እቶም ኣብቲ እዋን እቲ ዝነበሩ ሰባት በቲ ዓቢ ጸበባ ይትንከፉ

11. የሱስ ብዛዕባ “እዚ ወለዶ እዚ” እንታይ ኢዩ ዝበለ፧

¹¹ ብዙሓት ኣይሁድ እቲ ኣብቲ ቤት መቕደስ ዘተኰረ ኣገባብ ኣምልኾኦም ንሓዋሩ ዝቕጽል ይመስሎም ነበረ። ይኹን እምበር የሱስ ከምዚ በለ:- “ኻብ ኦም በለስ ተምሀሩ። ጨነፍራ ምስ ለምለመ: ቈጽላውን ምስ ጠጥዔ: ክረምቲ ኸም ዝቐረበ ትፈልጡ ኢኹም። ከምኡ ድማ ንስኻትኩም እዚ ዅሉ ምስ ርኤኹም ናብ ኣፍ ቤት ምቕራቡ ፍለጡ። እዚ ዅሉ ኽሳዕ ዚኸውን: እዚ ወለዶ እዚ ኸም ዘይሐልፍ: ብሓቂ እብለኩም አሎኹ። ሰማይን ምድርን ኪሐልፍ: ቃለይ ግና ኣይኪሐልፍን እዩ።”​—⁠ማቴዎስ 24:⁠32-35 ሰያፍ ዝገበርናዮ ንሕና ኢና።

12, 13. የሱስ “እዚ ወለዶ እዚ” ክብል ከሎ ኣብ ኣእምሮኡ ሒዝዎ ዝነበረ እንታይ ምዃኑ እቶም ደቀ መዛሙርቲ ብኸመይ ተረድእዎ፧

¹² ክርስትያናት ኣብተን ቅድሚ 66 ከ.ኣ.ዘ. ዝነበራ ዓመታት: ንመብዛሕትኡ ካብቲ ናይ መጀመርታ ክፍልታት ናይቲ ዝፍጸም ዝነበረ እኩብ ምልክታት ማለት ውግእ: ጥሜት: መጠነ-ሰፊሕ ስብከት ብስራት መንግስቲ ኣምላኽ እውን ከይተረፈ ክርእዩ ክኢሎም ኢዮም። (ግብሪ ሃዋርያት 11:⁠28፣ ቈሎሴ 1:⁠23) ይኹን እምበር: መወዳእታ መዓስ ኢዩ ክመጽእ ዝነበሮ፧ የሱስ ‘እዚ ወለዶ [ብግሪኽ የ.ነ ·ያ ʹ ] ኣይክሓልፍን ኢዩ’ ክብል ከሎ እንታይ ማለቱ ኢዩ ነይሩ፧ የሱስ: ነቶም መራሕቲ ሃይማኖት እውን ሓዊስካ ኣብቲ ግዜ እቲ ንዝነበሩ ተጻረርቲ ኣይሁድ ‘ክፉእን ዘማውን ወለዶ’ ኢልዎም ኣሎ። (ማቴዎስ 11:⁠16፣ 12:⁠39, 45፣ 16:⁠4፣ 17:⁠17፣ 23:⁠36) ስለዚ: ኣብ ደብረ ዘይቲ ኣብ ዝነበረሉ ግዜ: እንደገና ብዛዕባ “እዚ ወለዶ እዚ” ክዛረብ ከሎ: ኣብ ምሉእ ታሪኽ ንዝነበሩ ኵሎም ዘርኢ ኣይሁድ ማለቱ ከም ዘይነበረ ርዱእ ኢዩ፣ ሽሕ’ኳ “ሕሩይ ወለዶ” እንተ ነበሩ: ንሰዓብቱ ማለቱውን ኣይነበረን። (1 ጴጥሮስ 2:⁠9) የሱስ “እዚ ወለዶ እዚ” ክብል ከሎ: እተወሰነ ግዜ ማለቱውን ኣይነበረን።

¹³ ኣብ ክንድኡ ግን የሱስ ነቶም ንፍጻመ ናይቲ ምልክት እቲ ክርእይዎ ዝነበሮም ኣብቲ ግዜ እቲ ዝነበሩ ተጻረርቲ ኣይሁድ ማለቱ ኢዩ ነይሩ። ፕሮፌሰር ጆውኤል ቢ. ግሪን: ብዛዕባ እቲ ኣብ ሉቃስ 21:⁠32 ዝርከብ “እዚ ወለዶ እዚ” ዝብል ጥቕሲ ከምዚ ይብል:- “ኣብቲ ሳልሳይ ወንጌል ‘እዚ ወለዶ እዚ’ ዝብል ጥቕስን (ምስኡ ዝዛመድ ሓረጋትን) ወትሩ ምስ ዕላማ ኣምላኽ ንዝጻረሩ እተወሰኑ ህዝቢ ዘመልክት ኢዩ። . . . ነቶም ብትሪ ንመለኮታዊ ዕላማ ዝባኖም ዝሃቡ ህዝቢ [ዘመልክት ኢዩ]።”b

14. እቲ “ወለዶ” እቲ እንታይ ኢዩ ዝረኣየ: ኣብ ክርስትያናት ግን እተፈለየ ዝነበረ ብኸመይ ኢዩ፧

¹⁴ እቲ ሽዑ ንዝፍጸም ዝነበረ ምልክት ክዕዘቦ ዝኸኣለ በቶም ተጻረርቲ ዝዀኑ ኣይሁድ ዝቘመ ወለዶ: ነቲ መወዳእታ ናይ ኣይሁድ ኣገባብ እውን ክርኢ ነበሮ። (ማቴዎስ 24:⁠6, 13, 14) ብሓቂ ድማ ርእይዎ ኢዩ! ሰራዊት ሮሜ ብቲቶስ ወዲ ሃጸይ ቨስፓስያን ተመሪሑ: ብ70 ከ.ኣ.ዘ. ተመልሰ። እቶም እንደገና ኣብታ ኸተማ እተዳጐኑ ኣይሁድ ዝወረዶም ስቓይ ንምእማኑ ዘጸግም ኢዩ።c እቲ ፍላቭየስ ጆሰፈስ እተባህለ ናይ ዓይኒ ምስክር: እቶም ሮማውያን ነታ ከተማ ከጥፍእዋ ኸለዉ: ዳርጋ 1,100,000 ኣይሁድ ተቐትሉ: ገለ 100,000 ዝዀኑ ድማ ተማረኹ: ካብዚኣቶም መብዛሕትኦም ብጥሜት ወይ ከኣ ኣብቲ ናይ ሮሜ ቲያትር ብኡንብኡ ተቐቲሎም ኢዮም። ብሓቂ ድማ እቲ ብ66-70 ከ.ኣ.ዘ. ዝነበረ ጸበባ: ቅድሚኡ ኣብ የሩሳሌምን ኣብ ናይ ኣይሁድ ኣገባብን ኰይኑ ዘይፈልጥ ብድሕሪኡ ድማ ዘይኰነ ዝዓበየ ጸበባ ኢዩ ነይሩ። ፍሪኡ ኣብቶም ንናይ የሱስ ትንቢታዊ መጠንቀቕታ ብምስዓብ ሰራዊት ሮሜ ብ66 ከ.ኣ.ዘ. ድሕሪ ምኻዶም ንየሩሳሌም ሓዲጎምዋ ዝወጹ ክርስትያናት ኣየ ክንደይ እተፈለየ ኰን ኢዩ ነይሩ! እቶም “ሕሩያት” ቅቡኣት ክርስትያናት: ብ70 ከ.ኣ.ዘ. ‘ድሒኖም:’ ወይ ተዓቚቦም ኢዮም።​—⁠ማቴዎስ 24:⁠16, 22