Ila chaʼanyabʼal ja sakʼanili

 1. ¿Machunkiluk yaʼa ja jsakʼaniltiki?

JA Jyoba yeʼn «ja Dios mero sacʼani» (1 Tesalonicenses 1:9). Yeʼn skʼulanotik sok yaʼa ja jsakʼaniltiki. Ja Biblia wa xyala: «Huena ni acʼulan spetzanil ja jas ayi. Ti xa ni ay spetzanil ja cosa porque [...] jach ni acʼanaa» (Apocalipsis [Revelación] 4:11). Sakʼanotik yujni jach skʼana ja Jyoba. Ja sakʼanili juni majtanal jel chaʼanyabʼal bʼa Dyos (kʼuman ja Salmo 36:9).

 2. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik bʼa lek oj wajkujtik?

² Ja Jyoba wani xyakitik ja jas wa xmakunikujtik bʼa ajyel sakʼan, jastal ja jwaʼeltik sok ja jaʼi (Hechos 17:28). Cha wani skʼana oj ajyukotik gusto (Hechos 14:15-17). Bʼa lek oj wajkujtik, tʼilani oj jkʼuʼuktikyi ja Dyosi (Isaías 48:17, 18).

 3. ¿Jasa skʼulan ja Jyoba yajni ja Caín smila ja Abel?

³ Ja Biblia wa sjeʼa jelni chaʼanyabʼal wa xyila ja Jyoba ja jsakʼaniltiki. La kiltik ja sjejel bʼa Caín, ja bʼajtan skereme ja Adán soka Eva. Ja Caín jel tajki soka yijtsʼin Abel. Ja yuj ja Jyoba yala yabʼ ja Caín tʼilan a-slam ja stajkeli. Pe mini skʼuʼan. Jel kʼe ja skoraja sok kʼe smakʼ ja yijtsʼin sok smila (Génesis 4:3-8). Ja Jyoba skʼulan kastigar ja Caín yuja smila ja Abel (Génesis 4:9-13). Ja it wa sjeʼakitik ja tajkelal sok ja ilkʼujolaneli jelni xiwela sbʼaj yujni oj yiʼotik bʼa yajbʼesnel sok mi snajel syajal ja tuk (kʼuman ja 1 Juan 3:15). Bʼa yajel gustoʼaxuk ja Jyoba, tʼilan oj jnebʼtik syajtajel yibʼanal ja kristyano (1 Juan 3:11, 12).

 4. ¿Jasa wa sjeʼakitik june ja bʼa Lajune Mandarik sbʼaja sakʼanili?

⁴ Jitsan mil jabʼil tsaʼan, ja Jyoba yayi ja Moisés ja Lajune Mandariki. June ja bʼa mandarik it wa xyala: «Mokni milwanan» (Deuteronomio 5:17). Ta ay maʼ gana milwani, tʼilani oj chamuk. Ja jaw wa sjeʼakitik jelni chaʼanyabʼal wa xyila ja Jyoba ja sakʼanili.

 5. ¿Jasa wa spensaran ja Jyoba sbʼaja smiljel jun yal alats bʼa mito pojkeluk?

⁵ ¿Jasa wa spensaran ja Jyoba sbʼaja smiljel jun yal alats bʼa mito pojkeluk? Bʼa yeʼna, ama mito pojkeluk, jelxani chaʼanyabʼal wa xyila. Ja Jyoba xchiktes ja bʼa Ley yayi ja israʼelenyoʼik: ta ay maʼ syajbʼes jun ixuk bʼa mixa lek ay satkʼinal sok xcham ja yal yali, ja mulanumi tʼilan oj chamuk (kʼuman ja Éxodo 21:22, 23; Salmo 127:3). Ja it wa sjeʼakitik ja Jyoba mini lek xyila smiljel jun yal alats bʼa mito pojkeluk (kʼela ja nota 27).

6, 7. ¿Jastal wa xjeʼatikyi ja Jyoba chaʼanyabʼal wa xkilatik ja jsakʼaniltiki?

⁶ ¿Jastal wa xjeʼatikyi ja Jyoba chaʼanyabʼal wa xkilatik ja jsakʼaniltik? Mokni jkʼuluktik jun jasunuk bʼa xiwela sbʼaj ay jas oj ekʼ sbʼaj ja jsakʼaniltik sok ja bʼa tuki. Ja yuj mokni kabʼtik may ma droga, yujni ja jastik jaw wa xbʼobʼ sjom ja jsakʼaniltik sok wa xbʼobʼ smilotik.

⁷ Yuja Dyosi yeʼn yaʼa ja jsakʼaniltik sok ja jkwerpotiki, tʼilani oj katik makunuk ja jastal wa skʼana. Ja yuj jel tʼilan oj jtalnaytik ja jkwerpotik. Ta mi xkʼulantik, mini asyado oj yilotik ja Dyosi (Romanos 6:19; 12:1; 2 Corintios 7:1). Mini xbʼobʼ kaʼteltaytik ja Dyos ta mi xkilatik chaʼanyabʼal ja sakʼanil, pes kʼotel jun majtanal bʼa yeʼn. Mini pasiluk yajelkan ja vicioʼiki. Pe ta wa xkʼana oj katikan sok chaʼanyabʼal wa xkilatik ja jsakʼaniltiki, ja Jyoba ojni skoltayotik.

 8. ¿Jasa oj jkʼuluktik bʼa stalnajel ja jsakʼaniltik sok cha jachuk ja bʼa tuki?

⁸ Jastalni kilatikta, ja sakʼanili jun majtanal jel chaʼanyabʼal. Ja Jyoba wa smajlay la jtalnaytik ja jsakʼaniltiki sok cha jachuk ja bʼa tuk. Ja yuj, wani xkʼelatik kʼinal jastal syamjel ja karro ma ja moto. Cha mi la tajnitik sok tajnelik bʼa xiwela sbʼaj ma oj syajbʼesotik (Salmo 11:5). Chomajkil wa xkʼelatik ja jnajtik bʼa mi xiwela sbʼaj oj ekʼ jun desgrasya. Ja Jyoba yayi ja mandar it ja israʼelenyoʼiki: «Ta wa kʼeʼuk jun yajkʼachil naʼits, tʼilani oj wa och yal sbardaʼil ja bʼa stiʼtik ja yolomi, bʼa jachuk mi oj smuluk jawa naji ja xchikʼel ta ay maʼ mokʼ ja bʼa olom naʼitsi» (Deuteronomio 22:8).

 9. ¿Jastal oj kiltik ja chanteʼiki?

⁹ Ja Jyoba jelni xyila stʼilanil ja jastal wa xkilatik ja chanteʼiki. Ja yeʼn wa xyaʼakan oj jmiltik, pe bʼajni oj kabʼtik sok bʼa oj jkʼutes jbʼajtiksok. Cha wani xyaʼakan oj jmiltik ta xiwela sbʼaj ay jas oj skʼulkitik (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Pe mok kixtalaʼuktik, mok jmiltik lom sok mok katik tiroʼanuke jach yuj gustoʼil (Proverbios 12:10).

10. ¿Jas yuj wa xnaʼatik ja chikʼi jani wa senyaʼan ja sakʼanili?

¹⁰ Ja chikʼi jelni chaʼanyabʼal xyila ja Jyoba yujni jaʼ wa senyaʼan ja jsakʼaniltiki. Ja yujil, ja Jyoba skʼulan kastigar ja Caín yuja spekʼa ja xchikʼel ja Abel, ma smila (Génesis 4:10). Yajni ekʼta ja Bʼutʼ Jaʼ, ja Jyoba cha xchiktes ja chikʼi jani wa senyaʼan ja sakʼanili. Sok yayi permiso ja Noé sok ja spamilya bʼa a-skʼuxe ja chanteʼiki. Yala: «Spetsanil ja chante wa xnijki sok sakʼan ayi ojni bʼobʼ makunuka wujilex bʼa waʼelal. Jastalni ja yaxal kʼuliki, meran wa xkaʼa yibʼanal bʼa weʼnlex». Pe ja Jyoba yala jun jasunuk mok skʼuluke: «Kechan ja sbʼakʼtel soka sakʼanili, ma ja xchikʼeli, mini oja wabʼyex» (Génesis 1:29; 9:3, 4).

11. ¿Jas mandar yayi ja Jyoba ja xchonabʼ sbʼaja chikʼi?

¹¹ Junuk 800 jabʼil tsaʼan yajni yayi mandar ja Noé bʼa mok sloʼe chikʼ, ja Jyoba yala yabʼ ja xchonabʼi: «Ta junuk ja yuntikil ja Israel ma chikan maʼ winik bʼa mi swinkiluk ja Israel bʼa teya mokex sok ja yajni syama jun kʼakʼal chante ma jun yal chan bʼa lek skʼuxjel, anto ojni spekʼ ja xchikʼeli sok oj smus sok stsʼubʼil luʼum». Sok cha yala: «Mini oja wabʼyex ja xchikʼel» (Levítico 17:13, 14). Ja Jyoba wantoni skʼana ja xchonabʼi ayil-e chaʼanyabʼal ja chikʼi. Ojni bʼobʼ yabʼye ja bʼakʼeti, pe miyuk ja chikʼi. Yajni smilawe jun chante bʼa oj skʼuxe, tʼilani oj yawe eluk ja xchikʼeli.

12. ¿Jastal wa xyilawe ja chikʼ ja nebʼumaniki?

¹² Jujuntik jabʼil tsaʼan yajni cham ja Jesús, ja jekabʼanumik sok ja ansyanoʼik ja bʼa kongregasyon bʼa Jerusalén stsomo sbʼaje. Ja yeʼnle xchapawe jastik junuk tʼilanto oj skʼuʼuke ja nebʼumaniki ja bʼa Ley ajiyile ja israʼelenyoʼiki (kʼuman ja Hechos 15:28, 29; 21:25). Ja Jyoba skoltay bʼa oj yabʼye stojol jeltoni chaʼanyabʼal xyila ja chikʼi sok jachni ayil-e ja yeʼnleʼi. Ja nebʼumanik bʼa bʼajtan siglo mini xbʼobʼ sloʼe ja chikʼi sok mini yujel. Cha mini xbʼobʼ skʼuxe ja sbʼakʼtel ja chante ta mi eleluk lek ja xchikʼeli. Skʼulajel ja jaw mini tʼun lekuk, yujni jach kʼotel jastal stoyjel kʼulubʼal dyos ma koʼel mulal sok ixuk winik. Man tyempo jaw, ja meran nebʼumanik mini sloʼowe ja chikʼi sok mi xyuʼaje. ¿Jaxa bʼa jtyempotiki? Ja Jyoba cha wantoni skʼana oj kiltik chaʼanyabʼal ja chikʼi.

13. ¿Jas yuj mi xyiʼaje chikʼ ja yaʼtijumik Dyosi?

¹³ ¿Wan maʼ cha stojolan mi oj yiʼe chikʼ ja yaʼtijumik Dyosi? Waniʼa. Ja Jyoba wa xyala mok jloʼtik chikʼ sok mok kuʼtik. Pensaraʼan sbʼaja it: lekbʼi ja loktor xyalawabʼ moka wuʼ trago, ¿pe lek maʼ ja ti oja chʼik bʼa wa bena? Miniʼa. Junxtani soka jaw, ja mandar bʼa mok jloʼtik chikʼ sok yujel cha tini chʼikan ja mi oj kitik chikʼi (kʼela ja nota 28).

14, 15. Anima ja yaʼtijumotik Dyosi chaʼanyabʼal wa xkilatik ja jsakʼaniltik, ¿jas yuj mi oj kʼoktik ja yabʼal bʼa slejel modo ajyel sakʼan mas tyempo?

¹⁴ Jaxa ta jun loktor xyala kabʼtik oj chamkotik ta mi xkiʼajtik chikʼi, ¿jas oj jkʼuluktik? Jujune bʼa keʼntik oj jtsatik ta oj jkʼuʼuktik ja smandar ja Dyosi. Jastal yaʼtijumotik Dyos, jelni chaʼanyabʼal xkilatik ja jsakʼaniltiki sok wani xkisatik. Ja yuj wa xleʼatik pilan anik bʼa mi oj chamkotik, pe mini xkiʼajtik chikʼ.

¹⁵ Jelni xkʼujolantik bʼa lek oj ajyukotik. Yuja chikʼi jaʼ wa senyaʼan ja sakʼanili sok jel chaʼanyabʼal xyila ja Dyosi, ja yuj mini xkiʼajtik. Masni tʼilan bʼa keʼntik skʼuʼajel ja yabʼal ja Jyoba yuj slejel modo bʼa ajyel sakʼan mas tyempo sok skʼokjel ja smandariki. Ja Jesús yala: «Pero ja maʼ huax yala: [...] ti la chamyona, pero siquiera oj ajyuc lec ja caltzili-ja maʼ jach huax yala yuj ja queni, oj ni staa ja svida» (Mateo 16:25). Yuja wa xyajtaytik ja Jyoba, ja yuj wa xkʼuʼantikyi. Wani snaʼa ja jas mas lek bʼa keʼntik. Jastalni ja yeʼn, wani xkisatik sok jel chaʼanyabʼal xkilatik ja jsakʼaniltiki (Hebreos 11:6).

16. ¿Jas yuj wa xkʼuʼantikyi ja Dyosi?

¹⁶ Ja meran yaʼtijumik Dyosi wani xkʼuʼantik ja mandar sbʼaja chikʼi. Ja yuj, mini oj jloʼtik, mi oj kuʼtik sok mi oj kitik bʼa aʼan.a Pe ojni kitik pilan anik bʼa slejel modo skoltajel ja jsakʼaniltik. Ja Dyosi yeʼn skʼulan ja jsakʼaniltik sok ja chikʼi, sok jkʼuʼunejtik ja yeʼn wa snaʼa jasa mas lek bʼa keʼntik. Jaxa weʼn, ¿jach maʼ akʼuʼunej?

17. ¿Jas modoʼal lek yila ja Jyoba bʼa yajel makunuk ja chikʼi?

¹⁷ Ja bʼa ley bʼa Moisés, ja Jyoba yala yabʼ ja israʼelenyoʼiki: «Ja sakʼanil ja bʼakʼtelali tini ay bʼa chikʼ, sok keʼnani kaʼunej bʼa lugar bʼa wa xkʼapxi majtanal bʼa stupjel jawa sakʼanilexi [ma bʼa skʼanjel perdon], yujni jaʼa chikʼi jawa stupu, pes tini ay tiw ja sakʼanili» (Levítico 17:11). Yajni wa xkoye mulal ja israʼelenyo, wani xbʼobʼ ajuke perdon yuja Jyoba. Pe tʼilani oj yiʼe och jun chante ja bʼa templo. Jaxa ja sacerdote wa smila sok wa spekʼa tʼusan ja xchikʼel ja chante ja bʼa altari. Kechan ja modoʼal it lek yila ja Jyoba bʼa yajel makunuk ja chikʼi.

18. ¿Jasa lajxi stsʼakatal yuja sakʼanil yaʼa ja Jesús?

¹⁸ Yajni jak ja bʼa Luʼum ja Jesús, yaʼani ja sakʼanil ma ja xchikʼel bʼa oj ajuk perdon ja jmultiki. Ja yuj mixa x-axi chanteʼik bʼa majtanal, jastalni wa xyala ja Leyi (Mateo 20:28; Hebreos 10:1). Jelni chaʼanyabʼal ja sakʼanil ja Jesús. Stsʼakatal ja sakʼanil yaʼa, ja Jyoba sjamakitik ja bʼej bʼa oj jtatik ja jsakʼaniltik bʼa tolabida (Juan 3:16; Hebreos 9:11, 12; 1 Pedro 1:18, 19).

19. ¿Jasa oj jkʼuluktik bʼa mi oj jmuluktik ja xchikʼele ja kristyano?

¹⁹ ¡Janekʼto wa xkatikyi tsʼakatal ja Jyoba yuja tsamal majtanal bʼa jsakʼaniltiki! Ja yuj, wani xkʼana oj kaltik yabʼye ja kristyano ta skʼuʼane bʼa Jesús ojni bʼobʼ ajyuke sakʼan tolabida. Sok yuja wa xyajtaytike, wani xkʼujolantik bʼa sjejelyile ja jas tʼilan oj skʼuluke bʼa oj staʼe ja sakʼanile bʼa tolabida (Ezequiel 3:17-21). Yujkʼa jach jkʼulantik, ojni bʼobʼ kaltik jastal yala ja Pablo: «Mi xa quenuc ay jmul huax cabi porque chʼac jtaa tiʼ spetzanil jastal ja spensar ja Diosi» (Hechos 20:26, 27). Yajni wa xtaʼatik tiʼal sbʼaja Jyoba sok sbʼaja stʼilanil wa xyila ja jsakʼaniltiki, wa xjeʼatik janekʼto chaʼanyabʼal wa xkilatik ja jsakʼaniltik sok ja chikʼi.