Ngeren mba Timen sha Mi ken Antakerada u Mkombo u Uma Wase man Tom Wase
JANAWARI 7-13
“I̱ Gba Eren sha Ishima i Ter Tsô”
(Aerenakaa 21:8-12) Kper nan se due, se va hen Sesaria, se nyôr hen ya u Filibu, orivangeli, un lu u môm ken mba utaankaruhar mbara, se tema her a na. 9 Or la lu a ônov mba kasev unyiin, anuunaukase, ve ôron kwaghôron u profeti. 10 Tsô er se ngôôr her ayange kpishi yô, profeti ugen, iti na er Agabu, due ken Yudia, va heregh. 11 Ve hen vese yô, a tôô tsar u Paulu, a kange angahar a na iyol na kua ave kpaa, a kaa er: Kape Icighan Jijingi A kaa ne er: Kape Mbayuda mba ken Yerusalem vea kange or u tsar ne, vea na un sha ikev i atôatyev la. 12 Se mba ongo akaa ne nahan yô, se kua mba ve lu her la, se zamber a na ser, a̱ de ze sha Yerusalem ga.
bt-E 177-178 ¶15-16
“I̱ Gba Eren sha Ishima i Ter Tsô”
15 Shighe u Paulu lu hen ya u Filibu la, orvannya u icivirigh ugen shi za va, iti na lu Agabu. Mba ve kohol hen ya u Filibu la fa Agabu ér ka profeti; yange vande yôôn shighe u Kaloudia lu hemen la ér zegejen una gba. (Aer. 11:27, 28) Alaghga tsô ve lu henen ér: ‘Er nan ve Agabu a ve? Ka nyi loho a ve a mi?’ Er ve lu kenger un zulee la, a tôô tsar u Paulu, lu tsar ikyondo u lun er kwange nahan, u a fatyô u haan inyaregh kua akaa agen ker, u i zeren shin iwenge yô. Agabu maa kange angahar man ave na sha tsar shon. Maa hii u ôron loho u kôron ken ishima, ér: “Kape Icighan Jijingi A kaa ne er: Kape Mbayuda mba ken Yerusalem vea kange or u tsar ne, vea na un sha ikyev i atôatyev la.”—Aer. 21:11.
16 Kwaghôron u profeti la pase wang ér Paulu una za ken Yerusalem. Shi tese nahan ér, akaa a una er vea Mbayuda la aa na yô, a hingir u za nan un sha “ikyev i atôatyev.” Kwaghôron u profeti ne yange kôr ior mba ve lu her la ken ishima kpishi. Luka nger ér: “Se mba ongo akaa ne nahan yô, se kua mba ve lu her la, se zamber a na ser, a̱ de ze sha Yerusalem ga. Tsô Paulu gema kaa er: Ka nyi ne eren, ne vaan, ne nem ishima i yinan nahana? Gadia mo yô, m vande kohol iyol, ka sha ci u i̱ kangem a kange tseegh ga, kpa zan zan ku je kpaa, me kpe ken Yerusalem, sha ci u iti i Ter Yesu.”—Aer. 21:12, 13.
(Aerenakaa 21:13) Tsô Paulu gema kaa er: Ka nyi ne eren, ne vaan, ne nem ishima i yinan nahana? Gadia mo yô, m vande kohol iyol, ka sha ci u i̱ kangem a kange tseegh ga, kpa zan zan ku je kpaa, me kpe ken Yerusalem, sha ci u iti i Ter Yesu.
bt-E 178 ¶17
“I̱ Gba Eren sha Ishima i Ter Tsô”
17 Tôô ase wer, anmgbianev kua Luka lu zamber a Paulu ér a de ze ga. Mbagenev lu vaan. Paulu nengen ikyo i ve wa un la yô, a ôr sha dooshima nahan ér mba nan un “ishima i yinan,” shin, er mbamgem mba Bibilo mbagen ve gem ishember i ken zwa Grika ne yô, ve na “ishima doo un ker ga.” Nahan cii kpa, kange ishima her shi mayange de ér zamber shin mliam vev mara ma na una gema ishima ga, vough er shighe u zua ishigh a anmgbianev mba ken Tiru la kpa er nahan. Kpa gema pase ve er i hii ve i lu u una za keng yô. Nenge imba er yange kange ishima shi taver ishima la sha wono! Paulu ver ishigh nagh jighilii u zan Yerusalem, er Yesu kpa vande eren nahan. (Heb. 12:2) Paulu lu keren ku ga, kpa aluer kwagh er nahan yô, una nenge ér un kpe ku u icivirigh sha ci u un ngu ordondon Yesu Kristu.
(Aerenakaa 21:14) Kera ongo imo yase ga yô, se de, se gba kaan ser: I̱ gba eren sha ishima i Ter tsô.
bt-E 178 ¶18
“I̱ Gba Eren sha Ishima i Ter Tsô”
18 Anmgbianev yange ve er nena? Ve er kwagh sha icivir. I nger ér: “Kera ongo imo yase ga yô, se de, se gba kaan ser: I̱ gba eren sha ishima i Ter tsô.” (Aer. 21:14) Nahan mba ve soo u yangen Paulu u yemen ken Yerusalem la kera hanger ikyaa ér, a er ishima ve ga. Ve kegh ato a Paulu, ve nômbo ikyôr ga, shi ve lumun u eren ishima i Yehova, shin er taver ve kpishi u eren nahan je kpaa. Paulu tsua u eren kwagh u una va zua a ku sha mi ken hemen yô. Luun er mba Paulu doo ve ishima la ker u yangen un u zan Yerusalem ga yô, ma hemba doon un.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Aerenakaa 21:23, 24) Yô, er kwagh u se kaa u ne: se mba a ior unyiin mba ve lu a iceghzwa iyol. 24 Yô, za a ve, za wanger iyol you a ve imôngo, na inyaregh i̱ hondo ve ityouv, nahan ior cii vea fa er mter u i ter ne, mimi ngu sha mi ga, we iyol you kpaa u we ikyo sha atindi.
bt-E 184-185 ¶10-12
“Ungwa Nen Ase Iyolpalegh Yam”
10 Nahan kpa, Paulu yange tese ér un kav mnenge u mba doo ve u dondon aeren a Mbayuda la, er u eren tom sha Iyange i Memen ga shin hangen akaayan agen nahan. (Rom. 14:1-6) Shi Paulu wa atindi sha kwagh u icôngo kpaa ga. Sha nahan yô, Paulu tsôngo Timoteu u ter na lu Orgrika la, sha er Mbayuda ve de hunan kwagh na ga yô. (Aer. 16:3) Yange or tsua a ishima i nan ér i tsôngo nan. Paulu kaa a Mbagalatia ér: “Icôngo kera ngi a ma inja ga shin ipyusu kpaa ga, saa di jighjigh u nan u a eren tom sha dooshima yô.” (Gal. 5:6) Nahan cii kpa, aluer or tsôngo sha ci u tesen ér nan ngu sha ikyev i Tindi shin nan er kwagh ne sha ci u ngu hange hange u Yehova una lumun nan yô, tese jighjigh u nan ga.
11 Er mbamhen mba i lu samber a mi ne lu mba mimi cuku ga nahan kpa, kwagh ne za Mbayuda mba ve lu civir Yehova la iyol. Sha ityôkyaa ne yô, mbatamen ôr Paulu kwagh u a er yô, ér: “Se mba a ior unyiin mba ve lu a iceghzwa iyol. Yô, za a ve, za wanger iyol you a ve imôngo, na inyaregh i̱ hondo ve ityouv, nahan ior cii vea fa er mter u i ter ne, mimi ngu sha mi ga, we iyol you kpaa u we ikyo sha atindi.”—Aer. 21:23, 24.
12 Paulu yange ma fatyô u vendan ér zayol jighilii yô, lu mbaaie mba i lu ôron sha a na la ga, kpa lu gbashima u Mbayuda mba ve lu civir Yehova la, lu a mi sha Tindi u Mose la. Kpa er Paulu fa ér un per atindiakaa a Aôndo ga yô, hanger ikyaa ga. Cii man shighe ne yô, nger ér: “Mba ve lu sha tindi yô, m hingir ve er ka or u sha atindi nahan, sha u me kôr mba ve lu sha atindi la, shin er mo iyol yam m lu or u sha atindi ga nahan kpaa.” (1 Kor. 9:20) Kpa hen shighe ne yô, Paulu er kwagh ken ijoughave vea mbatamen mba ken Yerusalem la, nahan hingir ‘er or u sha atindi nahan.’ Er Paulu er kwagh nahan yô, a ver se ikyav i dedoo nyian i eren kwagh ken ijoughave vea mbatamen shi hanger ser se er akaa sha ishima yase ga.—Heb. 13:17.
(Aerenakaa 22:16) Man hegen yô, ka nyi u timbiri? Mough sha, i̱ er u batisema, i̱ ôô u asorabo a ou kera, i̱ yila sha iti Na.
nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Aer 22:16
i̱ ôô u asorabo a ou kera, i̱ yila sha iti Na: Shin “ôô asorabo a ou kera shi yila sha iti na.” Or a fatyô u ôôn asorabo a nan kera sha mngerem ma i er nan batisema shimi la ga, kpa ka sha u yilan sha iti i Yesu. Kwagh ne wa u nan Yesu jighjigh shi tesen jighjigh u nan shon sha aeren a Orkristu.—Aer 10:43; Yak 2:14, 18.
Bibilo i Ôron
(Aerenakaa 21:1-19) Tsô er se undu ve, se mba nyer ken tso yô, se va hen Kos jighilaa. Kper nan gen yô, se ar hen Rode; se kar kaara, se va hen Patara. 2 Se mba kohol tso u peren zan ken Fenishia yô, se nyôr kimi, se mough. 3 Se mba te ashe se mba nengen a Shiperu yô, se gbihi un ken imese se gba yemen hen Shiria, se za hungwa hen Tiru, gadia lu heera man á za dugh ikav shin tso ye. 4 Se mba kohol mbahenen her yô, se tsa heregh ayange ataankarahar, mbara kaa a Paulu ken Jijingi er, a̱ de te nguhar ken Yerusalem ga. 5 Se mba tse ayange ra nga kom yô, se due, se kôr gbenda wase ave; ve cii a kasev man ônov ve ver se gbenda zan zan ken akôngo a gar je; tsô se gure hen kpezegemnger, se er msen; 6 tsô se lôhô ve ayem, se se nyôr ken tso, ve ve hide sha ya. 7 Se mba moughon hen Tiru yô, se va ar hen Potolomai, se kure zende wase u shin tso heregh; se sugh anmgbianev, man se tsa a ve iyange i môm. 8 Kper nan se due, se va hen Sesaria, se nyôr hen ya u Filibu, orivangeli, un lu u môm ken mba utaankaruhar mbara, se tema her a na. 9 Or la lu a ônov mba kasev unyiin, anuunaukase, ve ôron kwaghôron u profeti. 10 Tsô er se ngôôr her ayange kpishi yô, profeti ugen, iti na er Agabu, due ken Yudia, va heregh. 11 Ve hen vese yô, a tôô tsar u Paulu, a kange angahar a na iyol na kua ave kpaa, a kaa er: Kape Icighan Jijingi A kaa ne er: Kape Mbayuda mba ken Yerusalem vea kange or u tsar ne, vea na un sha ikev i atôatyev la. 12 Se mba ongo akaa ne nahan yô, se kua mba ve lu her la, se zamber a na ser, a̱ de ze sha Yerusalem ga. 13 Tsô Paulu gema kaa er: Ka nyi ne eren, ne vaan, ne nem ishima i yinan nahana? Gadia mo yô, m vande kohol iyol, ka sha ci u i̱ kangem a kange tseegh ga, kpa zan zan ku je kpaa, me kpe ken Yerusalem, sha ci u iti i Ter Yesu. 14 Kera ongo imo yase ga yô, se de, se gba kaan ser: I̱ gba eren sha ishima i Ter tsô. 15 Ayange la nga kar ker yô, se kange ikav, se yem ken Yerusalem. 16 Mbahenen mbagenev mba ken Sesaria kpaa za a vese imôngo, ve za a vese hen Manason, or u Shiperu lu orhenen u ken mbahiihii la je, se za tsa hen ya na. 17 Se mba ve ar sha Yerusalem yô, anmgbianev rumun se saan saan. 18 Kper nan gen yô, Paulu za a vese hen Yakobu; mbatamen cii kpaa lu her. 19 Sughun ve yô, a ôr ve akaa a Aôndo A er ken atôatyev sha tom na, sha adondo adondo.
JANAWARI 14-20
“I Wa Un Kwagh Iyol Ér Ngu Iferor kua Or u Moughon Num”
(Aerenakaa 23:12) Sev mbu av yô, Mbayuda kohol zua zwa, bum er, vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa, vea ma kwagh ga, saa vea wua Paulu ve.
(Aerenakaa 23:16) Kpa wanye nomso u anngô u Paulu u kwase ungwa mkegh u ve lu keghen la, nahan a va, a va nyôr sha barki, a va ôr Paulu nahan.
bt-E 191 ¶5-6
“Taver Ishima”!
5 Yange i taver Paulu ishima sha shighe vough, sha ci u mba taver un ishima mba been iyange igen i ker yô, nomsombaiorov mba hemban 40, mba ve lu Mbayuda yô “kohol zua zwa, bum ér, vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa, vea ma kwagh ga, saa vea wua Paulu ve.” Mbayuda “mba ve zua zwa sha mbum” ne la, tese er ve kange ishima ér saa vea wua apostoli la yô. Ve na jighjigh ér aluer ve kanshio u eren kwagh u ve we ishima ne yô, ifyan ia kôr ve shin ma kwaghbo ugen una er ve. (Aer. 23:12-15) Awashima ve, u upristi mba tamen man mbatamen cii lumun a mi yô, lu u i hide i za a Paulu hen Mkohol u Mbaajiriv sha u za seer pinen un mbampin, inja er ve soo u hiden nengen sha ikyaa na la tsembelee nahan. Maa Paulu una nguren yemen sha gbenda yô, mba ve zough zwa u wuan un, ve yer sha gbenda la, vea kôr un a wua.
6 Kpa wan u anngô u Paulu ungwa kwagh u i zua zwa u eren ne, maa za ôr Paulu. Paulu di gema kaa a gumor la ér a za ôr Kaloudia Lishia, torutya u tamen la kwagh ne. (Aer. 23:16-22) Mimi je agumaior doo Yehova ishima, sha ci u ka ve taver ishima ve ker mkpeyol u ior mba Aôndo, i lu u ve ga, shi ve er nyityôkwagh i ve fetyô la cii sha u suen akaa a Tartor, er wan u anngô u Paulu, u i ter iti na ga la kpa er nahan.
(Aerenakaa 24:2) Mba yer Tertulu yô, a gba ôron ityôkyaa na a kaa er: Er i lu we u ne se tem bem bem yum yô, man shi er i lu sha ago ou a wan iyol man ikyurior ne i lu zuan a mzehemen yô,
(Aerenakaa 24:5, 6) Gadia se kav or ne ka or u ifer je, ka or u vihin Mbayuda sha num u moughon sha won cii, ka orhemen u nongo u Mbanasari je. 6 Tempel je kpaa lu nôngon tsung u ma un hôngor un; kpa se kôr un [ser, se ôr un ijir sha atindi a ase.
bt-E 192 ¶10
“Taver Ishima”!
10 Shighe u Paulu lu ken Sesaria la, ‘i lu kuran un ken iyoujir i Herode,’ lu keghen mbawan un akaa iyol, mba vea mough ken Yerusalem vea va la. (Aer. 23:35) Ayange atar nga kar yô, ve va, lu zegepristi Anania man orgen u lamen ken igbar u i yilan un ér Tertulu yô, kua mbatamen mbagen. Tertulu hii moughon sha wuese Feliku sha akaa a a lu eren sha ci u Mbayuda la, man a shi nan kpa, er nahan sha u kuhwan un igyutu, a na ve ishô. Been yô, Tertulu va sha ikyaa kpôô kpôô, a kaa ér Paulu ka “or u ifer je, ka or u vihin Mbayuda sha num u moughon sha won cii, ka orhemen u nongo u Mbanasari je. Tempel je kpaa lu nôngon tsung u ma un hôngor un; kpa se kôr un ser, se ôr un ijir sha atindi a ase.” Mbayuda mbagenev mbara kpa “zua zwa sha ijiryilan la ve lu lumun er, akaa ne kape a lu je la.” (Aer. 24:5, 6, 9) Yange i kaa ér Paulu ngu or u moughon num man orhemen u nongo u bo ugen kua or u hôngor tempel. Akaa a i wa un iyol ne lu a bo tsung je yô, lu u a fatyô u kaan ér a kuma ku.
(Aerenakaa 24:10-21) Tsô gomna tese uwegh er Paulu a̱ ôr ase kwagh, nahan Paulu kaa er: Mo yô, m fa u ngu orjir sha ikurior ne anyom imôngo je, nahan m ngu palegh iyol vangertiôr je. 11 U fatyô u timen fan dedoo er m za ken Yerusalem, sha u za civir Aôndo ayange nga a kuma pue kar ahar je ga. 12 Mayange ve kohol mo ken tempel m lu hendan a ma or ga, shin m lu vihin ikpelaior ken ushinagoge ga, ken gar kpaa ga, 13 man shi mayange vea fatyô u eren shiada sha akaa a ve yerem ijir sha mi hegen ne kpaa ga. 14 Kpa kwagh ne yô, m rumun, ka sha gbenda u ve yer er mkaha u bo la je m civir Aôndo u uter asev ye. Akaa a i nger ken atindiakaa la, kua ken uprofeti kpaa m na a jighjigh cii, 15 m ngu a ishimaverenkeghen sha Aôndo, ka kwagh u mban ayol a ve kpaa ve lu keghen je, ka mnder u mbaperapera kua mba ve lu perapera ga vea nder shin ku la. 16 Sha kwagh ne yô, m ngu nôngon u lun a imo i dedoo ken ishima gbem her Aôndo kua hen ior kpaa. 17 Tsô anyom nga kar kpishi yô, m mough sha u me va nongo wam a uiyua man sha u va nan iniav kpaa. 18 M lu eren ave je, tsô ve kohol mo a mi ken tempel a iyol i wanger, m lu a ikpelaior imôngo ga, ayôôso kpaa lu ga. Kpa Mbayuda mbagenev mba ve due ken Ashia yô, lu her: 19 ka ve ma ve lu sha ishigh yough heen keng, ma ve va yer ijir ye, aluer kwagh a zough ve a mo yô. 20 A lu nahan ga yô, mban ayol a ve, ve̱ ter ase ma kwaghbo u ve zough a mi her a mo zum u m tile sha ishigh ki mkohol la, 21 saa di a lu imokwagh i m ôr shighe u m tile her atô ve, m genger imo la, m kaa mer: Ka sha ci u kwagh u mnder u mbakpenev man i yerem ijir sha ishigh yenegh nyian ye.
bt-E 193-194 ¶13-14
“Taver Ishima”!
13 Paulu yange ver se ikyav i dedoo i se fatyô u dondon, shighe u i ze a vese sha ishigh ki mbautahav sha ci u kwagh u mcivir wase shi i we se akaa a mimi ga iyol, amba er se mba ior mba van a ayôôso shi mba hendan a gomoti gayô se mba ‘annongo u bo’ ugen nahan yô. Paulu yange nyoho gomna zwa ker, shi kuhwa un igyutu, er Tertulu nahan ga. Paulu kundu ishima, lam sha icivir. A ôr kwagh sha kwaghfan shi pase kwagh u za hemen la wang man sha mimi. Paulu kaa ér “Mbayuda mbagenev mba ve due ken Ashia,” mba yange ve wa un kwagh iyol ér un ngu hôngor a tempel la lu her ga, nahan sha tindi yô, gba u ma ve lu her sha er una ungwa akaa a ve wa un iyol la yô.—Aer. 24:18, 19.
14 Man kwagh u kpiligh yô, Paulu gba uwer u eren shiada sha akaa a un na jighjigh a mi la ga. Apostoli ne kimbir pasen vangertiôr ér un na jighjigh a mnder u shin ku la, man lu kwagh u va a ayôôso kpoghuloo shighe u i va a na hen Mkohol u Mbaajiriv je la. (Aer. 23:6-10) Paulu ngur paan iyolna yô, ôr kwagh u ishimaverenkeghen i mnder u shin ku la var var. Sha ci u nyi? Sha ci u Paulu lu eren shiada sha kwagh u Yesu man mnder u i nder un shin ku la, kpa lu kwagh u mbaahendanev mbara vea lumun a mi sha won ga je la. (Aer. 26:6-8, 22, 23) Zayol ne cii yange har sha kwagh u mnder u shin ku, jighilii yô, lu sha ci u Paulu na Yesu jighjigh kua mnder u i nder un shin ku la.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Aerenakaa 23:6) Man er Paulu kav er mbagenev ken ve ve lu Mbasadushi, mbagenev ve lu Mbafarishi yô, a genger imo ken mkohol, a kaa er: Anmgbianev, mo m ngu Orfarishi, wan u Mbafarishi je. Ka sha kwagh u ishimaverenkeghen mnder u shin mbakpenev la i lu ôron mo ijir ye.
nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Aer 23:6
mo m ngu Orfarishi: Mbagenev mba Paulu lu lamen a ve la fa un. (Aer 22:5) Adooga ve kav ér, er Paulu yila iyolna ér un ngu wan u Mbafarishi yô, lu lumun ér un due ijiir i môm vea ve. Ve kav ér Paulu lu ôron kwagh na sha mimi ga ze, sha ci u Mbafarishi mba ve lu ken Mkohol u Mbaajiriv la fa ér Paulu hingir Orkristu u tseen ishima. Kpa kwagh u i lu ôron van ne na yô, se fatyô u kaven mkaanem ma Paulu kaa ér un ngu Orfarishi la sha gbenda ugen, inja na yô, Paulu lu ken vegher u Mbafarishi, lu ken vegher u Mbasadushi ga sha ci u un vea Mbafarishi mbara cii ve na jighjigh a mnder u shin ku la. Yange due a kwagh u un vea Mbafarishi mba ve lu her mbara gba zwa môm sha mi yô. A shi nan kpa hen ér, aluer un due a ikyaa i yange ayôôso a gba sha mi ne yô, ia na ior mbagen hen Mkohol u Mbaajiriv la vea lumun a kwagh u lu ôron la, maa kwagh er nahan vough. (Aer 23:7-9) Mkaanem ma Paulu a ôr ken Aer 23:6 ne la, zua sha gbenda u ôr kwagh na, shighe u va tile sha ishigh ki Tor Agripa, lu paan iyolna la. (Aer 26:5) Shi shighe Paulu lu ken Roma, maa nger Mbakristu mba ken Filipi, mba ve lu Mbakristu a na imôngo washika la, a shi a ter kwagh u un ngu Orfarishi la. (Fil 3:5) Shi doo u se umbur gbenda u i pase kwagh u Mbakristu mbagen mba ngise ve lu Mbafarishi la ken Aer 15:5 kpaa.—Nenge ngeren u ken zwa Buter u henen kwagh a mi ken Aer 15:5.
(Aerenakaa 24:24) Kpa ayange nga kar yô, Feliku va vea kwase na Durushila, wan u Mbayuda; a tindi er i̱ va a Paulu, i̱ ungwa kwagh u jighjigh u nan u sha Yesu hen a na.
(Aerenakaa 24:27) Kpa anyom nga kar ahar yô, Porshiu Fesetu va tema sha ityough ki Feliku; man er i lu Feliku ka doon ityough a Mbayuda yô, a undu Paulu uikyangen.
nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Aer 24:24
Durushila: Wan u Herode u kwase u sha utar u hemba lun iyev cii la. I ter Herode ne ken Aer 12: 1, inja na yô, ka Herode Agripa u sha 1 je la. Yange i mar wankwase ne er ken inyom i 38 nahan, shi lu anngô u Agripa u sha 2 man Berenishi. (Nenge ngeren u ken zwa Buter u henen kwagh a mi ken Aer 25:13 man Glossary, sha itinekwagh i “Herod” la.) Gomna Feliku lu nom na u sha uhar. Yange hii vôson Orshiria, Tor Azizus u due hen gar u Emesa la, kpa va pav ivaa a na, yem za vôso Feliku, er ken inyom i 54 nahan, shin shighe u lu anyom er 16 nahan la. Alaghga tsô un kpa lu her shighe u Paulu lu lamen a Feliku sha “kwagh u perapera, man u kôron iyol tsaha man shi kwagh u ijir i i lu van la.” (Aer 24:25) Shighe u Feliku gema gomna na Fesetu la, undu Paulu uikyangen her, sha ci u soo u “doon ityough a Mbayuda,” kpa mbagenev hen ér yange er kwagh ne sha u i doo kwase na Durushila, u lu gumkwase ken Mbayuda la.—Aer 24:27.
Bibilo i Ôron
(Aerenakaa 23:1-15) Tsô Paulu bon ashe sha mbaajiriv, kaa er: Ne anmgbianev, m zenden m luun a imo i dedoo ken ishima sha ishigh ki Aôndo zan zan nyian. 2 Anania, zegepristi, kaa er, mba ve til a na ikyua la, ve̱ ta un sambe sha zwa. 3 Paulu gema kaa a na er: We kpekpe u i kungu u ne, we kpaa Aôndo Una gbidye u; u tema sha u ôron mo ijir sha atindi, kpa u gema u ngu peren tindi kaan wer, i̱ gbidyeme? 4 Mba ve tile her la, ve gema ve kaa er: U ngu tuhwan zegepristi u Aôndo zee? 5 Paulu kaa er: M fa er a lu zegepristi ga, anmgbianev, gadia i nger er: De teren orvesen u nongoior wou sha dang ga. 6 Man er Paulu kav er mbagenev ken ve ve lu Mbasadushi, mbagenev ve lu Mbafarishi yô, a genger imo ken mkohol, a kaa er: Anmgbianev, mo m ngu Orfarishi, wan u Mbafarishi je. Ka sha kwagh u ishimaverenkeghen mnder u shin mbakpenev la i lu ôron mo ijir ye. 7 Kaan nahan yô, akperan gba Mbafarishi a Mbasadushi je, mkohol pav iniongo ihiar. 8 Gadia Mbasadushi kaan er: mnder u shin ku ngu ga, ortyom u Sha kpaa ngu ga, jijingi kpaa ngu ga; kpa Mbafarishi yô, ve pasen er akaa la cii nga. 9 Nahan ayôôso mough kpishi. Mbangeren mbagenev mba ken nongo u Mbafarishi kpaa mough, tile sha gba nyiman, kaan er: Se zua a kwaghbo hen or ne ga. A lu jijingi shin ortyom u Sha man a er kwagh a na yô, ka nyi i ere? 10 Tsô akpelan nga ngeen yum yô, torutya u tamen gba cian er vea ande Paulu yô, nahan a kaa er, mbautyaav ve̱ za tsuwe Paulu sha agee ken atô ve kera, ve̱ va a na sha barki. 11 Hen ime la Ter va tile a na kaa er: Taver ishima, gadia er u er shiada sha kwagh Wam ken Yerusalem nahan, kape ú shi ú za er shiada ken Roma kpaa keng je la. 12 Sev mbu av yô, Mbayuda kohol zua zwa, bum er, vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa, vea ma kwagh ga, saa vea wua Paulu ve. 13 Mba ve zua zwa sha mbum la yô, hemba ior akunduahar je. 14 Ve va hen upristi mba tamen man mbatamen, ve kaa er: Se kange zwa sha mbum ser, sé bende kwaghyan zwa ga, saa sé wua Paulu ve. 15 Nahan yô, ne kua mkohol u Mbayuda, za kaa nen torutya u tamen, a̱ va a na hen ven, i̱ bee er ne soo u shi seer timen sha kwagh na vighe vighe yô, man se di yô, sé kegh iyol, sé wua un er una lu a ar heen je ga yô.
JANAWARI 21-27
“Paulu Za a Ijir Na hen Shisar shi Er Shiada hen Tor Herode Agripa”
(Aerenakaa 25:11) Aluer mea lu iferor je, man mea er ma kwagh u a kom ku yô, ma m vende ku ga. Kpa aluer akaa a mban ve lu yilan mo ijir sha mi ne cii, ma mimi a lu sha min ga yô, ma or nana fatyô u gban nan mo sha ikyev ve sha u doon ityough a ve ga. Me za a ijir ne hen Shisar.
bt-E 198 ¶6
“Me Za a Ijir Ne hen Shisar”!
6 Kwagh u Fesetu soo ér una de Mbayuda ve er ishima ve la yange ma na uma u Paulu ma hingir sha zongo. Sha nahan yô, Paulu er tom a ian na i lun marnya u tar u Roma la. A kaa a Fesetu ér: “M ngu tilen sha ikyônough ki orjir ki Shisar, ka keera i lu u á za ôr ijir yam ne keng je ye. M er Mbayuda ma kwaghbo ga, er we kpaa u fe doo doo nahan. . . . Me za a ijir ne hen Shisar”! Yange or a sôn ian ne je, kwagh u geman sha mi a kera lu ga. Sha nahan yô, Fesetu kaa ér: “Ú za ijir ne hen Shisar zee? Yô, ú za di hen Shisar je.” (Aer. 25:10-12) Er Paulu za a ijir na la hen atejir u tamen yô, a ver Mbakristu mba mimi nyian ikyav. Shighe u mbaahendanev ve soo u eren ‘ifer geman suur sha tindi’ yô, Mbashiada mba Yehova ka ve er tom a ian i tindi a ne ve la u paan loho u dedoo iyol.—Ps. 94:20.
(Aerenakaa 26:1-3) Tsô Agripa kaa a Paulu er: I na u zwa ve, ôr ase imo you yôô. Tsô Paulu kende uwegh sha, gba ôron kwagh sha u palegh iyol, kaa er: 2 Kam er kpem iyol yô, tor Agripa, sha er m lu palegh iyol sha ishigh yough nyian sha akaa a Mbayuda ve yerem ijir sha mi cii ne, 3 jim je yô, ka sha ci u we u fe aeren man akpelanakaa a a lu hen Mbayuda cii yô; nahan yô, m ngu zamber a we, wa ishima ungwa kwagh wam.
bt-E 198-201 ¶10-16
“Me Za a Ijir Ne hen Shisar”!
10 Paulu yange sugh Tor Agripa sha icivir, sha ian i na un u palegh iyolna sha ishigh nagh la, sha u kaan ér tor la fa aeren man akpelanakaa a a lu hen Mbayuda la cii. Maa Paulu ôr kwagh u uma na u ngise la kaa ér: “M lu sha nongo u hemban tsenger u sha adini wase la, m lu Orfarishi je.” (Aer. 26:5) Er Paulu lu Orfarishi yô, lu a ishimaverenkeghen ér Mesiya una va. Hegen u Paulu hingir Orkristu ne, a pase vangertiôr ér ka Yesu Kristu a lu un u i kegh un ica i gbe la ye. Lu kwagh u Paulu man mba ve wa un kwagh iyol la na jighjigh a mi yô, inja na yô, ka ishimaverenkeghen i ve lu a mi ér Aôndo una kure ityendezwa i er a uter vev la, lu kwagh u na ve i lu ôron Paulu ijir sha iyange ne je la. Kwagh ne na yô, hemba saren Agripa u ungwan kwagh u Paulu soo u ôron la cii.
11 Paulu umbur akaa a vihin tsung a yange eren a Mbakristu la yô, a kaa ér: “Mimi je, mo iyol yam m hen ken ishima mer: ka u me er akaa kpishi a vihin iti i Yesu Ornasareti ne keng . . . Ishima vihim a ve [ka mbadondon Kristu je la] je gande, m lu tôvon ve a ican ityô zan zan za ar ken agar a ken akuraior la kpaa.” (Aer. 26:9-11) Paulu kehe a kwagh u lu ôron ne kar ikyaa inya ga. Ior kpishi fa tswam u Paulu er a Mbakristu la. (Gal. 1:13, 23) Kpa alaghga Agripa yange una pine ér: ‘Ka nyi i na ve imba or ne nahan gema ishima?’
12 Mkaanem ma Paulu shi ôr ne na mlumun sha mpin la, ér: “Er m lu zan sha Damaseku a tahav sha imo i upristi mba tamen yô, ka kom iyange sha tembe nahan yô, tor, sha gbenda je, m nenge iwanger igen due Sha, gande iwanger i iyange, wanger kasem a mba ve lu zan a mo imôngo la cii. Zum u se cii se haa inya yô, m ungwa imo, lu ôron kwagh a mo ken zwa u Heberu er: Saulu, Saulu, ka nyi u tevem a icana? U we u tume angahar sha gbough ku huren ibua a mi la yô, ka u á nyoon we a nyoon tsô. Tsô m kaa mer: Ka We ana Tere? Ter kaa er: Ka Mo, Yesu, u u tevem a ican ne.”—Aer. 26:12-15.
13 Cii man ivande i kpilighyol ne i er yô, Paulu lu vanden ‘tumen angahar sha gbough’ sha injakwagh. Paulu yange vihi iyolna ken jijingi u hendan a awashima u Aôndo, vough er zendenya u tôôn zege uikya ka a vihi iyol a ityôkyaa shio sha u tumen angahar sha gbough ku hôron zwa nahan. Er Yesu u i nder un ne ande hen Paulu sha gbenda u yemen Damaseku yô, a wase or u mimi, u lu eren kwagh sha inja ga ne, gema mhen na.—Yoh. 16:1, 2.
14 Mimi yô, Paulu gema akaa ken uma na sha gbenda u vesen. Shighe u lu lamen a Agripa la a kaa ér: “M kera hemba mpase u Sha, u m nenge a mi la ato ga. Kpa m ôr kwagh m hii hen mba ve lu ken Damaseku man ken Yerusalem man shi ken tar u Yudia cii zan zan kua atôatyev kpaa, m kaa mer, ve̱ zamber, ve̱ gema her Aôndo, man shi ve̱ er aeren a a kom mgemshima la.” (Aer. 26:19, 20) Paulu er tom u Yesu Kristu na un shighe u i tese un mpase u sha mnenge iyange sha tembe la anyom a anyom. Lu nyi i due kere? Mba ve ungwa loho u dedoo u Paulu pase la, gema asema de aeren a ve a dang man ieren ve i mimi ga la, nahan ve hide hen Aôndo. Ambaaior la gema hingir ior mba injaav, mba dondon tindi shi palegh ayôôso, shi wasen ior u eren nahan.
15 Er akaa a dedoo due ken kwagh ne nahan kpa, kwagh gba Mbayuda mba ve lu hendan a Paulu la sha mi ga. Paulu kaa ér: “Ka sha ci u nahan man Mbayuda kôrom ken tempel, lu nôngon u wuan mo ye. Mo yô, ka er m zough a iwasen her Aôndo man m til zan zan nyian ye; m lu pasen mbakiriki kua mbavesen cii.”—Aer. 26:21, 22.
16 Er se lu Mbakristu mba mimi yô, gba u se ‘waan ago iyol se veren a ver sha u nan imo’ sha kwagh u jighjigh wase. (1 Pet. 3:15) Shighe u se lu lamen a mbaajiriv man mbahemenev sha akaa a se ne jighjigh a mi la yô, se fatyô u dondon gbenda u Paulu lam a Agripa man Fesetu la. Aluer se ôr ve sha icivir er mimi u ken Bibilo la a gem ior ve hingir ior mba injaav yô, alaghga kwagh la una kôr mbahemenev mban ken ishima. Se fatyô u pasen ve er a gem uuma asev kua mba ve keghen ato a loho wase la yô.
(Aerenakaa 26:28) Agripa gema kaa a Paulu er: Sha ankwaghôron wou u kpuaa ne tsô, ka u ka geman mo, m̱ hingir Orkristu!
bt-E 202 ¶18
“Me Za a Ijir Ne hen Shisar”!
18 Kpa Paulu na gomna mlumun ér: “M ngu hunden ga, Fesetu orhemban, kpa m ngu ôron akaa a mimi man a a lu sha kwaghfan je. Gadia tor je kpaa fa akaa ne, nahan yô, m ngu ôron kwagh a na vangertiôr, . . . Tor Agripa, u na uprofeti jighjigh kpa? M fa, u na jighjigh je. Agripa gema kaa a Paulu ér: Sha ankwaghôron wou u kpuaa ne tsô, ka u ka geman mo, m̱ hingir Orkristu!” (Aer. 26:25-28) Yange una ôr mkaanem man a lu sha mimi shin a lu sha mimi ga kpa, ma tese ér shiada i Paulu er la kôr tor la ken ishima tsung.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Aerenakaa 26:14) Zum u se cii se haa inya yô, m ungwa imo, lu ôron kwagh a mo ken zwa u Heberu er: Saulu, Saulu, ka nyi u tevem a icana? U we u tume angahar sha gbough ku huren ibua a mi la yô, ka u á nyoon we a nyoon tsô.
nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Aer 26:14
tume angahar sha gbough: Gbough ku i ter heen ne ka ankon u horon zwa u ka i er tom a mi u huren ibua yô. (Mbaj 3:31) Ishember i “tume angahar sha gbough” la, ka injakwagh i ken ityakerada i ken zwa Grika. I zua a injakwagh ne ken kwagh u bua u taver ityough u ka a kuma un gbough ku horon zwa ve a tume angahar sha mi, nahan kwagh ne a na un iyolvihin la. Paulu kpa er imba kwagh ne cii ve mase hingir Orkristu ye. Er Paulu lu hendan a mbadondon Yesu, mba Yehova Aôndo lu suen ve la yô, nôngo u vihin iyolna iyol keghelee je. (Nenge Aer 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) Ken Orpa 12:11 la, i ter “utakera” shin igbough i sha injakwagh, u ôron kwagh u mkaanem ma orfankwagh ma ka ma mgbegha or u dondon kwaghwan yô.
Ngeren u nwt glossary
Gbough. Ka ankon u gôgônan u i we iyôgh ki horon sha zwa na, u mbasulev eren tom a mi u kuman zendenya yô. I tôô gbough ne i kar sha mkaanem ma orfankwagh ma ka ma mgbegha or u dondon kwaghwan yô. I zua a mkaanem ma “tume angahar sha gbough” la ken kwagh u bua u taver ityough u ka a kuma un gbough ku horon zwa ve a tume angahar sha mi, nahan kwagh ne a na un iyolvihin la.—Aer 26:14; Mbaj 3:31.
(Aerenakaa 26:27) Tor Agripa, u na uprofeti jighjigh kpa? M fa, u na jighjigh je.
Wase Mbagenev Ve̱ Ngohol Loho U Tartor
14 Paulu fa er u ôron a ôr yô, Agripa a lu Oryuda yô. Nahan a ôr kwagh u Agripa a fe sha kwaghaôndo u Mbayuda la a kaa wener ken kwaghpasen na cii un “gbe ôron ma kwagh ugen ga saa akaa a uprofeti kua Mose lu kaa er á va er” sha ku u Mesiya man mnder u shin ku la tseegh. (Aerenakaa 26:22, 23) Paulu pine Agripa kwagh kpôghôô wener: “U na uprofeti jighjigh kpa?” Agripa hingir ta ta ta. Aluer una kaa wener un na uprofeti jighjigh ga yô, una vihi iyol na hen Mbayuda. Kpa aluer shi una lumun a Paulu kpa, una lu tan ikyaa a apostoli ne man kwagh la una na a hii u yilan un ér un ngu Orkristu. Paulu na mlumun sha kwaghfan wener: ‘M fa, u na jighjigh.’ Tsuwe Agripa ken ishima nahan a kaa a Paulu ér nena? A kaa wener: “Sha ankwaghôron wou u kpuaa ne tsô, ka u ka geman mo, m̱ hingir Orkristu!” (Aerenakaa 26:27, 28) Agripa hingir Orkristu ga kpa ikyav tese ér loho u Paulu la wa benden a na.—Mbaheberu 4:12.
Bibilo i Ôron
(Aerenakaa 25:1-12) Tsô er Fesetu va tem hen tiôntar la, ayange nga kar atar yô, a mough shin Sesaria, a kôndo sha Yerusalem. 2 Tsô upristi mba tamen man ashagba a Mbayuda va yila Paulu ijir her a na, ve gba zamber a na 3 ve sôn un er, a̱ er ve kwagh u doon ne, a̱ tindi i̱ za kua a na i̱ va a na hen Yerusalem; ve yô, ve wa ken ishima er vea kegh sha gbenda vea wua un. 4 Kpa Fesetu gema kaa er: Mba kuran Paulu ken Sesaria, man un iyol na kpaa lu kohol iyol u ayange aa kar kpeghee yô, una mough una za heregh. 5 Nahan yô, kape a kaa la, mba ve lu a tahav ken ven, ve̱ za a mo imôngo aluer kwagh u sha mi ga una lu hen or la yô, ve̱ yila un ijir. 6 A mase teman her a ve ayange kera hemba anigheni shin pue ga tsô a mough a yem shin Sesaria; kper nan gen yô, a tema sha ikônough ki orjir, a kaa er i̱ va a Paulu. 7 Mba ve a na yô, Mbayuda mba ve va sha Yerusalem la, kase un, ve ôr atôakaa kpishi man a vihin tsung sha a na, a ve fatyô u tesen mimi u a ga yô. 8 Kpa Paulu yô, palegh iyol, kaa er: Sha atindi a Mbayuda m er isholibo je ga, sha kwagh u tempel kpaa ga, shin sha kwagh u Shisar kpaa ga. 9 Kpa Fesetu, er i lu un pe doon ityough a Mbayuda yô, a gema a kaa a Paulu er: Tsô ka u ka zan sha Yerusalem, i̱ za ôr u ijir sha her, sha ishigh yagh sha akaa ne zee? 10 Kpa Paulu kaa er: M ngu tilen sha ikônough ki orjir ki Shisar, ka keera i lu u á za ôr ijir yam ne keng je ye. M er Mbayuda ma kwaghbo ga, er we kpaa u fe doo doo nahan. 11 Aluer mea lu iferor je, man mea er ma kwagh u a kom ku yô, ma m vende ku ga. Kpa aluer akaa a mban ve lu yilan mo ijir sha mi ne cii, ma mimi a lu sha min ga yô, ma or nana fatyô u gban nan mo sha ikev ve sha u doon ityough a ve ga. Me za a ijir ne hen Shisar. 12 Tsô Fesetu kese kwagh a mbaajiriv kera yô, gema kaa er: Ú za ijir ne hen Shisar zee? Yô, ú za di hen Shisar je.
JANAWARI 28–FEBEWARI 3
“Paulu Nyôr Tso u Yemen Roma”
(Aerenakaa 27:23, 24) Gadia hen tugh mbun je ortyom u Aôndo u m lu u Na, m civir Un kpaa la, a va tile a mo. 24 A kaa er: De cie ga, Paulu; tilen you sha ishigh ki Shisar kpee je; nenge, Aôndo kpaa na u mba ve lu zan a we imôngo la cii sha ikev.
bt-E 208 ¶15
“Mô Wen Môm Nana Saa Ga”
15 A shi nan kpa, Paulu lu vanden pasen ior kpishi kwagh shin tso sha kwagh u “ishimaverenkeghen i sha ityendezwa i Aôndo” la. (Aer. 26:6; Kol. 1:5) Nahan er tso lu nôngon u urun ne, Paulu fatyô u ôron ve ityôkyaa i vesen i ia na ve ishimaverenkeghen ave ave yô. A kaa ér: “Gadia hen tugh mbun je ortyom . . . va tile a mo. A kaa er: De cie ga, Paulu; tilen you sha ishigh ki Shisar kpee je; nenge, Aôndo kpaa na u mba ve lu zan a we imôngo la cii sha ikyev.” Maa Paulu kaa a ve ér: “Sha ci u nahan yô, ne nomsombaiorov, lu nen gbar gbar, gadia m na Aôndo jighjigh mer, er i kaam nahan yô, kape á lu je la. Kpa ka u sé za ta sha ma icile igen keng.”—Aer. 27:23-26.
(Aerenakaa 28:1, 2) Se mba wer yô, se kav i yilan icile la er Melita. 2 Ior i heregh la ve er a vese doo je cier iyol, gadia ve keer se usu, ve kua a vese cii sha ci u ura lu nôôn, wuhe kpaa kôr yô.
bt-E 209 ¶18
“Mô Wen Môm Nana Saa Ga”
18 Mba ve war la kav ér ve mba ken icile i Melita, vegher u ken imbusutariyan i icile i Sicily. (Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “Malta—Where?” la ken takerada u “Bearing Thorough Witness.”) Ior mba hen icile la ‘er a ve doo je cier iyol.’ (Aer. 28:2) Ve keer usu sha ci u ior mba ve fa ve ga, mba ve kuwa ve va due sha kpetar, ve heem iyol cica cii shi ve lu kunden wuhe ne. Usu la tsee ve nahan iyol sagh ve ker shin er ndôhôr ve shi ura nôô ve nahan kpaa. Shi kwagh ne na yô, ivande igen er.
bt-E 210 ¶21
“Mô Wen Môm Nana Saa Ga”
21 Ornyar ugen u lu a inya kpishi, u i yilan un ér Publiu yô, lu hen ijiir la. Alaghga tsô, lu Orroma u lu torutya ken icile i Melita ne yô. Luka pase kwagh na ér lu ‘ortamen u hen icile la,’ man ititom ne zua sha ititom i i zough a mi sha ikpande a awen ahar ken icile i ior i Melita la yô. Yange ngohol Paulu kua mba ve lu a na la shi koso ve ayange atar doo doo. Nahan kpa, ter u Publiu lu uange. Heen kpa, Luka pase mlu u or ne vough. A nger ér or la lu a “angev mbu iyolhian, man mbu nyian awambe,” a pase angev mbu mbu lu zan or shon iyol la vough. Paulu er msen shi penda or shon ave iyol, maa angev nav bee. Er ivande i Paulu er ne doo ior mba hen ijiir la kpishi yô, ve va a mbauange mbagenev ér i bee ve angev, shi ve va a akaa a kuren mbamgbe mba Paulu kua ior mba ve lu vea na la.—Aer. 28:7-10.
(Aerenakaa 28:16, 17) Se mba nyer ken Roma yô, i rumun er Paulu a̱ tema ijiir na kposo a̱ lu a orutya u kuran un tsô. 17 Tsô ayange nga kar atar yô, a yila mba ve lu mbavesen ken Mbayuda. Mba va kohol yô, a kaa a ve er: Ne anmgbianev, shin er m er ma kwagh u vihin nongoior ne ga, shin aeren a uter asev kpaa ga, nahan kpaa i kôrom ken Yerusalem i nam sha ikyev i Mbaromanu uikyangen.
bt-E 213 ¶10
‘A Gba Pasen Ve Kwagh Vighe Vighe’
10 Annongo u lu zan zende ne za nyer ken Roma yô, “i lumun ér Paulu a̱ tema ijiir na kposo a̱ lu a orutya u kuran un.” (Aer. 28:16) Yange a wuhe or ken gaadi kpôô kpôô ga yô, ashighe kpishi i ta nan ishiligh i zer sha uwegh ku orkuran u nan, sha er nana de yevese ga yô. A lu nahan je kpa, Paulu lu orpasenkwagh u Tartor, nahan lu u mayange ishiligh kia fatyô u cirin un zwa ga. Nahan Paulu memen ayange atar sha u iyol i taver un ker sha ci u zende u er la yô, a yila mba ve lu mbavesen ken Mbayuda, mba ve lu ken Roma la ijiir i môm, sha er una pase iyolna hen a ve shi una pase ve kwagh yô.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Aerenakaa 27:9, NW) Tsô er ayange kar kpishi yô, va ar hen shighe u kera doo u nahan tso ga yô, gadia shighe u hôron kwaghyan sha Iyange i Nan Iwom la je kpa kar. Nahan Paulu wa ve kwagh,
nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Aer 27:9
shighe u hôron kwaghyan sha Iyange i Nan Iwom: Shin “u hôron kwaghyan shighe u iceenyolough.” A fatyô u geman ishember ne kpôghôô ér “u hôron kwaghyan.” Ishember i ken zwa Grika i til sha ityough ki “u hôron kwaghyan” la, ngi ôron kwagh u kwaghyan u hôron u Tindi u Mose kaa ér i eren la tseegh, inja na yô, ka kwaghyan u hôron u zuan sha Iyange i Nan Iwom i i eren hanma inyom, u i yilan kpaa ér Yom Kippur je la (ken zwa Heberu yô, ka, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “iyange i cirin [asorabo]”). (Le 16:29-31; 23:26-32; Num 29:7; nenge ngeren u Glossary, sha itinekwagh i “Day of Atonement” la.) Ashighe kpishi ishember i “ule nen,” i i er tom a mi sha kwagh u Iyange i Nan Iwom la, ka i ôron kwagh u palegh u eren akaa kposo kposo a a doo se la, kua u hôron kwaghyan kpa ker. (Le 16:29) Ishember i u “hôron kwaghyan” i i er tom a mi ken Aer 27:9 la, sue kwagh u i kaa ér gbenda u vesen u ior palegh u eren akaa a a doo ve sha Iyange i Nan Iwom la yô, lu u hôron kwaghyan. Iyange i Nan Iwom i hôron kwaghyan la yange i hii ken mbee u Setemba shin mhii u Oktoba.
(Aerenakaa 28:11) Iwer ngi kar itiar yô, se mough ken tso u Alekesanderia u a bee fam hen icile la yô, ikyav na yô, lu Ônov mba Ahinav.
nwtsty ngeren u henen kwagh a mi ken Aer 28:11
Ônov mba Ahinav: Sha kwagh u kwaghhir u Mbagrika man Mbaroma a kaa yô, “Ônov mba Ahinav” (zwa Grika, Di·oʹskou·roi) mban lu Castor man Pollux; ve lu ônov mba aôndo u i yer ér Seuse (shin Jupiter) la, man Torkwase u i yer ér Spartan Leda la. Yange i nengen ônov mba ahinav mbara ér ka ve ve kuran mbatsoov, mba vea fatyô u yiman ve shighe u tso a ur ken zegemnger ye. Kwagh u i seer pasen ne ka kwagh ugen u a tese ér or u nan nger mkaanem man ne la, yange nan nenge a kwagh u nan nger ne sha ashe a nan.
Bibilo i Ôron
(Aerenakaa 27:1-12) Zum u ikyaa mase kuren ér se se̱ nyôr tso u zan Italia yô, i na Paulu kua mbakwarev mbagenev sha ikev i torutya ugen, iti na er Yuliu, u ken ikyum i mbautyav i Agusetu. 2 Se mba nyer ken tso ugen u Adaramitia, u a kohol iyol u moughon zan hen ajiir a hen kpe u zegemnger u Ashia yô, se kôr gbenda; Aristareku, or u Masedonia, u a due ken Tesalonika la kpaa lu a vase imôngo. 3 Kper nan gen se ar hen Shidon; Yuliu er a Paulu doo doo, a rumun un er a̱ za hen akar a na, ve̱ er a na dedoo. 4 Se mba moughon haara yô, se ningir hen kpe u Shiperu, sha ci u ahumbe taver, lu van se sha ishi. 5 Tsô er se kar zegemnger u hen kpetar u Shilishia man Pamfilia la yô, se va ar hen Mira u ken tar u Lishia. 6 Kaara yô, torutya la kohol tso u Alekesanderia u a lu zan hen Italia; a wa se ker. 7 Se lu zan tegh tegh ayange ngee, se va ar ikyua ikyua a Shinidu, kpa lu sha ican je; er ahumbe rumun se u zan hemen dedoo ga yô, se ningir hen kpe u Kreta ikyua ikyua a Salemone. 8 Man er se lu teran zan hemen sha ican yô, se va ar hen ijiir i i yilan er Ahongo a Doonashe, gar u Lasea lu her ikyua ikyua je. 9 Tsô er shighe za kpishi man zende kpaa hingir u ican, shighe u hôron kwaghyan kpaa vande karen kera yô, nahan Paulu wa ve kwagh, 10 kaa a ve ér: Ne nomsombaiorov, m nenge zende ne yô, ngu zan u za duen sha mvihi man msaa kpishi, ka ikyav man tso tseegh vea saa ga, á kua uuma asev kpaa. 11 Kpa torutya la hemba wan imo i or u kôôm tso la ikyo man i or u tsoo la kpaa a akaa a Paulu kaa la. 12 Man er ihyongo la doo u teman her fam ga yô, mbagenev kpishi kaa er, i̱ mough heregh, a fatyô yô, a lu nan nan kpaa, ma i̱ ar ken Finikia, ka ihongo i Kreta je la, i i ver ishigh shin ityôtar la; ma i za lu her zan zan fam u̱ bee.
JANAWARI 2019
3 M ande hen Aberaham man Isaka man Yakob, Mo Aôndo Uhembanagee, kpa iti Yam i TER (ka Yehova je la) ne yô, ve fa ga.
8 Kporom nen hen Aôndo, Un kpaa, Una kporom her a ven. Wanger nen ave a en, ne mbaasorabo, man shi kile nen asema a en, ne mba asema a lu ne ahar ne.
3 Man uma u tsôron yô, ka u ve̱ fa U, We Aôndo u mimi tswen, man shi Un u U tindi la, ka Yesu Kristu.
21:1 Tsô er se undu ve, se mba nyer ken tso yô, se va hen Kos jighilaa. Kper nan gen yô, se ar hen Rode; se kar kaara, se va hen Patara. 2 Se mba kohol tso u peren zan ken Fenishia yô, se nyôr kimi, se mough. 3 Se mba te ashe se mba nengen a Shiperu yô, se gbihi un ken imese se gba yemen hen Shiria, se za hungwa hen Tiru, gadia lu heera man á za dugh ikav shin tso ye. 4 Se mba kohol mbahenen her yô, se tsa heregh ayange ataankarahar, mbara kaa a Paulu ken Jijingi er, a̱ de te nguhar ken Yerusalem ga. 5 Se mba tse ayange ra nga kom yô, se due, se kôr gbenda wase ave; ve cii a kasev man ônov ve ver se gbenda zan zan ken akôngo a gar je; tsô se gure hen kpezegemnger, se er msen; 6 tsô se lôhô ve ayem, se se nyôr ken tso, ve ve hide sha ya. 7 Se mba moughon hen Tiru yô, se va ar hen Potolomai, se kure zende wase u shin tso heregh; se sugh anmgbianev, man se tsa a ve iyange i môm. 8 Kper nan se due, se va hen Sesaria, se nyôr hen ya u Filibu, orivangeli, un lu u môm ken mba utaankaruhar mbara, se tema her a na. 9 Or la lu a ônov mba kasev unyiin, anuunaukase, ve ôron kwaghôron u profeti. 10 Tsô er se ngôôr her ayange kpishi yô, profeti ugen, iti na er Agabu, due ken Yudia, va heregh. 11 Ve hen vese yô, a tôô tsar u Paulu, a kange angahar a na iyol na kua ave kpaa, a kaa er: Kape Icighan Jijingi A kaa ne er: Kape Mbayuda mba ken Yerusalem vea kange or u tsar ne, vea na un sha ikev i atôatyev la. 12 Se mba ongo akaa ne nahan yô, se kua mba ve lu her la, se zamber a na ser, a̱ de ze sha Yerusalem ga. 13 Tsô Paulu gema kaa er: Ka nyi ne eren, ne vaan, ne nem ishima i yinan nahana? Gadia mo yô, m vande kohol iyol, ka sha ci u i̱ kangem a kange tseegh ga, kpa zan zan ku je kpaa, me kpe ken Yerusalem, sha ci u iti i Ter Yesu. 14 Kera ongo imo yase ga yô, se de, se gba kaan ser: I̱ gba eren sha ishima i Ter tsô. 15 Ayange la nga kar ker yô, se kange ikav, se yem ken Yerusalem. 16 Mbahenen mbagenev mba ken Sesaria kpaa za a vese imôngo, ve za a vese hen Manason, or u Shiperu lu orhenen u ken mbahiihii la je, se za tsa hen ya na. 17 Se mba ve ar sha Yerusalem yô, anmgbianev rumun se saan saan. 18 Kper nan gen yô, Paulu za a vese hen Yakobu; mbatamen cii kpaa lu her. 19 Sughun ve yô, a ôr ve akaa a Aôndo A er ken atôatyev sha tom na, sha adondo adondo. 20 Ve kpaa er ve ungwa yô, ve civir Aôndo; ve kaa a na er: Nenge anmgbian, hen Mbayuda yô, ior mba dubu imôngo je, mba ve ne jighjigh yô, man ve cii mba veren ishima sha atindiakaa tsung. 21 Man i ôr ve kwagh wou kpaa er, u ngu tesen Mbayuda mba ve lu ken atôatyev cii, wer, ve̱ ta Mose kera sha ci u u kaan ve wer, ve̱ de tsenge ônov vev ga, man ve̱ de eren sha aeren a uter vev kpaa ga. 22 Nahan yô, á er nana? Er u ve yô, vea ungwa keng. 23 Yô, er kwagh u se kaa u ne: se mba a ior unyiin mba ve lu a iceghzwa iyol. 24 Yô, za a ve, za wanger iyol you a ve imôngo, na inyaregh i̱ hondo ve ityouv, nahan ior cii vea fa er mter u i ter ne, mimi ngu sha mi ga, we iyol you kpaa u we iko sha atindi. 25 Kpa sha kwagh u atôatyev a ve rumun jighjigh la yô, se nger ve ishima yase ser: Ve̱ kuran ayol a ve sha kwagh u i senge sha akombo yô, man sha awambe kpaa, man shi sha kwagh u i sange a sôngo ga, kua shi sha idya kpaa. 26 Tsô Paulu za a ior mbara; kper nan gen wanger iyol na a ve imôngo kera yô, a nyôr ken tempel, a gba yôôn shighe u ayange a wanger ayol lu una bee man á na nagh sha ci hanmô ve yô. 27 Tsô ayange a ataankarahar la nga mgbôghom u been yô, Mbayuda mba ve due ken Ashia, mba nengen a nan ken tempel yô, ve vihi ikpelaior cii, ve kôr un, 28 ve gba genger amo kaan er: Ne Mbaiserael, wase nen se! Ngun ka or u a tesen ior cii han han sha u ôron ve akaavihin sha nongoior ne, man shi sha atindiakaa kua sha ijiir ne kpaa ne, zan zan je yô, a va nyôr a Mbagrika ken tempel a va hôngor a icighanjiir ne kpaa. 29 Gadia ve vande nengen Terofimu, or u Efese, a na ityô ken gar, nahan ve lu er, Paulu nyôr a na ken tempel. 30 Asema a ior i hen gar cii kende sha, ikpelaior va kohol ayem, ve kôr Paulu, ve kpela un ken tempel kera, ve due a mi ken won; fese nahan i wuhe ihinda. 31 Mba ngur nôngon pe wuan un yô, torutya u tamen ungwa er Yerusalem cii nzughul; 32 fese nahan a kura mbautyav kua utormbautyav va hembe sha a ve ayem; mba nengen a torutya u tamen a mbautyav yô, ve de u gbidyen Paulu. 33 Tsô torutya u tamen kporom, kôr un, kaa er i̱ kange un sha mshirim m har; man a shi a pine sha u una fa shin ka nyi orou, man shi ka nyi a erou. 34 Mbagenev ken ikpelaior genger amo, gba ôron kwagh ugen, mbagenev di ve ôr kwagh ugen kposo je; kera zough a ityôikaa sha ci u ayôôso la jim ga yô a kaa er, i̱ yem a na sha barki. 35 Va ar sha agbur a unden sha iyou yô, mbautyav tôô un a tôô sha, sha ci u kume u ikpelaior la, 36 gadia ikpelaior lu van ve ijime, genger amo, kaan er: I̱ kar a na kera! 37 Mba va mgbôghom u á nyôr a Paulu sha barki yô, a kaa a torutya u tamen la er: U shi rumun mo, m̱ ôr kwagh a we kpa? A gema a pine un er: U ongo zwa u Grika jee? 38 Kera ka we or u Igipiti shon u u kpoghor anomaior dubu unyiin, u yem a ve ken taaikôngo hen ayange a a kar la gaa? 39 Kpa Paulu kaa er: Mo m ngu or u Yuda je u ken Tarsu ken Shilishia, m ngu or u ken gar u mimi je, yô, m ngu zamber a we, shi rumun mo, m̱ ôr ikpelaior kwagh. 40 Tsô a rumun un. Paulu, til sha agbur a unden sha iyou la yô, a kende uwegh sha hen ikpelaior. Mba huan ving dedoo yô, a ôr ve kwagh ken zwa u Heberu, a kaa er:
22:1 Ne anmgbianev man uter, ungwa nen ase iyolpalegh yam i me ôr ne hegen ne! 2 Mba ongo gbe ôron kwagh ken zwa u Heberu yô, ve seer huan ving. Tsô a kaa er: 3 Mo m ngu Oryuda je, i marem ken Tarsu u ken Shilishia, kpa i yesem ken gar ne, sha ikev i Gamaliel, i tesem atindi a uter asev doo doo, m lu a ishima i tseen sha ci u Aôndo, er ne cii kpaa ne lu nyian nahan. 4 Man shi m tôv gbenda ne ityô a ican zan zan ku je, m lu kangen nomso a kasev, m lu wan ve ken gaadi; 5 zegepristi man mkohol u mbatamen cii kpaa vea fatyô u eren mo shiada sha mi; ka hen ve je m ngohol uwashika mba i nger anmgbianev la ye, m yem ken Damaseku sha u me za va a mba ve lu keregh la, hen Yerusalem uikangen, sha u i̱ tsaha ve yô. 6 Tsô er m lu yemen, m za mgbôghom a Damaseku er iyange sha tembe nahan yô, fese je zegeiwanger due sha, wanger, kasem, 7 m gba inya, m ungwa imo gba kaan a mo er: Saulu, Saulu, ka nyi u tevem a icanaa? 8 M gema m kaa mer: Ka We ana, Tere? A kaa a mo er: Ka Mo, Yesu Ornasareti, u u tevem a ican ne. 9 Ve mba ve lu a mo imôngo yô, ve nenge di iwanger tsô, kpa ve ungwa imo i Un u A er kwagh a mo la ga. 10 M shi m kaa mer: M̱ er nana, Tere? Ter kaa a mo er: Mough sha, yem ken Damaseku, ka keregh ma á za ôr u akaa a i ver u sha mi a ú er a la ye. 11 Tsô er m kera fatyô u nengen ga sha ci u iengem i iwanger la yô, mba ve lu a mo imôngo la kôrom aga, m va nyôar ken Damaseku. 12 Tsô orgen, iti na er Anania, or u veren ishima sha atindiakaa, u Mbayuda mba ve tema kaara cii wuese un yô, 13 a va her a mo, a va tile a mo a kaa a mo er: We, anmgbian, Saulu, hingir u nengen kera! Hen shighe la je m kenger un. 14 A shi a kaa er: Aôndo u uter asev vande veren we sha u u̱ fa ishima Na, man shi u̱ nenge Orperapera, man u̱ ungwa imo i ken zwa Na kpaa; 15 gadia ú va hingir or u eren shiada sha kwagh Na hen ior cii sha kwagh u u nenge man u ongon yô. 16 Man hegen yô, ka nyi u timbiri? Mough sha, i̱ er u batisema, i̱ ôô u asorabo a ou kera, i̱ yila sha iti Na. 17 Tsô m hir ken Yerusalem, m ngur eren msen ave ken tempel yô, ishima hingir mo kposo er zuzu karem nahan, 18 m nenge a Na, A lu kaan a mo er: Due ken Yerusalem fese, gadia vea rumun shiada u we u eren sha kwagh Wam la ga. 19 M kaa mer: Tere, ve ayol a ve je ve fa er m lu wan mba ve na U jighjigh la ken gaadi, m shi m gbidye ve ken hanma shinagoge kpaa; 20 man zum u i lu haan awambe a Sefanu, orshiada Wou la inya yô, mo kpaa m tile heregh, m lu rumun, m lu kuran akondo a mbawuan un mbara. 21 A gema A kaa a Mo er: Mough, gadia tindin Yam we ken atôatyev ica je. 22 Ve lu veren ato sha a na zan zan ar hen tiônkwaghôron ne tsô ve maa ve gba genger amo, kaan er: I̱ kar a injaor ne sha won kera gadia doo u una lu uma ga. 23 Mba ngur geren akenge, eren akondo haan inya, man shi tsendan vulevuu sha nahan yô, 24 torutya u tamen kaa er, i̱ nyôr a na sha barki, shi kaa er, i̱ gbidye un sha u i̱ fa inja i ve geren akenge a na nahan la. 25 Tsô mba kange un sha ikange yô, Paulu kaa a torutya u a tile her la er: U né gba gbidyen or u nan lu Orromanu akpa je er ijir kpaa i lu a kôr nan ga la, nahan kpaa ka sha mi zee? 26 Torutya la ongo nahan yô, a za hen torutya u tamen, a za kaa un er: Ka nyi u lu nôngon u erene? Gadia or ne ka Orromanu je. 27 Tsô torutya u tamen la va, va pine un er: Kaam ase yô, u ngu Orromanu jee? A rumun er: Een. 28 Torutya u tamen gema kaa er: Mo yô, ka sha inyar kpishi je, m hingir Orromanu ye. Paulu kaa er: Mo yô, i marem a mar. 29 Mba ve lu kohol iyol u gbidyen un sha u i̱ fa ityôkwagh la la, maa ve de un fese. Torutya u tamen la kpaa cier un iyol er a ungwa er a lu Orromanu yô, man sha ci u a vande kangen un kera kpaa yô. 30 Kper nan gen yô, er i lu un ka fan ityôikaa i Mbayuda ve yila un ijir a mi jim la yô, a sagh un, a kaa er upristi mba tamen man mbaajiriv cii ve̱ kohol; tsô a va a Paulu a ver ve un sha ishi.
8 Kper nan se due, se va hen Sesaria, se nyôr hen ya u Filibu, orivangeli, un lu u môm ken mba utaankaruhar mbara, se tema her a na. 9 Or la lu a ônov mba kasev unyiin, anuunaukase, ve ôron kwaghôron u profeti. 10 Tsô er se ngôôr her ayange kpishi yô, profeti ugen, iti na er Agabu, due ken Yudia, va heregh. 11 Ve hen vese yô, a tôô tsar u Paulu, a kange angahar a na iyol na kua ave kpaa, a kaa er: Kape Icighan Jijingi A kaa ne er: Kape Mbayuda mba ken Yerusalem vea kange or u tsar ne, vea na un sha ikev i atôatyev la. 12 Se mba ongo akaa ne nahan yô, se kua mba ve lu her la, se zamber a na ser, a̱ de ze sha Yerusalem ga. 13 Tsô Paulu gema kaa er: Ka nyi ne eren, ne vaan, ne nem ishima i yinan nahana? Gadia mo yô, m vande kohol iyol, ka sha ci u i̱ kangem a kange tseegh ga, kpa zan zan ku je kpaa, me kpe ken Yerusalem, sha ci u iti i Ter Yesu. 14 Kera ongo imo yase ga yô, se de, se gba kaan ser: I̱ gba eren sha ishima i Ter tsô.
22 Hegen yô, nenge, m ngu yemen hen Yerusalem a ikangenev ken Jijingi, fan a fa tsô kpaa, m fa kwagh u una za tserem keregh ga, 23 saa di er Icighan Jijingi A lu pasen mo ken hanma gar er ikangenev man atsan ve lu keghen mo yô.
13 Tsô Paulu gema kaa er: Ka nyi ne eren, ne vaan, ne nem ishima i yinan nahana? Gadia mo yô, m vande kohol iyol, ka sha ci u i̱ kangem a kange tseegh ga, kpa zan zan ku je kpaa, me kpe ken Yerusalem, sha ci u iti i Ter Yesu.
6 Akaaôron a m kaan we nyian ne, a̱ lu u ken ishima, 7 tesen ônov ou a sha gbashima je, ôron kwagh u a, zum u wea tema hen ya wou man zum u wea zenden sha gbenda man zum u wea yav inya man zum u wea moughon sha.
23:1 Tsô Paulu bon ashe sha mbaajiriv, kaa er: Ne anmgbianev, m zenden m luun a imo i dedoo ken ishima sha ishigh ki Aôndo zan zan nyian. 2 Anania, zegepristi, kaa er, mba ve til a na ikua la, ve̱ ta un sambe sha zwa. 3 Paulu gema kaa a na er: We kpekpe u i kungu u ne, we kpaa Aôndo Una gbidye u; u tema sha u ôron mo ijir sha atindi, kpa u gema u ngu peren tindi kaan wer, i̱ gbidyeme? 4 Mba ve tile her la, ve gema ve kaa er: U ngu tuhwan zegepristi u Aôndo zee? 5 Paulu kaa er: M fa er a lu zegepristi ga, anmgbianev, gadia i nger er: De teren orvesen u nongoior wou sha dang ga. 6 Man er Paulu kav er mbagenev ken ve ve lu Mbasadushi, mbagenev ve lu Mbafarishi yô, a genger imo ken mkohol, a kaa er: Anmgbianev, mo m ngu Orfarishi, wan u Mbafarishi je. Ka sha kwagh u ishimaverenkeghen mnder u shin mbakpenev la i lu ôron mo ijir ye. 7 Kaan nahan yô, akperan gba Mbafarishi a Mbasadushi je, mkohol pav iniongo ihiar. 8 Gadia Mbasadushi kaan er: mnder u shin ku ngu ga, ortyom u Sha kpaa ngu ga, jijingi kpaa ngu ga; kpa Mbafarishi yô, ve pasen er akaa la cii nga. 9 Nahan ayôôso mough kpishi. Mbangeren mbagenev mba ken nongo u Mbafarishi kpaa mough, tile sha gba nyiman, kaan er: Se zua a kwaghbo hen or ne ga. A lu jijingi shin ortyom u Sha man a er kwagh a na yô, ka nyi i ere? 10 Tsô akpelan nga ngeen yum yô, torutya u tamen gba cian er vea ande Paulu yô, nahan a kaa er, mbautyav ve̱ za tsuwe Paulu sha agee ken atô ve kera, ve̱ va a na sha barki. 11 Hen ime la Ter va tile a na kaa er: Taver ishima, gadia er u er shiada sha kwagh Wam ken Yerusalem nahan, kape ú shi ú za er shiada ken Roma kpaa keng je la. 12 Sev mbu av yô, Mbayuda kohol zua zwa, bum er, vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa, vea ma kwagh ga, saa vea wua Paulu ve. 13 Mba ve zua zwa sha mbum la yô, hemba ior akunduahar je. 14 Ve va hen upristi mba tamen man mbatamen, ve kaa er: Se kange zwa sha mbum ser, sé bende kwaghyan zwa ga, saa sé wua Paulu ve. 15 Nahan yô, ne kua mkohol u Mbayuda, za kaa nen torutya u tamen, a̱ va a na hen ven, i̱ bee er ne soo u shi seer timen sha kwagh na vighe vighe yô, man se di yô, sé kegh iyol, sé wua un er una lu a ar heen je ga yô. 16 Kpa wanye nomso u anngô u Paulu u kwase ungwa mkegh u ve lu keghen la, nahan a va, a va nyôr sha barki, a va ôr Paulu nahan. 17 Paulu yila torutya ugen, kaa a na er: Za a wanyekwaor ne hen torutya u tamen, gadia ngu a kwagh u una ôr un yô. 18 Ngura kua a na, za a mi hen torutya u tamen, za kaa er: Paulu, or u i kange un la, yilam er m̱ va her a na, yô, a zamber a mo er, m̱ va a wanyekwaor ne her a we, ngu a kwagh u ôron we. 19 Torutya u tamen la kôr un sha uwe, za a na ken huwa, za pine un ken myer er: Ka nyi kwagh i lu u ka ôron mo? 20 Ngura kaa er: Mbayuda zua zwa er vea zamber a we er, kper u̱ va a Paulu hen mkohol u vesen, i̱ bee er á shi á seer timen kwagh na la vighe vighe yô. 21 Yô, de rumun kwagh ve la ga, gadia ior vev yer hemba akunduahar je mba keghen un, ve kange zwa sha mbum er vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa vea ma kwagh ga, saa vea wua un ve. Hegen yô, ve kohol iyol cii, mba masen keghen imo you tsô. 22 Tsô torutya u tamen la na wanyekwaor la gbenda, ta un icin er: De ôron ma or er u va pasem akaa ne ga. 23 Tsô a yila utormbautyav uhar, a kaa er: Kohol nen mbautyav deri uhar, man mbaanyinyav akunduatargber man mbaawangev deri uhar, ve̱ kohol u moughon zan Sesaria sha ahwa ataankaranyiin a utu. 24 A shi a kaa er, ve̱ ker anyinya a tôôn ikav sha ci u Paulu a̱ henda, ve̱ za a na doo doo hen gomna Feliku. 25 A shi a nger washika nahan er: 26 Kaloudia Lishia, ngu sughun Feliku, gomna u mimi. 27 Or ne, Mbayuda kôr un, ve lu nôngon u wuan un; tsô m va, m ta sha a ve a mbautyav, m yima un sha ikev ve gadia m ungwa er a lu Orromanu je yô. 28 Man er i sarem u ungwan ityôkwagh i ve va yer un ijir mi yô, m va a na hen mkoholo ve; 29 yô, m nenge, lu sha akpelan a sha atindi a ve man ve yila un ijir ye; kpa i yila un ijir sha kwagh u a kom ku shin ikangenev tsô kpaa ga. 30 Man er i va ôrom er mba nôngon u kôron or ne yô, fese je m tindi un her a we; m shi m kaa mba ve yer un ijir la mer, ve̱ za ve̱ za ôr ibo na sha ishigh yough. 31 Tsô mbautyav mough a Paulu er i kaa ve nahan, ve za ar a na hen Antipateri tugh. 32 Kpa kper nan gen yô, ve undu mbaanyinyav er ve̱ gba zan a na tsô, ve ve hire sha barki. 33 Er mbara va ar ken Sesaria yô, ve na gomna washika la, ve shi ve na un Paulu kpaa. 34 Er washika yô, a pine tar u a lu yô. Fe er a lu or u Shilishia yô, 35 a kaa er: Shighe u mbayilan we ijir la vea va ar tsô me ungwa imo you. Tsô a kaa er, i̱ kura un ken iyoujir i Herode.
24:1 Tsô ayange nga kar ataan yô, Anania, zegepristi la, za sen a mbatamen mbagenev man shi orfanatindi ugen, iti na er Tertulu, ve va yila Paulu ijir hen gomna. 2 Mba yer Tertulu yô, a gba ôron ityôikaa na a kaa er: Er i lu we u ne se tem bem bem yum yô, man shi er i lu sha ago ou a wan iyol man ikurior ne i lu zuan a mzehemen yô, 3 se mba rumun nahan gbar gbar sha hanma gbenda man ken hanma ijiir kpaa, se mba wuese kpaa, we Feliku u mimi. 4 Kpa sha er i lum pe timbir we ga yô, m ngu zamber a we, ungwa kwaghôron wase ne kpeghee sha ishimawan you la. 5 Gadia se kav or ne ka or u ifer je, ka or u vihin Mbayuda sha num u moughon sha won cii, ka orhemen u nongo u Mbanasari je. 6 Tempel je kpaa lu nôngon tsung u ma un hôngor un; kpa se kôr un [ser, se ôr un ijir sha atindi a ase. 7 Kpa Lishia, torutya u tamen, va va tsuwe se un sha ikev sha apera; 8 kaa er, mba ve yer un ijir la ve̱ va sha ishigh yough.] Nahan aluer u pine un iyol you kpaa, u fatyô u fan akaa angan a se yer un ijir sha mi ne cii. 9 Mbayuda kpaa zua zwa sha ijiryilan la ve lu rumun er, akaa ne kape a lu je la. 10 Tsô gomna tese uwegh er Paulu a̱ ôr ase kwagh, nahan Paulu kaa er: Mo yô, m fa u ngu orjir sha ikurior ne anyom imôngo je, nahan m ngu palegh iyol vangertiôr je. 11 U fatyô u timen fan dedoo er m za ken Yerusalem, sha u za civir Aôndo ayange nga a kuma pue kar ahar je ga. 12 Mayange ve kohol mo ken tempel m lu hendan a ma or ga, shin m lu vihin ikpelaior ken ushinagoge ga, ken gar kpaa ga, 13 man shi mayange vea fatyô u eren shiada sha akaa a ve yerem ijir sha mi hegen ne kpaa ga. 14 Kpa kwagh ne yô, m rumun, ka sha gbenda u ve yer er mkaha u bo la je m civir Aôndo u uter asev ye. Akaa a i nger ken atindiakaa la, kua ken uprofeti kpaa m na a jighjigh cii, 15 m ngu a ishimaverenkeghen sha Aôndo, ka kwagh u mban ayol a ve kpaa ve lu keghen je, ka mnder u mbaperapera kua mba ve lu perapera ga vea nder shin ku la. 16 Sha kwagh ne yô, m ngu nôngon u lun a imo i dedoo ken ishima gbem her Aôndo kua hen ior kpaa. 17 Tsô anyom nga kar kpishi yô, m mough sha u me va nongo wam a uiwua man sha u va nan iniav kpaa. 18 M lu eren ave je, tsô ve kohol mo a mi ken tempel a iyol i wanger, m lu a ikpelaior imôngo ga, ayôôso kpaa lu ga. Kpa Mbayuda mbagenev mba ve due ken Ashia yô, lu her: 19 ka ve ma ve lu sha ishigh yough heen keng, ma ve va yer ijir ye, aluer kwagh a zough ve a mo yô. 20 A lu nahan ga yô, mban ayol a ve, ve̱ ter ase ma kwaghbo u ve zough a mi her a mo zum u m tile sha ishigh ki mkohol la, 21 saa di a lu imokwagh i m ôr shighe u m tile her atô ve, m genger imo la, m kaa mer: Ka sha ci u kwagh u mnder u mbakpenev man i yerem ijir sha ishigh yenegh nyian ye. 22 Kpa Feliku, er a fa kwagh u gbenda la kpishi yô, a cir ijir la, a kaa er: Saa Lishia, torutya u tamen la una va, man me kure ijir yen ne ye. 23 A kaa a torutya er a̱ kura un, kpa a̱ na un ian, a̱ de yangen mô ikar na sha u va wasen un ga. 24 Kpa ayange nga kar yô, Feliku va vea kwase na Durushila, wan u Mbayuda; a tindi er i̱ va a Paulu, i̱ ungwa kwagh u jighjigh u nan u sha Yesu hen a na. 25 Zum u a lu ôron kwagh u perapera, man u kôron iyol tsaha man shi kwagh u ijir i i lu van la yô, Feliku cia sulugha, gema kaa er: Hen shighe ne yô, hira za tsô; iyange i ian due dedoo, tsô me yila u; 26 lu veren ishima er Paulu a̱ na un inyaregh; ka sha ci u nahan man a shi a kimbir yilan un acin imôngo, a lu ôron kwagh a na ye. 27 Kpa anyom nga kar ahar yô, Porshiu Fesetu va tema sha ityough ki Feliku; man er i lu Feliku ka doon ityough a Mbayuda yô, a undu Paulu uikangen.
12 Sev mbu av yô, Mbayuda kohol zua zwa, bum er, vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa, vea ma kwagh ga, saa vea wua Paulu ve.
16 Kpa wanye nomso u anngô u Paulu u kwase ungwa mkegh u ve lu keghen la, nahan a va, a va nyôr sha barki, a va ôr Paulu nahan.
2 Mba yer Tertulu yô, a gba ôron ityôikaa na a kaa er: Er i lu we u ne se tem bem bem yum yô, man shi er i lu sha ago ou a wan iyol man ikurior ne i lu zuan a mzehemen yô,
5 Gadia se kav or ne ka or u ifer je, ka or u vihin Mbayuda sha num u moughon sha won cii, ka orhemen u nongo u Mbanasari je.
6 Tempel je kpaa lu nôngon tsung u ma un hôngor un; kpa se kôr un [ser, se ôr un ijir sha atindi a ase.
10 Tsô gomna tese uwegh er Paulu a̱ ôr ase kwagh, nahan Paulu kaa er: Mo yô, m fa u ngu orjir sha ikurior ne anyom imôngo je, nahan m ngu palegh iyol vangertiôr je. 11 U fatyô u timen fan dedoo er m za ken Yerusalem, sha u za civir Aôndo ayange nga a kuma pue kar ahar je ga. 12 Mayange ve kohol mo ken tempel m lu hendan a ma or ga, shin m lu vihin ikpelaior ken ushinagoge ga, ken gar kpaa ga, 13 man shi mayange vea fatyô u eren shiada sha akaa a ve yerem ijir sha mi hegen ne kpaa ga. 14 Kpa kwagh ne yô, m rumun, ka sha gbenda u ve yer er mkaha u bo la je m civir Aôndo u uter asev ye. Akaa a i nger ken atindiakaa la, kua ken uprofeti kpaa m na a jighjigh cii, 15 m ngu a ishimaverenkeghen sha Aôndo, ka kwagh u mban ayol a ve kpaa ve lu keghen je, ka mnder u mbaperapera kua mba ve lu perapera ga vea nder shin ku la. 16 Sha kwagh ne yô, m ngu nôngon u lun a imo i dedoo ken ishima gbem her Aôndo kua hen ior kpaa. 17 Tsô anyom nga kar kpishi yô, m mough sha u me va nongo wam a uiwua man sha u va nan iniav kpaa. 18 M lu eren ave je, tsô ve kohol mo a mi ken tempel a iyol i wanger, m lu a ikpelaior imôngo ga, ayôôso kpaa lu ga. Kpa Mbayuda mbagenev mba ve due ken Ashia yô, lu her: 19 ka ve ma ve lu sha ishigh yough heen keng, ma ve va yer ijir ye, aluer kwagh a zough ve a mo yô. 20 A lu nahan ga yô, mban ayol a ve, ve̱ ter ase ma kwaghbo u ve zough a mi her a mo zum u m tile sha ishigh ki mkohol la, 21 saa di a lu imokwagh i m ôr shighe u m tile her atô ve, m genger imo la, m kaa mer: Ka sha ci u kwagh u mnder u mbakpenev man i yerem ijir sha ishigh yenegh nyian ye.
12 Sev mbu av yô, Mbayuda kohol zua zwa, bum er, vea ya kwagh ga, mme tsô kpaa, vea ma kwagh ga, saa vea wua Paulu ve.
11 Hen ime la Ter va tile a na kaa er: Taver ishima, gadia er u er shiada sha kwagh Wam ken Yerusalem nahan, kape ú shi ú za er shiada ken Roma kpaa keng je la.
16 Kpa wanye nomso u anngô u Paulu u kwase ungwa mkegh u ve lu keghen la, nahan a va, a va nyôr sha barki, a va ôr Paulu nahan.
25:1 Tsô er Fesetu va tem hen tiôntar la, ayange nga kar atar yô, a mough shin Sesaria, a kôndo sha Yerusalem. 2 Tsô upristi mba tamen man ashagba a Mbayuda va yila Paulu ijir her a na, ve gba zamber a na 3 ve sôn un er, a̱ er ve kwagh u doon ne, a̱ tindi i̱ za kua a na i̱ va a na hen Yerusalem; ve yô, ve wa ken ishima er vea kegh sha gbenda vea wua un. 4 Kpa Fesetu gema kaa er: Mba kuran Paulu ken Sesaria, man un iyol na kpaa lu kohol iyol u ayange aa kar kpeghee yô, una mough una za heregh. 5 Nahan yô, kape a kaa la, mba ve lu a tahav ken ven, ve̱ za a mo imôngo aluer kwagh u sha mi ga una lu hen or la yô, ve̱ yila un ijir. 6 A mase teman her a ve ayange kera hemba anigheni shin pue ga tsô a mough a yem shin Sesaria; kper nan gen yô, a tema sha ikônough ki orjir, a kaa er i̱ va a Paulu. 7 Mba ve a na yô, Mbayuda mba ve va sha Yerusalem la, kase un, ve ôr atôakaa kpishi man a vihin tsung sha a na, a ve fatyô u tesen mimi u a ga yô. 8 Kpa Paulu yô, palegh iyol, kaa er: Sha atindi a Mbayuda m er isholibo je ga, sha kwagh u tempel kpaa ga, shin sha kwagh u Shisar kpaa ga. 9 Kpa Fesetu, er i lu un pe doon ityough a Mbayuda yô, a gema a kaa a Paulu er: Tsô ka u ka zan sha Yerusalem, i̱ za ôr u ijir sha her, sha ishigh yagh sha akaa ne zee? 10 Kpa Paulu kaa er: M ngu tilen sha ikônough ki orjir ki Shisar, ka keera i lu u á za ôr ijir yam ne keng je ye. M er Mbayuda ma kwaghbo ga, er we kpaa u fe doo doo nahan. 11 Aluer mea lu iferor je, man mea er ma kwagh u a kom ku yô, ma m vende ku ga. Kpa aluer akaa a mban ve lu yilan mo ijir sha mi ne cii, ma mimi a lu sha min ga yô, ma or nana fatyô u gban nan mo sha ikev ve sha u doon ityough a ve ga. Me za a ijir ne hen Shisar. 12 Tsô Fesetu kese kwagh a mbaajiriv kera yô, gema kaa er: Ú za ijir ne hen Shisar zee? Yô, ú za di hen Shisar je. 13 Ayange nga kar kpuaa yô, tor Agripa vea Berenishi za va shin Sesaria, ve va sugh Fesetu. 14 Er ve tsa heregh ayange kpishi yô, Fesetu ôr tor kwagh u Paulu, a kaa er: Orgen ngu heen, Feliku undu un uikangen; 15 zum u m lu sha Yerusalem la, upristi mba tamen man mbatamen mba Mbayuda va va ôrom kwagh na, ve lu zamber a mo er, m̱ ôr un ijir m̱ na un ibo. 16 Kpa m gema m kaa a ve mer: Ka ieren i Mbaromanu sha u gban nan or ibo, er nan lu a zua ishigh a mba ve yer nan ijir la ga ze, man shi er nan lu a zua a ian i palegh iyol sha ikaa i i yer nan ijir sha mi la kpaa ga za. 17 Nahan er ve kohol her yô, m kera ngôôr je ga; kpa kper gen m tema sha ikônough ki orjir, m kaa mer, i̱ va a or shon. 18 Er mbayilan un ijir mbara mough tile sha yô, ve yila un ijir sha ma kwaghbo er m hen nahan la ga, 19 kpa gema lu sha akpelanakaa agen a sha adini ve, man shi sha kwagh u Orgen mba yer Un er Yesu, u A kpe je, kpa Paulu a kaan gbang gbang er, ngu uma la. 20 Tsô er mo kpaa m kera fatyô u me time akaa ne ga yô, m pine un mer, shin sar un ka zan sha Yerusalem i̱ za ôr un ijir sha her sha akaa neou? 21 Kpa er Paulu gema kaa er i̱ kura un zan zan Shisar a̱ kure kwagh na yô, m kaa mer, i̱ kura un zan zan me kar tindin un hen Shisar. 22 Tsô Agripa kaa a Fesetu er: mo kpaa kam ka ma m ongo or shon iyol yam. A gema a kaa er: Kper ú ungwa un di je. 23 Nahan kper nan gen yô, Agripa za va vea Berenishi a ikav mbi torov iyol gemee, ve nyôr ken iyoujir a utormbautyav mba tamen man ashagbaior a hen gar la; tsô i va a Paulu sha imo i Fesetu. 24 Nahan Fesetu kaa er: Tor Agripa, man shi ne ior mba ne lu a vese imôngo heen ne cii, ne nenge or ne u ikpela i Mbayuda cii, ve ôr kwagh na a mo ken Yerusalem kua heen kpaa, ve lu genger amo, kaan er, ka u una kera lu uma ga keng. 25 Kpa mo yô, m zua un a kwagh u a kom ku ga, man er un iyol na a kaa er, i̱ za a na hen Shisar yô, m ver ishima mer, i̱ za a na di je. 26 Man m ngu a ma ityôkwagh i mimi sha a na i me nger terem ga; ka sha ci u nahan man m ve a na sha ishigh yenegh ye; jim je yô, ka her a we tor Agripa, sha ci u a tev kwagh ne kera yô, ma m zough a kwagh u me nger yô. 27 Gadia u gban tindin or uikangen, pasen atôakaa a i yer nan ijir a mi ga yô, kam ibumekwagh je.
26:1 Tsô Agripa kaa a Paulu er: I na u zwa ve, ôr ase imo you yôô. Tsô Paulu kende uwegh sha, gba ôron kwagh sha u palegh iyol, kaa er: 2 Kam er kpem iyol yô, tor Agripa, sha er m lu palegh iyol sha ishigh yough nyian sha akaa a Mbayuda ve yerem ijir sha mi cii ne, 3 jim je yô, ka sha ci u we u fe aeren man akpelanakaa a a lu hen Mbayuda cii yô; nahan yô, m ngu zamber a we, wa ishima ungwa kwagh wam. 4 Inja i mlu wam u m lu hen nongo wam sha hiihii ken Yerusalem yô, hii iyev je zan zan, Mbayuda cii kpaa fa. 5 Ve fam sha hiihii je; aluer vea rumun u eren shiada nahan, m lu sha nongo u hemban tsenger u sha adini wase la, m lu Orfarishi je. 6 Man hegen yô, mba ôron mo ijir sha ishimaverenkeghen i sha ityendezwa i Aôndo tôndo a uter asev la, 7 ka ityendezwa shon i ikwe yase i pue kar ihiar ne i lu veren ishima keghen er ia ar sha ki la, er ve lu civir Aôndo sha gbashima tugh man tetan yô. Ka sha kwagh u ishimaverenkeghen ne je, Mbayuda ve yerem ijir sha mi ye, tor. 8 Inja na nan man kwagh ne a lu ne kwagh u nan jighjigh sha mi ga, er Aôndo Una nder mbakpenev yôô? 9 Mimi je, mo iyol yam m hen ken ishima mer: ka u me er akaa kpishi a vihin iti i Yesu Ornasareti ne keng. 10 Kape m eren ken Yerusalem kpaa je la; er m ngohol tahav hen upristi mba tamen yô, m wuhe uicighanmbaiorov kpishi ken gaadi kpaa; shighe u i lu wuan ve la kpaa yô, m lu rumun je. 11 Er m lu tsahan ve ashighe kpishi ken ushinagoge cii yô, m lu nôngon tsung sha u kighir ve mer, ve̱ tuhwan kpaa; ishima vihim a ve je gande, m lu tôvon ve a ican ityô zan zan za ar ken agar a ken akuraior la kpaa. 12 Nahan er m lu zan sha Damaseku a tahav sha imo i upristi mba tamen yô, 13 ka kom iyange sha tembe nahan yô, tor, sha gbenda je, m nenge iwanger igen due Sha, gande iwanger i iyange, wanger kasem a mba ve lu zan a mo imôngo la cii. 14 Zum u se cii se haa inya yô, m ungwa imo, lu ôron kwagh a mo ken zwa u Heberu er: Saulu, Saulu, ka nyi u tevem a icana? U we u tume angahar sha gbough ku huren ibua a mi la yô, ka u á nyoon we a nyoon tsô. 15 Tsô m kaa mer: Ka We ana Tere? Ter kaa er: Ka Mo, Yesu, u u tevem a ican ne. 16 Kpa mough tile sha, gadia ka sha ci u nahan je M ande hen we ye, sha u Me ver u ortom man or u eren shiada er u nenge a Mo shi Me va ande hen we kpaa yô; 17 M ngu yiman we sha ikev i nongoior ne man i atôatyev a Mo M lu tindi we hen a kpaa la, 18 sha u ú za bugh ve ashe sha u ve̱ gema ve̱ due ken ime, ve̱ nyôr ken iwanger man shi ve̱ gema ve̱ due ken agee a Satan, ve̱ va her Aôndo yô, sha er ve̱ zua a mde u asorabo a ve man shi ve̱ zua a dayko a mba ve lu uicighanmbaiorov imôngo sha jighjigh u nan u ken a Mo la kpaa yô. 19 Nahan yô, tor Agripa, m kera hemba mpase u Sha, u m nenge a mi la ato ga. 20 Kpa m ôr kwagh m hii hen mba ve lu ken Damaseku man ken Yerusalem man shi ken tar u Yudia cii zan zan kua atôatyev kpaa, m kaa mer, ve̱ zamber, ve̱ gema her Aôndo, man shi ve̱ er aeren a a kom mgemshima la. 21 Ka sha ci u nahan man Mbayuda kôrom ken tempel, lu nôngon u wuan mo ye. 22 Mo yô, ka er m zough a iwasen her Aôndo man m til zan zan nyian ye; m lu pasen mbakiriki kua mbavesen cii, m gbe ôron ma kwagh ugen ga saa akaa a uprofeti kua Mose lu kaa er á va er la, 23 er, Kristu Una ya ican man shi er i lu Un A hii nderen shin mbakpenev yô, Una yôô iwanger hen nongoior ne kua hen atôatyev kpaa. 24 Ngur ôron akaa palegh iyol nahan yô, Fesetu kaa sha imo i taver er: Paulu, u ngu hunden! Mtime u u tim ken takerada yum ne, gema na u ihundugh. 25 Kpa Paulu kaa er: M ngu hunden ga, Fesetu orhemban, kpa m ngu ôron akaa a mimi man a a lu sha kwaghfan je. 26 Gadia tor je kpaa fa akaa ne, nahan yô, m ngu ôron kwagh a na vangertiôr, gadia m fa dedoo je, ken akaa ne ma kwagh môm ngu un myer ga, gadia i er a ken myer kpaa ga. 27 Tor Agripa, u na uprofeti jighjigh kpa? M fa, u na jighjigh je. 28 Agripa gema kaa a Paulu er: Sha ankwaghôron wou u kpuaa ne tsô, ka u ka geman mo, m̱ hingir Orkristu! 29 Paulu kaa er: Sarem her Aôndo shin una lu kpuaa shin una ngee, i̱ de lu we tseegh ga, kpa i̱ lu mba ve lu ungwan mo nyian ne cii ma ve hingir er mo m lu nahan, saa di ikangenev mbin tsô. 30 Tsô tor kighir mough vea gomna man Berenishi man mba ve tema a ve yô. 31 Mba kar kera yô, ve ôr kwagh ayol a ve, ve kaa er: Or ne er ma kwagh u kuman ku shin ikangenev tsô kpaa ga. 32 Agripa kaa a Fesetu er: Aluer or ne una kaa er, i̱ za a ijir na hen Shisar ga yô, ma i fatyô u pasen un tuhwan.
11 Aluer mea lu iferor je, man mea er ma kwagh u a kom ku yô, ma m vende ku ga. Kpa aluer akaa a mban ve lu yilan mo ijir sha mi ne cii, ma mimi a lu sha min ga yô, ma or nana fatyô u gban nan mo sha ikev ve sha u doon ityough a ve ga. Me za a ijir ne hen Shisar.
Tsô Agripa kaa a Paulu er: I na u zwa ve, ôr ase imo you yôô. Tsô Paulu kende uwegh sha, gba ôron kwagh sha u palegh iyol, kaa er: 2 Kam er kpem iyol yô, tor Agripa, sha er m lu palegh iyol sha ishigh yough nyian sha akaa a Mbayuda ve yerem ijir sha mi cii ne, 3 jim je yô, ka sha ci u we u fe aeren man akpelanakaa a a lu hen Mbayuda cii yô; nahan yô, m ngu zamber a we, wa ishima ungwa kwagh wam.
28 Agripa gema kaa a Paulu er: Sha ankwaghôron wou u kpuaa ne tsô, ka u ka geman mo, m̱ hingir Orkristu!
18 je yô, á va a ven sha ishigh ki ugomna man utor kpaa sha ci Wam, sha er i̱ hingir mpase her a ve man her atôatyev kpaa yô. 19 Kpa shighe u vea za a ven nahan yô, asema a̱ de nyian ne sha inja kwaghôron i né ôr, shin sha kwagh u né kaa ga, gadia hen shighe la je á na ne kwagh u né ôr yô. 20 Gadia ka ne ne ôron kwagh ga, kpa ka Jijingi u Ter wen A ôron kwagh ken a ven ye.
15 Kpa gema tsegha nen Kristu ken asema a en, A̱ lu Ter, waan nen ago iyol veren nen a ver sha u né na imo sha mpin u hanma or u nana pine ne ityôikaa i ishimaverenkeghen i i lu ken a ven la, kpa i̱ lu sha ishima i legh legh man sha mcie kpaa.
20 Ikônough ki ijirigh ki ifer kia zua nongo a We he, un u a eren ifer a gem a suur sha tindi laa?
11 Aluer mea lu iferor je, man mea er ma kwagh u a kom ku yô, ma m vende ku ga. Kpa aluer akaa a mban ve lu yilan mo ijir sha mi ne cii, ma mimi a lu sha min ga yô, ma or nana fatyô u gban nan mo sha ikev ve sha u doon ityough a ve ga. Me za a ijir ne hen Shisar.
2 Kam er kpem iyol yô, tor Agripa, sha er m lu palegh iyol sha ishigh yough nyian sha akaa a Mbayuda ve yerem ijir sha mi cii ne, 3 jim je yô, ka sha ci u we u fe aeren man akpelanakaa a a lu hen Mbayuda cii yô; nahan yô, m ngu zamber a we, wa ishima ungwa kwagh wam.
11 Er m lu tsahan ve ashighe kpishi ken ushinagoge cii yô, m lu nôngon tsung sha u kighir ve mer, ve̱ tuhwan kpaa; ishima vihim a ve je gande, m lu tôvon ve a ican ityô zan zan za ar ken agar a ken akuraior la kpaa. 12 Nahan er m lu zan sha Damaseku a tahav sha imo i upristi mba tamen yô, 13 ka kom iyange sha tembe nahan yô, tor, sha gbenda je, m nenge iwanger igen due Sha, gande iwanger i iyange, wanger kasem a mba ve lu zan a mo imôngo la cii. 14 Zum u se cii se haa inya yô, m ungwa imo, lu ôron kwagh a mo ken zwa u Heberu er: Saulu, Saulu, ka nyi u tevem a icana? U we u tume angahar sha gbough ku huren ibua a mi la yô, ka u á nyoon we a nyoon tsô. 15 Tsô m kaa mer: Ka We ana Tere? Ter kaa er: Ka Mo, Yesu, u u tevem a ican ne. 16 Kpa mough tile sha, gadia ka sha ci u nahan je M ande hen we ye, sha u Me ver u ortom man or u eren shiada er u nenge a Mo shi Me va ande hen we kpaa yô; 17 M ngu yiman we sha ikev i nongoior ne man i atôatyev a Mo M lu tindi we hen a kpaa la, 18 sha u ú za bugh ve ashe sha u ve̱ gema ve̱ due ken ime, ve̱ nyôr ken iwanger man shi ve̱ gema ve̱ due ken agee a Satan, ve̱ va her Aôndo yô, sha er ve̱ zua a mde u asorabo a ve man shi ve̱ zua a dayko a mba ve lu uicighanmbaiorov imôngo sha jighjigh u nan u ken a Mo la kpaa yô. 19 Nahan yô, tor Agripa, m kera hemba mpase u Sha, u m nenge a mi la ato ga. 20 Kpa m ôr kwagh m hii hen mba ve lu ken Damaseku man ken Yerusalem man shi ken tar u Yudia cii zan zan kua atôatyev kpaa, m kaa mer, ve̱ zamber, ve̱ gema her Aôndo, man shi ve̱ er aeren a a kom mgemshima la.
27:1 Zum u ikaa mase kuren er se se̱ nyôr tso u zan Italia yô, i na Paulu kua mbakwarev mbagenev sha ikev i torutya ugen, iti na er Yuliu, u ken ikum i mbautyav i Agusetu. 2 Se mba nyer ken tso ugen u Adaramitia, u a kohol iyol u moughon zan hen ajiir a hen kpe u zegemnger u Ashia yô, se kôr gbenda; Aristareku, or u Masedonia, u a due ken Tesalonika la kpaa lu a vase imôngo. 3 Kper nan gen se ar hen Shidon; Yuliu er a Paulu doo doo, a rumun un er a̱ za hen akar a na, ve̱ er a na dedoo. 4 Se mba moughon haara yô, se ningir hen kpe u Shiperu, sha ci u ahumbe taver, lu van se sha ishi. 5 Tsô er se kar zegemnger u hen kpetar u Shilishia man Pamfilia la yô, se va ar hen Mira u ken tar u Lishia. 6 Kaara yô, torutya la kohol tso u Alekesanderia u a lu zan hen Italia; a wa se ker. 7 Se lu zan tegh tegh ayange ngee, se va ar ikua ikua a Shinidu, kpa lu sha ican je; er ahumbe rumun se u zan hemen dedoo ga yô, se ningir hen kpe u Kreta ikua ikua a Salemone. 8 Man er se lu teran zan hemen sha ican yô, se va ar hen ijiir i i yilan er Ahongo a Doonashe, gar u Lasea lu her ikua ikua je. 9 Tsô er shighe za kpishi man zende kpaa hingir u ican, shighe u hôron kwaghyan kpaa vande karen kera yô, nahan Paulu wa ve kwagh, 10 kaa a ve er: Ne nomsombaiorov, m nenge zende ne yô, ngu zan u za duen sha mvihi man msaa kpishi, ka ikav man tso tseegh vea saa ga, á kua uuma asev kpaa. 11 Kpa torutya la hemba wan imo i or u kôôm tso la iko man i or u tsoo la kpaa a akaa a Paulu kaa la. 12 Man er ihongo la doo u teman her fam ga yô, mbagenev kpishi kaa er, i̱ mough heregh, a fatyô yô, a lu nan nan kpaa, ma i̱ ar ken Finikia, ka ihongo i Kreta je la, i i ver ishigh shin ityôtar la; ma i za lu her zan zan fam u̱ bee. 13 Tsô er ahumbe va pever tegh tegh ken vegher u imbusutariyan yô, ve lu er, kwagh gba zan sha ishima ve ve, nahan ve mough ve gba teran hen Kreta ikua ikua a kpetar. 14 Kpa ka tem dôghôô yô, ahumbe agen a taver, a i yer er, Urakilo la za va due ken ian i a. 15 Man zum u a va ta sha tso, man tso kera fatyô u veren ishigh sha ahumbe ga yô, se gba den tsô, ahumbe mase mgbeghan se. 16 Er se kar hen kpe a wancile u i yilan er Kalouda la yô, se nôngo sha ican je man se zer wantso ugen u kiriki la ye. 17 Mba tee un mba we sha tso u vesen la yô, ve nyôôso tso, ve kange tso; ve hure akondo a tenti a tso la, gadia ve lu cian er alaghga á za ta ve sha waarawa u Shiriti; nahan ahumbe mase mgbeghan ve tsô. 18 Tsô er ican er se sha uraahumbe yum nahan yô, kper nan gen ve hii u haan ikav shin mnger. 19 Sha iyange i sha utar la, ve kura ikav mbi tsoov ve haa kera sha ave ve je. 20 Ayange kpishi je iyange due ga, asan kpaa wanger ga, man zegeahumbe u ura kpaa lu eren se ican; yô, mayange se kera fa mwar wase ga. 21 Man er ve lu a ya kwagh ga shighe vese yum yô, Paulu mough tile sha her atô ve, kaa er: Ne nomsombaiorov, aluer iyange nea ongo kwaghôron wam nea mough ken Kreta ga yô, mvihi man msaa ne ma a tser ne ga. 22 Hegen yô, m ngu wan ne kwagh mer, lu nen gbar gbar, gadia mô wen môm nana saa ga, saa tso tseegh. 23 Gadia hen tugh mbun je ortyom u Aôndo u m lu u Na, m civir Un kpaa la, a va tile a mo. 24 A kaa er: De cie ga, Paulu; tilen you sha ishigh ki Shisar kpee je; nenge, Aôndo kpaa na u mba ve lu zan a we imôngo la cii sha ikev. 25 Sha ci u nahan yô, ne nomsombaiorov, lu nen gbar gbar, gadia m na Aôndo jighjigh mer, er i kaam nahan yô, kape á lu je la. 26 Kpa ka u sé za ta sha ma icile igen keng. 27 Kpa er tugh va ile sha iyange i sha pue kar unyiin la yô, er i lu tumbul a vese sha zegemnger u Aderia la, ken atôutu je mbaeren tom shin tso lu henen er ve mgbôghom a ma tar 28 nahan ve kar ije, ve nenge lu fadem ikundu; (angahar akunduataratar) shi ka tem dôghôô yô, ve shi ve kar, ve nenge lu fadem pue kar utaan (angahar akunduanyiingber). 29 Ve cia er alaghga tso á za ta se sha kpetar sha avande yô, ve kende amandeatsoo anyiin shin ityôtso, ve gba tômon er sev ma mbu av. 30 Mbaerentom u tsoo gba keren ian i vea yevese vea undu tso, ve hungwa a wantso u kiriki la shin zegemnger bee er mba za kenden amandeatso agen sha ityough ki tsoogh nahan. 31 Tsô Paulu kaa a torutya kua mbautyav er: aluer mban vea lu shin tso her ga yô, né fatyô u waren ga. 32 Tsô mbautyav tôndo ikor i wantso u kiriki la, ve pase un gba shin mnger. 33 Sev mbu ngur aven a av, nahan Paulu taver ve ishima cii er ve̱ ya kwagh; a kaa er: Nyian ka ayange pue kar anyiin je ne, a ne tse kuran kaka, ne gbe lun ijen tsô, ne ye ma kwagh ga ne. 34 Sha ci u nahan yô, m ngu taver ne ishima mer, ya nen kwagh; gadia ka nahan man á kpe ne iyol ye, gadia gwarce u sha ityough ki mô wen môm kpaa una gba inya ga. 35 Kur heen nahan yô, a tôô bredi, a sugh Aôndo sha ishigh vegh cii, a coon a gba yan. 36 Nahan ve cii ve hingir gbar gbar, tsô ve ayol a ve kpaa ve ya kwagh. 37 Kohol se mba se lu ken tso cii yô, se kuma ior deri uhar man akunduatargber kar ataratar. 38 Mba ye kwagh ka kom ve yô, ve heghem tso ikav, ve haa alakema shin zegemnger. 39 Sev mbu av yô, ve fa tar la ga, kpa ve nenge a inyuugh ki zegemnger ki lun a waarawa hen kpe; tsô ve gba henen er, shin vea fatyô u aren a tso sha mi kpaaou? 40 Nahan ve sagh amandeatso, ve undu shin mnger, ve sagh ikor i ikpande i kôôm tso a mi la kpaa, ve kende a ikondo i sha ityough ki tsoogh vegher u ken ahumbe la sha, tsô ve ver ishigh sha kpe u waarawa la. 41 Kpa mba za ar hen tar ape mngerem lu vegher ne man vegher la kpaa yô, tso za kema shin inya, ityough nagh hange shin inya, kera tenger ga; ityô na gba hemben sha ci u mkpianger u agôndoamnger la. 42 Mbautyav wa ishima er vea wua mbakwarev sha u mô ve môm nana̱ de ôôn uwe nana̱ waren ga. 43 Kpa torutya la yô, lu un ka yiman Paulu, nahan a yange ve awashima ve la, a kaa er, mba ve fe uwe u ôôn yô, ve̱ vande haan mnger, ve̱ za due sha tar; 44 man mbagenev yô, ve̱ nôngo sha ikpande, mbagenev sha abamber a tsoo la; kape i hii ve ve cii ve war ve due sha tar doo doo je la.
28:1 Se mba wer yô, se kav i yilan icile la er Melita. 2 Ior i heregh la ve er a vese doo je cier iyol, gadia ve keer se usu, ve kua a vese cii sha ci u ura lu nôôn, wuhe kpaa kôr yô. 3 Man er Paulu kohol ayegher a ikon, wa sha usu yô, iyô due sha ci u mtsee la, zer un sha uwe. 4 Man er ior mbara nenge bokwagh la shil un sha uwe nahan yô, ve kaa ayol a ve er: Or na ka orwuanor keng; shin er a war zegemnger nahan kpaa, ijirôron de un er a̱ war ga. 5 Kpa a mishi bokwagh la gba sha usu, ma kwagh kpaa er un ga. 6 Kpa ve lu henen er, á va mura, gayô, una gba va gbidyen inya, kpen tsô. Ve tamber gbang, kpa ve nenge ma kwagh er un ga, nahan ve gema imo ken ityou ve kaa er: Ka ma aôndo je. 7 Ortamen u hen icile la, i yilan un er Publiu, ishule na lu her ikua ikua, a kua a vese, a koso se ayange atar doo doo. 8 Ter u Publiu gema lu uange, lu angev mbu iyolhian, man mbu nyian awambe. Er Paulu nyer her a na yô, a er msen, a penda un ave iyol, a bee un mbu. 9 Ikaa ngi eren nahan yô, mbagenev mba ve lu a angev hen icile la kpaa, ve va, i va bee ve; 10 ve gba civir se tsung; man zum u se nyôr shin tso yô, ve ver se akaa a kwagh a gbe se sha mi la cii shin tso. 11 Iwer ngi kar itiar yô, se mough ken tso u Alekesanderia u a bee fam hen icile la yô, ikav na yô, lu Ônov mba Ahinav. 12 Se za nyôr hen Shirakuse yô, se tsa heregh ayange atar. 13 Se mough kaara, se ningir, se va hen Regium; iyange i kar i môm yô, ahumbe a ken imbusutariyan mough, sha iyange i sha uhar la se va ar hen Putioli. 14 Hen ijiir la yô, se kohol anmgbianev, ve lôhô se er, se̱ tsa a ve ahô ataankarahar. Se mough heregh maa se nyôr hen Roma. 15 Kaara yô, zum u anmgbianev ungwa kwagh wase yô, ve due sha u va keghen se gbenda, ve va zan zan Api Forum man Atumbe Atar. Paulu nengen a ve yô, a sugh Aôndo, nahan ishima taver un. 16 Se mba nyer ken Roma yô, i rumun er Paulu a̱ tema ijiir na kposo a̱ lu a orutya u kuran un tsô. 17 Tsô ayange nga kar atar yô, a yila mba ve lu mbavesen ken Mbayuda. Mba va kohol yô, a kaa a ve er: Ne anmgbianev, shin er m er ma kwagh u vihin nongoior ne ga, shin aeren a uter asev kpaa ga, nahan kpaa i kôrom ken Yerusalem i nam sha ikev i Mbaromanu uikangen. 18 Ve kpaa, zum u ve tôv kwagh wam yô, ve wa ishima u pasen mo tuhwan, gadia ma ityôkwagh i kuugh lu her a mo ga. 19 Kpa er Mbayuda hendan sha mi nahan yô, hingir u me za a ijir yam hen Shisar, kpa ka sha ci u m lu a ma ityôkwagh i me va yila ityô yam ijir sha mi ga. 20 Ka sha ci u nahan man m lehe ne mer, me nenge a ven, man shi me ôr kwagh a ven kpaa ye, gadia ka sha ci u ishimaverenkeghen i Iserael i tem ishiligh kun ye. 21 Kpa ve kaa a na er: Se zua a uwashika hen Yudia sha kwagh wou ga, man hen anmgbianev kpaa ma or va heen, va ôr kwagh wou u bo ga. 22 Kpa sar se ka ungwan mnenge wou; gadia sha kwagh u annongo ne yô, ngu ken igbar je hen a vese, han han kpaa mba teren un dang. 23 Tsô er ve ver un iyange yô, ior kpishi va her a na ape a nyôr la; a gba pasen ve inja i tartor u Aôndo, lu sendegh a ve sha kwagh u Yesu ken atindi a Mose kua uprofeti kpaa, a hii pepe je, iyange kar been. 24 Mbagenev na jighjigh sha akaa a i ôr la; kpa mbagenev yô, na jighjigh ga. 25 Tsô mba kera zough ayol a ve ga yô, ve hembe, zum u Paulu mase ôron kwagh môm tsô, er: Ka vough je Icighan Jijingi lu kaa a uter enev sha kwaghôron u profeti Yesaia la, ye 26 er: Za hen nongoior ne, za kaa er: M-ongo yô, né ungwa, kpa né kav je ga. 27 Gadia nongoior ne kehe ishima keregh, ato ve kpaa nga ongo dedoo ga; ashe ve kpaa ve kusu a, sha er vea nenge sha ashe a ve ga, man vea ungwa sha ato a ve ga, man vea kav ken asema a ve vea gema man Mo M̱ bee ve angev ga. 28 Kwagh ne, fa nen un, myom u Aôndo ne i tindi un hen atôatyev, a yô, aa ungwa. 29 [Er akaa ne yô, Mbayuda hembe yem, lu hendan kwagh ayol a ve heregh tsung je.] 30 Paulu lu ken ya na u a lu tsan heregh kimbin inyaregh la anyom ahar je; mba ve nyôron her a na cii lu rumun ve. 31 A lu ôron kwagh u tartor u Aôndo, a lu tesen akaa a sha Ter Yesu Kristu gbar gbar, ma or yange un ga.
23 Gadia hen tugh mbun je ortyom u Aôndo u m lu u Na, m civir Un kpaa la, a va tile a mo.
24 A kaa er: De cie ga, Paulu; tilen you sha ishigh ki Shisar kpee je; nenge, Aôndo kpaa na u mba ve lu zan a we imôngo la cii sha ikev.
Se mba wer yô, se kav i yilan icile la er Melita. 2 Ior i heregh la ve er a vese doo je cier iyol, gadia ve keer se usu, ve kua a vese cii sha ci u ura lu nôôn, wuhe kpaa kôr yô.
16 Se mba nyer ken Roma yô, i rumun er Paulu a̱ tema ijiir na kposo a̱ lu a orutya u kuran un tsô.
17 Tsô ayange nga kar atar yô, a yila mba ve lu mbavesen ken Mbayuda. Mba va kohol yô, a kaa a ve er: Ne anmgbianev, shin er m er ma kwagh u vihin nongoior ne ga, shin aeren a uter asev kpaa ga, nahan kpaa i kôrom ken Yerusalem i nam sha ikev i Mbaromanu uikangen.
15 Kaara yô, zum u anmgbianev ungwa kwagh wase yô, ve due sha u va keghen se gbenda, ve va zan zan Api Forum man Atumbe Atar. Paulu nengen a ve yô, a sugh Aôndo, nahan ishima taver un.
10 Ka nahan m lu ngeren akaa ne er m lu a ven imôngo ga je ne ye, sha u zum u me va lu a ven yô, i̱ de lu u me er kwagh taveraa sha tahav mbu Ter A nem mbu maan a maa, i kera lu mbu yôhôr a yôhôr ga la ze.
11 Gadia hangem pe zuan ishigh a ven sha u ma m ne ne ma iwua i sha mrumun u sha mhôôn sha u taver ne yô. 12 Inja na yô, se cii ma i taver se asema a ven imôngo sha jighjigh wase u nan ayol a ase, u wen kpaa, u wam kpaa.
2 Se mba sughun Aôndo gbem sha ci wen cii, umbur ne ken mbamsen asev. 3 Ka sha ishigh ki Aôndo Ter wase man se lu umbur tom wen u sha jighjigh u nan gbem ye, man gbashima wen u sha tom u dooshima man ishimawan yen i sha ishimaveren keghen Ter wase Yesu Kristu la.
20 Gadia ka ne je, ne lu icivir yase man iember yase kpaa ye.
38 Tsô er ve lu ken zende ve, A va nyôr hen wangar ugen; tsô kwase ugen, iti na er Marta, nyôr a Na hen ya na. 39 A lu a anngô u kwase u i yilan er Maria, u a tema Ter hen angahar, a ungwa kwaghôron Na la. 40 Kpa Marta yô, gilim sha je tume un iyol; a va her a Na, a va kaa er: Tere, anngôm undum, m ngu gilim sha tswen, nahan kpaa U shi U wa iko je gaa? Yô, kaa un a̱ va wasem! 41 Kpa Ter gema kaa a na er: Marta, Marta, ishima ngi nyian we, akaa nga zan we iyol kposo kposo. 42 Kpa kwagh u kwagh a gbe sha mi yô, ngu môm tseegh; Maria yô, tsuwa ci u dedoo u mayange á kera tsuwe un her a na kera ga yô.
5:1 Gwa ngu zan ne je er idya ngi her atô wen, man ka imbaidya i ken atôatyev je kpaa i lu ga yô, orgen ngu a kwase u ter u nan je. 2 Nahan kpaa ne mba gengese iyol; guda u ma i vihi ne, ma i dugh or u nan er kwagh la ken atô wen kera. 3 Gadia mo yô, shin er ken iyol yam m lu her ga yô, ken jijingi yô, m ngu heregh, man kera je kpaa m hen kwagh u or u nan er imbakwagh la, ma kure, bee er m ngu heregh yô. 4 Zum u ne kohol ken iti i Ter Yesu, ne kua jijingi wam man agee a Ter wase Yesu yô, 5 i̱ na imbaor la sha ikev i Satan sha u á vihi iyol i nan kera, kpa jijingi u nan yô, a̱ war sha iyange i Ter.
17 Ungwan nen imo i mbahemenev enev, hide nen a ayol a en ijime hen ve gadia mba kuran uuma enev er ka ior mba vea za pase kwagh u ve er la keng nahan. Ve̱ er nahan saan saan i̱ de lu sha ishima i vihin ga, gayô, á lu ne a inja ga.
15 Man bem u Kristu a̱ lu orhemen ken asema a en gadia ka sha ci u kwagh ne man i yila ne ken iyol i môm ye. Shi lu nen a ishughun.