Boitumelo Jwa ga Jehofa ke Kago ya Rona e e Thata
“Letsatsi leno le itshepetse Jehofa wa rona, le gone lo se ka lwa hutsafala, gonne boitumelo jwa ga Jehofa ke [kago ya lona e e thata, NW].”—NEHEMIA 8:10.
1, 2. (a) Kago e e thata ke eng? (b) Dafite o ne a bontsha jang gore o ne a tshabela mo go Jehofa?
JEHOFA ke kago e e thata e e ka se bapisiweng le sepe. Mme kago e e thata ke eng? Ke lefelo le le sireletsegileng, lefelo le le bolokesegileng kana le go falolelwang mo go lone. Dafite wa Iseraele wa bogologolo o ne a tsaya Modimo e le kago ya gagwe e e thata. Ka sekai, a o ko o akanye ka pina e Dafite a neng a e opelela Mogodimodimo “ka letsatsi le Jehofa o mo golotseng mo mabogong a baba ba gagwe botlhe fela ka lone, le mo letsogong la ga Saulo,” kgosi ya Iseraele.—Pesalema 18, mafoko a a kwa godimo.
2 Dafite o ne a simolola pina eo e e tlhotlheletsang maikutlo ka mafoko ano: “Ke a go rata Jehofa, thata ya me. Jehofa ke lefika la me, le kago ya me ya phemelo, le mogolodi wa me; Modimo wa me, lefika la me le le thata, ke tlaa ikanya mo go one; thebe ya me, le lonaka lwa poloko ya me, le kago ya me e e godileng ya tlhabanelo.” (Pesalema 18:1, 2) Monna yo o neng a siame thata Dafite o ne a tshabela kwa go Jehofa, fela jaaka motho a ka tshabela mo lefelong le le sireletsegileng gore a falole matlhotlhapelo mangwe a a rileng, fa Kgosi Saulo a ne a sa mo sireletse kafa molaong ka tsela e e tshwanetseng a bo a mo leleka.
3. Ke ka ntlha yang fa Bajuta ba mo motlheng wa ga Esera ba ne ba ‘itumela fela thata’?
3 Boitumelo jo bo tswang kwa go Jehofa ke kago e e thata e e ka se tshikinngweng ke sepe mo go bao ba tsamayang mo tseleng ya gagwe jaaka batho ba ba bolokang bothokgami. (Diane 2:6-8; 10:29) Ke boammaaruri gore batho ba tshwanetse go dira go rata ga Modimo gore ba nne le boitumelo jo bo tswang kwa Modimong. Mabapi le seno, a o ko o akanye ka se se neng sa diragala kwa Jerusalema ka 468 B.C.E. Esera yo e neng e le mokwadi yo o setswerere le ba bangwe ba ne ba thusa batho gore ba tlhaloganye ka go ba balela Molao ka tsela e e utlwalang. Morago ga moo batho ba ne ba rotloediwa jaana: “Lo jeng mahura, lo nwe monate, lo ise dikabelo kwa go ene yo o se kang a baakanyediwa sepe; gonne letsatsi leno le itshepetse Jehofa wa rona, le gone lo se ka lwa hutsafala, gonne boitumelo jwa ga Jehofa ke [kago ya lona e e thata, NW].” Go ne ga nna “boitumelo jo bogolo” fa Bajuta ba ne ba dirisa kitso e ba neng ba e bapetse mme ba keteka Moletlo o o itumedisang wa Metlaagana. (Nehemia 8:1-12, NW) Batho ba ba neng ba dirile ‘boitumelo jwa ga Jehofa jaaka kago ya bone e e thata’ ba ne ba nonofa mo kobamelong le mo tirelong ya gagwe. E re ka boitumelo jwa ga Jehofa e ne e le kago ya bone e e thata, re tshwanetse ra lebelela gore batho ba Modimo le bone ba tla itumela gompieno. Ka gone he, ke mabaka afe a mangwe a motlha wa gompieno a a dirang gore ba itumele?
‘Go Itumela Gotlhe Fela’
4. Ke selo sefe se se tlhomologileng se se dirang gore batho ba ga Jehofa ba itumele?
4 Lebaka lengwe le le tlhomologileng la go bo re itumela ke gore Jehofa o dirile thulaganyo ya gore re kopane mmogo. Dikopano tse dipotlana le tse dikgolo tsa Basupi ba ga Jehofa di ba leretse boitumelo gompieno, fela jaaka meletlo ya ngwaga le ngwaga e e neng e ketekwa ke Baiseraele e ne e ba itumedisa dipelo. Batho ba Iseraele ba ne ba bolelelwa jaana: “Tshegeletsa Jehofa Modimo wa gago modiro [wa metlaagana] ka malatsi a supa, mo felong fa Jehofa o tlaa go itshenkelang; gonne Jehofa Modimo wa gago o tlaa go segofatsa mo totafalelong yotlhe ya gago, le mo tirong yotlhe ya diatla tsa gago, mme o tlaa itumela gotlhe fela.” (Duteronome 16:13-15) Ee, Modimo o ne o batla gore ba ‘itumele gotlhe fela.’ Seno se ntse jalo le ka Bakeresete, ka gonne moaposetoloi Paulo o ne a rotloetsa badumedikaene jaana: “Itumeleng mo Moreneng ka metlha yotlhe; ke tlaa ba ke re: Itumeleng.”—Bafilipi 4:4.
5. (a) Boitumelo ke eng, mme Bakeresete ba bo bona jang? (b) Re ka itumela jang lefa gone re lekwa?
5 E re ka Jehofa a batla gore re itumele, o re neela boitumelo jaaka lengwe la maungo a moya wa gagwe o o boitshepo. (Bagalatia 5:22, 23) Mme boitumelo ke eng? Ke boikutlo jo bo jesang monate jo bo bakiwang ke go lebelela kana go bona sengwe se se molemo. Boitumelo ke boemo jwa go ipela ka tsela ya mmatota, tota le e leng go kgana ka boipelo. Leungo leno la moya o o boitshepo wa Modimo le a re tshegetsa fa re lekwa. “Yo e rileng ka boitumelo jo o bo beetsweng pele [Jesu] a itshokela mokgoro, a nyatsa ditlhong, mme a dula ka fa ntlheng ya letsogo le legolo la setulo sa Modimo sa bogosi.” (Bahebere 12:2) Morutwa Jakobe o ne a kwala jaana: “Bagaetsho, lo kaye fa e le boitumelo fela, mogang lo welang mo ditekong di le dintsi; lo ntse lo itse fa go lekwa ga tumelo ya lona go tle go tsose bopelotelele.” Mme go tweng fa e le gore ga re itse se re ka se dirang fa re lekwa ka tsela nngwe e e rileng? He re ka rapela ka tsholofelo gore re fiwe botlhale jwa gore re kgone go lebana le yone. Fa re dira go dumalana le botlhale jwa selegodimo re tla kgona go rarabolola mathata kana go itshokela diteko tse di sa feleng re sa latlhegelwe ke boitumelo jwa ga Jehofa.—Jakobe 1:2-8.
6. Go na le kamano efe fa gare ga boitumelo le kobamelo ya boammaaruri?
6 Boitumelo jo Jehofa a re bo nayang bo a re nonotsha gore re tshegetse kobamelo ya boammaaruri. Seo se ne sa diragala mo metlheng ya ga Nehemia le Esera. Bajuta ba mo metlheng eo ba ba neng ba dirile boitumelo jwa ga Jehofa kago ya bone e e thata ba ne ba nonotshiwa gore ba tsweledise dilo tse di direlwang kobamelo ya boammaaruri. Mme ba ne ba itumela fela thata fa ba ntse ba tshegetsa kobamelo ya ga Jehofa. Seno se ntse jalo le gompieno. Jaaka baobamedi ba ga Jehofa, re na le mabaka a a utlwalang a go itumela thata. Jaanong a re ko re sekasekeng mabaka a a oketsegileng a sekaenyana mo go a mantsi a a dirang gore re itumele.
Go Amana le Modimo ka Keresete
7. Ke lebaka lefe le le malebana le Jehofa le le dirang gore Bakeresete ba itumele?
7 Kamano ya rona e e gaufi le Jehofa e re dira gore re nne batho ba ba itumetseng go gaisa botlhe mo lefatsheng. Pele re nna Bakeresete, re ne re le karolo ya batho ba ba sa siamang ba ba ‘fifaditsweng mo tlhaloganyong ya bone, ba le baeng ba ba sa itseng botshelo jwa Modimo.’ (Baefeso 4:18) A bo re itumela jang ne go bo re sa tlhole re le kgakala le Jehofa! Ke boammaaruri gore re tlhoka go iteka gore a tswelele pele a re amogela. Re tshwanetse go ‘nnela ruri mo tumelong, re nitame re tlhomame, re sa sutisiwe mo tsholofelong ya mafoko a a molemo.’ (Bakolosa 1:21-23) Re ka itumelela gore Jehofa o ne a re atametsa kwa go Morwawe go dumalana le mafoko ano a ga Jesu ka namana: “Ga go motho ope yo o ka tlang mo go nna, fa Rara yo o nthomileng a sa mo goge.” (Johane 6:44) Fa eleruri re anaanela kamano ya rona e e botlhokwatlhokwa le Modimo ka Keresete, re tla itisa kgatlhanong le sengwe le sengwe se se ka e senyang.
8. Ke eng se Jesu a se dirileng se se thusang gore re itumele?
8 Re itumela fela thata ka gonne re itshwarelwa dibe fa re dumela mo setlhabelong sa thekololo sa ga Jesu, ka gonne ke sone se se dirang gore re kgone go nna le kamano le Modimo. Rraaronamogologolwane e bong Adame o ne a leretse batho botlhe loso ka gore a leofe ka boomo. Lefa go ntse jalo, moaposetoloi Paulo o ne a tlhalosa jaana: “Modimo one, o re tlhomamiseditse lorato lwa one, ka e rile re sa ntse re le baleofi, Keresete a re swela.” Paulo gape o ne a kwala jaana: “Jaaka katlholo e tlisitse tshekiso mo bathong botlhe ka tlolo e le nngwe fela; go ntse fela jalo, neo ya mpho e tlisitse tshiamiso ya botshelo mo bathong botlhe, ka tiro e le nngwe fela ya tshiamo. Gonne jaaka ba ba leng bantsi ba dirilwe baleofi ka go tlhoka go utlwa ga motho yo mongwe fela, go ntse jalo ba ba leng bantsi ba tlaa dirwa tshiamo ka go utlwa ga motho yo mongwe fela.” (Baroma 5:8, 18, 19) A bo re ka itumela jang ne go bo Jehofa Modimo a itumelela go rekolola bana ba ga Adame ba ba dirisang mpho eo e re e neilweng ka lorato!
Kgololesego le Lesedi la Bodumedi
9. Ke ka ntlha yang fa re tshwanetse go itumela malebana le bodumedi?
9 Lebaka le lengwe le le dirang gore re itumele ke go gololesega mo go Babilone o Mogolo, e leng mmuso wa lefatshe wa bodumedi jwa maaka. Re golotswe ke boammaaruri jwa Modimo. (Johane 8:32) Mme go gololesega mo seakeng seno sa bodumedi go raya gore ga re tlhakanele le ene dibe tsa gagwe, ga re utlwe dipetso tsa gagwe, e bile re ka se senngwe le ene. (Tshenolo 18:1-8) Ga go na sepe se se ka re hutsafatsang fa re falola seo sotlhe!
10. Re itumelela temogo efe jaaka batho ba ga Jehofa?
10 Fa re tlhaloganya e bile re dirisa Lefoko la Modimo mo botshelong seo se dira gore re itumele thata. E re ka bodumedi jwa maaka bo sa tlhole bo re tlhotlheletsa, re itumelela temogo ya semoya e e ntseng e phepafala go ya pele e e tswang kwa go Rraarona wa selegodimo ka “motlhanka yo o boikanngo le yo o botlhale.” (Mathaio 24:45-47) Mo bathong botlhe ba ba tshelang mo lefatsheng, batho ba ba ineetseng ka tsela e e feletseng mo go Jehofa ke bone fela ba nang le moya wa gagwe o o boitshepo e bile ba kgona go tlhaloganya Lefoko la gagwe le thato ya gagwe ka tsela e e itumedisang. Ke gone ka moo Paulo a neng a bolela jaana: “Modimo o di senoletse rona [dilo tse a di baakanyeditseng batho ba ba mo ratang] ka Mowa. Gonne Mowa o tlhatlhoba dilo tsotlhe, ee, le dilo tse di boteng tsa Modimo.” (1 Bakorinthe 2:9, 10) Re ka leboga mmogo le go itumelela gore re ntse re tlhaloganya go ya pele jaaka go bontshitswe mo mafokong ano a ga Diane 4:18: “Tselana ya mosiami e ntse jaaka lesedi le le phatsimang, le le phatsimelang pele fela go ya motshegareng o mogolo.”
Go Solofela mo Bogosing le Botshelo Jo bo Sa Khutleng
11. Re ile ra abalana le ba bangwe ka tsholofelo ya Bogosi e e itumedisang jang?
11 Fa re solofela mo Bogosing seo le sone se dira gore re itumele. (Mathaio 6:9, 10) Jaaka Basupi ba ga Jehofa, ga re bolo go bolela gore Bogosi jwa Modimo ke jone fela tsholofelo ya batho botlhe. Ka sekai, a o ko o akanye ka ngwaga wa 1931, fa re ne re amogela leina la Basupi ba ga Jehofa ka maitlamo a a neng a itsisiwe ka boitumelo kwa dikopanong tse dikgolo di le 51 go dikologa lefatshe. (Isaia 43:10-12) Maitlamo ao le puo eo e e botlhokwatlhokwa ya kopano e e neng ya neelwa ke J. F. Rutherford (poresidente ya Mokgatlho wa Watch Tower ya nako eo) di ne tsa gatisiwa mo bukaneng ya The Kingdom, the Hope of the World. Mo go yone bukana eo go ne go na le maitlamo a mangwe a a neng a amogelwa kwa kopanong eo, a a neng a kgala Labokeresete ka ntlha ya botenegi jwa gagwe le go nyatsa kgakololo ya ga Jehofa. Gape e ne ya bolela jaana: “Lefatshe le solofetse mo bogosing jwa Modimo, mme ga go na tsholofelo e nngwe gape.” Basupi ba ga Jehofa ba ne ba anamisa dikopi tse di fetang dimilione tse tlhano tsa bukana eno mo dikarolong tsotlhe tsa lefatshe mo dikgweding di sekae fela. Fa e sa le ka nako eo re ile ra bolela gantsi gore batho ba ka solofela mo Bogosing fela.
12. Ke ditebelelo dife tsa botshelo tse di itumedisang tse di beetsweng batho ba ba direlang Jehofa?
12 Gape re itumelela gore re lebeletse botshelo jo bo sa khutleng ka fa tlase ga puso ya Bogosi. “Letsomanyane” la Bakeresete ba ba tloditsweng le na le tsholofelo e e itumedisang ya go ya go tshela kwa legodimong. “A go bakwe Modimo le Rra Morena wa rona Jesu Keresete,” go ne ga kwala jalo moaposetoloi Petere, “o o bileng o re tsaletse go re isa tsholofelong e e tshedileng, ka fa boutlwelong botlhoko jo bogolo jwa one, ka go tsoga ga Jesu Keresete mo baswing. Go tla re bona boswa jo bo sa boleng, le jo bo sa leswafalang, le jo bo sa nyeleleng, jo lo bo beetsweng kwa legodimong.” (Luke 12:32; 1 Petere 1:3, 4) Gompieno, bontsintsi jwa Basupi ba ga Jehofa ba lebeletse pele ka tlhoafalo e kgolo go bona botshelo jo bo sa khutleng mo Paradaiseng mo pusong ya Bogosi. (Luke 23:43; Johane 17:3) Ga go na batho ba bangwe mo lefatsheng ba ba nang le ditebelelo tse di itumedisang jaaka rona. A bo re tshwanetse go di ngomaela jang ne!
Bokaulengwe jo bo Segofaditsweng
13. Re tshwanetse go leba bakaulengwe ba rona ba ditšhaba tsotlhe jang?
13 Go nna mongwe wa bakaulengwe ba ditšhaba tsotlhe ba e leng bone fela ba amogelwang ke Modimo le gone go itumedisa tota. Se se itumedisang ke gore re tsalana le batho ba ba eletsegang thata mo lefatsheng. Jehofa Modimo ka boene o ne a re tlhokomedisa motlha wa rona mme a bolela jaana: “Ke tlaa reketlisa merafe yotlhe, mme dilo tse di eletsegang tsa merafe yotlhe di tlaa tla, mme ke tlaa tlatsa ntlo e ka kgalalelo.” (Hagai 2:7) Ke boammaaruri gore Bakeresete botlhe ga ba a itekanela. Lefa go ntse jalo, Jehofa o ne a atametsa batho ba ba ntseng jalo kwa go ene a dirisa Jesu Keresete. (Johane 14:6) E re ka Jehofa a ikatameditse thata batho ba a ba bonang ba eletsega, re tla itumela thata fa re ba bontsha lorato lwa bokaulengwe, re ba tseela kwa godimo, re dirisana sentle le bone mo ditirong tsa bomodimo, re ba tshegetsa mo ditekong tsa bone, le go ba rapelela.
14. Ke eng se se ka re kgothatsang mo go 1 Petere 5:5-11?
14 Dilo tseno tsotlhe di tla dira gore re itumele. Eleruri, boitumelo jwa ga Jehofa ke jone kago e e thata ya bakaulengwe ba rona ba semoya mo lefatsheng lotlhe. Ee, rotlhe re a bogisiwa le go lebana le matshwenyego a mangwe. Mme seno se tshwanetse go re tshwaraganya le go dira gore re utlwane jaaka karolo ya phuthego e le nngwe fela ya boammaaruri ya Modimo mo lefatsheng. Fela jaaka Petere a ne a bolela, re tshwanetse go ikokobetsa kafa tlase ga letsogo le legolo la Modimo, re latlhela tlhobaelo yotlhe ya rona mo go ene e re ka re itse gore o amega ka rona. Re tlhoka go nna podimatseba ka gonne Diabolo o batla go re kometsa, mme ga re a tlogelwa re le esi mo go seno, ka gonne Petere o oketsa jaana: “Lo emalane nae lo nitame mo tumelong ya lona, lo ntse lo itse fa tsone dipogiso tseo di dirafalela bakaulengwe ba lona ba ba mo lefatsheng.” Mme bakaulengwe ba ba itumetseng bano ba ditšhaba tsotlhe le ka motlha ba ka se we, ka gonne re tlhomamisediwa gore ‘e tla re re sena go nna re boga botlhoko ka lobakanyana, Modimo o tla re dira boitekanelo, a re tiisa a bo a re thatafatsa.’ (1 Petere 5:5-11) A o ko o akanye ka gone. Bokaulengwe jwa rona jo bo itumedisang bo tla nnela ruri!
Go Tshela Re na Le Boikaelelo
15. Ke ka ntlha yang fa go ka bolelwa gore Basupi ba ga Jehofa ba na le maikaelelo mo botshelong?
15 Rona re a itumela mo lefatsheng leno le le tletseng matshwenyego ka gonne re tshela re na le boikaelelo. Re neetswe bodiredi jo bo dirang gore rona le ba bangwe re itumele. (Baroma 10:10) Eleruri ke tshiamelo e e itumedisang go nna badirimmogo le Modimo. Paulo o ne a bolela jaana malebana le seno: “Apolose e be e le mang? Le Paulo ke mang? Ke badiredi fela ba lo dumetseng ka bone; mongwe le mongwe o ntse jaaka Morena a mo abetse. Nna ka jala, Apolose a nosa; mme Modimo wa ungwisa. Jalo yo o jalang e be e se sepe, le fa e le yo o nosang; fa e se Modimo fela o o ungwisang. Jaana yo o jalang le yo o nosang, ba bangwe fela, mme mongwe le mongwe o tlaa amogela tuelo ya gagwe ka fa tirong ya gagwe. Gonne re badiri mmogo le Modimo; lona lo temo ya Modimo, lo kago ya Modimo.”—1 Bakorinthe 3:5-9.
16, 17. Ke dikai dife tse re ka di nopolang go supa gore batho ba ga Jehofa ba tshela botshelo jo bo itumedisang ba na le boikaelelo?
16 Go ka nopolwa dikai di le dintsi go bontsha gore go direla Jehofa ka boikanyegi go dira gore re tshele re na le boikaelelo ka tsela e e tla re itumedisang. Mafoko ano a supela seno: “Ke ne ka leba mo Holong yotlhe ya Bogosi e e neng e tletse batho [mo letsatsing la fa go ne go neelwa thulaganyo ya go e kgakola] mme ka bona ba lelapa la me ba le robedi ba le gone, go akaretsa nna le mosadi wa me le bana ba rona ba le bararo le balekane ba bone. . . . Ruri nna le mosadi wa me re tshedile botshelo jo bo itumedisang, re na le boikaelelo mo tirelong ya Modimo.”
17 Gape go a kgothatsa go lemoga gore motho o ka simolola botshelo jo bo itumedisang a na le boikaelelo jwa mmatota mo tirelong ya ga Jehofa go sa kgathalesege dingwaga tsa gagwe. Ka sekai, mosadi mongwe yo o neng a ithuta boammaaruri jwa Baebele a le mo legaeng le go tlhokomelwang batsofe mo go lone, o ne a kolobediwa jaaka mongwe wa Basupi ba ga Jehofa a na le dingwaga di le 102. Ka gone o ne a swa a na le boikaelelo jo bo itumedisang, jwa ‘go boifa Modimo wa boammaaruri, le go tshegetsa ditaolo tsa one.’—Moreri 12:13.
Kago e e Thata E e ka Se Tshikinngweng ke Sepe
18. Ke eng se re ka se dirang gore re fenye go tlhoka tsholofelo mme re itumele thata?
18 Boitumelo jwa ga Jehofa ke kago e e ka se tshikinngweng ke sepe mo bathong ba ba ikanyegang. Lefa go ntse jalo, fa re na le boitumelo jono ga go reye gore ga re kitla re nna le dinako tsa go hutsafala ka motlha ope fela jaaka tse di neng tsa dira gore Jesu a bolele jaana kwa Gethesemane: “Mowa wa me o hutsafetse thata, e le mo go isang losong fela.” (Mareko 14:32-34) Gongwe ga re na tsholofelo ka gonne re ne re batla dilo dingwe ka bopelotshetlha. Ka gone a re fetoleng tsela e re tshelang ka yone. Fa re sa tlhole re itumetse ka ntlha ya go bo re rwala morwalo o o bokete ka tsela e e seng ya bopelotshetlha ya maikarabelo a Dikwalo, gongwe re ka dira diphetogo tse di tla tlosang kgatelelo mme re bo re itumela gape. Mo godimo ga moo, Jehofa o tla re segofatsa ka boitumelo fa re batla go mo itumedisa ka go ganana le nama e e ratang go dira boleo, lefatshe le le bosula, le Diabolo.—Bagalatia 5:24; 6:14; Jakobe 4:7.
19. Re tshwanetse go leba jang ditshiamelo dipe tse re nang le tsone mo phuthegong ya Modimo?
19 Re itumela fela thata ka ntlha ya mabaka a re setseng re a tlhalositse, le ka a mangwe gape a mantsi. Lefa re ka tswa re le baboledi ba phuthego kana re na le seabe mo mofuteng mongwe wa tirelo ya nako e e tletseng, rotlhe re ka nna le mo gontsi mo re ka go dirang mo tirong ya Morena, mme seno eleruri se tla dira gore re itumele. (1 Bakorinthe 15:58) Go sa kgathalesege gore re na le ditshiamelo dife mo phuthegong ya ga Jehofa, a re di lebogeleng re bo re tswelela pele re itumetse re direla Modimo wa rona yo o lorato le yo o itumetseng tirelo e e boitshepo.—1 Timotheo 1:11.
20. Ke tshiamelo efe e kgolo e re nang le yone, mme ke eng se re ka tlhomamisegang ka sone?
20 Re na le lebaka la go itumelela tshiamelo ya rona segolobogolo ya go itsise leina le legolo la ga Jehofa jaaka Basupi ba gagwe. Ee, ga re a itekanela e bile re lebana le diteko di le dintsi, mme a re gakologelweng masego a rona a a molemolemo re le Basupi ba ga Jehofa. Mme gakologelwang, Rraarona wa selegodimo yo re mo ratang thata ga a kitla a re latlha. Re ka tlhomamisega gore re tla segofadiwa ka metlha fa re dira boitumelo jwa ga Jehofa kago ya rona e e thata.
O Ne o Ka Araba Jang?
◻ “Boitumelo jwa ga Jehofa” ke eng?
◻ Bakeresete ba itumela ka tsela ya mmatota jang?
◻ Mangwe a mabaka a a dirang gore Basupi ba ga Jehofa ba itumele ke afe?
◻ Ke ka ntlha yang fa boitumelo jwa ga Jehofa e le kago e e thata e e ka se tshikinngweng ke sepe?