበሮም እሞ ዘሰነፍዎ ሰባት እንታይ ከም ዚብል ኣቕልበሉ። “ብስም ጐይታና የሱስ ክርስቶስን ብመንፈስ ኣምላኽናን ተሓጺብኩምን ተቐዲስኩምን ጸዲቕኩምን ኢኹም” እዩ ዚብል። (1 ቈረንቶስ 6:11) እዞም ሰባት እዚኦም ከም ሃዋርያ ጳውሎስ፡ “በቲ ሓይሊ ዚህበኒ ንዅሉ እኽእሎ እየ” ኺብሉ ይኽእሉ እዮም።—ፊልጲ 4:13።

ሱዛን ካብቲ ዝነበራ ወልፊ ስእለ ጽዩፍ ምስ ተላቐቐት፡ ከምዚ በለት፦ “ካብ ስእለ ጽዩፍ ንኽትላቐቕ ኪሕግዘካ ዚኽእል የሆዋ ጥራይ እዩ። ሓገዝን መምርሕን ኪህበካ እንተ ለሚንካዮ፡ ኣብ ቅድሚኡ ንጹህ ኣቕዋም ንኺህልወካ ኺሕግዘካ ይኽእል እዩ። ንኽትሕለል ኣይሓድገካን እዩ።”